Бидэнтэй нэгдэх

Үзэл бодол

Ө.Гантөр: Төрийн банк зээлийн хүүг үе шаттайгаар бууруулан ажиллаж байна

Огноо:

,

Төрийн банкны Гүйцэтгэх захирал Ө.Гантөртэй цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
  • Та Төрийн банкны Гүйцэтгэх захирлаар томилогдоод удаагүй байна. Та ажлаа юунаас эхлүүлсэн талаар яриагаа эхэлье.
  • Миний бие 2018 оноос хойш Төрийн банкныхаа Удирдлагын багт ажилласан бөгөөд Төрийн банкны Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн 2020 оны 5 дугаар сарын 8-ны өдрийн шийдвэрээр Гүйцэтгэх захирлаар томилогдон ажиллаж байна. Ийм учраас өмнөх Гүйцэтгэх захирал болон Удирдлагын багийнхаа хийж хэрэгжүүлж байсан ажлуудыг үргэлжлүүлэхийн зэрэгцээ харилцагч, хадгаламж эзэмшигчиддээ банкны үйлчилгээг эрсдэлгүй, шуурхай хүргэх, мөн Монгол улсын Засгийн газар, Монголбанкнаас хэрэгжүүлж буй бодлого, төсөл хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэхэд банкны зүгээс авч хэрэгжүүлж болох бүхий л ажилд анхаарал хандуулан ажиллаж байна. Тухайлбал, зээлийн хүүг бууруулах боломжийг судалж, шат дараатай арга хэмжээг авч ажиллаж байна.
 
  • Та зээлийн хүүг бууруулах чиглэлд ажиллаж байна гэлээ. Энэ талаар дэлгэрүүлж яривал?
  • Зээлийн хүүг бууруулах асуудал бол дан ганц банкуудын хийж хэрэгжүүлэх ажил биш. Зээлийн хүүг бууруулахын тулд эдийн засаг, санхүү, хууль, эрхзүйн таатай орчныг бүрдүүлэх замаар буюу зах зээлийн зарчмаар бууруулах нь зохистой. Өөрөөр хэлбэл, хүү буурах макро эдийн засгийн тогтвортой орчныг бүрдүүлэх, банкны салбараас гадна бусад санхүүгийн зах зээлийг хөгжүүлэх, санхүүгийн шинэ хэрэгсэл, бүтээгдэхүүнийг нэвтрүүлэх, банкны салбарын засаглал, зээлийн эрсдэлийн удирдлагыг сайжруулах, үйл ажиллагааны зардлыг бууруулах зэргээр цогц арга хэмжээг системтэйгээр хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Энэ талаар төр засгаас ч мөн анхаарч, зээлийн хүү бууруулах талаар баримтлах бодлого, стратегийг боловсруулж батлах асуудлыг УИХ-ын түвшинд хүртэл анхаараад эхэлсэн. Арилжааны банкуудын тухайд гэвэл, банк өөрөө итгэлцэл дээр тогтдог байгууллага. Харилцагчийн чөлөөт эх үүсвэрийг хүү төлж татан төвлөрүүлэн түүгээрээ зээл олгох, хөрөнгө оруулалт хийх замаар санхүүгийн зуучлалын бизнес эрхэлдэг. Банкуудын зээлийн хүү хэрхэн тодорхойлогдох вэ гэхээр бусдаас татсан эх үүсвэрийн хүүгийн зардал зээлийн хүүний 60 орчим хувийг, банкны өөрийн үйл ажиллагааны зардал 15 орчим хувийг, зээлийн эрсдэлийн зардал 10 орчим хувийг бүрдүүлдэг. Тэгэхээр эдгээр зардлуудыг бууруулах боломжийг судалж хэрэгжүүлэх тал дээр юуны түрүүнд анхаарч эхлээд байна. Дотоодоос эх үүсвэр татах зардал буюу хадгаламжийн хүү өндөр байгаа учраас бид гадаад зах зээлээс эх үүсвэр татах боломжийг илүү анхаарч, өнгөрсөн жилээс гадаадын санхүүгийн байгууллагуудаас хямд зардалтай эх үүсвэр татах ажлыг амжилттай хэрэгжүүлж эхлээд байна. Энэ жил ч мөн харилцаагаа өргөжүүлж, шинэ хэлцлүүдийг хэрэгжүүлээд явж байна. Мөн үйл ажиллагааны зардлыг бууруулах чиглэлд байнга анхаарч, банкны бүтээгдэхүүн үйлчилгээнд техник технологийн дэвшлийг ашиглах, үйлчилгээг аль болох цахимжуулах чиглэлд тодорхой ажлуудыг хэрэгжүүлж эхлээд байна. Үүний үр дүнд, бид энэ оны 5 дугаар сард 11 төрлийн зээлийн бүтээгдэхүүнийхээ хүүг бууруулсан бол энэ сард Тэтгэврийн зээлийн хүүг 1.3 хувь болгон буурууллаа. Мөн нийгмийн хариуцлагын хүрээнд, бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийг дэмжиж, сарын 1.3 хувийн хүүтэй шинэ бүтээгдэхүүнийг гаргалаа.
 
