Авлигын хэрэгт сэжиглэгдсэн Испанийн хаан асан Нэгдүгээр Хуан Карлос тэтгэвэргүй болсондоо гомдол гаргаагүй хэдий ч баян хэвээрээ байна. Тэр хаанаас ийм мөнгөтэй болов гэдгийг Дойче Велле мөшгиж үзэв.

Зургадугаар Филипп хаан өөрийн 82 настай эцгээсээ харьцаагаа тасалж байгаа тухай Испани даяар шуугиж байна. Тэрээр авлигын хэрэгт сэжиглэгдсэн хаан асан Хуан Карлосын жил бүрийн тэтгэмж болох 194 мянган еврог цуцалж өв залгамжлалаасаа татгалзжээ. “Хаан асан Хуан Карлос нь 2 тэрбум еврогоос давсан хөрөнгөтэй ба тэтгэвэргүйгээр амьдарч чадах нь тодорхой юм” гэж Форбес сэтгүүлд бичжээ. Харин түүнийг яаж ийм их хэмжээний мөнгөтэй болсон бэ? гэсэн асуулт олон испаничуудын сонирхлыг татаж байна.

2008 онд Саудын Арабаас Швейцарийн Мирабауд банкин дахь Панамын Сан Люсум сангийн дансанд 100 сая доллар шилжүүлсэн бөгөөд тэрхүү сангийн бенефициар буюу эцсийн өмчлөгч нь Хуан Карлос байв. Одоогоор Швейцарийн прокурорын газар энэ мөнгөний гарал үүсэл болон авлигын схемийг тогтоохоор ажиллаж байна. Хаан ширээгээ 2014 онд хүүдээ шилжүүлсэн Испанийн хаан Хуан Карлосын эсрэг албан ёсны ямар нэгэн шалгалт хийгээгүй байна.

Хуан Карлос нь 39 жилийн турш Испани Улсын засгийн эрхэнд байсан. Ер бусын оюун ухаан, сэтгэл татам байдал, хошин шогийн мэдрэмж, хүмүүстэй дотно харьцах чадварыг эзэмшсэн тэрээр орон орны дээд зиндааны хүмүүстэй найрсаг харилцаатай байсан бөгөөд  үүний дотор хуучин ЗСБНХУ-ын бүрэлдэхүүн улсуудын дээд зиндааныхан ч мөн багтаж байсан гэж Мадридын их сургуулийн түүхийн профессор Хайме Кабрера өгүүлсэн байна.

Хуан Карлосыг "Испанийн шилдэг дипломатч" гэж нэрлэжээ. Түүхчдийн үзэж байгаагаар тэрээр Испанийн гадаад бодлого, хамтын ажиллагаа, харилцааны хөгжилд их хувь нэмэр оруулсан байна.

Арабын эрх баригчид болон Хуан Карлос нар онцгой итгэлцлэлийн харилцаатай байсан. Фахд, Абдалла зэрэг хаадууд түүнийг "хайртай ах" хэмээн нэрлэж, хямралын жилүүдэд Испанийг газрын тосоор ханган тэдний зэвсэг, хоол хүнсийг худалдан авдаг байжээ. Хуан Карлос нь Европт саудчуудын эрх ашгийг лоббидож байсан тухай түүхч Кабрера онцолсон.

Испанийн хаан асан Хуан Карлос нь “бүгд найрамдах” үзэлтэй хүмүүсийн ч хүндэтгэлийг хүлээж байсан тухай Мадридын Социологийн судалгааны төвийн ажилтан Серхио Паласио өгүүлсэн байна. Испани Улсыг 1970 аад онд Франкогийн дарангуйллаас ардчилсан засаглалд шилжих явцыг хаан оройлон зохион байгуулжээ.  Тэрээр цэрэг армийн дарангуйлагчид, бүс нутгийн салан тусгаарлагчид, зүүн радикалуудын тэмцлийг намжааж ардчиллыг удаан хугацаанд тогтвортой байлгаж чадсан.

