Үзэл бодол
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор хүнсний салбарын эрдэмтэн, судлаачид чуулав
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал-Шинжлэх ухаан, технологи, инновац” сэдэвт үндэсний зөвлөгөөнийг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам хамтран зохион байгууллаа.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх үндэсний зөвлөгөөнийг нээж хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.
МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ УХНААГИЙН ХҮРЭЛСҮХ:
“Эрхэм хүндэт эрдэмтэн мэргэд, судлаачид аа,
Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид өө,
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөнийг дэмжиж, шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр үр дүнтэй, хариуцлагатай хэрэгжүүлэхээр энд хуран чуулж байгаа эрдэмтэн мэргэд, судлаачид, үйлдвэрлэл эрхлэгчид, төрийн болон төрийн бус байгууллагын төлөөлөл, баялаг бүтээгч Та бүхэнд энэ өдрийн мэндийг хүргэе.
Улс орныхоо нийгэм, эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор “Халамжаас хөдөлмөрт, Олборлолтоос боловсруулалтад, Импортоос экспортод” шилжих суурь реформын хүрээнд “100 жил – 10 зорилт” хөгжлийн санаачилгыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Төрийн тэргүүн дэвшүүлсэн.
Энэхүү санаачилгын нэг чухал зорилт нь “Хүнсний аюулгүй байдлыг хангах, хүнсний бүтээгдэхүүнээр дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангаж, мал аж ахуй, газар тариалангаа эрчимжүүлэн хөгжүүлж, бүс нутагтаа органик хүнс экспортлогч орон болох” явдал юм.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хүнсний хангамж, аюулгүй байдлыг онцгой анхаарч, өнгөрсөн 05 дугаар сард Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөр уг асуудлыг хэлэлцэж, зөвлөмж гаргасан.
Мөн улс орон даяар ХҮНСНИЙ ХУВЬСГАЛ эхлүүлэхээр УИХ-ын нэгдсэн чуулганд дэлгэрэнгүй мэдээлэл хийж, “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдлыг хангах талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төсөл, ирэх 5 жилийн бодлого, үйл ажиллагааны нарийвчилсан төлөвлөгөөний хамт УИХ-д өргөн барьж, уг тогтоолын төсөл 06 дугаар сарын 17-ны өдөр УИХ-аар батлагдлаа.
Бидний бодлого, хийж хэрэгжүүлэх ажил тодорхой болсон учир бид цаг алдалгүй ажлаа эхлэх ёстой.
Энэхүү хүнсний хувьсгалын үр дүнд ирэх 5 жилд гол нэр төрлийн 19 хүнсний бүтээгдэхүүнээр дотоодын хэрэгцээгээ хангаж, цаашлаад Монгол Улс хүнс экспортлогч орон болох эхлэл тавигдах учиртай.
Энэ 5 жилийн төлөвлөгөөг хийж хэрэгжүүлэхэд 1.7 их наяд төгрөгийн санхүүжилтийг хийх талаар УИХ-аас баталсан тогтоолын төсөлд туссаныг Та бүхэн мэдэж байгаа. Бид хүнсээ өөрсдөө бэлтгэдэг, үйлдвэрлэдэг орон болохоос гадна дэлхийн хүн төрөлхтний хүнсний хангамжид өөрийн хувь нэмрээ оруулах ёстой.
Энэхүү томоохон зорилтыг хэрэгжүүлэх их үйлсэд эрдэмтэн мэргэд, судлаачид Та бүхний оролцоо хамгийн чухал юм.
“Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөнийг улс орон даяар өрнүүлж, хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарыг шинэ шатанд гаргахад өндөр ур чадвартай мэргэжлийн боловсон хүчин, эрдэмтэн судлаачид, мэргэжлийн холбоод, эрдэм шинжилгээний байгууллагууд, дээд болон мэргэжлийн боловсролын байгууллагуудын оролцоо, хамтын ажиллагаа, манлайлал нэн чухал байна.
Эрдэмтэн судлаачид Та бүхний бүтээл, шинжлэх ухааны амжилт, ололт, үйлдвэрлэл практикт амжилттай нэвтэрч, шинжлэх ухаанд суурилсан төрийн бодлого оновчтой байх нь энэ салбарын хөгжлийн тулах цэг гэж Төрийн тэргүүн үзэж байна.