  • Тэгвэл дээрх ажлуудын талаар шат дараатай ярилцъя гэж бодлоо. Юуны өмнө Бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн зээл энгийн бизнесийн зээлээс юугаараа ялгаатай вэ?
  • Монголын өнөөгийн нийгмийн амьдралд эмэгтэйчүүдийн эзлэх байр суурь, оруулж буй хувь нэмэр өндөр байдаг. Эмэгтэйчүүд гэр бүл, үр хүүхэддээ анхаарал халамж тавих, тэднийхээ ирээдүйд анхаарах, үүний тулд санхүүгийн хувьд бие даасан, хараат бус байх, бизнес эрхэлж ашиг орлоготой байх асуудал чухал байдаг. Нөгөөтэйгүүр, дэлхий нийтийг хамраад буй “КОВИД-19” цар тахлын нөлөөгөөр олон өрхийн орлого тасалдах, жижиг дунд бизнесүүдийн үйл ажиллагаа хумигдах зэргээр санхүүгийн хүндрэлд өртөж байна. Иймд бид энэхүү хүндрэлийг даван туулахад нь харилцагч нартаа дэмжлэг үзүүлэх, нөгөө талаас бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдээ дэмжих зорилгоор энгийн бизнесийн зээлтэй харьцуулахад харьцангуй бага хүүтэй буюу сарын 1.3 хувийн хүүтэй, 24 сарын хугацаатай, 50 хүртэлх сая төгрөгийн зээлийг бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүддээ санал болгож байна.
  
  • Тун сайхан санаачлага байна. Тэгвэл эдгээр зээлийг санхүүжүүлэх хямд эх үүсвэрийг хэрхэн олсон талаар манай уншигчдад мэдээлэл өгөөч?
  • Бид өнгөрсөн жилээс эхлэн гадаадын санхүүгийн байгууллагуудаас хямд зардалтай эх үүсвэр татах ажлыг амжилттай хэрэгжүүлж эхлээд байгаа. Энэ жил Нидерландын Вант улсын “Frontclear” олон улсын санхүүгийн байгууллагаас 2 дахь удаагийн Репо хэлцлээр 23 сая ам.доллар буюу ойролцоогоор 65 тэрбум төгрөгийн эх үүсвэр татаж чадсан. Энэхүү хэлцэл маань Засгийн газар болон Монголбанкнаас зээлийн хүү бууруулах талаар явуулж буй бодлогод нийцсэн, цагаа олсон оновчтой хэлцэл болсон. Банкны хувьд бага хүүтэй шинэ зээлийн бүтээгдэхүүн гаргахад чухал ач холбогдол үзүүлсэн. Бид цаашид ч зээлийн хүүгээ бууруулах бусад боломж нөхцөлүүдийг судалж, шинэ санал санаачлага гарган ажиллах болно.
 
  • Сүүлийн өдрүүдэд сошиал болон хэвлэлээр зарим банкууд дампуурах эрсдэлтэй болсон гэж шуугилаа. Төрийн банкны үзүүлэлт ямар байгаа вэ?
  • Төрийн банк 2019 оны жилийн эцсээр 20.4 тэрбум төгрөгийн ашигтай ажилласан бол 2020 оны II улирлын байдлаар банкны нийт актив хөрөнгө 3.2 их наяд төгрөгт хүрч, 21.8 тэрбум төгрөгийн ашигтай ажиллаж байна. Монголбанкнаас арилжааны банкуудад тавьдаг “Зохистой харьцааны шалгуур үзүүлэлтүүд”-ийг байнга хангаж ажиллаж байгаагийн зэрэгцээ санхүүгийн тайлангаа улирал бүр банкны цахим хуудаснаа нийтэлж, олон нийт болон харилцагч нартаа санхүүгийн болон эрсдэл даах чадварынхаа талаар ил тод тайлагнан ажиллаж байгаа. Банкны эрсдэл даах чадвар, төлбөрийн чадварыг илэрхийлдэг зарим үзүүлэлтүүдээс дурьдвал, Төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварын харьцаа 20 хувиас доошгүй байхаас Төрийн банк 35.9 хувь, Өөрийн хөрөнгө болон эрсдэлээр жигнэсэн активын харьцаа 12 хувиас доошгүй байхаас Төрийн банк 15.1 хувь байгаа нь банкны эрсдэлгүй, найдвартай байдлыг илтгэж байгаа юм.
 
