Цаг үе
Корпорацийн залилан ба авлига-2021
Аж үйлдвэрийн салбар, хууль эрх зүйн тогтолцооноос үл хамааран аливаа бизнесийн үйл ажиллагаанд луйвар залилан, авлигын шинж тэмдэг оршиж байдаг. Компаниуд энэ эрсдэлд чиглэсэн томоохон арга хэмжээг хэрэгжүүлж байсан ч Ковид-19 цар тахлын улмаас энэ зарчим өөрчлөгдсөн. Цар тахлын улмаас ажилтнууд зайнаас ажиллах хэлбэрт шилжих болсон нь тэдэнд тавих хяналтыг бууруулж байна. Одоо компаниуд залилангаас боломжийн хэрээр урьдчилан сэргийлэх стратегийг урьд өмнөхөөс илүү хэрэгжүүлэх шаардлага гарч байна. Залилангийн үйл ажиллагааг танихад нь туслах сургалтыг ажилтнуудын дунд тогтмол явуулах нь эргээд эрсдэл гарахад ажилтнуудын зүгээс мэдэгдэх боломжийг бүрдүүлнэ. Нэр нууцалсан мэдээлэл авах тогтолцоо нь ажилтнуудад мэдээлэл өгч байхыг шаарддаг. Хэрэв залилангийн гэмт хэрэг илэрсэн бол нарийвчилсан мөрдөн шалгах ажиллагаа гүйцэтгэж, эрх бүхий байгууллагуудтай хамтран ажиллах шаардлага гарна.
АМЕРИКИЙН НЭГДСЭН УЛС: Кобре энд Ким, олон улсын хуулийн фирм
“Байдены засаг захиргаа санхүүгийн болон корпорацийн залилангийн хэрэгтэй тэмцэх илүү түрэмгий байр суурь баримтлах төлөвтэй байгаа ба энэ нь Обамагийн засаг захиргааны баримталж байсан чиг шугамд нийцэж байгаа юм. Трампын үед корпорацийн захирлуудыг мөрдөн шалгах ажиллагаа ихэссэн хэдий ч корпорациуд болон банкуудын эсрэг хуулийн дагуу хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ суларсан гэж хүмүүс үзэж байгаа. Энэ байдал Ерөнхий прокурор Меррик Гарландын удирдлага дор өөрчлөгдөх төлөвтэй байна. Үүнтэй холбоотойгоор залилан болон авлигын асуудалд ийнхүү илүү эрс шийдэмгий хандсанаар цар тахалтай холбоотой залилангийн хэрэгт ч анхаарал хандуулах боломжтой болно.”
БРАЗИЛ: Би Ди Оү, олон улсын аудитын фирм
“Машин угаах ажиллагаа буюу төрийн өмчит газрын тосны Петробрас компанийн удирдлагууд, улс төрчид, нийтийн албаны томоохон албан тушаалтнууд, мужийн захирагчид, томоохон бизнес эрхлэгчдийг хамарсан тус улсын түүхэн дэх хамгийн том авлигын мөрдөн шалгах ажиллагааг дууссанаас хойш Бразил улсад залилан, хээл хахууль, авлигын түвшин мэдэгдэхүйц буурсан гэж үздэг. Энэхүү ажиллагаа болон холбооны цагдаагийн газрын бусад ажиллагаатай холбоотойгоор шинэ үе шатанд тус улс орж байна. Түүнчлэн Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын зүгээс Бразил улсын авлигын асуудалд анхаарал хандуулсан мониторингийн байнгын бүлгийг байгуулжээ. Үүний зэрэгцээ цар тахлын улмаас нийтийн эрүүл мэндийн худалдан авалтын шаардлага нэмэгдэж байгаатай холбогдуулан залилан болон амьсгалын аппарат, цар тахалтай холбоотой эмчилгээ, хамгаалах хэрэгслийн үнэ хэт өндөр байгаа тухайд маш олон мөрдөн шалгах ажиллагааг одоогоор явуулж байна.”
ИХ БРИТАНИЙН НЭГДСЭН ВАНТ УЛС: Корпорацийн Судалгаа, Шинжилгээний Компани, олон улсын судалгааны байгууллага
“Ковид-19 цар тахал нь дэлхий даяар залилан хийх боломжийг нэмэгдүүлж байна. Харамсалтай нь Их Британи улсад ч энэ байдал илэрч байгаа бөгөөд цар тахлын улмаас ердийн хамгаалалт, эрсдэлийн удирдлагын хяналт алдагдаж, хүчгүйдэж байна. Сүүлийн нэг жилийн хугацаанд бүртгэгдсэн залилан, авлигын хэргүүдийн тоо өсжээ. Залилангийн хэргээр мэргэшсэн судлаачдын холбооноос хийсэн судалгаагаар 2020 оны наймдугаар сарын байдлаар залилангийн чиглэлээр мэргэшсэн хүмүүсийн 77% нь залилангийн хэрэг нэмэгдэх хандлагатай байгаа гэж үзсэн байна. Магадгүй хамгийн их анхаарлын төвд байгаа асуудалд кибер луйвар багтаж байгаа бөгөөд ажилгүйдлийн залилан ч мөн өссөн байна.”
