Цаг үе
Дуучин А.Хаянхярвааг Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор шагналаа
Хорин зургаан жил өөрийн хүч чадал, авьяас билгээ дайчлан ард түмэн, дэмжигч олондоо уран бүтээлээ хүргэж ирсэн, авьяаслаг дуучин, “Номин талст” хамтлагийн гишүүн, нийгмийн зүтгэлтэн А.Хаянхярваагийн хөдөлмөр зүтгэлийг үнэлэн Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор шагналаа.
Тэрбээр 1997 онд СУИС-д элсэн орж, 2002 онд Дуулаач мэргэжлээр төгссөн. А.Хаянхярваа нь өөрийн эзэмшсэн мэргэжлээрээ ажиллаж, бие даасан болон хамтарсан уран бүтээлийн тайлан тоглолтуудыг ард олондоо хүргэж ирсэн юм. Тухайлбал, 1998 онд “Гэрэл сүүдэр” тоглолт, 2000 онд “Ээждээ” цомгийн нээлтэд зориулсан тоглолт, 2004 онд “Нэмэх хасах цэнэг” тоглолт, 2005 онд Төв цэнгэлдэх хүрээлэнд “Үүр битгий цайгаасай” тоглолт, 2007 онд Ub palace-ийн концертийн их танхимд “Номин талст 10 жил” тоглолт, 2012 онд Номин талст хамтлагийн 15 жилийн ойд зориулсан тоглолт, 2014 онд “Номин талст 2014” цомгийн нээлтэд зориулсан Unplugged concert, 2023 онд “Хаянаа энд Дээгий” тоглолыг Улаанбаатар хот, Австрали, Солонгос, Япон улсуудад амжилттай зохион байгуулж, олон нийтийн талархлыг хүлээсэн юм.
А.Хаянхярваа нь “Номин талст” хамтлагийн гишүүн бөгөөд “Номин талст” хамтлаг нь Монгол Улсын 21 аймгийг 3 удаа тойрч ард түмэндээ уран бүтээлээ хүргээд байна. Түүнчлэн А.Хаянхярваа нь хамтлагийн гишүүдтэйгээ хамт Монгол Улсын 360 суманд давтагдсан тоогоор 300 гаруй тоглолт хийжээ. Тус хамтлаг нь 2000 оноос гадаад оронд, тухайлбал, АНУ, Англи, Солонгос, Япон, Европын Холбооны Улс, Хятад, Австрали Улсад ажиллаж, сурч байгаа монголчууддаа бүрэн хэмжээний тоглолтуудыг мэргэжлийн өндөр түвшинд зохион байгуулж, уран бүтээлээ туурвисан.
“Номин талст” хамтлаг нь 1998 онд Монголын рок поп урлагийн дээд шагнал гардуулах Пентатоник наадам "Шилдэг дебют" хамтлаг, 1999 оны шилдэг хамтлаг, Алтан микрафон наадмын Олны таашаал шагналыг 2001, 2002, 2003, 2004 онд хүртсэн бөгөөд Hi Fi record Алтан пянзын эзэн болсон юм.
Хамгийн сүүлд тэрбээр хамтлагийн гишүүдтэйгээ хамт 2024 онд Улаанбаатар хотноо Төв цэнгэлдэх хүрээлэнд “Night with us Номин талст энд Камертон” тоглолт зохион байгуулж, үзэгч, сонсогч, дэмжигчиддээ уран бүтээлээ хүргэсэн юм.
А.Хаянхярваа одоогийн байдлаар бие даан болон хамтлагийн гишүүдийн хамтаар “Гэрэл сүүдэр”, “Ээждээ 1”, “Ээждээ 2”, “Татах хүч”, “Номин талст 2014”, “Анхны захидал” гэсэн 6 цомог гаргаад байна.
Ташрамд, А.Хаянхярваа нь мэргэжил боловсролоо дээшлүүлэн 2002 онд СЭЗДС-д элсэн суралцаж 2005 онд Бизнесийн удирдлага мэргэжлээр төгссөн. 2003 оноос МАСЗХ-ны гишүүн, 2005 оноос МАСЗХ-ны Удирдах зөвлөлийн гишүүн, 2007-2011 он Монголын чөлөөт бөхийн холбооны Удирдах зөвлөлийн гишүүнээр сонгогдон ажиллан, олон нийтийн сонгуульт ажлыг хариуцлагатай хашиж ирсэн юм. Түүнчлэн Дэлхийн франчайз шоу болох “Masked singer Mongolia” шоуны ялагч, “That's my gem” шоуны ялагч, “Яг түүн шиг” шоуны ялагч, “Түнэр харанхуй” шоуны ялагчаар тодорсон авьяаслаг нэгэн билээ.
