Бидэнтэй нэгдэх

Үзэл бодол

Ерөнхийлөгч Х.Баттулга УИХ-ын Анхдугаар чуулганы нэгдсэн хуралдааныг нээж үг хэллээ

Огноо:

3 жил 3 сар.өмнө

,

Монгол Улсын Их Хурлын найм дахь удаагийн сонгуулийн Анхдугаар чуулганы нэгдсэн хуралдааныг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга нээж үг хэллээ.

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ Х.БАТТУЛГА:

“УИХ-ын эрхэм гишүүд ээ!

Найм дахь удаагийн УИХ-ын 2020 оны ээлжит сонгуулиар сонгогчдын итгэлийг авч сонгогдсонд баяр хүргэж, амжилт хүсье.

Улс орны өмнө эдийн засаг, нийгмийн асар олон бэрхшээл тулгарч, шийдлээ хүлээж байгаа, цаг алдалгүй шуурхай,  үр дүнтэй ажиллах, зөвхөн зөв шийдвэр гаргах ёстой хариуцлагатай цаг үед Та бүхэн хууль тогтоогч боллоо. Төрийн дээд эрх мэдэл Та бүхэнд шилжлээ. Та бүхэн нэгэнт ард олны итгэлийг авсан тул хариуцлагатай, ёс зүйтэйгээр олны итгэлийг дааж, иргэдийнхээ боломжийг хулгайлах, урдуур нь орж өөртөө ашиглах бус иргэддээ үйлчлэх, тэдэнд илүү их боломжийг гаргахын төлөө ажиллах ёстойг хатуу сануулъя.

Учир нь өмнөх УИХ-ын гишүүд Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих сангаас нэн хөнгөлөлттэй зээлийг өөрийн хамаарал бүхий компаниудаар дамжуулан их хэмжээгээр, олноороо авсан увайгүй хэрэг гарсан. Мөн хүний амь хөнөөсөн, хүчин хийсэн, улсын сангийн мөнгийг, газрын баялагтай лицензийг өөрсдөдөө хууль зөрчин олгосон гэх мэт асар олон гэмт хэрэг, ёс зүйгүй үйлдэлд УИХ-ын гишүүд удаа дараа нэр холбогдож, хууль тогтоох, төрийн эрх барих дээд байгууллагын нэр хүндийг унагах, ард иргэдийн итгэлийг алдах явдал удаа дараа гарч байлаа. Хуульд УИХ-ын гишүүд гэмт хэрэг үйлдэж байх үед үйлдэл дээрээ, газар дээрээ баригдсан үед л хуулийн хариуцлага хүлээлгэхээр заасан нь гэмт хэрэг үйлдэх нөхцөлийг өөгшүүлсэн заалт гэж ойлгогдохоор болоод байгаа юм. Үйлдэл дээр нь барих, илрүүлэх гээд сахиад явах боломж байхгүй нь ойлгомжтой тул үүнийг өөрчлөх цаг болсон байна. Эрх мэдлээ ашиглан өөртөө болон ойр дотныхондоо давуу байдал олгосон шийдвэрээ өөрийнхөө гарын үсгээр баталгаажуулсан баримт нь байхад хуулийн хариуцлага хүлээлгэх ёстой.

Өнгөрсөн хугацаанд УИХ-ын 27 гишүүн, түүний хамаарал бүхий иргэн, хуулийн этгээдүүдээр дамжуулан нийтдээ 1170 тендерийг авсан нь тогтоогдсон. 2004, 2008, 2012, 2016 оны Улсын Их Хуралд сонгогдсон гишүүдийн нарийвчилсан тоо баримтыг харвал 42 гишүүн нэг буюу түүнээс дээш тусгай зөвшөөрлийг өөрсдийн хамаарал бүхий этгээдээр дамжуулан эзэмшдэг болон эзэмшиж байгаад бусдад шилжүүлжээ. Өмнөх парламентад гэхэд хамгийн олон буюу 18 гишүүн ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөлтэй байсан байна. Улсын Их хуралд хоёр ч бүлэг байгуулчих хэмжээний тоо юм. Гишүүдэд хамаарах тусгай зөвшөөрлийн тоо нь 230. Дунджаар нэг гишүүнд 5.3 тусгай зөвшөөрөл ногдож байгаа нь аж ахуйн нэгжид ногдох улсын дунджаас 3.5 дахин их байна гэсэн үг.

Ийм зарчимгүй, ёс зүйгүй явдал Та бүхнээс гарах ёсгүй шүү. Та бүхэн бол ард түмнийг төлөөлж, тэдэнд үйлчлэх ёстой хүмүүс болохоос тэдний итгэлээр далимдуулан өөртөө эрх олгогч, өөрсдийнхөө хөрөнгө орлогыг тэрбум тэрбумаар өсгөгч нар биш юм.

УИХ-ын сонгуульд нэр дэвшсэн 606 хүний дундаас 27 нь 31 гэмт хэрэгт холбогдож, хуулийн байгууллагад шалгагдаж байна. Гэтэл Сонгуулийн Ерөнхий хороо хууль тогтоох дээд байгууллагын сонгуулийн босго, шүүлтүүр байх үүргээ биелүүлэлгүй тэдэнд нэр дэвшигчийн үнэмлэхийг олгож, сонгогчдод эргэлзээ, төөрөгдөл үүсгэх ажлыг бас хийлээ. Монгол төрийн босгыг өндөр байлгах шалгуур тогтоогч нь Сонгуулийн Ерөнхий хороо байх ёстой юм. Гэтэл үүргээ умартсан. Сонгуулийн Ерөнхий хорооноос нэр дэвших эрхээ авчихсан 6 нэр дэвшигч сонгуулийн сурталчилгаа өрнүүлж яваад, шүүхийн шийдвэрээр тусгаарлагдан хоригдлоо.

Сонгуулийн Ерөнхий хороо үүнд ямар ч тайлбар, үйлдэл хийсэнгүй. Тэдний эс үйлдэл нь УИХ-ын сонгуулийн тухай хуулийн 35 дугаар зүйлийн 2 “…Зөрчил болон гэмт үйлдлийнх нь явцад, эсхүл хэргийн болон зөрчлийн газарт нотлох баримттай нь баривчилснаас бусад тохиолдолд нэр дэвшигчид холбогдуулан Сонгуулийн Ерөнхий хорооны зөвшөөрөлгүйгээр эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх болон зөрчил шалган шийдвэрлэх дараах ажиллагаа явуулахыг хориглоно”, 35.2.1 “…эрүүгийн хариуцлагад татах буюу эрүүгийн хэрэг үүсгэх, баривчлах, саатуулах, албадан саатуулах, цагдан хорихыг хориглоно” гэж заасан нь зөрчигдсөн мэт ойлголтыг олон нийт, сонгогчдод бас төрүүллээ. Энэ бол Сонгуулийн Ерөнхий хорооны ноцтой алдаа.

