Цаг үе
“Татварын цогц шинэчлэл” хэлэлцүүлэг боллоо
Монгол Улсын татварын тогтолцооны өнөөгийн нөхцөл байдал, шинэчлэх хэрэгцээ шаардлагын талаар хэлэлцэх, гол асуудлыг тодорхойлох зорилготой хэлэлцүүлэг 2023 оны 12 дугаар сарын 12-ны өдөр боллоо.
Энэхүү хэлэлцүүлэгт УИХ-ын дарга Г.Занданшатар оролцож, “Санхүү ба татварын реформ” сэдвээр илтгэл тавилаа.
Тэрбээр, НӨАТ-ын бүртгэлийн тогтолцоог сайжруулахаас татварын шинэчлэлийг эхлүүлэхээр төлөвлсөн боловч цаг хугацааны хайчинд ороод амжсангүй. Тиймээс шууд нийтийн санхүүгийн шинэчлэлээс татварын реформыг эхлүүлэх нь зүйтэй. Тухайлбал, төсвийн үр ашиггүй зардал, төрийн өмчит компаниудын ашиггүй үйл ажиллагааг зогсоох ёстой. Өнөөдөр манай улсын эдийн засаг импорт, халамж, хос алдагдал, зээлийн хүүний дарамтад орсон байна. Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд импортын эзлэх хувь 30 жилийн өмнө 29,8 хувь байсан бол 2022 онд 50,8 хувь болон өссөн. Тэгэхээр төлбөрийн тэнцлийн алдагдал 30,4 тэрбум төгрөгт хүрсэн. Энэ алдагдлыг 33,8 тэрбумаар гадаад өр, зээлээс нөхөж иржээ гээд импортоор гарч буй мөнгөний урсгал, валютын ханшид үзүүлж буй нөлөөлөл зэргийг товч танилцуулсан.
Хэлэлцүүлэгт МУИС-ийн Бизнесийн сургуулийн ахлах багш Н.Саруултөгс татварын орчны өнөөгийн нөхцөл байдал, цаашдын чиг хандлагын талаар илтгэв. Тэрбээр, Монгол Улсын татварын ачааллыг Эдийн засгийн хамтын ажиллагааны хөгжлийн байгууллагуудын гишүүн болоод гишүүн бус улсуудын дундажтай харьцуулан судлахад дунджаар гишүүн бус орнуудын үзүүлэлтээс дунджаар 5,6 функтээр их байна. Энэ нь манай улс татварын ачааллаар дундаж улс гэдгийг илэрхийлж байна гээд татварын бодлогын нөлөөллийг танилцуулсан. Тухайлбал, Монгол Улсын эдийн засаг нэмэгдэж тэлэх, татварын бодлогын нөлөөллөөр татварын орлого нэмэгдэж байна. Татварын орчны өөрчлөлтүүд нь татварын дарамтыг бууруулах, татвар төлөгчдөд нөлөөлөх байдлаар бууруулж ирсэн. Далд эдийн засаг өндөр байгаа нь шударга татвар төлөгч байгууллага, хувь хүнд татварын дарамтыг нэмэгдүүлж байх магадлалтай гэв.
Мөн МҮХАҮТ-ын Судалгааны институтийн дарга О.Түмэн-Амар 2023 оны бизнесийн орчны судалгаа болон татварын орчны талаар илтгэл тавьсан. Түүний дараа хэлэлцүүлэгт оролцож буй бизнес эрхлэгчид татварын орчныг шинэчлэх талаар санал бодлоо илэрхийллээ.
Тухайлбал, “Өлзий төв” ХХК-ийн захирал Н.Даш-Өлзий, аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх чиглэлд татварын реформыг хийх нь чухал. Аж үйлдвэрлэлийг хөгжүүлж чадаагүй учраас эдийн засаг зөв гольдролдоо орж чадахгүй байна. Нэн тэргүүнд эх орондоо үйлдвэрлэдэггүй бараа, бүтээгдэхүүнийг гаалийн болон НӨАТ-аас чөлөөлөх ёстой гэсэн бол Хүнсчдийн нэгдсэн холбооны гүйцэтгэх захирал М.Нармандах, манайд 422,5 мянган иргэн хүнсний сүлжээнд ажиллаж байна.