Монгол Улсад хөдөө аж ахуй, газар тариалангийн шинжлэх ухааны салбар үүсэж хөгжсөн түүхт 70 гаруй жилийн хугацаанд үр тарианы ургамлын 20 гаруй сорт, төмсний 15 сорт, хүнсний ногооны 60 гаруй сорт, жимс жимсгэнэ, чимэглэлийн ургамлын 50 гаруй сорт, тос тэжээл, бусад төрлийн ургамлын 40 гаруй сортуудыг шинээр бий болгон нутагшуулжээ.
Үүний үр дүнд улсын хэмжээнд улаан буудайн үйлдвэрлэлийн 40 хувь, төмсний 80 хувь, хүнсний ногоо, жимс жимсгэнийн 60-70 хувьд монгол эрдэмтэд, судлаачид Та бүхний бүтээсэн сортууд тариалагдаж, эх орны хүнсний хангамжид онцгой чухал үүрэг гүйцэтгэж ирлээ.
Мөн хөрсний элэгдэл, эвдрэлтэй тэмцэх, хөрсний үржил шимийг эрдэс болон биологийн гаралтай бордоо, ногоон бордуурын технологи ашиглах, төрөл бүрийн таримал ургамлыг тариалж ургуулах, таримал ургамлын нутагшсан сортын элит үрийн аж ахуйг хөтлөх зэрэг 100 гаруй агро-технологийг манай эрдэмтэд, судлаачид үйлдвэрлэлд амжилттай нэвтрүүлээд байна.
Түүнчлэн хөдөө аж ахуйн таримал ургамал, бэлчээр, ойг төрөл бүрийн шавж, ургамлын өвчин, хог ургамал, мэрэгч амьтдаас хамгаалах, тэдгээртэй тэмцэх, байгальд ээлтэй дэвшилтэт шинэ техник, технологиудыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж байна.
Үр дүнд нь таримал ургамлын ургацыг 20-50 хувиар нэмэгдүүлж, пестицид, бордооны үлдэгдэлгүй, эрүүл чанартай ургамал, ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүнийг иргэдийн хэрэглээнд хүргэх болно.
Монгол эрдэмтэд, эрдэм шинжилгээний ажилтнууд мал сүргийн үүлдэр угсаа, ашиг шимийг сайжруулах, ашиг шим өндөртэй үүлдрүүдийг нутагшуулах, мал маллагааны дэвшилтэт технологи хөгжүүлэх, тэжээл, тэжээллэгийн үр дүнг сайжруулах талаар судалгаа, шинжилгээг тасралтгүй хийж ирсэн.
Үр дүнд нь мал сүргийн 5 төрлөөр үүлдэр угсааг олшруулж, ашиг шимийг нэмэгдүүлээд зогсохгүй зэрлэг бодон, нутгийн гахайн холимог сүрэг, монгол сарлаг, цаа буга болон зөгийн удмыг шинээр бий болгон илрүүлэн баталгаажуулж, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлжээ.
Манай мал эмнэлгийн эрдэмтэн, судлаачдын судалгаа, туршилтын үр дүнд малын эрүүл мэнд, хүнсний аюулгүй байдлыг хангах чиглэлд импортыг орлох 60 гаруй нэр төрлийн оюуны өмчөөр баталгаажсан вакцин, эм бэлдмэл, оношлуурын технологи монголчууд бидэнд бэлэн байна.
Энэ бол монгол эрдэмтэн, судлаачид Та бүхний нөр их хөдөлмөр, хичээл зүтгэлийн үр дүн бөгөөд Та бүхэндээ ард түмнийхээ нэрийн өмнөөс чин сэтгэлийн талархал илэрхийлье.
Энд хүрэлцэн ирсэн эрдэмтэн, судлаачид, баялаг бүтээгчид Та бүхний хурц соргог хараа, хамтын ажиллагаа чухал гэдгийг хэлэхийг хүсэж байна.
Хэдийгээр олон ололт, амжилт байгаа ч хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны салбарт тодорхой бодлого, дэмжлэгийг нэмэгдүүлж, шаардлагатай санхүүжилт, хөрөнгө оруулалтыг шийдвэрлэн, дотоод нөөц бололцоогоо бүрэн дайчлахыг холбогдох яам, төрийн байгууллагууд анхааралдаа авч, шуурхай ажиллах шаардлагатай байна.
Өөрөөр хэлбэл, салбарын эрдэм шинжилгээний байгууллагуудыг нэгдсэн бодлого, зохион байгуулалтаар удирдаж, хамтын ажиллагааг шинэ шатанд гарган, шинжлэх ухаан, технологи, инновацын чадамжийг эрс сайжруулж, шаардлагатай төсөв, хөрөнгө оруулалтыг цаг алдалгүй шийдвэрлэх явдал чухал байна.