Сонгуулийн Ерөнхий хороо сонгуулийн сурталчилгааны туршид олон нийтийг мэдээллээр хангах үүргээ мөн биелүүлсэнгүй. Маргаантай асуудлуудад тайлбар өгсөнгүй, таг суусаар олон нийтэд асар их эргэлзээ төрүүлсээр сонгуулийг дуусгалаа. Цаашид ийм байдлаар ажиллаж болохгүй. Сонгуулийн Ерөнхий хорооны удирдлага нэн даруй огцрох шаардлага үүсэж байна. 2009 оноос хойш Сонгуулийн Ерөнхий хорооны удирдлага солигдоогүй байгаа нь өнөөгийн ялзрал, асар их биеэ тоосон, надад хэн хэлэх вэ гэсэн ийм хандлага үүсгэсэн байна. Үүнийг цааш нь үргэлжлүүлж, ийм арга барилаар хэрхэвч ажиллаж болохгүйг сонгуулийн энэ удаагийн явц харууллаа.

Сонгуулийн сурталчилгааны явцад гарсан маргаан, зөрчлүүдэд шүүх, Сонгуулийн Ерөнхий хороо тайлбар хийхгүй, шийдэхгүй байсаар өндөрлүүлдэг хэвшил тогтсон нь сонгууль шударга болж байгаа эсэхэд сонгогчид, ард иргэд эргэлзэх сэдлийг мөн өгөөд байна. Ард түмний төлөөллийн байгууллагадаа итгэх итгэлийг анхнаас нь булингартуулж, эргэлзээ үүсгэдэг энэ байдлыг таслан зогсоохоос өөр арга алга. Сонгуулийн Ерөнхий хорооны удирдлага яаралтай өргөдлөө өгч, огцрохыг би энэ индэр дээрээс шаардаж байна.

УИХ-ын сонгуульд үнэмлэхүй ялалт байгуулж, 62 суудал авч олонхыг бүрдүүлж байгаа МАН-аас сонгогдсон гишүүд өнгөрсөн 4 жил, ирэх дөрвөн жил нийтдээ 8 жил засаглаж, асар их хариуцлага, үүрэг хүлээж байгааг зориуд Та бүхэнд сануулъя. Та бүхэнд одоо шалтаг тоочих, өмнөх эрх баригчид руугаа бүх бурууг чихэх, хариуцлагаас зайлсхийх эрх байхгүй боллоо. Бүх зүйл Та бүхний хариуцлага, үүрэг боллоо. Асуудлаас тойрох, шийдлээс бултах ямар ч арга байхгүй. Олонх болсондоо эрдэлгүй, хүчээр түрэлгүй цөөнхийнхөө саналыг хүндэтгэж, хамгийн гол нь дэлхий дахинд болон улс орны өмнө нүүрлэн ирсэн эдийн засгийн хямрал, хүндрэлийг даван туулах, ард иргэдийн амьжиргааг доройтуулалгүй, ажлын байрыг нь хадгалж үлдэх оновчтой шийдлүүд, шийдвэрийг гаргахыг Та бүхнээс сонгогчид хүсэж, итгэлээ хүлээлгэснийг битгий мартаарай.



Сөрөг хүчний үүргийг сайн гүйцэтгэх даалгаврыг сонгогчдоосоо авсан Ардчилсан намын бүлэг парламентын хяналтыг хариуцлагатай явуулж, сөргөлдөх талцахаасаа илүүтэйгээр ойлголцох, хамтрах чиглэлийг эрхэм болгож ажиллахыг Та бүхнээс хүсэж байна. Яагаад гэвэл цар тахлын улмаас Монгол улсад экспортын орлогын хомсдол нүүрлэж, төсөв алдагдал хүлээж, эдийн засаг эрс дордох төлөв тодорхой харагдаж байна. Монголын 900 мянга орчим өрхийн амьдралыг доройтуулахгүй байлгах, ажлын байрыг хадгалах, иргэдийн орлогыг хамгаалахад Та бүхэн олонхын бүлэгтэй үндэсний эв нэгдэл, ард түмний эрх ашгийн төлөө ойлголцож ажиллах цаг үе иржээ.

Өмнөх парламентуудад хэвшил болсон талцал, хуваагдлыг давтахгүйгээр эв нэгдлийг чухалчилж, сахилга бат хариуцлагатайгаар, бүлгээрээ нэгдмэл ажиллахыг Та бүхэн хичээх ёстой. Үүнийг өнгөрсөн сонгуулиудад Та бүхний сонгогчдоос авсан дэмжлэгийн бууралт хатуу сануулж байна.

     2008 оны сонгуулиар Ардчилсан нам сонгогчдын 40.4%
    2012 онд 35.3%
    2016 онд 33.6%
    2020 онд 24.5 хувийн дэмжлэг хүлээжээ.

Энэ бол иргэдээс Ардчилсан намд өгч байгаа бодит үнэлэмж, мөн сануулга юм. Намаа шинэчилсэн шиг шинэчлэхгүй, бүлэглэлийн эрхшээлд байсаар байвал улс төрийн тавцангаас арчигдахын тэмдэг юм. Цаашид ардчилсан үзэл баримжаатай намууд эвсэж ажиллах, хүчээ тарамддаг арга барилаасаа салах шаардлага тулгарч байгааг ч үйл ажиллагаандаа анхаарах, тусгах ёстой болж байна. Энэ сонгуулийн үр дүнгээр сонгогчдын 54 хувийн дэмжлэгийг хүлээсэн нам, эвслүүдийн оролцоо гээгдэж байгаа нь сонгуулийн тогтолцооны гажуудал, сөрөг хүчин олигтой ажиллаагүйн харгай гэж үзэхээс өөр арга алга. Ардчилсан нам хамгийн гол сөрөг хүчний хувьд улс төрийн нөхцөл байдлыг зөв үнэлж, таарах стратеги тактикийг боловсруулж, бусад нам эвсэл, бие даагч нарыг өөрийн эвсэлдээ урьж оруулан, энэхүү сонгуульд оролцсон бол дор хаяж нийт сонгогчдын саналын 54 хувийг нэгтгэж, өнөөдөр УИХ-д олонх болох боломж байсан юм.

УИХ-ын эрхэм гишүүд ээ,

УИХ-ын энэ удаагийн сонгуулийн дүн бидэнд асар үнэтэй сургамж үлдээж байгааг нийт гишүүд анхаарч, холбогдох хуульд тусгах ёстой болж байна.