Цаг үе
Улаанбаатарт өдөртөө 9 хэм хүйтэн
Малчид, иргэд, тээвэрчдийн анхааралд: Өнөөдөр Хэнтийн уулархаг нутаг, Халх голын сав газраар цас орж, цасан шуурга шуурч, говь, талын нутгаар салхи, явган шуургатай, хүйтэн байх тул замын халтиргаа гулгаанаас сэрэмжтэй байхыг анхааруулж байна.
2024 оны арваннэгдүгээр сарын 27-ны 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Ихэнх нутгаар солигдмол үүлтэй. Хэнтийн уулархаг нутаг, Ерөө, Халх голын сав газраар цас орж, цасан шуурга шуурна. Бусад нутгаар цас орохгүй.
Салхи ихэнх нутгаар баруун хойноос секундэд 6-11 метр, говь, талын нутгаар секундэд 15-17 метр хүрч ширүүснэ.
Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Онон, Улз, Халх голын хөндий, Дорнод-Дарьгангын тал нутгаар 14-19 хэм, Дархадын хотгор, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн голын хөндий, говийн бүс нутгийн зүүн хэсгээр 9-14 хэм, Их нууруудын хотгор, говийн бүс нутгийн баруун өмнөд хэсгээр 2 хэм дулаанаас 3 хэм хүйтэн, бусад нутгаар 5-10 хэм хүйтэн байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Цас орно. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр. 7-9 хэм хүйтэн байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 7-12 метр. 7-9 хэм хүйтэн байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Цас орно. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. 8-10 хэм хүйтэн байна.
2024 оны арваннэгдүгээр сарын 28-наас 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 02-ныг
хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан төлөв
28, 29-нд Хэнтийн уулархаг нутаг, Онон, Улз, Халх голын хөндийгөөр, арванхоёрдугаар сарын 01-нд төв болон зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи ихэнх нутгаар секундэд 6-11 метр, говь, талын нутгаар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ. 29, 30-нд ихэнх нутгаар өдөртөө хүйтний эрч суларч Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчмоор шөнөдөө 27-32 хэм, өдөртөө 13-18 хэм, Дархадын хотгор, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Идэр, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндий, Дорнод-Дарьгангын тал нутгаар шөнөдөө 18-23 хэм, өдөртөө 8-13 хэм, Их нууруудын хотгор, говийн бүс нутгийн баруун өмнөд хэсгээр шөнөдөө 4-9 хэм хүйтэн, өдөртөө 1-6 хэм дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө 10-15 хэм, өдөртөө 2-7 хэм хүйтэн байна.
Цаг үе
Бүгд Найрамдах улсаа тунхаглаж, анхдугаар Үндсэн хууль баталсны 100 жилийн ойд зориулсан гэрэл зураг, архивын үзэсгэлэн 23-30-ны өдрүүдэд үргэлжилнэ
Улсын Их Хурлын дэд дарга Х.Булгантуяа үзэсгэлэнг нээж нийт зочдод Бүгд Найрамдах Улсыг тунхаглаж, анхдугаар Үндсэн хууль баталсан 100 жилийн ойн баярын мэндийг дэвшүүлэв. Энэхүү түүхэн ойг тохиолдуулан Үндсэн хуулийн түүхэн хөгжил, туулсан замыг эргэн санах, ирээдүй хойчдоо таниулахаар үндэсний ой санамж болох архивын баримтуудыг ийнхүү дэлгэж байгааг тэмдэглэлээ.
Тэрбээр “Монголчууд өнө эртний баялаг түүх соёл, төрт ёсны уламжлалтай ард түмэн. Түүхийн хугацаанд төр улсаа төвхнүүлж, бүс нутаг болон дэлхий дахинаа алдар суугаа мандуулахын сацуу түүхийн зурвас үед гээсэн тусгаар тогтнолоо эргэн сэргээн мандуулж, төр улсаа хадгалж ирсэн. Эрдэм ухаант, эрэлхэг зоригт тэмцэгч өвөг дээдэсийн маань халуун сэтгэл, мятаршгүй тэмцэл, гавьяагаар улсынхаа тусгаар тогтнолын төлөө нийгмийн бүх давхарга нэгдэж, тэмцэн 1911 оны Үндэсний хувьсгалаар Манжийн засгийг халж, Богд Хаанаа өргөмжилсөн. Улмаар энэ тэмцлийн үр дүнгээ 1921 оны Ардын хувьсгал ялалтаар бэхжүүлэн, төрийн үйл хэргийг ард түмэн өөрсдөө эрхлэн мэдэх ардын засаглал, Бүгд Найрамдах Улсыг 1924 онд анх удаа хуульчлан баталгаажуулсан.