Түүнчлэн их, дээд сургуулиуд, мэргэжлийн боловсрол, сургалтын төвүүдийн сургалтын хөтөлбөр, суралцах орчныг олон улсын жишигт хүргэж, зах зээлийн эрэлт хэрэгцээ, хөгжлийн бодлоготой уялдуулан мэргэшсэн хүний нөөцийг яаралтай бэлтгэх, тогтвор суурьшилтай ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлэх ёстой.
Төр засаг нь шаардлагатай судалгаагаа эрдэм шинжилгээний байгууллагууд, их сургуулиуддаа захиалдаг, санхүүжүүлдэг, судалгааны үр дүнд суурилж төрийн бодлогыг шинжлэх ухаанд суурилан тодорхойлж, хэрэгжүүлэх ёстой. Монгол төрийн бодлого шинжлэх ухаанд тулгуурласан байх ёстой. Шинжлэх ухааныг улстөржүүлж огт болохгүй.
“Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний зорилтыг ханган, хэрэгжүүлж, хүнсний хувьсгалыг амжилттай хийхэд дараах чиглэлээр эрдэмтэн мэргэд, судлаачид Та бүхэн идэвх санаачилгатай, үр дүнтэй ажиллах хэрэгтэй байна.
Үүнд:
- Улсын хэмжээнд лабораторийн шинжилгээний аргачлалыг шинэчлэх замаар хүнсний аюулгүйн үзүүлэлтийг бүрэн тодорхойлох, хилийн болон улсын итгэмжлэгдсэн лабораторийг чадавхжуулах, хүнсний сүлжээний үе шат бүрд стандартыг мөрдүүлэх;
- Ургамлын генетик нөөцийг зохистой ашиглах, хамгаалах, үр тариа, төмс, хүнсний ногоо, жимс, жимсгэнэ болон ашигт таримлын үр үйлдвэрлэлийн тогтолцоог бий болгож нутагшсан сортын үрийн нөөц бүрдүүлэх;
- Тариалангийн үйлдвэрлэлийг эрсдэлээс хамгаалах, бүс нутагт тохирсон таримал, сорт сонгох зорилгоор анхан шатны үр үржүүлэг, сорт сорилтын төвийг байгуулах;
- Хөдөө аж ахуйн кластеруудыг хөгжүүлэх, хүнсний үйлдвэрлэлийн цогцолборуудыг байгуулах, түүхий эд боловсруулах, бэлтгэн нийлүүлэлтийн тогтолцоо болон тээвэр логистикийн оновчтой сүлжээг хөгжүүлэх;
- Эрчимжсэн газар тариалан, эрчимжсэн мал аж ахуйг хослуулан хөгжүүлэх, хүн амыг хүнсний ногоогоор жилийн 4 улирлын турш тогтвортой хангах хүлэмжийн цогцолбор, зоорийн аж ахуйг нэмэгдүүлэх;
- Малын үүлдэр угсааг чанаржуулах, эрүүл мэндийг хамгаалах, ашиг шимийг нэмэгдүүлэх, бэлчээрийн ашиглалт, хамгаалалтыг сайжруулах;
- Малын гоц халдварт өвчинтэй тэмцэх цогц арга хэмжээг шуурхай авч хэрэгжүүлэх, био бэлдмэлийн дэвшилтэт үйлдвэрлэлийг нэвтрүүлэх, вакцины хүйтэн хэлхээний сүлжээг бий болгох, оношилгооны лабораторийг чадавхжуулах;
- Мал, амьтны гаралтай болон ургамал, түүний гаралтай хүнсний түүхий эдийг эцсийн бүтээгдэхүүн хүртэлх ул мөрийг мөрдөн мөшгөх тогтолцоог бий болгох, цахим бүртгэлийн нэгдсэн системд шилжүүлэх;
- Салбарын боловсон хүчний зэрэг дэв, цалин урамшуулал, нийгмийн хамгааллыг эргэн харж, сайжруулах;
- Хүнсний эрдэм шинжилгээ, судалгааны хүрээлэн байгуулах асуудлыг судалж шийдвэрлэх зэрэг асуудлуудыг онцгой анхаарах шаардлагатай байна.
Мөн төр засаг, шинжлэх ухааны байгууллага, мэргэжлийн холбоод, баялаг бүтээгчид, хэрэглэгчдийн хамтын ажиллагаа туйлаас чухал юм.