ИРЛАНД УЛС: Грант Торнтон, олон улсын аудитын фирм
"Эдийн засгийн гэмт хэрэг, залилан, корпорацийн гэмт хэрэг, цагаан захтнуудын гэмт хэрэг гэсэн ойлголтууд ижил утгатай хэрэглэгддэг. Ерөнхийдөө эдгээр нэр томъёо нь хууль бус үйл ажиллагаа гэсэн ангилалд багтдаг бөгөөд үүнд хөрөнгө завших, хээл хахууль, авлига, корпорацийн болон хувийн залилан, мөнгө угаах зэрэг гэмт хэрэг багтдаг. Ирландын Мэргэшсэн Нягтлан Бодогчдын байгууллагын хийсэн 2019 оны эдийн засгийн гэмт хэргийн судалгааны үр дүнгээс харахад Ирланд улсад бүртгэгдсэн эдийн засгийн гэмт хэрэг, залилангийн түвшин өссөн байна. Залилангийн гэмт хэрэгт хамаарах сэжиг бүхий зүйлийг мэдээлж байх шаардлагыг хуулинд оруулсан нь үүний нэг шалтгаан болж байна гэж үзэж байгаа юм.”
ПОРТУГАЛ УЛС: Морайс Лейтон, Галвон Телис, Суарес да Силва Ассосиадос, олон улсын хуулийн фирм
“Сүүлийн жилүүдэд Португал улсын улс төр, нийтийн алба, спортын салбарыг хамарсан авлигатай холбоотой мөрдөн шалгах ажиллагаа, гэмт хэргийн шинжтэй хэргүүдийн тоо өсөж, энэ талаар хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр ч байнга яригдах болсон байна. Энэ нь олон улсын худалдаа, хувийн хэвшилтэй холбоотой авлигын хэргүүдийн мөрдөн шалгах ажиллагааны ач холбогдлыг бууруулж байна. Гэвч Ковид-19 цар тахал гэх мэт эдийн засгийн хямралын дараах үр дагаврын улмаас эрх баригчид найдвартай нотлох баримтгүй томоохон мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж, шүүх дээр шийдэгддэг хэргүүдийг урагшлуулахад нөлөөлж болох бөгөөд ингэснээр Португал улс авлигын хэрэгт хэтэрхий зөөлөн хандсан хэвээр байна гэсэн ойлголтыг төрүүлж байна.”
ОРОСЫН ХОЛБООНЫ УЛС: Би Ди Оү, олон улсын аудитын фирм
“ОХУ-д корпорацийн залилан, хээл хахууль, авлигын хэргийн түвшинд мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гараагүй. Гэхдээ үүнтэй холбоотой эрсдэл бусад улстай харьцуулахад харьцангуй өндөр хэвээр байна.”
ЭНЭТХЭГ УЛС: Би Ди Оү, олон улсын аудитын фирм
“Энэтхэг улсад корпорацийн залилан урт удаан бөгөөд баян түүхтэй. Уламжлалын дагуу худалдан авалт, гуравдагч талтай холбоотой залилан анхаарлын төвд хэвээр байгаагаас гадна Ковид-19 цар тахалтай холбоотойгоор кибер гэмт хэрэг 100 гаруй хувиар өссөн байна. Бизнесийн үйл ажиллагаанд саад учруулж байгаа хамгийн гол зүйл нь залилан мэхлэгчдэд өртөж болзошгүй нөхцөл байдал юм.”
ХЯТАД УЛС, ХОНКОНГ: Алварез энд Марсал Маргаан ба Мөрдөн шалгалт, зөвлөх үйлчилгээний компани
"Компаниуд цар тахлын үр дагаврыг арилгахаар ажиллаж байгаа тул өмнө нь нуун дарагдуулсан залилан, хээл хахууль, авлигын асуудлууд илэрч байгааг бид харж байна. Санхүүгийн тайлангийн улирал эхлэхэд энэ хандлага үргэлжлэх болно гэж найдаж байна. Эх газрын Хятад болон Хонконгийн эрх баригчид аль аль нь сүүлийн үед авлигатай тэмцэх талаар хатуу байр суурь баримталж, олон хээл хахууль, авлигын хэргийг илчилсэн. Энэ байр сууриа хадгалж, цар тахлын улмаас үүсэж буй эрсдэлийг хүлээн зөвшөөрснөөр ирэх хэдэн жилд хэргүүдийг нэмж илрүүлэх болно гэдгийг бид урьдчилан харж байна."