Түүхий эдээ хил гаалиар оруулахаас эхлээд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, худалдах улмаар хэрэглэгчдийн гарт очих хүртэл шат дараалсан, давхардуулсан татвар төлж байгаа нь бидэнд том дарамт болдог. Мөн татварын дарамт, ажиллах хүчний хомсдол зэргээс шалтгаалан сүүлийн үед олон үйлдвэрлэгчид дампуурч эхэллээ. Ялангуяа нийгмийн даатгалын шимтгэл, НӨАТ-ын хувь хэмжээг бууруулснаар татварын шинэчлэл эхэлнэ гэж үзэж байна гэв.
Мөн Монгол Улсын Их Хурлын даргын 2023 оны хоёрдугаар сарын 17-ны өдрийн 37 дугаар захирамжаар татварын орчинд дүн шинжилгээ хийх, нийгэм, эдийн засагт үүсээд байгаа эргэлзээтэй асуудлыг судалж, санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол татварын суурь шинэчлэл хийх, шийдвэрийн төсөл боловсруулж, танилцуулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн гишүүд оролцлоо. Мөн ажлын хэсгийн ахлагч, Төсвийн байнгын хорооны дарга Г.Тэмүүлэн, УИХ-ын гишүүн Д.Өнөрболор нар татварын шинэчлэлийг хэрэгжүүлэхэд баримтлах бодлогыг танилцууллаа. Уулзалтад Ажлын хэсгийн гишүүд болох Ёс зүйн байнгын хорооны дарга Б.Баттөмөр, Байгаль орчин, хүнс хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны дарга Ж.Батжаргал, УИХ-ын гишүүн Д.Бат-Эрдэнэ, Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Ц. Цэрэнпунцаг, Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны дарга Э.Батшугар нар оролцлоо гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээллээ.
Цаг үе
Улаанбаатарт өдөртөө 16 хэм дулаан
Малчид, иргэд, тээвэрчдийн анхааралд: 13-14-нд нутгийн хойд хэсгээр сэрүүсэж, говь, тал, хээрийн нутгаар салхи шороон шуургатай байхыг анхааруулж байна.
2024 оны тавдугаар сарын 13-ны 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Нутгийн хойд хэсгээр үүлшинэ, бусад нутгаар багавтар үүлтэй. Төвийн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр бороо, уулаараа нойтон цас орно. Бусад нутгаар хур тунадас орохгүй.
Салхи нутгийн өмнөд хэсгээр баруун өмнөөс, бусад нутгаар баруун хойноос секундэд 6-11 метр, говь, тал, хээрийн нутгаар секундэд 15-17 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна.
Нутгийн хойд хэсгээр сэрүүсэж Дархадын хотгор, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Эг, Үүр, Туул, Тэрэлж голын хөндий, Орхон-Сэлэнгийн сав газраар 11-16 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр 29-34 хэм, Их нууруудын хотгор, говийн бүс нутгийн хойд хэсгээр 22-27 хэм, бусад нутгаар 15-20 хэм дулаан байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бороо орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 7-12 метр, шороон шуурга шуурна. Сэрүүсэж 14-16 хэм дулаан байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бороо орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, зарим үед секундэд 13-15 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. Сэрүүсэж 15-17 хэм дулаан байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бороо орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, зарим үед секундэд 13-15 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. Сэрүүсэж 13-15 хэм дулаан байна.
2024 оны тавдугаар сарын 13-наас 2024 оны тавдугаар сарын 18-ныг
хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан төлөв
14-нд Монгол-Алтай, Хангайн уулархаг нутгаар, 15-нд баруун болон төвийн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 16-нд баруун болон төвийн аймгуудын хойд хэсгээр, 17-нд баруун болон зүүн аймгуудын нутгийн зарим газар, төвийн аймгуудын ихэнх нутгаар бороо, уулаараа нойтон цас орно. Салхи ихэнх хугацаанд секундэд 6-11 метр, 14-нд говь, талын нутгаар, 16-нд нутгийн баруун хойд хэсгээр, 17-нд зарим газраар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. 14-нд ихэнх нутгаар сэрүүхэн байх боловч 15-наас дулаарч Монгол-Алтай, Хөвсгөл, Хангай, Хэнтийн уулархаг нутаг, Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Тэс, Эг, Үүр, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Онон, Улз голын хөндий, Дорнод-Дарьгангын тал нутгаар шөнөдөө 2-7 хэм, өдөртөө 18-23 хэм, говийн бүс нутгаар шөнөдөө 12-17 хэм, өдөртөө 29-34 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 7-12 хэм, өдөртөө 23-28 хэм дулаан байна.