  • Тэгвэл манай уншигчид санаа зовох хэрэггүй юм байна.КОВИД-19 цар тахлын нөлөө банкинд хэр сөргөөр тусч байна? Та бүхэн энэхүү нөхцөл байдлыг даван туулахын тулд ямар арга хэмжээ авч хэрэгжүүлж байна вэ?
  • “КОВИД-19” цар тахал дэлхий нийтэд хэрхэн нөлөөлж байгааг бид бүхэн харж байгаа. Цар тахлын нөлөөгөөр иргэд, аж ахуйн нэгж байгуулагуудын үйл ажиллагаа хумигдаж, зээл төлөх чадвар муудаж, орлого тасарсантай холбогдуулан Төрийн банк нийгмийн хариуцлагын хүрээнд, оны эхний хагаст нийт 24,728 зээлдэгчийн 440.6 тэрбум төгрөгийн зээлийн хугацааг сунгах, үндсэн зээлийн төлбөр, зээлийн хүүний төлбөрийг хойшлуулах, хугацаа хэтэрсний торгууль, шимтгэлээс чөлөөлөх зэрэг арга хэмжээг авч ажилласан бөгөөд одоо ч мөн адил зохицуулагч байгууллагуудаас явуулж буй бодлого зохицуулалтад нийцүүлэн энэ арга хэмжээг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлж байна. Харилцагчдыг банкны салбар нэгжид олноор бөөгнөрүүлэхгүй байх, банкны үйлчилгээг зайнаас хүргэх зорилгоор банкны бүтээгдэхүүн үйлчилгээг цахимжуулах, цахим үйлчилгээний бүртгэлийн хураамж, зарим төрлийн шимтгэлүүдийг тэглэх, бууруулах зэргээр дэмжин ажиллалаа. Мөн банк өөрийн ашигт ажиллагааг хангах, онцгой нөхцөл байдлын үед дотоод үйл ажиллагааг тасралтгүй явуулах, ажилтнуудын эрүүл мэнд, аюулгүй ажиллагааг хангах чиглэлд тодорхой ажлуудыг зохион байгуулан ажиллаж байна. Тухайлбал, онцгой нөхцөл байдлын үед банкны үйл ажиллагааг тасралтгүй үргэлжлүүлэх зорилгоор ажилтнуудыг зайнаас ажиллуулах нөхцөлийг бүрдүүлж, хөл хорионы дэглэмийн үед ажиллах төлөвлөгөөг боловсруулж, 2 удаа туршлаа. Мөн ажлын байрны эрүүл ахуйн нөхцлийг хангах чиглэлээр ажилтнуудад амны хаалт олгох, банкинд нэвтрэх үед халууныг хэмжих, гар ариутгах бодисоор хангах зэргээр байнгын анхаарал тавин ажиллаж байна.  
 
  • 21-р зууныг технологийн эрин үе гэдэг. Үүнтэй холбоотойгоор финтек салбарын хөгжил нилээн хурдацтай өсч байна. Танай банк энэхүү хөгжилтэй хэрхэн хөл нийлүүлэн ажиллаж байгаа талаар хуваалцаач?
  • Манай банк санхүүгийн цогц, хүртээмжтэй үйлчилгээгээр ард иргэдийн сайн сайхан амьдрал, улс орны тогтвортой хөгжилд хувь нэмэр оруулж, байгаль экологийг хамгаалах, хариуцлагатай хэрэглээг дэмжих бизнесийн дэвшилтэт шийдэл бүхий үйл ажиллагаа явуулна гэж эрхэм зорилгоо тодорхойлсон. Энэхүү зорилгынхоо хүрээнд бид цахим банкны үйлчилгээг хөгжүүлж харилцагчдаа  банкинд ирэхгүйгээр банкны үйлчилгээг авдаг байх бүхий л нөхцлийг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. Манай банкны хувьд нэг онцлог зүйл бий. Тэр нь Төрийн банк Монгол улсын бүх аймаг, сум, суурин газарт өөрийн салбар нэгжтэй бөгөөд бид нийт тэтгэвэр авагчдын 40 орчим хувьд, халамж авагчдын 90 орчим хувьд үйлчилгээ үзүүлдэг. Тэтгэвэр, халамжийн мөнгө олгогдох үеэр банкны салбар нэгж дээр дараалал үүсэх нь бий. Тэгвэл бидний зүгээс тэтгэвэр, халамж авагч харилцагч нарыг картжуулах, картын хэрэглээг нь идэвхжүүлэх чиглэлд Нийгмийн даатгалын байгууллагатай хамтран ажиллаж, картыг хураамжгүй олгох, гэрээр хүргэх үйлчилгээг үзүүлж байна. Цаашид ч мөн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам болон харъяа байгууллагуудтай энэ чиглэлээр тодорхой ажлууд хийхээр төлөвлөж байна. Мөн манай банкаар хэрэглээний төлбөрийн 90 гаруй хувь нь хийгддэг бөгөөд цахим сувгуудаар маань хэрэглээний төлбөрөө хялбар, ойлгомжтой, шуурхай хийх боломж бүрэн бүрдсэн байгаа. Ахмад настай үйлчлүүлэгч нарын маань хувьд цахим үйлчилгээг ашиглаж сурах, хэвших тал дээр бага зэрэг асуудал байдаг, гэхдээ тэд маань картаар үйлчлүүлж, цахимаар төлбөрөө төлдөг болж л байна. Саяхан бид “ККТТ” компанитай хамтран “QPAY Wallet” үйлчилгээнд Төрийн банкны төлбөрийн картыг холболоо. Ингэснээр манай харилцагчид өөрсдийн төлбөрийн картыг цахим хэлбэрт шилжүүлэн ашиглах боломжтой болсон. Мөн тун удахгүй Гялс зээл буюу цахим зээлийн үйлчилгээг зах зээлд нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна. Иймд “КОВИД-19” цар тахлын үед харилцагч нартаа цахим банкаа ашиглан банкны үйлчилгээгээ авч эрүүл мэндээ хамгаалахыг уриалж байна.
Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа

Сэтгэгдэл

Үзэл бодол

Н.Батнасан: МУИС-д гаалийн байгууллагатай хамтран ажиллах өргөн боломж байна

Огноо:

,

Гаалийн байгууллага МУИС-ийн Бизнесийн сургуультай “Хамтын ажиллагааны санамж бичиг” байгуулсан тухай тус сургуулийн захирал, доктор профессор Н.Батнасантай ярилцлаа.