Бид хүнсний хангамжаа сайжруулахын тулд хөрсөө хамгаалах ёстой. Эрүүл хөрсөнд эрүүл хүнс ургана. Хөрс, хүнс, хүн гурав хүйн холбоотой.
Тиймээс эх байгаль, эко систем, хөрс шороо, газар нутгаа хамгаалахын тулд тэрбум тэрбум мод тарьж ургуулах шаардлагатай байна.
Хөрсөө хамгаална гэдэг хүнсээ, хүнээ, тусгаар тогтнолоо хамгаална гэсэн үг шүү. “Амьдралын эх ус, усны эх мод” гэж монголчууд бид ярьдаг. Би усаа хамгаалах, модоо тарих, хөрсөө хамгаалах, хүнсээ нэмэгдүүлэх ёстой. Монгол хүн эрүүл байвал үндэстэн хүчирхэг байна.
Төрийн тэргүүний санаачилсан “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал”, “Тэрбум мод”, “Эрүүл монгол хүн” үндэсний хөдөлгөөн, хөтөлбөрүүд нь өөр хоорондоо нягт уялдаа холбоотой.
Эдгээр зорилтууд ханган хэрэгжиж байж Монгол Улс тогтвортой хөгжинө. Монгол хүний амьдралын чанар дээшилнэ. Үндэсний аюулгүй байдал хангагдана.
Улс орныхоо тусгаар тогтнол, аюулгүй байдал, хөгжил дэвшил, үр хүүхдийнхээ ирээдүйн сайн сайхны төлөө салбарын тэргүүлэх эрдэмтэн мэргэд, судлаачид, мэргэжилтнүүд Та бүхэн “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөнийг дэмжин, манлайлан ажиллана гэдэгт Төрийн тэргүүн итгэл дүүрэн байна.
Та бүхэн бол улс орныхоо оюу санааны охь манлай болсон хүмүүс. Та бүхэн бол Монголын ард түмнийг соён гэгээрүүлэгч нар. Та бүхний итгэл сэтгэл, хичээл зүтгэлээс Эх орон, ард түмний хувь заяа шууд хамааралтай гэдгийг хэлэхийг хүсэж байна:.
Үндэсний зөвлөгөөний үйл ажиллагаанд амжилт хүсье.
Мөнх тэнгэрийн хүчин дор Монгол Улс мандан бадрах болтугай!” гэлээ.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал-Газар тариалан”, “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал-Хүнс үйлдвэрлэл” сэдвээр үндэсний чуулганыг тус тус зохион байгуулсан билээ.
Өнөөдрийн зөвлөгөөнд төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, шинжлэх ухааны байгууллагууд, боловсролын байгууллагууд, хувийн хэвшлийн байгууллагууд, орон нутгийн төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, орон нутгийн үйлдвэрлэгчдийн төлөөлөл оролцож байна.
Үзэл бодол
Д.Бат-Орших: МҮОНР-гийн “Алтан төлийн эзэн” шагналд бэлчээрийн даацын асуудлыг тусгана
Монголын Үндэсний Олон Нийтийн Радио”-гийн “Таван эрдэнэ” нэвтрүүлгийн нэрэмжит “Алтан төлийн эзэн” шагналын түүх 1978 оноос эхтэй.
“Энгэрийн яргуй цасан доор зүүдлэхэд
Эхний төл наран наашилж цангинана” гэх
дуу шигээ малчин түмэндээ хоногшиж, хүндлэгдсэн энэ шагнал 2024 онд 46 дахь жилдээ олгогдох юм. Мал сүргээ өсгөн үржүүлэх бодлогын хүрээнд анх санаачлагдаж байсан энэ шагнал улс орон болон дэлхий нийтэд тулгамдаж асуудлыг бодлогодоо тусгаж, цаг үеийн шаардлагаар хувьсан өөрчлөгдөж байна.
1978 онд Монгол Улс 24.0 сая орчим толгой малтай байсан. Харин 2022 оны жилийн эцсийн тооллогоор 71.1 саяд хүрсэн. Мал сүргийн тоо өсөн нэмэгдэхийн хэрээр малчдын амьдрал ахуй, улс орны эдийн засагт нааштай өөрчлөлт гарж байвч нөгөө талаас бэлчээрийн даац хэтэрч, сөрөг үр дагаврууд нэмэгдсээр байна. “МҮОНРТ тогтвортой хөгжлийн зарчмуудыг үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлж байгаа. Уур амьсгалын өөрчлөлт бол зөвхөн нэг улсын биш, дэлхий нийтийн асуудал. Энэ тал дээр эерэг, зөв өөрчлөлтийг бий болгох нь манай байгууллагын үүрэг, олон нийтийн эрх ашиг мөн гэж бид үздэг” гэж МҮОНР-гийн захирал Д.Бат-Орших ярьсан юм.