САУДИЙН АРАБ УЛС: Би Ди Оү, олон улсын аудитын фирм
“Саудын Араб Улс нь НҮБ-ын Авлигын эсрэг конвенц болон Их 20-ын авлигын эсрэг үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд гарын үсэг зурж нэгдэн, залилан болон авлигатай тэмцэх чиглэлээр олон арван арга хэмжээ авч хэрэгжүүлжээ. Тухайлбал, Авлигатай тэмцэх үндэсний комисс байгуулж, улсын сектор, 25 ба түүнээс дээш хувийн төрийн эзэмшил бүхий бүх компаниудын үйл ажиллагаанд хяналт тавих болсон. Тус Комисс нь тухайн улсын хаанд шууд тайлагнадаг хараат бус байгууллага юм. Түүнчлэн тус улс сүүлийн хэдэн жилд Транспэрэнси Интернэшнл байгууллагын авлигын төсөөллийн индексээ ахиулж, дэвшил гаргасаар байна.”
АРАБЫН НЭГДСЭН ЭМИРАТ УЛС: Корпорацийн Судалгаа, Шинжилгээний Компани, олон улсын судалгааны байгууллага
“Арабын Нэгдсэн Эмират Улс (АНЭУ) нь Ойрхи Дорнод ба Хойд Африкийн бүс нутаг дахь авлига хамгийн бага улс хэвээр байна. Ийм учраас жил гаруйн өмнө НҮБ-ын Ерөнхий ассемблей АНЭУ-д авлигын эсрэг бага хурлаа зохион байгуулсан байж болох юм. Энэхүү чуулганы төлөөлөгчид авлигын эсрэг тогтоолын төслийг боловсруулж, авлигын эсрэг НҮБ-ын Ерөнхий ассемблейн удахгүй болох тусгай чуулганд бэлтгэх зорилгоор хөрөнгө буцаан олгох ажиллагаа, олон улсын хамтын ажиллагаа болон бусад асуудлыг хэлэлцсэн.”
ӨМНӨД АФРИК УЛС: Өмнөд Африк дахь Ки Пи Эм Жи компани, олон улсын аудитын фирм
“Ковид-19 цар тахлын үр нөлөөгөөр бидний өнгөрсөн жилийн турш ажигласан залилан, авлигын чиг хандлагад тодорхой өөрчлөлт гарсан нь дамжиггүй юм. Засгийн газар, хувийн хэвшлийн компаниуд хувийн хамгаалалтын хэрэгсэл болон холбогдох үйлчилгээг худалдан авахад илүү их анхаарч, цар тахалтай тэмцэж, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхэд бүх нийтийн анхаарлыг хандуулж байсан. Засгийн газар өнгөрсөн онд хувийн хамгаалалтын хэрэгсэл худалдан авахад олон тэрбум ранд зарцуулсан. Иймд компаниуд болон хувь хүмүүс уг үйл ажиллагаанд оролцож, тодорхой ашиг хүртэх сонирхол байгаа нь мэдээж юм. Одоогийн байдлаар Өмнөд Африк улсын хууль сахиулах байгууллагууд хувийн хамгаалалтын хэрэгслийн худалдан авах ажиллагаатай холбоотой луйвар залилангийн нэлээд олон мөрдөн шалгалтыг явуулж байна.”
Цаг үе
Улаанбаатарт өдөртөө 17 хэм дулаан
Малчид, иргэд, хадланчдын анхааралд: 21-ний өдөр төв, зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр усархаг бороо үргэлжлэн орох тул болзошгүй нөөлөг салхи, аянга цахилгаан, мөндөр, үер усны аюулаас сэрэмжтэй байхыг анхааруулж байна.
2025 оны наймдугаар сарын 21-ний 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Ихэнх нутгаар үүлшинэ. Баруун аймгуудын нутгийн зүүн хойд, төвийн аймгуудын нутгийн зарим газар, зүүн аймгуудын нутгийн хойд болон зүүн хэсгээр бороо, дуу цахилгаантай аадар бороо, мөндөр орно. Салхи нутгийн зүүн хэсгээр баруун өмнөөс хойш эргэж, бусад нутгаар баруун хойноос секундэд 5-10 метр, нутгийн зарим газраар борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан, Заг-Байдраг голын эх, Идэр, Тэс, Эг, Үүр, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр 12-17 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсэг, Дорнод-Дарьгангын тал нутаг, Халх голын сав газраар 24-29 хэм, бусад нутгаар 18-23 хэм дулаан байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Өдөртөө 15-17 хэм дулаан байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Өдөртөө 15-17 хэм дулаан байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Шөнөдөө 7-9 хэм, өдөртөө 12-14 хэм дулаан байна.
