Шударга мэдээ
Үндсэн хуулийн зөрчил үүсэх эсэх нь өнөөдөр цэцээс гишүүдээс шалтгаална
Хөдөлмөрийн үндэсний намын дарга Т.Доржханд болон хуульчдын Үндсэн хуулийн Цэцэд гаргасан өргөдлийг өнөөдөр Цэцийн хуралдаанаар шийднэ. Гэхдээ энэ нь Бага суудлын хуралдаан биш. Харин Цэцийн гишүүн Б.Буяндэлгэрийн санал болгосон “3 гишүүний” хуралдаан юм. Тиймээс хуульчид үүнийг Үндсэн хуульд байхгүй хуралдаан хэмээн эсэргүүцэж буй. Эхнээсээ эсэргүүцэл, шүүмжлэлтэй тулгарсан ч Цэц ямар ч байсан өнөөдөр хуралдаж, одоогийн Ерөнхийлөгч Х. Баттулга дахин нэр дэвших нь Үндсэн хууль зөрчих эсэх асуудалд хариулт өгөх юм.
Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчөлт бүхэлдээ 2020 оны тавдугаар сарын 01-ээс хэрэгжиж эхэлсэн.
Энэ хуулийн 30.2 буюу “Ерөнхийлөгчөөр 50 нас хүрсэн сүүлийн 5-аас доошгүй жил эх орондоо байнга оршин суусан, Монгол Улсын уугуул иргэнийг 6 жилийн хугацаатай зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэсэн заалтаар одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулга дахин нэр дэвшвэл Үндсэн хуулийн”… 6 жилийн хугацаатай зөвхөн нэг удаа сонгоно” гэсэн заалтын талаарх хуульчдын байр суурийг хүргэе.
Хуульч О.Мөнхсайхан: Өмнөх болон одоох Ерөнхийлөгч дахин нэр дэвших эрхгүй гэсэн тов тодорхой утга бүхий заалт хүчин төгөлдөр мөрөгдөж эхэлсэн
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Үндэсний эв нэгдийг илэрхийлэгч байдаг. Харамсалтай нь Ерөнхийлөгчөөр дахин сонгогдохын тулд тодорхой улс төрийн намын үйл ажиллагаанд хутгалдан ордог, хууль, шүүх эрх мэдлийг энэ эрх ашигтаа янз бүрээр ашигладаг байдлыг болиулахын тулд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч ийг “зөвхөн нэг удаа 6 жилийн хугацаатай сонгох” заалтыг Үндсэн хуульд оруулсан. Тиймээс Үндсэн хууль нэгэнт хүчин төгөлдөр үйлчлээд эхэлсэн учраас өмнө нь болон одоо байгаа хүн Ерөнхийлөгчид дахин нэр дэвшихгүй гэсэн маш тодорхой заалт хэрэгжиж байгаа.
Хуульч О.Эрдэнэ-Очир: Дахин нэр дэвшиж болно гэж тайлбарлаж байгаа нь Үндсэн хуулийн зөрчилд хүргэнэ
– Үндсэн хуулиараа Ерөнхийлөгчийг улиран сонгогдохын зөвшөөрөөгүй байхад “Дахин нэр дэвшиж болно” гэж тайлбарлаж байгаа нь Үндсэн хуулийн зөрчилд хүргэж байна. Хэрэв үүнийг хүлээж авбал үүнтэй холбоотой шийдвэр гаргаж байгаа төр, захиргааны байгууллагууд Үндсэн хуулийг зөрчсөн гэж үзэхээс өөр арга байхгүй.
Хуульч Д.Үүрцайх: Үндсэн хуулийн заалт аль нэг албан тушаалтан, хэн нэгэн иргэнд зориулж өөрчлөгдөж, утга агуулга нь гуйвах ёсгүй
– Энэ бол цагаан дээр хараар бичсэн маш тодорхой заалт. Өмнө нь Ерөнхийлөгчөөр сонгогдож байгаагүй хүн нэр дэвшинэ гэдэг шаардлагыг “зөвхөн нэг удаа” гэдгээр маш тодорхой тусгасан байгаа. Энэ бол улс оронд, хүн бүхэнд адил үйлчлэх нийтлэг зохицуулалт. Үндсэн хуулийн 30.2 дахь заалт аль нэг албан тушаалтан, хэн нэгэн иргэнд зориулж өөрчлөгдөж, утга агуулга нь гуйвах ёсгүй.