Гэхдээ Хуан Карлос нь улс орноо удирдаж байх хугацаандаа амжуулж байсан бизнесүүд нь  бүгд хууль ёсных байгаагүй нь тодорхой болсон юм. Тэрээр олон улсын гүйлгээнд зуучлан хувь хүртэж, барилгын төслүүд болон газрын тосны наймаанд оролцож байжээ. Эдгээр үйлдлүүд нь түүний нэр төрд сөргөөр нөлөөлөх учраас олсон мөнгөө оффшорт эсвэл найз нөхдийнхээ нэр дээр хадгалуулдаг байжээ.  “Хаан хүн төрийн үйл хэрэгт өөрийгөө зориулах ёстой, бизнес бол хааны хийх зүйл биш” гэсэн үзэл баримтлалаа хаан зөрчсөн гэж социологич Паласио үзэж байна.

Хуан Карлос орлого олох ажлаа нууцаар үргэлжлүүлсээр байсан. Профессор Кабрера үүнийг түүхэн шалтгаанаар тайлбарласан юм. Арваннаймдугаар зуунаас эхэн үеэс Испанийг захирч байсан Бурбон овгийн хаадууд нэг үе хаан ширээнд заларч, нэг хэсэг хаан ширээнээс түлхэгдэн, буусан үедээ хатуу ширүүн амьдрал бүхий цөллөгт илгээгдэх зэргээр ихээхэн эрсдэлтэй нөхцөлд амьдарч байв. Үүнээс гай зовлон, үймээн самуун тохиолдсон үед зориулах үүднээс хураан цуглуулах шунал хүсэл, эрмэлзлэл үүссэн гэж түүхчид үзжээ.

Хуан Карлос ч өөрөө цөлөгдөж байжээ. Залуу насандаа эцэг эхтэйгээ Португалид амьдарч байсан. Түүний аав дөрвөн хүүхдээ тэжээхийн тулд танилуудаасаа мөнгө гуйдаг байжээ.  “Энэ нь Хуан Карлосыг оффшор ашигласан бизнесийн нууцыг зөвтгөхгүй" гэж пофессор Кабрера онцлон тэмдэглэв.

Саудын Арабаас ирсэн мөнгө нь хээл хахууль уу, эсвэл бэлэг үү? Нэг талаас хааны ёс зүйтэй холбоотой асуудал боловч нөгөө талаас эрүүгийн хуулиар шийдвэрлэгдэх авлигын хэрэг юм. Испанийн хэвлэлүүд Швейцарийн банкинд шилжүүлсэн 100 сая долларыг хээл хахууль гэж үзэж байна. Мединагаас Меккагийн хооронд хурдны төмөр зам барих гэрээ байгуулахад зуучилсны хөлсөнд энэ мөнгийн авсан гэж хаан мэдүүлсэн байна.

Өмгөөлөгч Анхель Ибаньес “Энэ мөнгө Саудын Арабын Сангийн яамнаас буюу өөрөөр хэлбэл захиалагчаас шилжин ирсэн тул хээл хахууль биш” гэж мэдэгдэж байгаа юм. Харин хуульчид захиалагч тал зуучилсан этгээдэд хахууль өгөөгүй, харин ажил олж авахын тулд гүйцэтгэгч тал өгдөг гэж баталж байна. Профессор Хайме Кабрера ч үүнтэй санал нэг байгаа, энэ нь “Дорнын өгөөмөр сэтгэлийн илэрхийлэл болгож Абдалла хаанаас өгсөн бэлэг” гэжээ.

Филипп хаан эцэгтэй нь холбоотой энэ дуулиан шуугиан түүнд өөрт нь нөлөөлж болзошгүй гэж болгоомжлон Швейцарийн мөрдөн байцаалтын шийдвэрийг хүлээлгүйгээр эцгээсээ татгалзахыг хүлээн зөвшөөрчээ. Хаант засаглалыг эсэргүүцэгчид нилээдгүй байдаг Испани Улсын парламент Хуан Карлосын холбогдсон авлигын хэрэгт нотлох баримт байхгүйн улмаас хэлэлцээгүй байна.