Цаг үе
Цахим худалдаа, дижитал эдийн засгийн асуудлаарх Засгийн газар хоорондын шинжээчдийн бүлгийн 7 дугаар хуралдаанд оролцов
Швейцарын Холбооны Улсын Женев хотноо 2024 оны тавдугаар сарын 6-8-ны өдрүүдэд болсон НҮБ-ын Худалдаа, хөгжлийн бага хурлын Цахим худалдаа, дижитал эдийн засгийн асуудлаарх Засгийн газар хоорондын шинжээчдийн бүлгийн 7 дугаар хурлын дэд даргаар Монгол Улсаас НҮБ-ын Женев дэх төв болон олон улсын бусад байгууллагын дэргэд суугаа Байнгын төлөөлөгч, Элчин сайд Д.Гэрэлмаа сонгогдон ажиллав.
Байнгын төлөөлөгч, Элчин сайд Д.Гэрэлмаа цахим худалдааны бодлого, санаачилгыг тогтвортой, үр дүнтэй хэрэгжүүлэх сайн туршлага, арга хэрэгслийг тодорхойлоход чиглэсэн “Үнэлгээнээс цахим худалдааны стратеги, үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулах нь” сэдэвт хуралдааныг даргалж, мөн үеэр Монгол Улсын Засгийн газраас цахим шилжилтийг хэрэгжүүлэх, эдийн засгийг төрөлжүүлэх хүрээнд баримталж буй бодлого, цахим худалдааны орчныг бий болгох, мөн тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэхэд гарч буй ахиц дэвшлийн талаар танилцуулав.
НҮБ-ын Худалдаа, хөгжлийн бага хурлаас Монгол Улсын цахим худалдааны бэлэн байдлын үнэлгээний тайланг боловсруулж, Гадаад харилцааны яам, Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны ивээл дор 2023 оны 6 дугаар сард Улаанбаатар хотноо танилцуулсан.
Цахим худалдаа, дижитал эдийн засгийн асуудлаарх Засгийн газар хоорондын шинжээчдийн бүлэг нь мэдээлэл, харилцаа холбооны технологи, цахим худалдаа, дижитал эдийн засгийг хөгжүүлэхэд чиглэсэн НҮБ-ын Худалдаа, хөгжлийн бага хурлын хүчин чармайлтыг дэмжихийн зэрэгцээ улс орнуудын цахим хуваагдлыг багасгаж, илүү хүртээмжтэй, мэдлэгт суурилсан нийгмийг хөгжүүлэхийг зорьж байна гэж Женев дэх Монголын Элчин сайдын яамнаас мэдээллээ.
Цаг үе
Нийслэлийн шилдэг татвар төлөгчдийг шалгарууллаа
Хүүхэд залууст татварын боловсрол олгох, татварын хууль тогтоомжийн өөрчлөлт, шинэчлэлийг олон нийтэд сурталчлан таниулах, шударгаар татвараа төлсөн аж ахуйн нэгж, иргэдийг шалгаруулахаар жил бүрийн тавдугаар сарын хоёр дахь долоо хоногт “Татвар төлөгчийн өдрүүд”-ийг тэмдэглэдэг билээ. Энэ хүрээнд нийслэлийн Татварын газар НЗДТГ-тай хамтран хотын төсвийн орлогыг бүрдүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан шилдэг татвар төлөгч 25 аж ахуйн нэгж, 16 иргэнийг шалгарууллаа.
Шагналыг Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг, НЗДТГ-ын дарга Л.Хосбаяр, НЗДТГ-ын Санхүү, хөрөнгө оруулалтын газрын дарга Б.Энхжин, Нийслэлийн Татварын газрын дарга М.Болдбаатар нар гардуулав.
2023 оны нийслэлийн шилдэг татвар төлөгч аж ахуйн нэгжээр:
- “Транс гайд сервис” ХХК
- “БНЦМҮ” ХХК
- “Цоглогхангай” ХХК
- “Бластхолдинг” ХХК
- “Фибо глобал” ХХК
- “Уанстеп” ХХК
- “Монпеллетс” ХХК
- “КАДСҮРВЭЙ” ХХК
- “Юбикаб” ХХК
- “Өгөөж чихэр боов” ХХК
- “МД топ” ХХК
- “Нэг-Үүд” ХХК
- “ИЛЧХАНГАЙ” ХХК
- “Хосгангийн оргил” ХХК
- “Арирангфүүдс” ХХК
- “Хулжийн голын зам” ХХК
- “Амтат чавга” ХХК
- “Монголианс ресторан” ХХК
- “Инвескор” ББСБ ХК
- “Арткон” ХХК
- “Мариотт” ХХК
- “Энерготех сервис” ХХК
- “Тридум-Эсекьюрити” ХХК
- “Телко инженеринг сервис” ХХК
- “Дижитал сэйлс чаннел” ХХК тус тус шалгарсан байна.