Хуульч Б.Мэргэн: Үндсэн хуулийг ёсчилох үеэр Ерөнхийлөгч Х.Баттулгад хориг тавих эрх нь байсан ч өөрөө хүлээн зөвшөөрсөн.
– Одоо нэгэнт хэрэгжээд эхэлсэн Үндсэн хуулийн энэ заалтаар маргаад хожимдсон. Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга асан З.Энхболд тухайн үед Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийг, журмын хуультай нь 2025 онос хэрэгжүүлэхээс тусгасан байсныг нааш урагшлуулж 2020 оны тавдугаар сарын 01 болгох хүсэлт гаргасан. Өөрөөр хэлбэл одоогийн болон нэг удаа сонгогдсон Ерөнхийлөгч нарт дахин нэр дэвших боломжийг нь олгож ийм заалт оруулсан байсан. Гэтэл тухайн үед З.Энхболд даргын санал санаачлагаар энэ заалтыг бусад заалттай нь хамтад хэрэгжүүлэхээр нааш нь татаж 2020 он болгосон. Одоо ямар ч маргаан үүсгээд нэгэнт хүчин төгөлдөр хэрэгжиж байгаа хуулиар одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулгад дахин нэр дэвших эрх байхгүй.
Хуульч доктор А.Бямбажаргал: Одооогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулга ирэх сонгуульд нэр дэвших эрх нь хууль зүйн хувьд хязгаарлагдсан
– Яагаад гэвэл анх 2019 оны 6 дугаар сард УИХ-ын нэр бүхийн 62 гишүүний өргөн барьсан Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн төсөлд өмнө нь Ерөнхийлөгчөөр улиран сонгогдон ажиллаж байсан 2 хүн тухайлбал, Ц.Элбэгдорж Н.Багабанди нар дахин нэр дэвших эрхгүй байдлаар Ерөнхийлөгчтэй холбоотой заалтыг 2025 оны долдугаар сараас эхлэн дагаж мөрдөхөөр заасан байсан. Энэ тохиолдолд өмнө нь Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийг нэгэн бүрэн эрх буюу 4 жил хэрэгжүүлсэн П.Очирбат, Н.Энхбаяр, одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулга нар нэг удаа дахин нэр дэвшиж улиран сонгогдох боломжтой байв. Гэтэл дагаж мөрдөх журмын хуулийн заалтыг Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөд Ерөнхийлөгчийг төлөөлөн оролцож байсан З.Энхболдын гаргасан саналаар хассан. Ингэснээр цаашид өмнө нь Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байсан 5 хүн зөвхөн Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийг хэрэгжүүлж байсантай холбоотойгоор бүгд нэр дэвших эрх нь хязгаарлагдсан. Нэг үгээр хэлбэл, одоогийн Ерөнхийлөгчийн улиран сонгогдож болох хууль зүйн боломжийг үгүй хийсэн хэрэг. / Өдрийн сонин 2021.02.23/
Хуульчид ийм байр суурьтай байгаа ч Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүд энэхүү маргааныг хэрхэн таслахыг таашгүй. Гэхдээ маргаан үүссэн цагаас хойш бүрэн эрх нь үргэлжилж байгаа Ерөнхийлөгч удаа дараа Цэцийн дарга, гишүүдтэй уулзсан. Энэ нь хараат бус байх ёстой Цэцийн гишүүдэд шахалт нөлөөлөл үзүүлсэн гэж хэвлэлүүд хардаж юм. Тиймээс “дээрээ хөх тэнгэрэээс өөр эзэнгүй” гэгддэг Цэцийн шийдвэр хэрхэн гарахаас Х.Баттулга гэдэг хүний “хувь заяа” шийдэгдэнэ.
Мөн хуульчдын хэлж буйгаар Үндсэн хуулийн зөрчил үүсч, дуусашгүй маргааны үүдийг нээх эсэх нь өнөөдөр Цэцийн гишүүдээс шалтгаална.
Шударга мэдээ
Автобензиний импорт үнийн дүнгээрээ өнгөрсөн оны мөн үеэс 1.9 дахин өсөв
Нийт импорт 2022 оны эхний 8 сарын байдлаар 5,599.7 сая ам.долларт хүрч өнгөрсөн оны мөн үеэс 1,125.8 сая ам.доллар буюу 25.2 хувиар өссөн байна. Үүнээс, Эрдэс бүтээгдэхүүний импорт 1,242.0 сая ам.доллар болж, өнгөрсөн оны мөн үеэс 447.3 сая ам.доллар буюу 56.3 хувиар өссөн байна.