Энэ зарчим “Алтан төлийн эзэн” шагналд ч тусгалаа олж байгаа аж. Тогтвортой хөгжлийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн үр нөлөөг багасгах 13 дугаар зорилтын хүрээнд Монгол Улсын хувьд тулгамдаад буй томоохон асуудал бол бэлчээрийн даац юм. Тэгвэл сум орон нутгийн хөгжилд хувь нэмрээ оруулсан, мал сүргийн чанар чансаа, үүлдэр угсааг сайжруулсан, шинэ залуу малчин бэлтгэж, малжуулсан зэрэг өмнөх шаардлагуудаас гадна мал сүргээ бэлчээрийн даацад тохируулсан малчин цаашид “Алтан төлийн эзэн” болно гэдгийг Д.Бат-Орших захирал онцолж байлаа. “Энэ бодлогыг бид үе шаттайгаар тусгаад явна. Эхний шатанд орсон өөрчлөлтүүдийг бид 2024 он гараад шагналынхаа журамтай хамт танилцуулна" хэмээн тэрбээр хэлсэн юм.
Тогтвортой хөгжлийн зарчмууд энэ шагналд тусгалаа олж буй анхны тохиолдол энэ биш юм. Мал аж ахуй бол хамтын хөдөлмөр. Гэтэл ямар нэг шагнал болоход голдуу өрхийн тэргүүн гэдгээрээ гэрийн эзэн нь шагнуулаад өнгөрдөг тухай шүүмжлэлийг тэртээ 1956 онд зохиолч Ш.Гаадамба “Элбэг дээл” өгүүллэгтээ ч дурдсан байдаг. Харин 2022 оноос МҮОНРТ, Жендерийн Үндэсний Хороо хамтран “Алтан төлийн эзэн” тэмдгийг өрхийн эхнэр, нөхөрт хоёуланд нь гардуулдаг болсон юм.
Ер нь малын тоог өсгөхгүйгээр малчид орлогоо өсгөж болох уу? Болно гэдгийг НҮБ-ын Хөгжлийн Хөтөлбөрөөс хэрэгжүүлж буй “Монгол орны хөдөөгийн иргэдийн уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох чадамж болон эрсдэлийн менежментийг боловсронгуй болгох” (АДАПТ) төслийн хүрээнд хийсэн судалгаа харуулж байна. Энэ утгаараа Д.Бат-Орших захирал “Малчин гэхээр орлого багатай, мэдээллээс хоцрогдмол байсан үе нэгэнт ард хоцорсон. Нүүдлийн уламжлалт соёл, ахуйг тээж яваа гэдгээрээ малчид маань одоо өрхийн орлогоо улам нэмэгдүүлэх замаар улс орон, дэлхий нийтийн сайн сайханд хувь нэмрээ оруулах боломжтой. "МҮОНРТ-ийн "Алтан төлийн эзэн" шагналаар бид энэ нөлөөллийг бий болгохыг зорьж байна. Энэ зорилго, үзэл санааны төлөө хамтран ажиллахад бид нээлттэй" гэдгээ илэрхийлсэн юм.
Үзэл бодол
П.Эрхэмбулган: Амбулаторийн үзлэгийн 5.5 хувийг томуу, томуу төст өвчин эзэлж байна
Томуугийн өвчлөл нэмэгдэх хандлагатай байна. Томуу, томуу төст өвчний дэгдэлтийн талаар Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын дарга П.Эрхэмбулганаас тодрууллаа.
-Улаанбаатар хотын хэмжээнд томуу, томуу төст өвчний дэгдэлт хэр байна вэ?
-Томуу, томуу төст өвчний улирал эхэлсэнтэй холбоотойгоор Улаанбаатар хотын иргэдийн дунд энэ төрлийн өвчлөл нэмэгдэх хандлагатай байна. Сүүлийн долоо хоногийн мэдээллээр амбулаторийн нийт 112,100 үзлэг хийснээс 6000 гаруй иргэн томуу, томуу төст өвчний шалтгаанаар ирж үзүүлсэн байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, нийт амбулаторийн үзлэгийн 5.5 хувийг томуу, томуу төст өвчин эзэлж байна гэсэн үг. Энэ нь өмнөх долоо хоногоос бага зэргийн бууралттай, өнгөрсөн жилийн мөн үетэй харьцуулахад 6 орчим хувиар буурсан үзүүлэлт.