Юуны өмнө сонгуулийн систем, аргачлалаа солих шаардлага тулгарч байна. Монгол Ардын нам хоёр сонгууль дараалан сонгогчдын 44 орчим хувийн дэмжлэг хүлээсэн хэрнээ парламентад үнэмлэхүй олонхын суудлыг эзэлж байна. Энэ бол системийн гажуудал юм. Сонгуулийн гажуу системийн ачаар олонх биш олонхын засаглалыг үүсгэж байгаа нь шийдвэр гаргалтад гажуудал үүсгэх, иргэдийн бухимдал эргэлзээг төрүүлэх үндсэн нөхцөл болж байгааг анхаарах ёстой. Сонгогчдын санал, дэмжлэг парламентад тусгалаа олдог тийм шударга, зөв сонгуулийн систем, тогтолцоог хэрэгжүүлэхгүй бол ардчилал хөгжихгүй, мухардах, гажуудах байдалд аваачих эрсдэл мөн бидний өмнө тулгараад байна.

Хууль тогтоох дээд байгууллагад нэр дэвшигчдийн шалгуур, босгыг өндөрсгөхгүй бол УИХ нь өөрөө хууль зөрчигчдийн, уул уурхайн их хэмжээний мөнгөөр сонгогдогчдын саналыг худалдан авагчид, цагаан захтай гэмт хэрэгтнүүдийн хоргодох байр болох эрсдэл байна. Нэр дэвшигчдийн боловсрол, түүх намтар гэхээсээ хууль сахидаг, ёс зүйтэй байдалд илүү өндөр шалгуур тавьдаг болох хэрэгтэй.

УИХ-ын гишүүд хууль санаачлах, гүйцэтгэх засаглалд парламентын хяналтыг хэрэгжүүлэх үүрэгтээ илүү төвлөрөх нөхцөлийг хангах чиглэлээр холбогдох хуулиудаа өөрчлөх шаардлага мөн тулгарч байна. Өмнөх парламентын гишүүд төсөв мөнгөний асуудалд гүнзгий хутгалдаж, элдэв сангийн мөнгийг өөрсдөдөө хуваарилж байсан гажуудлыг арилгах, гишүүдийг төсөв, мөнгөнөөс хол байлгахад чиглэсэн хуулийн хязгаарлалтуудыг Та бүхэн хийх ёстой.

Эрхэм гишүүд ээ,

Монгол Улсын өмнө тулж ирсэн эдийн засгийн хямралыг даван туулахад Та бүхэн бүх хүчээ тавих, анхаарлаа чиглүүлж ажиллахыг сонгогчид даалгаж, итгэж найдаж байгаа шүү. Одоо экспортын орлогыг нэмэгдүүлэх, гарцыг тэлэхэд бүхнийг зориулах хэрэгтэй байна. Орлого, өөр юу ч биш маш их хэмжээний экспортын орлого л эдийн засгийн хүндрэлийг хохирол багатайгаар туулахад бидэнд тусална.

Уул уурхайн эрдэс баялгийн экспортыг дэмжих, төмөр зам, дэд бүтцүүдээ шуурхай барьж дуусгах, уул уурхайн экспортыг хөнгөвчлөх, нэмэгдүүлэхэд шаардагдах хууль, дүрэм журмыг батлан гаргах, баялгаас олох орлогыг хүртээмжтэй хуваарилах гээд маш олон хариуцлагатай ажил Та бүхний өмнө хүлээгдэж байна. Өнгөрсөн хугацаанд хэдий оройтсон ч Засгийн газартай ойлголцож, нягт хамтран ажилласны үр дүнд Гашуунсухайт – Тавантолгой, Тавантолгой – Зүүнбаянгийн төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажлыг өрнүүлсэн. Цаашид Алтанширээт – Баруун-урт, Баруун-урт – Хөөт чиглэлийн төмөр замын бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх үүрэг УИХ, Засгийн газарт ногдож байгаа юм. Эдгээр төмөр замын маршрутын дагууд Тавантолгой, Оюутолгой, Хармагтай, Цагаан суварга, Манлай, Хараат уул, Төхөм, Төмөрт зэрэг томоохон ашигт малтмалын 36 орд газар байрлаж байгаа нь уул уурхайн экспортод үлэмж түлхэц өгөх юм.  Дараагийн алхам бол уул уурхайн бүтээгдэхүүнд нэмүү өртөг шингээж, боловсруулах үйлдвэрүүдийг барьж байгуулах ажил болно. Үүнийг та бид хамтдаа хийх үүрэгтэй. Төмөр замын дэд бүтцийг дагуулан говийн бүсийг усжуулах, цөлжилтийн эсрэг системийг яаралтай бүтээн байгуулах замаар гүний цэвэр усыг уул уурхайд ашиглахыг нэн даруй зогсоох шаардлагатай байна.

Та бүхэн эдийн засагт асар их нөлөөтэй хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн түүхий эдийг боловсруулах, экспортод гаргах төслүүдийг мөрийн хөтөлбөрт тусгасныхаа дагуу амлалтаа биелүүлэхийг бүх боломжоороо дэмжиж өнөөдрөөс эхлэн ажиллах хэрэгтэй байна. Нөхөгддөг баялаг болох мал аж ахуйн орлогыг эрс нэмэгдүүлэхэд арьс шир, малын түүхий эдийг боловсруулах үйлдвэрлэлийг түлхүү дэмжих нэн шаардлагатай байна. Гучин жил ярьсны эцэст эхлүүлсэн Дарханд босгож байгаа Арьс шир, ноос, ноолуур боловсруулж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хөнгөн үйлдвэр технологийн паркийг Та бүхэн бодлогоор дэмжиж  хурдан шуурхай ажиллаасай гэж хүсэж байна. Жилд 10 – 15 сая ширхэг арьс боловсруулах тус цогцолбор нэмүү өртөг шингээсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, олон улсын зах зээлд борлуулснаар экспортын орлогыг үлэмж өсгөхөөс гадна Дархан хотод 8000 гаруй байнгын ажлын байр бий болгож, 180 орчим мянган малчин өрхийн тогтвортой орлогын баталгаа болох юм. Арьс шир боловсруулах 13 үйлдвэр, жилд 10 мянган тонн ноос боловсруулах ноос, ноолуур угаах самнах үйлдвэр, түүний цэвэрлэх байгууламж, дэд бүтцийн барилга байгууламжууд баригдаж байгаа. Үүнийг яаралтай үргэлжлүүлж, яаралтай ашиглалтад оруулах хэрэгтэй байна.

Эрхэм гишүүд ээ,

Та бүхний өмнө улс орны эдийг засгийг өөд татах, иргэдийн амьжиргааг дордуулахгүйгээр хямралаас авч гарах түүхэн үүрэг тулгарч байна. Хүнд цаг үе бүхэнд ард түмэн өөрсдийн итгэл найдварыг хөсөрдүүлэхгүй хүмүүсийг сонгож дэвшүүлж, шийдвэр гаргах эрхийг олгодог. Та бүхэн иргэдийнхээ итгэлийг эвдэлгүй, иргэдийнхээ өмнүүр орж өөрсдөдөө боломж эрэлхийлэлгүй үнэнчээр ажиллана гэдэгт найдаж байна.

