Улстөр нийгэм
Үндсэн хуулийг түгээн дэлгэрүүлэх сургагч багш бэлтгэх хөтөлбөр эхэллээ
Энэхүү үйл ажиллагааг УИХ-ын Тамгын газар Монгол Улсын Их сургуулийн Үндсэн хуулийн эрх зүйн хүрээлэнтэй хамтран зохион байгуулж байна.
Өнөөдөр үдээс өмнө /2024.11.22/ аймаг, орон нутгаас шалгарсан 105 сургагч багш нарт МУИС-ийн багш, Хууль зүйн ухааны доктор С.Бат-Орших “Үндсэн хуулийн тухай ойлголт”, Хууль зүйн ухааны доктор, профессор Х.Сэлэнгэ “БНМАУ-ын Үндсэн хуулиуд” сэдвээр сургалт хийв.
Тухайлбал, МУИС-ийн багш, Хууль зүйн ухааны доктор С.Бат-Орших Үндсэн хуулийн ангилал, Үндсэн хуульт ёс, үүсэл хөгжил, хууль дээдлэх зарчим агуулгын хүрээнд танилцуулга хийсний дараа оролцогчид Үндсэн хуулийн ойлголт, үзэл санааны талаар байр сууриа илэрхийлсэн юм.
Үдээс хойш сургалт үргэлжилж, УИХ-ын Тамгын газрын Парламентын сурталчилгааны хэлтсийн дарга Ж.Эрдэнэбаяр “Парламентын боловсрол” хөтөлбөрөө танилцууллаа. Тэрбээр, энэхүү хөтөлбөр нь Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчид, их, дээд сургуулийн оюутнуудад зориулагдсаныг онцлоод парламентын боловсрол олгох цар хүрээ, зохион байгуулдаг арга хэмжээ зэрэг хөтөлбөрийн үйл ажиллагааг дэлгэрэнгүй танилцуулсан юм. Тухайлбал, парламентын боловсрол сургалтыг ардчилал, түүний үнэт зүйлс, Үндсэн хуулийн мэдлэг, хүний эрх чөлөө, сонгууль ба сонгогдох, сонгох эрх, парламентын түүх, хууль тогтоох үйл ажиллагаа зэрэг сэдвээр зохион байгуулдаг. Энэхүү хөтөлбөрт 2021, 2022 онд 90, 2023 онд 150 сурагч хамрагдсан. Энэ жилийн хөтөлбөрт 663 сурагч оролцох хүсэлтээ ирүүлснээс 126 сурагчийг сонгон шалгаруулна гэв. 
МУИС-ийн багш, Хууль зүйн ухааны магистр Э.Туулайхүү “1992 оны Үндсэн хууль ба хүний эрх” сэдвийн хүрээнд хүний эрх ба эрхэм чанар, түүний ач холбогдол, хүний эрх түгээмэл болох тухай үзэл санааны талаар танилцуулаад, 1992 оны Үндсэн хуулиар хүний эрхийг хэрхэн баталгаажуулсан талаар ярив.
Тухайлбал, 1992 оны Үндсэн хуульд хүний эрхийг хангах тусгай бүлгийг оруулсан байна. Хүний эрх, эрх чөлөө бол хэл, соёл, үндэс угсаа зэргээс үл хамааран адил тэгш байхыг тунхагласан байна. Мөн энэхүү эрх зөвхөн Монгол Улсын иргэнд бус тус улсын нутаг дэвсгэрт ажиллаж, амьдарч буй бусад улсын иргэдэд ч хамаатай болохыг зааснаараа онцлог болжээ. 1992 оны Үндсэн хуулийн хүний эрхийг хангах заалтууд нь Монгол Улсын нэгдэн орсон хүний эрхийн олон улсын гэрээг удиртгал болгосон байна. Мөн 1961 онд НҮБ-ын 101 дэх гишүүнээр элсэж, Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалд заасан хүний үндсэн эрх, эрх чөлөөг хүлээн зөвшөөрсөн зэрэг хүчин зүйл нь тус Үндсэн хуульд хүний эрхийг хангах заалтууд орох үндэслэл болсон хэмээн танилцуулсан юм.
Үндсэн хуулийг түгээн дэлгэрүүлэх сургагч багш бэлтгэх сургалт 4 өдрийн турш үргэлжилнэ. Мөн энэхүү сургалтын хөтөлбөрт заах арга зүй, харилцаа, хандлагын ур чадвар, итгэх ур чадвар, сургагч багшийн манлайлал зэрэг хувь хүний хөгжлийн талаарх хичээлүүд багтсан байна гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.Улстөр нийгэм
Төрийн албан хаагчийн нэг удаагийн буцалтгүй тусламжийг хууль ёсны өвлөгчид нь олгоно
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2025 оны арваннэгдүгээр сарын 24-нд болж, "Төрийн албан хаагчид өндөр насны тэтгэвэрт гарахад нэг удаагийн буцалтгүй тусламж олгох журам"-д нэмэлт оруулж, нэг удаагийн буцалтгүй тусламж авах эрх бүхий төрийн албан хаагч нас барсан тохиолдолд хууль ёсны өвлөгчид тусламжийг олгохоор боллоо.