 Санамж бичгийн ач холбогдлыг та хэрхэн харж байгаа вэ?

Монгол Улсын Их Сургууль нь судалгаа шинжилгээний олон салбарын шилдэг эрдэмтэдтэй,  төрөл бүрийн чиглэлээр  судалгаа шинжилгээ хийдэг, Монгол Улсын эрдэм оюуны гол төвүүдийн нэг юм.

Манай улсын хөгжлийн олон асуудлууд өнөөг хүртэл шийдэгдээгүй байна. МУИС-ийн хувьд улсынхаа хөгжилд хувь нэмрээ оруулах нь бидний үйл ажиллагааны хамгийн чухал хэсэг,  тэр хэрээрээ чухал ач холбогдол өгдөг зүйлсийн нэг.  Гаалийн байгууллагын өмнө ч ийм асуудлууд тулгарч байна. Гаалийн өмнө тулгамдаад буй эдгээр асуудлыг шийдвэрлэхэд хувь нэмрээ оруулах зорилгоор бид ГЕГ-тай хамтран ажиллах санамж бичгийг байгуулсан.

Түүх ярих юм бол ”Гааль, Эдийн засгийн коллеж” нэртэй ГЕГ-ын дэргэд байсан сургалтын байгууллагыг 2010 онд ЗГ-ын тогтоолоор МУИС-д нэгтгэсэн. Тэр цагаас хойш МУИС нь гаалийн боловсон хүчнийг бэлтгэдэг гол төв болсон гэж үзэж болох юм. Одоо гаалийн байгууллагын системд 2000 гаруй хүн ажиллаж байна. Бид 2010 оноос хойш гадаад худалдаа, гаалийн чиглэлээр 200 гаруй бакалаврын мэргэжилтэн, 30 орчим магистр, 1 докторыг гаалийн чиглэлээр бэлтгэж гаргасан бөгөөд тэд маань гаалийн байгууллагад үр бүтээлтэй ажиллаж байна.

Бидний цаашдын зорилго бол зөвхөн боловсон хүчнийг нь бэлтгэхэд төдийгүй гаалийн байгууллагын өмнө тавигдаж байгаа зорилтуудыг нь шийдвэрлэхэд хамтарч оролцох,  гааль судлалын чиглэл дээр хамтрах явдал гэж харж байна. Энэ бол бидний гаальтай хамтран ажиллах чиглэлд баримтлах гол стратеги.

Одоо манай гаалийн үйл ажиллагааны бүтээмжийн болон техник технологийн түвшин дэлхийн тэргүүлэх түвшний орнуудтай харьцуулахад нэлээд доогуур түвшинд байна. Тэргүүлэх хөгжилтэй орнуудын түвшинд дөхөж очихын тулд маш их ажиллах шаардлагатай. Тэгэхлээр энд бидэнд хамтран ажиллах асар том орон зай байна аа гэсэн үг.

Үүнийг МУИС-ийн судлаачдын зүгээс улсынхаа хөгжилд хувь нэмэр оруулах, бас гаалийн байгууллагынхаа үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх бодитой боломж гэж харж байна.

Нөгөө талаас МУИС-д мэргэжилтнийг сургаж бэлтгэх, улс орныхоо хөгжилд хувь нэмэр оруулах асуудлуудаас гадна төрөл бүрийн төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх замаар санхүүгийн чадавхаа бэхжүүлэх хэрэгцээ шаардлага бий.

Хамтын ажиллагаа талуудын аль алиных нь ашиг сонирхолд нийцэж байгаа учраас бид хамтран ажиллах гэрээ байгуулсан. Бид гаалийн байгууллагын судалгаа хөгжүүлэлтэд оролцсоноороо сургаж байгаа оюутнуудаа юунд, хэрхэн сургахаа тодорхойлох боломжтой болох юм. Тийм учраас энэ хамтын ажиллагаа бидэнд олон талаар ач холбогдол бүхий хамтын ажиллагаа гэж харж байна.

Санамж бичгийн хүрээнд сургалт болон судалгааны чиглэлээр ямар ажлууд хийгдэхээр төлөвлөгдөж байна вэ?

Гаалийн өмнө эн түрүүнд тулгамдаж буй асуудал бол худалдааг хөнгөвчлөх асуудал юм. Олон улсын хэмжээнд хийгдэж байгаа судалгаануудаас үзэхэд Монгол Улсын бизнесийн орчны үзүүлэлтүүдээс гадаад худалдааны орчны үзүүлэлтүүд нэлээд тааруухан байдалтай байгаа. Тэгэхээр гадаад худалдааг хөнгөвчлөхийн тулд юуны өмнө цаг хугацаа, зардал шаардсан хил гаалийн дэглэм журмаа өөрчлөх тал дээр ажиллах шаардлагатай. Монгол Улс НӨАТ-ын системийг нэвтрүүлснээр дотоод дах санхүү эдийн засгийн янз бүрийн бэрхшээлтэй асуудлуудыг үндсэнд нь цэгцэлсэн. Цэгцлэгдээгүй асуудлууд нь эдийн засгийн гадаад харилцаа талдаа байна.