Асар их ажил, хүнд зорилтууд, зоригтой шийдлүүд Та бүхнийг хүлээж байна.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа.

Мөнх тэнгэрийн хүчин дор Монгол Улс, Монголын ард түмэн хөгжин цэцэглэж, дэвжин дээшлэх болтугай” гэлээ.

Уншсан:2639
Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа

Сэтгэгдэл

Үзэл бодол

Д.Сумъяабазар: Нийтийн тээврийн чанар, хүртээмжийг сайжруулахад бүх талаар дэмжиж ажиллана

Огноо:

3 өдрийн өмнө

,

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар нийтийн тээврийн аж ахуйн нэгжүүдийн төлөөлөлтэй уулзаж, үйлчилгээг иргэдийн хэрэгцээ, шаардлага, стандартад нийцүүлэх талаар санал солилцож, шийдвэрлэх арга замын талаар хэлэлцлээ. Уулзалтад нийтийн тээврийн үйлчилгээ эрхэлдэг төр, хувийн хэвшлийн 20 орчим байгууллагын удирдлага хийгээд холбогдох албаныхан оролцсон юм.

Энэ үеэр Нийслэлийн Нийтийн тээврийн газрын дарга Б.Жавхлантбаатар “Нийслэлийн нийтийн тээврийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэхээр парк шинэчлэл хийж буй. Тодруулбал, 2020 оноос хойш цахилгаан 79 автобус, “Евро 5” дизель хөдөлгүүрт их багтаамжийн 284 автобус, хоёр давхар, цахилгаан эх үүсвэрээр ажилладаг 10 автобус, хүүхдийн 75 автобус, дунд багтаамжийн хоёр автобус, нийт 450 автобусаар парк шинэчлэл хийгээд байгаа юм. Харин 2023-2024 онд их багтаамжийн дизель хөдөлгүүртэй 600, цахилгаан хөдөлгүүртэй 160, дунд багтаамжийн 50 автобус, нийт 810 тээврийн хэрэгслээр парк шинэчлэл хийхээр төлөвлөсөн. Энэ хүрээнд 2023 оны есдүгээр сараас 2024 оны нэгдүгээр сар хүртэл нийт 704 автобус оруулж ирэхээр төлөвлөж байна” гэлээ.

Түүнчлэн нийтийн тээврийн үйлчилгээг өвлийн цагийн хуваарьт шилжүүлэн, есдүгээр сарын 15-наас шөнийн тээврийн үйлчилгээг найман чиглэлд явуулж эхэлжээ.

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар:

-Нийтийн тээврийн үйлчилгээ хүртээмжтэй, стандарт хангасан байх ёстой. Энэ зорилгын төлөө бид ажиллаж байна. Аж ахуйн нэгжүүд ч мөн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлж, санхүүгийн сахилга баттай байх хэрэгтэй. Судалгаагаар манай баримталж ирсэн бодлого иргэдийг нийтийн тээврээр зорчихгүй байхад чиглэсэн байна. 2007 онд нийслэлийн иргэдийн 67 хувь нь нийтийн тээврээр үйлчлүүлж байсан бол энэ тоо 2022 онд 34 хувь болж буурсан.

Улаанбаатар хотод нийтийн тээврийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, метро нэвтрүүлэх зайлшгүй шаардлагатай. Энэ хүрээнд Ажлын хэсэг байгуулж, холбогдох судалгаа, ажлуудыг хийж байна. Улс, нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр автобуснуудын иж бүрэн парк шинэчлэл хийж байгаа. Мөн маршрут, төлөвлөлтийг шинэчлэх шаардлагатай. Нийт 1220 гаруй автобусаар парк шинэчлэл хийж буй. Өмнө нь ийм хэмжээний парк шинэчлэл хийж байгаагүй. Түүнчлэн хотын хөгжлийг боомилж буй хуулиудыг өөрчлөхөөр Улаанбаатар хотын багц хуулийг боловсруулж байна.

Өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд бид зөвхөн үр дагавартай зууралдаж ирсэн. Одоо Нийслэлийн Засаг даргын дэргэд Бодлогын судалгаа, шинжилгээний төв байгуулагдаж, эрдэм шинжилгээний байгууллага, судалгааны төвүүд, их, дээд сургуулийн эрдэм шинжилгээний 30 гаруй хүрээлэнтэй хамтран шалтгаанд суурилсан бодлого гаргахаар ажиллаж байна гэлээ.

Нийтийн тээврийн аж ахуйн нэгжүүдийн удирдлагууд хүний нөөцийн хомсдол хамгийн их тулгамддаг асуудал гэдгийг хэлж байв. Мөн компаниуд хувиараа автобусны нөхөн хангалтыг хийдэг боловч автобусыг үйлчилгээнд гаргадаггүй. Иймээс бодлого, менежмент, зохион байгуулалтаа сайжруулах санал гаргаж байлаа. Түүнчлэн парк шинэчлэлийн хүрээнд оруулж ирж буй автобуснуудын хуваарилалтыг хүртээмжтэй хийж, нөхөн төлөх боломжийг тодорхой, уян хатан болгох, нэмээд түлшний чанарыг сайжруулахгүй бол автобуснууд 2-3 жилийн дараа шаардлага хангахгүй болох эрсдэлтэйг хэлж байв. Тэрчлэн жолооч нарын цайны цаг 10 минут байдгийг 20 минут болгож уртасгах, ариун цэврийн байгууламжийн асуудлыг шийдэх хэрэгтэйг онцоллоо.

Хотын дарга нийтийн тээврийн чанар, хүртээмжийг сайжруулахад аж ахуйн нэгжүүдийг бүх талаар дэмжин ажиллахаа илэрхийлэв.

НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС

Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Л.Оюун-Эрдэнэ: Монгол Улс ирэх хоёр жилд экспортын таван гарцтай болно

Огноо:

5 өдрийн өмнө

,

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Сэлэнгэ аймагт ажиллах үеэрээ Алтанбулаг боомтын өргөтгөл шинэчлэл, Алтанбулаг чөлөөт бүсийн үйл ажиллагаатай танилцлаа.
“Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын Боомтын сэргэлтийн хүрээнд Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр тус боомтыг өргөтгөж шинэчилж байна. Энэ хүрээнд зорчигч тээврийн 19, ачаа тээврийн 18, дэд бүтцийн таван барилга, иж бүрэн инженерийн шугам сүлжээ, 6.000 м2 ногоон байгууламж, тусгаарлах зурвас бүхий дөрвөн эгнээ 1.7 км урттай авто зам, 7.000 м2 авто зогсоол, 30.000 м2 зам талбай баригдана. Төслийг хоёр үе шаттай гүйцэтгэж байгаа бөгөөд одоогийн байдлаар авто зам болон зогсоолын ажил дуусах шатандаа явж байна. Ажлыг “Эйч кэ би интернэшнл холдинг” ХХК хийж гүйцэтгэжээ.