-Бага насны хүүхдүүд томуу, томуу төст өвчнөөр өвчлөх нь элбэг байдаг. Эмнэлгийн ор хүрэлцээтэй байгаа юу?
-Нийслэлийн хэмжээнд томуу, томуу төст өвчнөөр өвчилсөн хүүхдүүдийг хүлээн авах 815 ор байдаг. Томуугийн идэвхжилийн үед 1450 ор болгон нэмэгдүүлэх боломжтой. Мөн Эрүүл мэндийн сайдын тушаалаар 575 орыг ЭМЯ-ны харьяа байгууллагуудад дэлгэх боломж бий. Нийт 2000 орчим ор дэлгэх боломжтой.
-Одоогийн байдлаар томуу, томуу төст өвчинтэй холбоотойгоор хэдэн иргэн хэвтэн эмчлүүлж байна вэ?
-Нийслэлийн хэмжээнд 1067 ор дэлгэгдсэн. Орны дүүргэлт 95 хувьтай байна.
-БНХАУ-д уушгины хатгалгаа нэмэгдсэн гэсэн. Энэ талаар мэдээлэл өгөхгүй юү?
-БНХАУ-ын хойд хэсгийн бүсэд томуугийн өвчлөл хүндэрч уушгины хатгалгаа болж байгаа мэдээлэл гарсан. Энэ дагуу ДЭМБ-аас Хятадын талд асуулга тавихад “Ямар нэгэн шинэ үүсгэгч биш. Томуугийн үүсгэгчүүд багц хэлбэрээр өвчлөл үүсгэж, энэ нь уушгины хатгалгаанд хүргэж байгаа” гэх мэдээлэл өгсөн. Энэ дагуу ХӨСҮТ мэдээлэл хийсэн. ХӨСҮТ нь үндэсний хэмжээнд томуугийн тандалт судалгаа хийдэг бөгөөд долоо хоног бүр тандалтын дүнгээ гаргадаг. Цаашид томуугийн өвчлөл нэмэгдэх хандлагатай байна. Иймээс эцэг эхчүүд бага насны хүүхдүүддээ анхаарал, халамж сайн тавьж, дулаан хувцаслахаас гадна хоол унданд нь анхаарч, олон нийтийн газар амны хаалт зүүж хэвших шаардлагатай. Мөн халдвар хамгааллын дэглэмийг сахиж, гэртээ нойтон цэвэрлэгээг тогтмол хийж, гараа байнга угаах, олон хүн цугласан газар хүүхдээ дагуулж явахгүй байх гэх мэтээр томуу, томуу төст өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх шаардлагатай юм.
-Томуугийн дархлаажуулалт хэдэн хувьтай байгаа вэ?
-Хоёр төрлийн дархлаажуулалт бий. Сайн дурын дархлаажуулалтаар 17 мянга гаруй тун вакциныг хийсэн. Зорилтот бүлгийн буюу бага насны хүүхэд, жирэмсэн, ахмад настан, архаг, хууч өвчтэй хүмүүс болон эрүүл мэндийн салбарын ажиллагсдад үнэгүй дархлаажуулалтад хамруулдаг. Энэ дархлаажуулалт 90 орчим хувьтай байна. Нийт 130 мянга орчим иргэн дархлаажуулалтад хамрагдсан.
Үзэл бодол
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаарх дэлхийн удирдагчдын дээд түвшний уулзалтад үг хэллээ
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотноо зохион байгуулагдаж буй Уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаарх дэлхийн удирдагчдын дээд түвшний уулзалтад 12 дугаар сарын 1-ний өдөр үг хэллээ.
МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ УХНААГИЙН ХҮРЭЛСҮХ:
“Эрхэм хүндэт Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Ерөнхийлөгч Мухаммад бин Заид Аль-Нахъян,
Эрхэм хүндэт НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутерреш,
Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид, хатагтай, ноёд оо,
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай НҮБ-ын суурь конвенцын Талуудын 28 дугаар бага хурлыг амжилттай зохион байгуулж байгаа Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Засгийн газарт гүн талархал илэрхийлж, дэлхийн удирдагчдын дээд түвшний уулзалт болон бага хурлын үйл ажиллагаанд өндөр амжилт хүсье.