Эрдэс бүтээгдэхүүний импортын үнийн дүнгийн 87.6 хувийг газрын тосны бүтээгдэхүүн эзэлж байна. 2022 оны эхний 8 сарын байдлаар 1,087.5 сая ам.долларын 1,172.1 мян.тн газрын тосны бүтээгдэхүүн импортолсон нь өнгөрсөн оны мөн үеэс биет хэмжээгээр 25.0 мян.тн буюу 2.2 хувиар, үнийн дүнгээр 422.5 сая ам.доллар буюу 63.5 хувиар тус тус өссөн байна.
Газрын тосны бүтээгдэхүүний импортын нийт үнийн дүнгийн 88.1 хувийг автобензин, дизель түлшний импорт, үүний 33.8 хувийг автобензин, 54.3 хувийг дизель түлшний импорт тус тус эзэлж байна.
Автобензины импорт: 2022 оны эхний 8 сарын байдлаар 368.3 сая ам.долларын 440.5 мян.тн автобензин импортолсон нь өнгөрсөн оны мөн үеэс биет хэмжээгээр 117.7 мян.тн буюу 36.5 хувиар, үнийн дүнгээр 171.2 сая ам.доллар буюу 1.9 дахин тус тус өссөн байна.
Дизель түлшний импорт: 2022 оны эхний 8 сарын байдлаар 590.3 сая ам.долларын 618.0 мян.тн дизелийн түлш импортолсон нь өнгөрсөн оны мөн үеэс үнийн дүнгээр 223.2 сая ам.доллар буюу 60.8 хувиар өссөн ч, биет хэмжээгээр 56.4 мян.тн буюу 8.4 хувиар буурсан байна.
Эх сурвалж: УУХҮЯ
Шударга мэдээ
С.Бямбацогт: Төмөр замын “Цоргоо” олон болгоход бодлогоо чиглүүлнэ
ҮНС, ШАТАХУУН, УРГАЦ, ЦЕМЕНТ, ЭМ ЭМНЭЛГИЙН ХЭРЭГСЭЛ ГЭХ МЭТ НИЙГМИЙН ЗОРИУЛАЛТТАЙ, АРД ИРГЭДИЙН АМЬЖИРГААНД ШУУД НӨЛӨӨЛӨХ АЧАА БАРААНЫ ТАРИФЫГ НЭМЭГДҮҮЛЭХГҮЙ
Зам, тээврийн хөгжлийн сайд С.Бямбацогт сайдын үүрэгт ажлаа аваад хамгийн эхэнд Монгол, Оросын хамтарсан Улаанбаатар төмөр зам ХНН-т ажиллаж, хугацаатай үүрэг даалгавар өгсөн. Энэ хүрээнд 2022 Оны 10 дугаар сарын 04-ний өдөр төмөр замын салбарт тулгамдсан асуудал гарц шийдлийн талаар санал солилцох нээлттэй уулзалт зохион байгууллаа.
Сайд С.Бямбацогт “Улаанбаатар төмөр зам ХНН бол монголын хамгийн том ажил олгогч, ачаа, тээврийн дийлэнхийг зөөж, жилдээ 1 их наяд төгрөгийн борлуулалт хийдэг байгууллага. Тийм учраас сайдын ажлаа аваад хамгийн түрүүнд Улаанбаатар төмөр зам ХНН-д ажиллаж, үүрэг даалгавар өгсөн. Өнөөдөр та бүхэнтэй уулзаж, үүрэг даалгаврын биелэлт, учирч буй бэрхшээл, тэдгээрийн шийдлийн талаар энэхүү уулзалтыг зохион байгуулж байна. Монгол Улсын Их хурал дээр Төмөр замын тухай хууль хэлэлцүүлгийн шатандаа явж байгаа. Энэ хуулийг нэн яаралтай батлах шаардлагатай байна.
Өмнө нь Улаанбаатар төмөр зам гэсэн ганцхан гол төмөр замтай байсан бол Тавантолгой-Зүүнбаян, Тавантолгой-Гашуунсухайт, Зүүнбаян-Ханги гэсэн олон төмөр замтай болж байна. Тус замуудаар төр, хувийн хэвшлийн гадаад дотоодын вагонууд ачаа тээвэрлэж байгаа. Үүнийг нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалтаар хангах шаардлагатай. Үүнийг Төмөр замын тухай хуульд тусгаж зохицуулах ёстой.