Алтанбулаг боомтын бүтээн байгуулалтын нэгдүгээр хэсэг болох ачаа тээврийн терминал аравдугаар сарын 1-нд бүрэн ашиглалтад орно. Ингэснээр өнөөдрийг хүртэл түр байраар явж байсан боомтын үйл ажиллагаа шинэ байрандаа орох нөхцөл бүрдэнэ. Зорчигч тээврийн терминалын хэсгийг энэ ондоо багтаан ашиглалтад оруулахаар шамдаж байна гэж Монгол Улсын сайд, Боомтын сэргэлтийн Үндэсний хорооны дарга Б.Тулга танилцууллаа. Боомтын шинэчлэлийг бүрэн хийснээр Алтанбулаг боомтоор өдөрт нэвтрэх зорчигчийн тоо гурав, ачааны болон суудлын тээврийн хэрэгслийн тоо тус бүр дөрөв дахин нэмэгдэнэ гэж тооцож байна.


 
“Шинэ сэргэлтийн бодлогын хамгийн чухал зорилт бол боомтын сэргэлт. Өнгөрсөн хугацаанд манай улсад Замын-Үүд чиглэлийн ганцхан төмөр замаар ачаа эргэлт явж ирсэн. Засгийн газар ирэх хоёр жилд экспортын таван гарцтай болох зорилт тавьсан. Шивээхүрэн, Бичигтийн ажил дуусчихна. Зүүнбаян, Гашуунсухайт холбогдно. Замын-Үүдээ өргөтгөж байгаа. Дараагийн том зорилт бол гурван улсын коридор. Шивээхүрэнг Арцсуурьтай, Бичигтийг Эрээнцавтай, Замын-Үүдийг Алтанбулагтай холбоно.  Замын-Үүд Алтанбулагийн вагон депо дээр хүчин чадлыг нь нэмэх төсөл хэрэгжиж байгаа. Аравдугаар сард дуусна. Алтанбулаг, Замын-Үүдийг холбох зорилт тавьсан. Эдгээр шинэчлэлийг дагаад ачаа тээврийн эргэлт зөвхөн Монгол Оросын хооронд биш ОХУ, БНХАУ-ын хооронд экспортын гарц нээгдэж, Монгол транзит улс болох бодлого хэрэгжих боломж бүрдэнэ. Хоёрдугаарт, Алтанбулаг-Замын -Үүдийг хурдны зам, төмөр замаар, хос  царигаар холбох чиглэлийг БНХАУ-д айлчлах үеэрээ тавьсан. Удахгүй ОХУ-дхийх айлчлалын үеэрээ энэ асуудлыг тавина. Шинэ сэргэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлж эхэлснээр ДНБ-ий 43 их наяд орчмын эргэлтийг 75 их наядад авчирлаа. Замын-Үүд Алтанбулагийн чөлөөт бүс болон ачаа тээврийн терминалууд бусад олон улсынхэмжээнд эргэлтэд орж эхэлбэл ДНБ 100 их наяд хүрэх боломжтойг Ерөнхий сайд онцоллоо. Хувийн хэвшлийнхний олон жил хүлээсэн хөнгөлөлттэй тарифын асуудлыг Засгийн газар шийднэ. Ингэж чадвал малын түүхий эд, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүнийг экспортлох  боломж бүрдэж, хөдөө аж ахуйн салбарт үсрэнгүй хөгжлийн гарц болно гэдгийг Ерөнхий сайд мэдэгдлээ.

 
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Алтанбулагийн чөлөөт бүсийн үйл ажиллагаатай танилцлаа. Алтанбулагийн чөлөөт бүсэд импортоор орж ирж буй архи, согтууруулах ундааны худалдан авалттай холбоотойгоор зарим хязгаарлалт хийсэн бөгөөд үүнээс үүдэн хохирол амсаж буй талаар аж ахуйн нэгжүүдийн төлөөлөл Ерөнхий сайдад ярив. Холбогдох албаныхан архи согтууруулах ундааг татваргүй бүсээс иргэд арилжааны зориулалтаар авах тохиолдол газар авсан тул зохицуулалт хийсэн хэмээн мэдээллээ. Ерөнхий сайд ГЕГ, ЭЗХЯ, Алтанбулаг чөлөөт бүсийн захирагчийн Ажлын алба зэрэг холбогдох байгууллагуудын төлөөллийг багтаасан Ажлын хэсэг байгуулж, асуудлыг шийдвэрлэхийг үүрэг болголоо.

Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

С.Мяндасмаа: Төмөр замын тээврийн тухай хууль шинэ оны эхний өдрөөс хэрэгжиж эхэлнэ

Огноо:

8 өдрийн өмнө

,

Төмөр замын тээврийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг УИХ-аар хэлэлцэн баталсан билээ. Тиймээс энэхүү хуульд тусгасан онцлог зүйл заалтуудыг иргэдэд таниулахаар ЗТХЯ-ны Хуулийн хэлтсийн дарга С.Мяндасмаатай ярилцлаа.

-Төмөр замын тээврийн тухай хууль батлагдсан. Хууль хэрэгжүүлж эхлэх хүртэлх бэлтгэл ажил хэр явж байна вэ гэдгээс яриагаа эхэлье?

-Төмөр замын тээврийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга УИХ-ын хаврын чуулганаар өнгөрөгч долдугаар сарын 7-нд эцсийн хэлэлцүүлгийг хийж баталсан. Ирэх оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хүчин төгөлдөр хэрэгжиж эхэлснээр өмнөх хууль хүчингүй болно. Харин хууль хүчин төгөлдөр үйлчилж эхлэхээс өмнө бид бэлтгэл ажлыг хангасан байх ёстой. Шинэ хуульд төмөр замын тээврийн шинэ агентлаг байгуулахаар тусгасан. Энэ агентлагийг байгуулах тухай УИХ-ын тогтоол бас дагалдаж гарсан байгаа. Тогтоолдоо ЗТХ-ийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд Засгийн газын хэрэгжүүлэгч агентлаг Төмөр замын газар гэж байгуулахаар тусгасан. Үүний дагуу бид Төмөр замын газрын орон тоо, ерөнхий бүтцийн бүдүүвчийг боловсруулж яамдаас санал аваад энэ сардаа багтаан Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээр бэлтгэл ажлаа бүрэн хангаад байна. Мөн дараагийн нэн яаралтай хийх ажил бол Төмөр замын тээврийн тухай хуульд зайлшгүй батлахаар заасан дүрэм журмууд бий. Тэдгээр дүрэм журмаа хууль хүчин төгөлдөр мөрдөхөөс өмнө баталсан байх ёстой учраас ажлын хэсгүүдийг долдугаар сарын сүүлчээр байгуулаад ажиллаж байна. Төмөр замын газраа байгуулж, дүрэм журмуудаа батлуулчихвал бэлтгэл ажил хангагдана гэж үзэж байгаа. Гэхдээ бас нэг чухал ажил нь энэ хуулийг хэрэгжиж эхлэхээс өмнө олон нийт, хэрэглэгчдэд хуулиа таниулах нь чухал.