Монголын ард түмний нийтлэг хүсэл зоригийг илэрхийлж улс орныхоо тусгаар тогтносон бүрэн эрх, төрийн байгуулал, иргэдийн эрх, эрх чөлөө, нутгийн захиргаа зэрэг нийгмийн суурь харилцаануудыг анхдугаар Үндсэн хуулиар зохицуулж, баталгаажуулсан нь тухайн цаг үедээ үнэхээр шинэ содон зүйл байв” хэмээлээ. Үргэлжлүүлэн тэрбээр Бүгд Найрамдах Улсыг тунхаглаж, Анхдугаар Үндсэн хууль баталсны 100 жилийн ойг тэмдэглэх ажлыг зохион байгуулах ажлын хэсгийг Улсын Их Хурлаас 2024 оны эхээр байгуулсан болохыг дурдан “Ажлын хэсэг энэ хугацаанд эрдэм шинжилгээний хурал, Үндсэн хуулийн ач холбогдлыг сурагчдад таниулах ажлууд, мөн өнөөдрийн үзэсгэлэн, хүндэтгэлийн чуулган зэрэг олон арга хэмжээ төлөвлөсөн. Улс орон бүр Үндсэн хуулиараа, төрт ёсны түүх, соёлоороо бахархдаг. Монгол Улс өнө эртнээс улбаатай төрт ёсны түүх, соёлтой” хэмээн тэмдэглээд Бүгд Найрамдах Улсыг тунхаглаж, анхдугаар Үндсэн хуулиа баталсан түүхээ бататган, тэмдэглэхийн учир утгыг нээлтээ хийж буй энэхүү “Санан тунхаглах ирээдүй” сэдэвт үзэсгэлэн илэрхийлнэ гэлээ.
Үзэсгэлэнгийн нээлтэд Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яамны Төрийн захиргааны удирдлагын газрын дарга Ч.Энх-Амгалан үг хэлэв. Бүгд Найрамдах Улсыг тунхаглаж, анхдугаар Үндсэн хууль баталсны 100 жилийн ойн хүрээнд зохион байгуулагдах арга хэмжээнүүдэд тус яам хамтран ажиллахын зэрэгцээ 11 дүгээр сарыг энэ сэдвээрх соёлын бүтээлч сар болгон зарласан болохыг дурдаж байв.
Монгол Улсын үе үеийн Үндсэн хуулийн ач холбогдол, түүх соёлын талаарх “Санан тунхаглах ирээдүй” үзэсгэлэнд Үндэсний төв архивын сан хөмрөг дахь 1924, 1940, 1960, 1992 онуудын Үндсэн хуулиудын талаарх баримтуудыг орчин цагийн уран бүтээлчдийн гэрэл зургуудтай хослуулан цоо шинэ, бүтээлч дэглэлттэй зохион байгуулж буйгаараа онцлогтой юм. Энэ талаар Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Иргэд, олон нийттэй харилцах газрын дарга Х.Мөнхбилэг хэлэхдээ “1924 онд монголчууд анхдугаар Үндсэн хуулиа боловсруулж, батлахдаа юу туулж, юу мэдэрч, ямар ирээдүйг мөрөөдсөн гэдгийг 100 жилийн дараа бид хараад зогсож байна. Тэгвэл өнөөдөр сахин тунхаглаж буй Үндсэн хуулиараа бид ирээдүйд, дараагийн 100 жилд ямар чиг баримжаатай, хэрхэн амьдрах вэ гэдгийг бодох учиртай юм. Иймээс Үндсэн хуулиа бид өнгөрсөн, одоо, ирээдүй цагийн хэлхээст харуулахаар “Санан тунхаглах ирээдүй” үзэсгэлэнг дэлгэж байна. Ард түмэн ирээдүйн төсөөллөө Үндсэн хуульдаа шингээдэг юм байна, Үндсэн хууль бидний ирээдүйн зорилгыг тодорхойлдог юм байна гэдгийг энэ танхимд дэлгэгдсэн анхдугаар Үндсэн хуулийн төслийг боловсруулж эхэлсэн 1922 оны түүхэн баримтаас эхлэн өнөөдрийг хүртэлх баримт, бүтээлүүдээс харах боломжтой” гэлээ.