Хил гаалийн дэглэм журмыг өөрчлөх хүрээнд эн түрүүнд хэрэгжүүлэх асуудал бол  эрсдэлд суурилсан гаалийн удирдлагыг нэвтрүүлэх. Энэ нь нэг талаас худалдааг хөнгөвчлөх, нөгөө талаасаа хууль сахиулах гэсэн хоёр асуудлыг хамтатган шийдэх шийдэл юм. Гаальд эрсдэлд суурилсан гаалийн удирдлагыг нэвтрүүлж, одоо байгаа энэ гаалийн хяналтын тогтолцоог илүү ухаалаг байдлаар зохион байгуулна гэсэн үг.

Ер нь худалдааг хөнгөвчлөх ажил нь үйл ажиллагааг уялдуулах, стандартчилах, хялбаршуулах зарчмуудад тулгуурлах ёстой. Үүнийг хэрхэн ямар арга замаар хийх вэ гэдэг дээр бидний өөрсдийн хийсэн судалгаа, олон улсын хэмжээнд нийтлүүлсэн бүтээлүүд бий. Нөгөө талаас үүнийг хэрэгжүүлэхүйц хүн хүчний болон техник технологийн ч боломжууд байна. МУИС-д мэдээллийн технологийн чиглэлээр гадаад дотоодод докторын зэрэг хамгаалсан 40, 50 залуу ажиллаж байна. Энэ залуучуудын хүчийг ашиглаад гаалийн эрсдэлд суурилсан удирдлагыг хийх боломж бий. 

Өнөөг хүртэл гаалийн байгууллагууд 3 өөр мэдээллийн систем ашиглаж ирсэн боловч эдгээр нь өөр хоорондоо мэдээллээ солилцох боломжгүй байна. Өмнө нь гаалийн техник технологи, мэдээллийн системийг шинэчлэх ажлыг ихэвчлэн гадаадын  байгууллагуудаар хийлгэж ирсэн. Тодорхой хугацааны дараа техник технологи хоцрогдож, хөгжүүлэлтээ цааш нь үргэлжлүүлье гэхэд өмнө нь шинэчлэлийг гардан хэрэгжүүлсэн байгууллагатай байгуулсан гэрээний хугацаа дуусаж, үргэлжлүүлэн ажиллуулах боломжгүй нөхцөл байдал үүсчихсэн байдаг. Тиймээс нэг ажлаа дахин дахин давтан хийхэд хүрч байгаа юм.

Олон улсын туршлагаас үзэхэд, жишээ нь Солонгос Улсад Сөүлийн үндэсний их сургууль нь гаалийн байгууллагынхаа судалгаа хөгжүүлэлтийн асуудлыг хариуцдаг. Их сургууль бол аль нэг компани шиг дампуурдаг, өөрчлөгддөг бүтэц биш. МУИС ийм хөгжүүлэлтийг хийснээр үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой нууцлалын асуудлууд ч давхар шийдэгдэнэ.

Япон Хятадын хоорондын худалдаанаас үзэхэд бараа ачигдангуут бүх бичиг баримтыг цахим хэлбэрээр солилцож байна. Бараа замд явж байх хугацаанд барааг гаалийн хилээр шалгаж оруулах эсэхийг шийддэг эрсдэлийн төлөвийг нь урьдчилж тодорхойлдог. Улаан төлөвөөр орж ирж буй барааг заавал хилийн гааль дээр ч биш гүний гааль дээр шалгачихдаг. Манайд жишээн дээр үзэх юм бол Японоос бараа ачуулсан нөхцөлд бараа Замын Үүд дээр ирсэн үед барааг тээврийн хэрэгсэлтэй нь зогсоож байгаад бүх бичиг баримтыг нь мэдээллийн системд шивж оруулдаг. Мэдээллийг системд оруулсны дараа хяналтын төлөвийг нь тодорхойлж, барааны 80-90 хувийг нь нэг бүрчлэн шалгаж байна. Хилээр нэвтэрч буй барааны дийлэнх хэсгийг нь улаан төлөвөөр оруулж буй шалтгаан нь эрсдэлийн төлөвийг тодорхойлоход нэн чухал ач холбогдолтой мэдээллийн нэгдсэн сан үүсээгүйтэй холбоотой. Энэхүү практик нөхцөл байдал бидэнд хүн хүчний болон цаг хугацааны ихээхэн алдагдлыг үүсгэж байгаа юм.