Цаашдаа баруун босоо, зүүн босоо чиглэлийн төмөр замын төслүүдийг хэрэгжүүлэх, Олон улсын тээврийн тариф, транзит тээврийн ачааллыг бууруулах зэрэг асуудал тулгамдаж байгаа. Үүнийг хурдан шуурхай шийдвэрлэхээр зорьж байна. Өнөөдрийн уулзалт нь ачаа бараа илгээгч, хүлээн авагч, тээвэр зуучийнхан болон иргэдэд тулгамдсан асуудлыг шуурхай шийдвэрлэх зорилготой.
Нэг сарын өмнө Замын-Үүд дэх чингэлгийн бөөгнөрөл, гацааг арилгах үүрэг өгсөн бол үр дүн гарч өнөөдрийн байдлаар 290 орчим чингэлэг үлдсэн. Мөн нийслэлд хуримтлагдаад байсан хоосон болон ачаатай чингэлэг 3 дахин буурсан үзүүлэлттэй байна. Экспортын ачаа тээвэрлэх захиалга авахад хүнээс үл хамаарах, ил тод, нээлттэй, шударга болгох, ашиг сонирхлын зөрчлөөс ангид байлгах ёстой гэсэн үүрэг өгсөн. Энэ хүрээнд цахим систем боловсруулж ашиглаж эхэлсэн байна. Улаанбаатар төмөр замд нэг жилд 71 сая.тонн ачаа тээвэрлэх хүсэлт ирсэн байна. Гэтэл бид Улаанбаатараас Эрээний чиглэлд 12 сая.тонн ачаа тээвэрлэх хүчин чадалтай. Энэ эрэлт, хэрэгцээ шаардлагаас үүдэж авлига, ашиг сонирхлын зөрчил үүсдэг. Тиймээс бид нөөц боломждоо тулгуурлан тээвэрлэж буй ачаагаа ил тод, нээлттэй, тэгш, хүртээмжтэй, шударга явуулах нь чухал. Нэгдүгээрт, Монгол Улсын эрх ашиг, хоёрдугаарт, Улаанбаатар төмөр зам ХНН-ийн эрх ашгийг тавих хэрэгтэй. Уулзалтад ирсэн та бүхэн тулгамдаж буй асуудал, шүүмжлэлээ нээлттэй хэлэхийг хүсье” хэмээн байр сууриа илэрхийллээ.
Мөн хэлэлцүүлгийн үеэр сайд С.Бямбацогт экспортын цоргоо олон болгох, томруулах ёстойг хэлэв. Үүний тулд Ханги-Мандалын төмөр замын холболтын цэг, төмөр замын терминалын асуудлыг шийдэж төмөр замын 2 дахь гарцтай болох, Замын-Үүдээр нэвтрэх вагоны цуваа 8-10 байсныг 14 болгосон өнөөдрийн түвшнээ хадгалах, цаашдаа 16-18 болгон нэмэгдүүлэх асуудлыг Хятадын талтай ярилцаж аль болох богино хугацаанд шийдвэрлэх, Сайншанд-Зүүнбаянгийн төмөр замыг шинэчлэх ажлыг яаралтай ажил хэрэг болгохыг сануулав. Мөн төмөр замын тарифыг нэмэгдүүлж алдагдлыг бууруулж, үйлчилгээний чанарыг сайжруулах бодлого хэрэгжүүлэхдээ хүнс, шатахуун, ургац, цемент, эм эмнэлгийн хэрэгсэл гэх мэт нийгмийн зориулалттай, ард иргэдийн амьжиргаанд шууд нөлөөлөх ачаа барааны тарифыг нэмэгдүүлэхгүй байх бодлого баримталж ажиллахаа илэрхийллээ.
Эх сурвалж: ЗТХЯ
Шударга мэдээ
Монгол, Хятадын хилийн боомтын ажиллах цагийн хуваарь
-
Чөлөөт цаг2020/01/21
Хадгалалтын горим зөрчиж хадгалсан 150 ширхэг бялууг устгууллаа
-
Чөлөөт цаг2022/07/25
УУХҮЯ: Нүүрс экспорт өмнөх оны мөн үеэс 3.4 дахин өсөлттэй байна
-
Улстөр нийгэм2019/08/02
Олон улсын байгууллагын төлөөлөл Баяжуулсан хүнсний тухай хуулийн хэрэгжилтийн ө...
-
Чөлөөт цаг2019/09/30
Өнөөдөр цахилгаан шугам тоноглолд засвар үйлчилгээ хийх хуваарь