Өнөөдөр хүн төрөлхтөн аж үйлдвэржилтээс хойших хугацаанд дэлхийн цаг уурын хувьд хамгийн халуун он жилтэй нүүр тулсан нэн онцгой цаг үед амьдарч байна. Дэлхий нийтээрээ уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг хийх тэмцлээ улам эрчимжүүлж, бодит үр дүнд хүрэх зайлшгүй шаардлага Та бидний өмнө тулгарч байна.
Дэлхий даяар хэт халалт, гал түймэр, ган гачиг, үер усны гамшиг нүүрлэж, байгаль орчин, хүний нийгэмд үлэмж хэмжээний хохирол учирч, дайн дажин, өлсгөлөн зовлонгоос шалтгаалан олон сая хүн хохирч, амь насаа алдаж, эх нутгаа орхин гарах дүрвэгсдийн тоо жилээс жилд өсөн нэмэгдэж байна.
Энэхүү хүнд хэцүү цаг үед гаргасан Стокхольмын олон улсын энхтайвны судалгааны хүрээлэнгийн тайланд дурдсанаар дэлхийн улс орнуудын цэрэг, армийн зардал бүх цаг үеийн дээд хэмжээнд хүрч, 2.2 их наяд ам.доллароор хэмжигдэж байгаа нь нэн харамсалтай.
Энэ их зардал, мөнгийг хүн төрөлхтний өмнө тулгараад буй дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх их үйлсэд зарцуулсан бол ямар их хэмжээний ахиц дэвшил гарч, хүн төрөлхтний хөгжил, дэвшилд ямар их эерэг нөлөө үзүүлэх байсан бол гэдгийг дэлхий нийтээрээ эргэцүүлэн бодож, тунгаан үзэх цаг нэгэнт болжээ.
Эх байгаль, хүн төрөлхтөн зүй зохистой зэрэгцэн орших нь хүн төрөлхтний оршин тогтнохуйн үндэс болохыг Та бид хэзээ ч мартаж болохгүй.
Эрхэм хурлын дарга аа,
Монголчууд бид эрт дээр үеэс сав, шим ертөнцийн зохилдлого нь хүмүүний дотоод ертөнцийн ариусал, ухамсарт үйлдлээс хамаарна хэмээн үзэж, эх дэлхийтэйгээ зохицон амьдрах, онгон дагшинаар нь хадгалан хамгаалах хандлага, сэтгэлгээг өсөх наснаас нь үр хүүхдүүддээ төлөвшүүлэн сургаж ирсэн сайхан уламжлалтай.
Орчин үед техник технологи эрчтэй хөгжиж, хүний амьдралд гүн гүнзгий нэвтрэхийн хэрээр бидний үр хүүхэд амьд байгалиас алсран холдож байна.
Иймээс бидний ирээдүй болсон үр хүүхдүүддээ улс үндэстэн бүр өөр өөрсдийн байгаль дэлхийгээ хайрлан хамгаалах уламжлалт арга ухаан, мэдлэг чадварыг бага балчраас нь сэтгэл зүрх, оюун санаанд нь суулган, эх байгалиа хайрлан хамгаалах үйл хэрэгт бие сэтгэлээрээ оролцдог дэлхийн иргэн болгон хүмүүжүүлэхэд онцгой анхаарах шаардлагатай байна.
Уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах арга хэмжээний амжилтын түлхүүр нь хүн бүрийн зөв хандлага, идэвхтэй оролцоо, улс үндэстэн бүрийн хичээл зүтгэл, үүрэг хариуцлага, улс төрийн манлайлал юм.
Улс орнууд Парисын хэлэлцээрээр хүлээсэн үүрэг амлалтаа биелүүлэх боломж улам багасаж, нөхцөл байдал улам хүндрэх төлөвтэй байгааг НҮБ-ын сүүлийн үеийн судалгааны тайланд анхааруулсан байна.
Энэ талаар НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутерреш “Амжилтгүй манлайлал, биелүүлээгүй үүрэг амлалт, асар их алдагдсан боломжоос шалтгаалж ам, ажлын зөрүүний ангал хавцал үүслээ” хэмээн тодорхойлсныг бид анхаарч үзэх учиртай.
Дэлхийн улс орнууд эх дэлхийнхээ сайн сайхны төлөө нэгэн сэтгэлээр нэгдэн нийлж, хүсэл зорилгоо хамтатган, харилцан ойлголцож, хамтран ажиллаж чадах аваас уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг тэмцэл бодит биеллээ олж, тогтвортой хөгжлийн зорилтууд зэрэглээ болон замхрахаас сэргийлж чадна.