Гаалийн хяналтын процессын дийлэнх хэсэг нь импортын хувьд бараа хилийн гадна байх үед, багахан хэсэг нь орж ирснийх нь дараа хийдэг болчихвол цаг хугацаа, зардлыг хэмнэнэ. Хилээр гарах барааны хувьд бараа ачигдахаас өмнө хяналт шалгалтын процесс нь эхэлдэг,.бараа хил дээр очих үед багахан хэсэг нь хийгддэг ийм тогтолцоо руу шилжүүлбэл худалдааг хөнгөвчилнө. Ийм тогтолцоог бүрдүүлж байж хилээр гарч буй ачаа бараа, тээврийн хэрэгсэл бүрийг биш харин хамгийн эрсдэлтэй бараа ачилтуудыг шалгадаг олон улсын жишиг рүү шилжинэ. Ийм өөрчлөлтийг хийхэд Засгийн газрын ч, олон улсын донор  байгууллагуудын ч оролцоо, хамтын хүчин чармайлт чухал.

Цаашид хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн ажлуудын үр дүнг яаж тооцож байна вэ?

Монгол Улсад хамгийн хурдтай өсөж буй эдийн засгийн салбаруудын нэг нь гадаад худалдаа. 1995 оны эхэн үед манай улсын экспорт, импорт нийлээд 500 сая доллар байсан. Гадаад худалдааны эргэлт одоо 50 тэрбум ам.долларт хүрч, даруй 50 дахин өссөн. Тэгэхээр барааны ийм том хэмжээний эргэлтийг гаалийн байгууллага хуучин хүчин чадлаараа, арга барилаараа хянах боломж бараг байхгүй. Тиймээс юуны өмнө, дээр дурдсан өөрчлөлтийг хийхээс өөр арга байхгүй. Хоёрт, Монгол Улсад ажиллах хүчний зах зээл дээр нийлүүлэлтийн хомсдол үүсэж, салбар бүрд ажиллах хүчний дутагдал үүсэж эхэллээ. Энэ нөхцөлд мэдээллийн технологид суурилж үйл ажиллагаагаа явуулдаг өндөр бүтээмжтэй гаалийн байгууллагын бүтцийг үүсгэж хөгжүүлэхгүй бол худалдааны эргэлтэд бүрэн хяналт тавих боломж цаг хугацаа өнгөрөх тусам бага багаар алдагдах эрсдэл үүсэж байна. Гуравт, одоо гаальд ажиллаж байгаа хүмүүсийн ажиллах амьдрах орчин нөхцөлтэй холбоотой асуудлуудыг шийдэх ёстой. Хэрвээ гаалийг дээр дурдсан байдлаар өөрчилж чадвал одоо байгаа төсвийг нь тэлэхгүйгээр, ажилтны бүтээмжийг нь нэмэгдүүлэх замаар нийгмийн асуудлыг нь шийдэх боломжтой. Магадгүй одоо 2000 гаруй орон тоотой ажиллаж байгаа гаалийн байгууллага мэдээллийн технологи дээр суурилсан дэвшилтэт хэлбэрээр үйл ажиллагаагаа явуулбал 600-700 хүний хүчээр ажиллах боломжтой. Ийм нөхцөлд хэмнэсэн төсвөөр цалинг нь нэмэх, ажиллах орчин нөхцөлийг дээшлүүлэх асуудлыг шийдвэрлэж, гаальд илүү чадварлаг хүмүүс орж ажилладаг нөхцөлийг үүсгэж чадна.

 Эх сурвалж: ГЕГ

Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Малчдад хүргэх тусламжийг үр дүнтэй зохион байгуулах талаар ярилцав

Огноо:

,

Зудын нөхцөл байдал хүндэрсэн цаг үед Монгол дахь Хүмүүнлэгийн байгууллагуудын төлөөлөгчид зудад нэрвэгдсэн малчдад хүргэх тусламжийг үр дүнтэй зохион байгуулах талаар ярилцлаа.

Энэхүү уулзалтад Улсын Онцгой комисс, Боловсрол, шинжлэх ухааны яам, Хөдөлмөр, нийгмийн Хамгааллын Яамнаас зудын нөхцөл байдал, хариу арга хэмжээ болоод зудад нэрвэгдсэн малчид, зудтай сумдын малчдын хүүхдүүдэд хүргэх нэн шаардлагатай тусламж дэмжлэгийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өглөө.

Мөн энэхүү уулзалтаар Монгол Улсад ажиллаж буй United Nations OCHA-ын мэргэжилтнүүд хүмүүнлэгийн дэмжлэг тусламж, хариу арга хэмжээний нэгдсэн төлөвлөгөөг танилцуулав.

Эх сурвалж: ОБЕГ

Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Эрэгтэйчүүдийн өмнө тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх аливаа санал, санаачилгыг бүх талаар дэмжинэ

Огноо:

,

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Нийгмийн хөгжилд эрэгтэйчүүдийн оролцоо, манлайлал” үндэсний II чуулган Төрийн ордонд боллоо.

Чуулганаар эрэгтэйчүүдийн боловсрол, хөдөлмөр эрхлэлт, эрүүл мэнд зэрэг асуудлыг хөндөж, “Эрэгтэйчүүдийн талаар төрөөс хэрэгжүүлж буй бодлого, үйл ажиллагаа”, “Эрүүл монгол хүн-Эрчүүдийн эрүүл мэнд”, “Эр хүний үнэт зүйл” зэрэг сэдвээр илтгэл хэлэлцүүлэх юм.

Чуулганыг нээж Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн хэлсэн үгнээс товчлон хүргэж байна.