Харин 2023 оны нийслэлийн шилдэг татвар төлөгч иргэнээр:
- Багануур дүүргийн иргэн Э.Сэргэлэнбаатар
- Баянгол дүүргийн иргэн Н.Хулан
- Баянгол дүүргийн иргэн П.Байгалмаа
- Баянзүрх дүүргийн иргэн Ч.Өнөрбаяр
- Баянзүрх дүүргийн иргэн Т.Отгонсүрэн
- Баянзүрх дүүргийн иргэн Ц.Чимгээ
- Сүхбаатар дүүргийн иргэн Л.Баярмаа
- Сүхбаатар дүүргийн иргэн Б.Нямбаяр
- Сонгинохайрхан дүүргийн иргэн Г.Баттулга
- Хан-Уул дүүргийн иргэн О.Өрнөхбаяр
- Хан-Уул дүүргийн иргэн Т.Баттулга
- Хан-Уул дүүргийн иргэн Т.Түмэнбаатар
- Чингэлтэй дүүргийн иргэн Ж.Баттулга
- Чингэлтэй дүүргийн иргэн О.Чингүүн
- Чингэлтэй дүүргийн иргэн Б.Батбилэг
- Нийслэлийн Татварын газартай харилцагч Б.Өлзий-Учрал нар шалгарсан байна.
Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг:
Улаанбаатар хотын тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх, бүтээн байгуулалтыг эрчимжүүлэхэд татварын орлого маш чухал хувь нэмэр болдог. Өнөөдрийн байдлаар нийслэлд 179 мянган аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж, 1.1 сая орчим иргэн хувиараа татвар төлж байгаа бөгөөд Улаанбаатар хотын хөгжил цэцэглэлтэд хувь нэмрээ оруулж буй нийт татвар төлөгчдөдөө баярлалаа.
2023 оны нийслэлийн шилдэг татвар төлөгч “Юбикаб” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал О.Золбаяр:
Манай байгууллага 2013 оноос хойш үйл ажиллагаа явуулж буй. Монгол Улсад татвар төлдөггүй, хувиараа такси тээврийн үйлчилгээ эрхэлдэг байсан 45 мянга гаруй иргэнийг технологийн тусламжтайгаар нэгдсэн зохион байгуулалтад оруулж, сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд татвар төлдөг болгосон үйл хэргийг минь үнэлж, эл шагналыг өгсөн гэж ойлгож байна.
2023 оны нийслэлийн шилдэг татвар төлөгч Сүхбаатар дүүргийн иргэн Л.Баярмаа:
Би зөвлөх үйлчилгээний чиглэлээр ажилласан цагаасаа эхлэн гурван жилийн хугацаанд татвараа тайлагнаж байна. Ийнхүү өнөөдөр шилдэг татвар төлөгчийн нэгээр шалгарсандаа баяртай байна. Бид 18 нас хүртлээ улс эх орноосоо боловсрол, эрүүл мэнд зэрэг тодорхой салбарын үйлчилгээг үнэ төлбөргүй авсан. Үүнийхээ хариу болгон насанд хүрсэн иргэн хүнийхээ хувиар татвараа төлөх нь бидний эх орныхоо өмнө хүлээсэн үүрэг.
Ташрамд, энэ жилийн хувьд "Татвар төлөгчдийн өдрүүд"-ийг “Хариуцлагатай татвар төлөгч” уриан дор тэмдэглэж байна. Энэ хүрээнд орон даяар татварын алба бүр татварын боловсролыг нэмэгдүүлэх зорилгоор ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчид, Их, дээд сургуулийн оюутнууд болон болон татвар төлөгч аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдэд өдөр бүр татварын сургалт орохын зэрэгцээ татварын сэдэвт уралдаан, тэмцээн зохион байгуулж буй юм.
НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС
Сэтгэгдэл