“Төрийн албан хаагчид өндөр насны тэтгэвэрт гарахад нэг удаагийн буцалтгүй тусламж олгох журам”-д зааснаар төрийн улс төрийн албан хаагчаас бусад төрийн албан хаагч Төрийн албаны тухай хуулиар төрийн албанаас чөлөөлөгдсөн бол нэг удаагийн буцалтгүй тусламж олгохоор зохицуулсан.
Төрийн албан хаагч дээрх хуульд заасан үндэслэлээр төрийн албанаас чөлөөлөгдсөн боловч нэг удаагийн буцалтгүй тусламжаа авч чадаагүй нас барсан тохиолдолд тусламжийг түүний ар гэрт олгох асуудал зохицуулалтгүй байжээ.
Төрийн албан хаагч нас барсан бол түүнд олгох байсан нэг удаагийн буцалтгүй тусламжийг түүний хууль ёсны өвлөгч Иргэний хуульд зааснаар өвлөх эрхтэй байна. Иймд хуульд заасан шаардлага, хугацааг бүрэн хангаж, өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох үндэслэлээр ажлаас чөлөөлөгдсөн улс төрийн албан хаагчаас бусад төрийн албан хаагч нас барсан бол түүний хууль ёсны өвлөгчид нэг удаагийн буцалтгүй тусламжийг олгох зохицуулалтыг Засгийн газрын хуралдаанаар шийдвэрлэлээ.
Улстөр нийгэм
УИХ: Өнөөдөр хуралдах байнгын хороод
Монгол Улсын Их Хурлын байнгын хороодын өнөөдрийн /2025.11.25/ хуралдааны товыг та бүхэнд хүргэж байна.
|
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
1 |
Төсвийн байнгын хороо, Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны хамтарсан хуралдаан |
· “Тогтоолд нэмэлт оруулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2025.11.19-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/ |
10.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
2 |
Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны хуралдаан үргэлжилнэ |
· Малын индексжүүлсэн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төсөл /Засгийн газар 2025.01.09-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/ · Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт оруулах тухай/ |
- |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
3 |
Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын байнгын хороо |
· Тамхины хяналтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүд /Улсын Их Хурлын гишүүн О.Номинчимэг нарын 78 гишүүн 2025.09.19-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/ · Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай/ |
12.00 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
|
4 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
· Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт оруулах тухай/ · “Монгол Улсыг 2026-2030 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2025.10.30-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/ · Дулааны цахилгаан станцуудын хаягдал үнстэй холбоотой асуудлаар мэдээлэл сонсох |
14.00 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
|
5 |
Төрийн байгуулалтын байнгын хороо |
· Монгол Улсын Их Хурлын 2025 оны намрын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх асуудлын жагсаалтад ороогүй хууль, тогтоолын төслүүдийг чуулганаар хэлэлцүүлэх эсэх асуудал |
14.30 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
6 |
Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын байнгын хороо |
Жендэрт суурилсан хүчирхийллийн эсрэг үйл ажиллагаа, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ |
09.30 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
Улстөр нийгэм
УИХ: Өнөөдөр хуралдах ажлын хэсгүүд
Монгол Улсын Их Хурлын ажлын хэсгүүдийн өнөөдрийн /2025.11.25/ хуралдааны товыг та бүхэнд хүргэж байна.
|
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
1 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
“Монгол Улсыг 2026-2030 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
09.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
2 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
Монголбанк дахь Үндэсний баялгийн төрөлжсөн сангуудын хөрөнгийн зарцуулалт, үр дүнгийн талаар хяналт шалгалт хийж, санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох шийдвэрийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
11.00 |
“Их засаг” |
|
3 |
УИХ-ын даргын 2025 оны 365 дугаар захирамжаар байгуулагдсан |
Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан мега төслүүдийн хэрэгжилттэй танилцаж, үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх, бодлогын дэмжлэг үзүүлэх хүрээнд санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
12.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
4 |
Төрийн байгуулалтын байнгын хороо, Өргөдлийн байнгын хорооны хамтарсан |
Иргэдийн нийтийн өргөдлийн дагуу Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.9 дэх хэсгийг хүчингүй болгох асуудлыг судалж, санал, дүгнэлт боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
13.00 |
“Их засаг” |
|
5 |
УИХ-ын даргын 2025 оны 321 дүгээр захирамжаар байгуулагдсан |
“Зарим газар нутгийг улсын тусгай хамгаалалтад авах тухай” Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 41, “Зарим газар нутгийг улсын тусгай хамгаалалтад авах, хилийн заагт өөрчлөлт оруулах тухай” Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 46, “Зарим газар нутгийг улсын тусгай хамгаалалтад авах тухай” Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 47 дугаар тогтоолуудын хэрэгжилттэй танилцаж, санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох шийдвэрийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
15.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
6 |
Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо |
Хог хаягдлын тухай хуулийн хэрэгжилтийг хянан шалгалт хийж, холбогдох шийдвэрийн төсөл боловсруулах, санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
16.00 |
“Их засаг” |