Монгол Улс үндэсний тодорхойлсон хувь нэмрийн зорилтоо ханган хэрэгжүүлэх хүрээнд “Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын санхүүжилтийн таксономи”, “Ногоон таксономи” зэрэг баримт бичгүүдийг НҮБ-ын тогтвортой хөгжлийн зорилтуудтай нийцүүлэн баталсан дэлхийн анхдагч улсуудын нэг болсон.
Энэ хүрээнд Монгол Улс тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг ханган хэрэгжүүлэх зорилгоор “Тэрбум мод”, ”Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал”, ”Эрүүл монгол хүн” зэрэг харилцан уялдаа холбоотой үндэсний хөдөлгөөнүүдийг эх орондоо санаачлан амжилттай хэрэгжүүлж байна.
Хөрс, хүнс, хүн гурав хүйн холбоотой.
Тиймээс энэ удаагийн бага хурлаас гарах “Уур амьсгал, эрүүл мэндийн асуудлаарх тунхаглал”, “Тогтвортой хөдөө аж ахуй, хүнсний тогтолцоо ба уур амьсгалын үйл ажиллагааны тухай Эмиратын тунхаглал“ санаачилгуудыг Монгол Улс сайшаан дэмжиж, нэгдэн орж байгаагаа илэрхийлэхэд таатай байна.
Цаашлаад дэлхийн улс орнууд уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах зорилтоо ханган хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай санхүүжилтийг нэмэгдүүлэх болон уур амьсгалын өөрчлөлтөд эмзэг, өртөмтгий улс орнуудад тусламж, дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий “Алдагдал, хохирлын сан”-гийн үйл ажиллагааг дэмжиж, бодит үр дүнд хүрэх асуудал нэн чухал байгааг цохон тэмдэглэж байна.
Эрхэм хурлын дарга аа,
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай НҮБ-ын суурь конвенцын нарийн бичгийн дарга нарын газраас 2022 онд гаргасан тайланд уур амьсгалын өөрчлөлтийн сөрөг нөлөөнд охид, эмэгтэйчүүд илүү их өртөж байна хэмээн дурджээ.
Уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэхэд эмэгтэйчүүдийн оролцоо, манлайлал чухал үүрэгтэй тул Монгол Улс ирэх 2024 онд НҮБ-тай хамтран “Дэлхийн эмэгтэйчүүдийн чуулга уулзалт”-ыг эх орондоо зохион байгуулж, энэ асуудлыг тусгайлан хэлэлцэхээр төлөвлөж байна.
Мөн 2026 онд Цөлжилтийн тухай НҮБ-ын конвенцын Талуудын 17 дугаар бага хурлыг Монгол Улс хүлээн авч зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлыг хангаж байна.
Түүнчлэн Монгол Улс ирэх 2026 оныг “Бэлчээр ба нүүдлийн мал аж ахуй эрхлэгчдийн олон улсын жил” болгох НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн тогтоолыг санаачлан батлуулсныг дуулгахад таатай байна.
Мөнх хөх тэнгэрийн орон тал нутгийн манай сайхан улсад зохион байгуулагдах эдгээр чуулга уулзалт, арга хэмжээнд эрхэм хүндэт Та бүхнийг хүрэлцэн ирж оролцохыг урьж байна.
Хүн байгаль хоёр хүйн холбоотойг үргэлж санаж, эх болсон байгаль дэлхийгээ авран хамгаалах, уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулахын төлөө Монгол Улс дэлхийн улс орнуудын хамтаар бүхий л нөөц бололцоогоо дайчлан ажиллах болно.
Мөнх хөх тэнгэр хүн төрөлхтөн биднийг өнө мөнхөд ивээх болтугай.
Анхаарал хандуулсанд баярлалаа.
-
Цаг үе2020/04/27
Англи хэлээр ойлгоод байдаг боловч ярьж бичихэд хүндрэлтэй байна уу?
-
Үзэл бодол2023/11/21
Г.Ариунбуян: Хот төлөвлөлтөд хууль дүрэм журам, стандартыг мөрдүүлж, гамшгийн эс...
-
Цаг үе2020/05/29
ОХУ-д оршин сууж буй монгол оюутнуудын анхааралд
-
Цаг үе2021/02/19
Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй
Сэтгэгдэл