-Галт тэрэгний хөдөлгөөн зохицуулалтын нэгдсэн төвийг татан буулгаад шинээр Төмөр замын газар гэх агентлагийг байгуулах уу. Эсвэл энэ төв агентлагийн харьяанд байх уу?

-Нэмэлт зардал гаргахгүйгээр ГТХЗНТ-ийн бүтэц зохион байгуулалтыг өөрчлөн байгуулахаар болсон. Өөрөөр хэлбэл, хуульд заасан үндсэн шаардлагуудаа тавиад бэлэн байгаа бааз сууриа ашиглах юм. Энэ байгууллагын чиг үүргийг хуулийн хоёрдугаар бүлгийн 10 дугаар зүйлд тодорхой заасан байгаа. Тухайлбал, 10.2.2-т “Төмөр замын техник, технологитой холбоотой журам, аргачлал, горим, заавар, техникийн даалгавар, жагсаалт, загвар батлах”, 10.2.3-т нь “Төмөр замын суурь бүтцүүдийн хооронд дамжуулах ачааны төрөл, хэмжээг тогтоох, хяналт тавих”, 10.2.4-д “Галт тэрэгний хөдөлгөөний нэгдсэн зурмаг болон нэгдсэн технологийн горим батлах, суурь бүтцүүдийн хоорондын галт тэрэгний хөдөлгөөнийг захирамжлан зохицуулах”... гэхчлэн олон зүйлийг тодорхой зааж өгсөн.

-Ер нь энэ хуулийг шинэчлэх болсон шалтгааныг  тайлбарлаж өгнө үү?

-Одоо мөрдөж буй хуулийг 2007 онд баталсан шүү дээ. Хуулийн хэрэгжилтийн явцад өөрчлөх хэрэгцээ шаардлага практикаас гарч ирсэн. Өмнө нь “Улаанбаатар төмөр зам” ХНН гэх ганц хуулийн этгээд байсан шүү дээ. Тэгвэл сүүлийн арав гаруй жилд төмөр замын тээврийн салбарт өмчийн хэлбэр бүхий хуулийн этгээд бий болсон. Хэрэглэгчийн тоо өссөн. Тодруулбал, 2010 оны байдлаар суурь бүтэц эзэмшигч, тээвэрлэгч нэг байсан бол одоо суурь бүтэц эзэмшигч дөрөв, тээвэрлэгч дөрөв, суурь бүтэц барих, угсрах эрх бүхий 253, дагнасан болон салбар зам, талбайд хөдлөх бүрэлдэхүүн эзэмшигч 250 орчим болж нэмэгдсэн. Тэгэхээр эдгээрийн хооронд үүсэх харилцааг зайлшгүй зохицуулах шаардлага үүссэн. Нэгэнт ийм олон хөдлөх бүрэлдэхүүн эзэмшигч, тээвэрлэгчтэй болсон учраас тэдний тэгш оролцоог хангах зайлшгүй асуудал тулгарсан. Нөгөө талаар төмөр замын шинэ төслүүд хэрэгжиж эхэлсэн шүү дээ. Тэгэхээр зураг төслийг нь хэн хийж, хяналтыг хэн тавих юм, тухайн объектыг хүлээж авахад ямар шаардлага тавьж, ямар баримт бичиг байх ёстой юм гэх зэрэг практик шаардлагууд гарч ирсэн. Хууль зүйн үндэслэлийн хувьд олон хууль шинээр батлагдсан. Тухайлбал, Зөрчлийн тухай хууль, Захиргааны ерөнхий хууль, Төрөөс төмөр замын тээврийн талаар баримтлах бодлого, гэхчлэн олон эрх зүйн баримт бичиг гарч ирсэн учраас тэдгээртэй Төмөр замын тээврийн тухай хуулийг нийцүүлэх шаардлагатай болсон. Тиймээс бид хуулиа өөрчлөн найруулж, УИХ-аар батлууллаа.  

-Тэгэхээр суурь бүтэц эзэмшигчид, тээвэрлэгчдийн хоорондын харилцааг зохицуулах заалт одоо хэрэгжиж буй хуульд байхгүй учир ёстой өөр өөрийнхөө дураар л явж байсан гэсэн үг үү?

-Тийм, өөр өөрийнхөөрөө л явж ирсэн. Хэн нэгнийг хязгаарладаг ч юм уу, эсвэл хэн нэгэнд давуу эрх олгодог. Үүнийг зохицуулах хууль байхгүй учраас яалт ч үгүй гэрээ байгуулж, түүндээ нэг тал нь давуу эрх эдлээд байсан. Тиймээс төмөр замын тээвэрт оролцож буй байгууллагууд бүгд тэгш эрхтэй байх заалтыг шинэ хуульд тусгалаа. Төмөр замын суурь бүтцийн үйлчилгээнд тавигдах шаардлага гэдгийг бид оруулсан. Энэ нь, суурь бүтцийн үйлчилгээ үзүүлэгчид галт тэрэг харилцан чөлөөтэй нэвтрэх нөхцөлийг тусгасан гэрээг байгуулсан байх гэж заасан. Өөрөөр хэлбэл, хэн нэгэнд давуу эрх олгож, нэгэнд нь хязгаар тавихгүй гэсэн үг. Дэд бүтцүүд хоорондоо огтлолцох тохиолдолд галт тэрэг харилцан чөлөөтэй нэвтрэх нөхцөлийг бүрдүүлсэн байна. Суурь бүтцийн үйлчилгээ үзүүлэгч нь үйлчилгээ үзүүлэхээс үндэслэлгүйгээр татгалзах, гэрээ байгуулахаас зайлсхийхийг хориглоно. Харин тухайн замынх нь хүчин чадал муу, эсвэл зам дээр нь осол гологдол гарсан, нэг бол засварлаж байгаа бол татгалзаж болно. Бусдад давуу байдал олгох, тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаанд саад учруулах, өрсөлдөөнийг хязгаарлах зэргийг хориглоно. Энэ бол хамгийн чухал заалт гэж хэлж болно.

 Мөн суурь бүтэц эзэмшигч, тээвэрлэгч нь тусдаа хуулийн этгээд байна гэж тусгасан. Ингэснээр тээвэрлэгч нар тэгш оролцох боломж нь бүрдэнэ гэж үзэж байгаа юм. Харин УБТЗ ХНН аль алиныг нь эзэмшдэг. Гэхдээ хуульд зааснаас өөрөөр бол олон улсын гэрээгээ дагаж мөрдөнө гэж заасан байгаа.