Төр улсынхаа тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг бататган бэхжүүлэх төрийн тогтолцоо, нийгэм, эдийн засаг, соёлын салбарын суурь зохицуулалтуудыг мөрдлөг болгосон 1924, 1940, 1960, 1992 онуудын Үндсэн хуулиудыг таниулах зорилгоор архивын бичиг баримт, гэрэл зураг, эд өлгийн зүйлсийг дэлгэн олон нийтийн хүртээл болгож байгаа юм. Мөн шинэлэг, өвөрмөц уран бүтээлүүдээрээ Үндсэн хуулийн ач холбогдол, зүйл заалтуудыг хүүхэд, залууст таниулан хүргэж буй орчин цагийн залуу уран бүтээлч, гэрэл зурагчдын төлөөлөл Ё.Чанцалдуламын бүтээлүүдээс дэлгэсэн байна.
Улсын Их Хурлын Тамгын газар, Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яам, Архивын ерөнхий газар, Монголын Үндэсний музей хамтран зохион байгуулж буй энэхүү үзэсгэлэн 2024 оны 11 дүгээр сарын 23-30-ны өдрүүдэд үргэлжилнэ.
Улсын Их Хурлаас “Бүгд Найрамдах Улсыг тунхаглаж, анхдугаар Үндсэн хууль баталсны 100 жилийн ойг тэмдэглэх тухай” 64 дүгээр тогтоолыг 2023 оны 07 дугаар сарын 06-ны өдөр баталсан. Энэ дагуу Бүгд Найрамдах Улсыг тунхаглаж, анхдугаар Үндсэн хууль баталсны 100 жилийн ойг 2024 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдөр улс орон даяар тэмдэглэх юм хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Цаг үе
“Халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, тандалт, хариу арга хэмжээг сайжруулах нь” эрдэм шинжилгээний хурал болов
Нийгмийн эрүүл мэндийн жил болон нийслэлийн 385 жилийн ойн хүрээнд эрүүл мэндийн байгууллагын эмч, ажилчид, эрдэмтэн судлаачдын эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил, бүтээлч сэтгэлгээг хөгжүүлэх, тулгамдсан асуудлаа тодорхойлон, шийдвэрлэх арга замыг эрэлхийлэх, судалгааны ажлын мэдлэг ур чадварыг дээшлүүлэх зорилгоор “Халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, тандалт, хариу арга хэмжээг сайжруулах нь” сэдэвт эрдэм шинжилгээний хурал боллоо.
Тус эрдэм шинжилгээний хуралд дархлаажуулалт бүхий халдварт өвчин, зонхилон тохиолдох болон зоонозын халдварт өвчин, сүрьеэ, бэлгийн замаар дамжих халдварт өвчин, нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үеийн хариу арга хэмжээ сэдвийн хүрээнд эрдэмтэн судлаач, эмч мэргэжилтнүүд судалгааны ажлаа танилцуулсан юм.
Хурлын үеэр нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын дарга П.Эрхэмбулган “Нийгмийн эрүүл мэндийн нэн чухал ажил бол халдварт өвчин, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлийг тандах, хянан судлах, эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах, өвчин эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаа юм. Сүүлийн жилүүдэд нийслэл хот коронавируст халдварын цар тахал, томуу, томуу төст өвчин, улаан бурхан өвчний дэгдэлт, үерийн гамшиг, шалтгаан нь тодорхойгүй химийн хордлого, угаарын хийн хордлогын нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдал зэрэг сорилттой тулгарсан хэдий ч амжилттай даван гарсан.
Дэлхий нийтийн эрүүл мэндийн аюулгүй байдалд нөлөөлж болзошгүй цар тахал, шинэ болон сэргэж буй халдвар ихсэх хандлагатай байгаа өнөө үед халдварт өвчний тандалт, сэргийлэлт, оношилгоо, эмчилгээнд дэвшилтэт технологи, инновацийг нэвтрүүлэх, сургалт, судалгаа, хүний нөөцийн тогтвортой хөгжил, чанар аюулгүй байдлыг тасралтгүй хангах асуудал чухлаар тавигдсаар байна” гэлээ.
Эрдэм шинжилгээний хурлыг нийслэлийн Эрүүл мэндийн газраас ХӨСҮТ, Т.Шагдарсүрэнгийн нэрэмжит анагаах ухааны хүрээлэнтэй хамтран зохион байгуулж байна.
НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС