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ:

“Эрхэм хүндэт чуулганы төлөөлөгчид өө,

Эх орны түшиг тулгуур болсон эрхэм хүндэт эрчүүд ээ,

Та бүхэнд “Монгол цэргийн өдөр”-ийн баярын мэндийг өргөн дэвшүүлье.

“Нийгмийн хөгжилд эрэгтэйчүүдийн оролцоо, манлайлал” сэдэвт чуулганыг бид хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна. Өмнөх чуулганаас хойш олсон ололт, амжилтаа улам бататгаж, эрэгтэйчүүдийн өмнө тулгамдаж байгаа асуудлуудыг тал бүрээс нь нухацтай хэлэлцэн, гарц, шийдэл гаргана гэдэгт итгэлтэй байна.

Энэ талаарх аливаа санал, санаачилгыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч бүх талаар дэмжин, хамтран ажиллах болно

Эрчүүд Та бүхэн бол улсын тулгуур, өрхийн тэргүүн билээ. “Эр амгалан бол гэр амгалан” хэмээн манай ард түмэн ярьдаг.

Бидний өвөг дээдэс эрчүүдээ “Гэрийн эзэн, өрхийн тэргүүн” хэмээн хүндэтгэж ирсэн сайхан уламжлалтай.

Өрхийн тэргүүн, улсын тулгуур болсон эрчүүдэд маань багагүй асуудал тулгамдаад байгааг бид анхаарах ёстой.

Тухайлбал, эрчүүд эмэгтэйчүүдээс 10 шахам жилээр богино насалж, хоёр эрэгтэй тутмын нэг нь тамхи татаж, архи уудаг, түүн дотроо эрэгтэйчүүдийн 29 орчим хувь нь сар бүр хэтрүүлэн хэрэглэдэг гэсэн судалгаа байна.

Үүнээс улбаалж согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох, гэмт хэрэг үйлдэх, осол гэмтэлд өртөх зэргээр өөрийн төдийгүй бусдын эрүүл мэнд, эд хөрөнгийг хохироох явдал их гарч байна.

Зохисгүй хооллолт, хөдөлгөөний хомсдол, архи, тамхины хэрэглээнээс үүдсэн артерийн даралт ихсэлт, хоол боловсруулах замын болон зүрх судасны эмгэг эрчүүдийн дунд түгээмэл байна. Хавдар, осол гэмтэл эрчүүдийн нас баралтын гол шалтгаан болж байна.

Иймээс ард иргэдийнхээ эрүүл мэндийн боловсролыг дээшлүүлж, эрүүл амьдралын хэв маяг хэвшүүлж, эрүүл ирээдүйг бий болгох, соён гэгээрүүлэх зорилгоор Монгол Улсын Ерөнхийлөгч “Эрүүл монгол хүн” үндэсний хөдөлгөөнийг санаачлан орон даяар өрнүүлж байна.

Мөн согтууруулах ундааны зохисгүй хэрэглээнээс үүдсэн эрүүл мэнд, эдийн засаг, нийгмийн хор хөнөөлийг бууруулах зорилгоор зарлиг гаргасан.

УИХ, Засгийн газар шуурхай ажиллаж, Согтууруулах ундааны эргэлтэд хяналт тавих, архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хуулийг шинэчлэн баталж, 10 гаруй хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулан 2023 оны 01 дүгээр сараас хэрэгжүүлж эхлээд байна.

Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд тодорхой үр дүн гарсныг дуулгахад таатай байна.

Тухайлбал, Монгол Улсад үйлдвэрлэсэн согтууруулах ундааны хэмжээ 2023 оны байдлаар өмнөх онтой харьцуулахад 32.7 сая литрээр буюу 21,6 хувиар, мөн импортын хэмжээ 18 хувиар буурчээ.

Татварын ерөнхий газрын өгсөн мэдээллээр улсын хэмжээнд борлуулсан согтууруулах ундаа өнгөрсөн онтой харьцуулахад 1,7 сая литрээр буурсан байна. Дотоодын үйлдвэрлэгчид архины хатуулгийг 1-2 градусаар бууруулсан бөгөөд өндөр хатуулагтай архины хэрэглээ багаслаа.

Архидан согтуурахтай тэмцэх санд хуримтлагдсан найм орчим тэрбум төгрөгийг архины хор хөнөөлийг сурталчлан таниулах, соён гэгээрүүлэх, эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх, донтох эмгэгтэй иргэдэд үзүүлэх эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг өргөжүүлэхэд зарцуулж эхэллээ.

Эдгээр бодлогын томоохон шинэчлэлээс гадна тэмдэглэлт баярын өдрүүдийг угтан “Намайг алгас”, “Та татгалз” зэрэг нөлөөллийн аян зохион байгуулснаар олон эерэг өөрчлөлт гарлаа.

Өнгөрсөн шинэ жилийн баярыг угтан явуулсан “Та татгалз” аяны үр дүнд согтуугаар үйлдсэн гэмт хэрэг өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 45.7 хувиар буурсан байна.

Энэ жилийн цагаан сараар согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон зөрчил өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 57.6 хувиар, Гэмтэл, согог судлалын үндэсний төвийн яаралтай тусламжийн тасагт архидан согтуурсны улмаас гар, хөлөө хөлдөөсөн ганц тохиолдол бүртгэгдсэн нь ойрын жилүүдэд байгаагүй үзүүлэлт байлаа.

Согтуугаар үйлдэгдсэн гэмт хэргийг өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 14.5 хувиар, согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон зөрчил өмнөх онтой харьцуулахад 21.4 хувиар буурсан байна.

Хэдийгээр архидан согтуурахтай тэмцэх чиглэлд эерэг өөрчлөлт гарч байгаа ч согтуугаар гэмт хэрэг үйлдсэн хүний 92.7 хувь нь эрэгтэй, гэмт хэрэгт холбогдсон иргэдийн 48.5 хувь нь ажилгүй байна.

Цаашид архи хэтрүүлэн хэрэглэгч, донтсон иргэд, тэдний гэр бүлд чиглэсэн нийгэм, сэтгэл зүй, эрүүл мэндийн тусламжийг өргөжүүлэхийн зэрэгцээ бүх төрлийн донтох эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх чиглэлээр холбогдох байгууллагууд болон аймаг, орон нутаг, Эрүүл мэндийн яам онцгой анхаарч, эрчимтэй ажиллах шаардлагатай байна.

Түүнээс гадна тэдгээр иргэдийн нийгмийн асуудалд анхаарч, ажил хөдөлмөр эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх нь нэн чухал байна.

Эрхэм хүндэт ард иргэд ээ.

Сүүлийн үед эрчүүдийн тамхидалт, ялангуяа хүүхэд, залуусын дундах электрон тамхины хэрэглээ аюулын харанга дэлдэж эхэллээ.

Ард иргэдийн хавдрын өвчний шалтгааны 30 хувь нь тамхинаас шалтгаалдаг гэж эрдэмтэн судлаачид тогтоожээ.

Тамхидалтыг бууруулах чиглэлд бодлогын томоохон өөрчлөлт хийж, иргэд ч өөрсдийн болон гэр бүлийн гишүүдийнхээ эрүүл мэндийг хамгаалах үүднээс тамхинаас татгалзахыг уриалж байна.

Мөн сэтгэцэд нөлөөлөх эм, мансууруулах бодистой тэмцэх ажлыг эрс чангатган, эрх зүйн орчныг сайжруулахаар ажиллаж байна.

Нийтийн биеийн тамирын норм, норматив тогтоож, бие бялдрын хөгжлийн цогц боловсролыг бага наснаас нь олгохын тулд цэцэрлэг, ерөнхий боловсрлын сургууль, их, дээд сургууль, коллежийн сургалтын хөтөлбөрт цогц, шинэлэг байдлаар тусган хэрэгжүүлэх нь чухал байна.

Энэ ташрамд, нийтийн биеийн тамирыг хөгжүүлэх, хүүхэд, залуусыг спортоор хичээллэх орчин нөхцөл, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит “Президент” спорт цогцолборын бүтээн байгуулалт эхэлснийг дуулгахад таатай байна.

Гурван га талбай бүхий энэ цогцолбор 4,340 м.кв ногоон байгууламжтай, нийт 58,560 м.кв талбайд 19 нэр төрлийн спортын үйл ажиллагаа явуулж, өдөрт 5,000-6,000 орчим хүүхэд залуус спортоор хичээллэх хүчин чадалтай юм.

Хүүхэд, залуус чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлж, эрүүл мэнд, бие бялдрын хөгжилдөө анхаарах, нийтийн биеийн тамир, спортыг түгээн дэлгэрүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэлтэй байна.

Эрхэм хүндэт нөхөд өө, эрчүүд ээ,

Архи, тамхи, аливаа хорт зуршлаас ангид байж, эрүүл, зөв амьдралыг төлөвшүүлэн, эрүүл мэнддээ анхаарч, эх орон, гэр бүл, хань ижилдээ үнэ цэнтэй эрхэм хүн нь байж, урт насалж, их зүйлийг хийж бүтээж, нэр төртэй сайхан амьдрах ёстой.

Энэ бүхэн хувийн зохион байгуулалт, ёс суртахуун, сахилга бат, зөв амьдралын хэв маягаас ихээхэн шалтгаална гэдгийг эр хүн болгон сайтар ухамсарлаж, амьдралынхаа зам мөр, чиг хандлага болгох учиртай” гэлээ.

“Нийгмийн хөгжилд эрэгтэйчүүдийн оролцоо, манлайлал” үндэсний анхдугаар чуулганыг 2022 оны гуравдугаар сарын 14-ний өдөр зохион байгуулж, “Эрэгтэйчүүдийн манлайлал, ёс зүй, үүрэг хариуцлага, оролцоо”, “Эрэгтэйчүүдийн эрүүл мэнд, эрүүл амьдралын хэв маяг”, “Эрэгтэйчүүдийн талаарх хэвшмэл ойлголт-боловсрол, амьдралын ухаан”, “Эрэгтэйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлт, нийгмийн хамгаалал” зэрэг сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн юм.

Чуулганаас гаргасан зөвлөмжийн дагуу УИХ, Монгол Улсын Засгийн газар, холбогдох яамд, төрийн болон төрийн бус байгууллагууд төлөвлөгөө гарган ажиллаж байна.

Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа

Санал болгох