Бид хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслөө боловсруулахдаа Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн дагуу хэлэлцүүлэг хийж, төр, хувийн хэвшлийн төмөр замын байгууллага, мэргэжилтнүүд рүү албан бичиг явуулж санал авсан. Саналуудаа заавал ямар үр дүн, үр дагавартай юм гэдгийг нь давхар бичүүлж авсан. Үүнд төмөр замын нийт байгууллагууд идэвхтэй оролцсон. Өртөө, зөрлөгүүдээр нэг бүрчлэн явж санал хүсэлтийг нь авч, хэлэлцүүлэн тусгасан учраас нэлээд сайн хууль боллоо гэж үзэж байгаа. Шинэ хууль хэрэгжиж эхэлснээр одоо мөрдөж буй хууль хүчингүй болно.

-Та шинэ хуульд тусгасан өөр шинэлэг, онцлог зүйл заалтуудаас танилцуулна уу?

-Төмөр замын тээврийн тухай хуульд хэд хэдэн онцлог зүйл заалт орсон. Тухайлбал, төмөр замын суурь бүтцийн өмчлөл, эзэмших талаар нэлээд тодорхой заасан. Нийтийн төмөр зам нь төрийн өмчийн буюу төрийн өмч давамгайлсан хуулийн этгээдэд байна. Ингэхдээ улсын хил дамнасан, хилийн боомт чиглэсэн төмөр зам нь нийтийн төмөр замд хамаарна. Өөрөөр хэлбэл, энэ төмөр замыг хувийн өмчийн хуулийн этгээд эзэмшихгүй. Бусад улс оронд ч ийм байдаг юм билээ. Харин энэ төмөр замын өмчлөгч нь нэг хуулийн этгээд байна. Тээвэрлэгч, хөдлөх бүрэлдэхүүн эзэмшигч тусдаа хуулийн этгээд байхгүй гэсэн үг. Төмөр замын суурь бүтцийг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр барих тохиолдолд суурь бүтцийн өмчлөлийг шилжүүлэх, хугацаа, түншлэлийг хэрхэн тавих нөхцөлүүдээ гэрээнд тусгаж өгөөд, тэр концессын хугацаандаа суурь бүтцийн үйлчилгээ үзүүлэгч нь тээвэрлэгчийн үйл ажиллагаа эрхэлж болно. Өөрөөр хэлбэл, 400-аад км төмөр зам бариад ирэнгүүт яг ашигтай хэсэгт нь өөр хуулийн этгээд төмөр замын тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаа явуулах ч юм уу, хязгаар тавихгүй. Тэр хүн зардлаа гаргасан л бол тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаа эрхэлж болно гэсэн зохицуулалтыг оруулсан.

 Дээр нь төмөр замын зураг төслүүдтэй холбоотой чухал зүйл заалтууд орсон. Өөрөөр хэлбэл, энэ зураг төслийг хэн хийх юм гэхчлэн. Зураг төсөлтэй холбоотойгоор хяналт тавих субъектийг нь оруулсан. Төмөр замыг барихдаа зүгээр нэг хэдэн хүн шийдэхгүй, төмөр замын сүлжээ гэдэг юмыг зохицуулж өгсөн. Сүлжээ гэдэг нь цаашид хаашаа яаж төмөр зам тавьж, хэрхэн хөгжих юм гэдгийг хуулиар зохицуулна. Ингэхдээ төмөр замын сүлжээнд дараах хүчин зүйлийг харгалзана. Нийгэм эдийн засаг, бүс нутгийн хөгжлийн бодлогыг харгалзана. Үнэхээр тэр бүс нутагт төмөр зам тавьснаар нийгэм эдийн засагт ач холбогдолтой юм уу. Дараа нь хүн амын суурьшил, ирээдүйн хөгжлийг харна. Ирээдүйд ямар ч хүн суурьшихааргүй бол болохгүй шүү дээ. Гэхдээ цаашид бид тухайн бүс нутагт хүн амын суурьшил бий болгоё гэвэл тэр төлөвлөлтөө гаргаад ирж болно. Үүний дараа ашигт малтмалын орд газрын байршил, нөөц ашиглах боломжийг харна. Дээр нь олон улсын болон хил орчмын нутагтай хамтын ажиллагаа нь ямар байх юм. Төмөр зам тавьснаар үнэхээр хөгжихөөр бол бид төмөр замын сүлжээнд оруулна гэсэн үг. Энэ мэтчилэн төмөр замын сүлжээ, түүнд тавигдах шаардлагаа хуульд оруулсан.

Мөн дээр дурдсан Төмөр замын агентлагийнхаа чиг үүргийг тодорхой тусгасан байгаа.

-Орон нутгийн засаг захиргаа тухайн төмөр замыг барихад, ашиглахад хэрхэн оролцох, хамтран ажиллахыг тусгасан байх?

-Тиймээ, хэрвээ тухайн бүс нутагт төмөр зам төрийн бодлогоор тавьж буй тохиолдолд байгалийн баялаг, ашигт малтмалаа ашиглуулах. Магадгүй төмөр зам дээр гологдол, осол аваар гарсан тохиолдолд яаж туслах юм. Төмөр замын орчны аюулгүй байдлыг хангахад хэрхэн хамтарч ажиллах юм гэхчлэн орон нутгийн засаг захиргааны чиг үүргийг тусгасан.

-Ингэхэд шинэ хууль маань хэдэн бүлэг, хэдэн зүйлтэй вэ?

-Хуучин хууль найман бүлэг, 34 зүйлтэй байсан. Ирэх нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжих шинэ хууль маань 11 бүлэг, 43 зүйлтэй болсон.

-Төмөр зам барих зардал мөнгөнд хяналт тавихтай холбоотой зүйл заалт байгаа болов уу?

-Төмөр замын сүлжээ, суурь бүтцийн бүтээн байгуулалтын талаар хуулийн тавдугаар бүлэгт тусгасан байгаа. Энд төмөр замын төслүүд хэрхэн яаж хэрэгжих, суурь бүтэц барих, засварлахад ямар шаардлага тавих юм гэдгийг тодорхой заасан. ТЭЗҮ заавал байх ёстой шүү дээ. Геологийн дүгнэлт, ус зүйн судалгаа, геодези хэмжилтийн тайлан, археологи, палентлогийн судалгаа, байгаль орчны нөлөөллийн үнэлгээ судалгаа, инженерийн тооцоо, нарийвчилсан зураг төсөл, техникийн шаардлага зэргээс бүрдэнэ. Төмөр замын суурь бүтцийн зураг төслийн Монгол Улсын эрх бүхий хуулийн этгээдээр магадлуулсан байна. Зургийн шаардлага хангасан байна уу, төсөв нь уялдаж байна уу, хэт өндөр, эсвэл хэт бага байна уу гэдгийг магадлалаар оруулсан байх шаардлага тавьсан. Үүнтэй холбоотой бас шинэ журмаар нарийвчлан зохицуулна. Тэгэхээр журам батална.

-Төмөр замын тээврийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг Хаврын чуулганаар хэлэлцүүлэхэд нь сонсож байлаа. Тэгэхэд төмөр зам барих эрхийг хэн олгох тухай нарийн заалтууд орсон гэж хуулийн төслийн ахлагч хэлж байсан. Энэ талаар тодорхой мэдээлэл өгнө үү?

-Зөв асуулт байна. Төмөр зам барих эрхийг ямар тохиолдолд хэн олгох вэ гэдгийг шинэ хуульд тодорхой заасан. Тодруулбал, Хилийн тухай хуулийн 26.1-д заасны дагуу Засгийн газар нь хилийн зурваст төмөр замын суурь бүтэц барихтай холбоотой асуудлыг шийдвэрлэнэ. Мөн үйлдвэрлэлийн зориулалттай төмөр замын чиглэлийг тогтоох эрхтэй. Үйлдвэрлэлийн гэхээр жишээ нь “Оюутолгой” компани өөрийн үйлдвэрлэлд ашиглах төмөр зам барья гэвэл ямар чиглэлээр, яаж барихыг Засгийн газар шийдвэрлэнэ. Үүнд аль нэгэн аж ахуйн нэгж ч өөрийн үйлдвэрлэлийн хэрэгцээнд зам барих нь хамаарна.

  Харин нийтийн төмөр замын чиглэл, царигийн асуудлыг УИХ тогтооно.

-ЗТХЯ ямар эрх олгох вэ?

-Төмөр замын суурь бүтэц, салбар замын барилгын ажлыг эхлүүлэх, үргэлжлүүлэх зөвшөөрөл олгох, ашиглалтад оруулахтай холбоотой ажлыг зохион байгуулах эрх нь ЗТХЯ-нд байгаа. Өмнөх хуульд барилгын ажил эхлүүлэх зохицуулалт байгаагүй учир бид Барилгын тухай хуулийг даган мөрдөж байсан юм. Харин шинэ хуульдаа бид энэ зохицуулалтаа төмөр зам гэж тодорхой заагаад салгаж оруулсан.

-Тарифтай холбоотой шинэлэг ямар заалт тусгав?

-Өмнөх хуульд ч тарифтай холбоотой зүйл заалт байгаа. Одоо харин орон тооны бус тарифын зөвлөл байна гэж тусгасан. Энэ зөвлөл нь үнэхээр тарифыг нэмэх шаардлагатай юм уу, үгүй юу гэдэг дээр дүгнэлт, зөвлөмж гаргана. Зөвлөлийн ажиллах дүрмийг төмөр замын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална. Дарга, гишүүнийг төмөр замын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний саналыг үндэслэн Төрийн захиргааны байгууллагын дарга томилно гэж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, агентлагийн дарга томилно. Энэ зөвлөлд зөвхөн нарийн бичгийн дарга нь орон тооных байх  юм. Бүрэлдэхүүнд нь Эдийн засаг хөгжлийн төмөр замын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, ШӨХТГ, ашгийн ба ашгийн бус хуулийн этгээдийн төлөөллөөс оролцуулсан таван хүн байна. Харин төмөр замын суурь бүтцийн үйлчилгээ үзүүлэх тээвэрлэгч, салбар зам эзэмшигч нь өөрөө тарифаа тогтооно. Тариф тогтоох аргачлалыг салбарын сайд батална. Тогтоосон тарифаа хэрэв нэмэх шаардлагатай гэж үзвэл Тарифын зөвлөлд хүсэлтээ тавина гэсэн үг.

-Төмөр замчид нийгмийн чиглэлээр ямар давуу зүйл заалтууд орсон бол гэдгийг их сонирхож байгаа. Энэ талаар?

-Энэ бол маш чухал зүйл заалтуудын нэг. Хуучин буюу одоо мөрдөж буй хуульд төмөр замын байгууллагад тасралтгүйгээр эрэгтэй 25, эмэгтэй 20 жил ажилласан бол зургаан сарын дундаж цалинтай тэнцэх хэмжээний тэтгэлэг олгоно гэж заасан байдаг. Энэ “тасралтгүй” гэдэг үг хүмүүсийн боломжид асар их хязгаар болоод байсан. Амьдрал баялаг шүү дээ. Тухайн ажилтан чөлөө авдаг, хүүхдээ асардаг ч юм уу, ямар нэгэн шалтгаанаар ажлаас гараад эргээд ороход дээрх тэтгэмжийг авч чадахгүй нөхцөл байдал үүсдэг байсан. Үүнийг хуулийн хэлэлцүүлэг хийхэд бараг төмөр замчин бүр ярьсан учраас “тасралтгүй” гэдэг үгийг авсан. Үнэхээр тэр хүнд амьдралын ямар ч шалтгаанаар чөлөө аваад эргэж орсон ч нийт ажилласан жил нь 20 жил хүрч л байвал тэтгэмжээ авах хэрэгтэй шүү дээ. Тэгээд зургаан сарын дундаж гэж байсныг 10-аас доошгүй сарын дундаж цалинтай тэнцэх хэмжээний нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмж авна гэж заасан. Харин хуулийн энэ заалтыг Хамтын гэрээгээрээ илүү таатай нөхцөлөөр шийдвэрлэх эрх нь нээлттэй.

-Энэ тэтгэмжийг хэн гаргах вэ?

-Яг үнэн, энэ зардлыг хэн гаргах вэ гэдгийг шинэ хуульд тодорхой тусгаж өгсөн. Зөвхөн ийм тэтгэмж олгоно гээд орхичихвол төр өгөх юм уу, хувийн хэвшил нь юм уу тодорхойгүй болно. Өмнөх хуульд ийм тодорхойгүй байсан шүү дээ. Харин одоо бол тухайн ажил олгогч энэ зардлыг гаргана гэж тодорхой заасан. Өөрөөр хэлбэл, тухайн төмөр замын байгууллагын үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулахад хүчин зүтгэж, хүнд хүчир ажил эрхэлж буй хүмүүсийнхээ тогтвортой байдлыг хангах үүднээс нэгдүгээрт “тасралтгүй” гэдэг үгийг хасаж, хоёрдугаарт олгох тэтгэмжийг нь хэн олгохыг тодорхой болгож, хэмжээг нэмж өглөө.

-Шинэ хуулийн талаар дэлгэрэнгүй ярилцсанд баярлалаа. Танд ажлын өндөр амжилт хүсье!

Эх сурвалж: ЗТХЯ

Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа

Санал болгох