Монгол Улсад насанд хүрсэн 10 хүн тутмын найм нь хоногт дунджаар 11 грамм давс хэрэглэж байгаа нь халдварт бус өвчний эрсэл, ялангуяа зүрх судасны өвчин, чихрийн шижин, хавдрын шалтгаанаар нас барах эрсдэлд хүргэж байгааг Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас анхааруулсан.

НҮБ-ын “2030 он хүртэлх Тогтвортой хөгжлийн зорилт”-д 2025 гэхэд дэлхийн хүн амын давсны хэрэглээг 30%-иар бууруулахаар, Монгол Улсын “Давсны хэрэглээг бууруулах үндэсний стратеги (2015-2025)”-д хүн амын давсны хэрэглээг 2025 он гэхэд 2013 оны түвшингээс 30 хувиар, үйлдвэрийн аргаар боловсруулсан хүнсний бүтээгдэхүүний давсны агууламжийг 40 хувиар, хоолны үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүний давсны агууламжийг 40 хувиар бууруулахаар тус тус заасан.

“Давс ба эрүүл мэнд” Дэлхийн хөдөлгөөний санаачлагаар 2005 оноос хойш “Давсны мэдээлэл сурталчилгааны Дэлхийн 7 хоног”-ийг дэлхийн улс орнууд жил бүрийн гуравдугаар сард тэмдэглэдэг. Монгол Улс “Давс ба эрүүл мэнд” дэлхийн хөдөлгөөнд 2012 онд нэгдэн орж “Давсны мэдээлэл сурталчилгааны Дэлхийн 7 хоног” давсны зохистой хэрэглээг хэвшүүлэх сургалт, зөвлөмжийг өгч ажиллаж байна.

Энэ жил Дэлхийн бусад улс орны нэгэн адил давсны мэдээлэл сурталчилгааны Дэлхийн 7 хоногийг “Таны худалдан авдаг хүнсэнд хэр зэрэг их давс нуугдаж байгааг мэдэх үү?” уриан дор, COVID -19 халдварын болзошгүй эрсдэлээс сэргийлэх зорилгоор мэдээлэл, зөвлөмжийг нийгмийн цахим сүлжээгээр хүргэх ажлыг зохион байгуулж байна.

Мөн түүнчлэн Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас COVID-19 халдварын болзошгүй эрсдэлээс сэргийлэх бас нэг чухал алхам бол давс багатай, шим тэжээлтэй хоол хүнсийг түлхүү хэрэглэж байх гэсэн зөвлөмжийг ирүүлээд байгаа юм.

Иймд та бүхэн өдөр тутамдаа хоол, хүнсний бүтээгдэхүүн дэх давсны хэмжээг тооцон, зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэн (хүн хоногт 5 грамм хэрэглэх) өөрийн болон гэр бүлийн эрүүл мэндээ хамгаалах зөвлөмжийг хүргүүлж байна.

Эх сурвалж: ХХААХҮЯ

2020 оны 3 дугаар сарын 14-ний өдрөөс 26-ны өдрийн хооронд Цагааннуур боомтоор хил нэвтэрч ирсэн иргэдийг тусгаарлан, ажиглах байрнаас гэрийн тусгаарлалтад шилжиж байгаатай холбогдуулан аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газар, Цагдаагийн газар, Онцгой байдлын газрын албан хаагчид хамтран өдрийн 3 удаа хяналт тавьж, гэрээс гарахгүй, өөрийгөө гэрт тусгаарлах тухай зөвлөгөө өгч ажиллаж байна.

Иймд гэртээ тусгаарлагдсан иргэд биеийн халуунаа өөрөө өдөрт 3 удаа хэмжиж харьяалах сум, Өрхийн эрүүл мэндийн төвийн эмчид утсаар болон цахимаар холбогдохыг мөн гэрээс гарахгүй, хөдөлгөөний хийхгүй, зочин урихгүй байхыг МЭРГЭЖЛИЙН ХЯНАЛТЫН ГАЗРААС АНХААРУУЛЖ байна.

Эх сурвалж: Баян-Өлгий аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газар