2025 оны наймдугаар сарын 22-ноос 26-ныг хүртэлх
цаг агаарын урьдчилсан төлөв
22-нд баруун, төв, зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр, 23-нд баруун болон төвийн аймгуудын нутгийн зарим газар, говийн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр, 24-нд төв, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газар, говийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсгээр, 25-нд баруун аймгуудын ихэнх нутгаар бороо, дуу цахилгаантай аадар бороо орно. Салхи ихэнх хугацаанд секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө 3 хэмийн хүйтнээс 2 хэм, өдөртөө 13-18 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 13-18 хэм, өдөртөө 23-28 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 6-11 хэм, өдөртөө 16-21 хэм дулаан байна. 24-нд нутгийн баруун хагаст, 25-нднутгийн зүүн хагаст бага зэрэг дулаарна.
Цаг үе
"Байр түрээслүүлнэ” гэж иргэдийг хохироосон залилах гэмт хэрэг нэмэгдэж байна
Их, дээд сургуулийн элсэлт, бүртгэлтэй холбоотой орон нутгаас Улаанбаатар хотыг зорих оюутан залуусын хөдөлгөөн нэмэгдэж, үүнтэй зэрэгцэн "байр түрээслүүлнэ” гэх нэрийдлээр иргэдийг хохироосон залилах гэмт хэрэг нэмэгдэж байна.
Цахим орчинд нийтлэгдэж буй орон сууц худалдах, байр түрээслүүлэхтэй холбоотой 430 гаруй зарын 30 орчим хувь нь худал мэдээлэл агуулсан, залилах гэмт хэргийн шинжтэй болох нь тогтоогдлоо.
Энэ оны эхний 7 сарын байдлаар цахим орчинд "Түрээсийн үйлчилгээ"-тэй холбоотой 143 гэмт хэрэг үйлдэгдсэн байна.
Иймээс иргэд та бүхэн
- Байр түрээсийн төлбөрөө урьдчилж шилжүүлэхгүй байх,
- Түрээсийн гэрээг заавал нотариатаар баталгаажуулах,
- Байрны улсын бүртгэлийн гэрчилгээ болон өмчлөх эрхийн лавлагааг нягтлах шаардлагатайг Цагдаагийн байгууллагаас анхааруулж байна.
- Хямд үнэтэй яаралтай төлбөр нэхсэн түрээсийн байрнаас болгоомжилж, энэ төрлийн гэмт хэргийн хохирогч болохоос урьдчилан сэргийлээрэй.
Цаг үе
ЕБС-ийн гурав, дөрөвдүгээр ангид англи хэлний хичээл долоо хоногт хоёр цаг орно
2025-2026 оны хичээлийн жилд ерөнхий боловсролын сургуулийн гурав, дөрөвдүгээр ангид англи хэлний нэмэлт хөтөлбөрөөр долоо хоногт хоёр цагаар хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байна. Англи хэлний нэмэлт хөтөлбөрийн сурах бичигт монгол ахуй, соёлтой холбоотой агуулгаар баяжуулан тохируулга хийж, хэвлэж хүүхдийн тоогоор нийлүүлэхэд бэлэн болжээ.
2024-2025 оны хичээлийн жилд Боловсролын яамнаас хүүхдийн нас, сэтгэхүйн онцлог, соёл, уламжлалд нийцүүлэн олон улсын мэргэжлийн байгууллагатай хамтран боловсруулсан англи хэлний цогц хөтөлбөрийг төрийн болон орон нутгийн өмчийн ерөнхий боловсролын түшиц 105 сургуулийн 3-4 дүгээр ангид туршсан. Туршилтад нийслэлийн 37, аймгийн төв, сумын 67 ерөнхий боловсролын сургуулийн 3-4 дүгээр ангийн нийт 37,161 суралцагч хамрагдаж, ярих, сонсох, унших, бичих анхан шатны ур чадвар эзэмшжээ.
Туршилтаар гурав, дөрөвдүгээр ангид заах англи хэлний хөтөлбөрийн тохирц, зохион байгуулалтын хэлбэрийг тохируулж, баталгаажуулсан бөгөөд Боловсролын судалгааны үндэсний хүрээлэнгээс англи хэлний хөтөлбөрийг гурав, дөрөвдүгээр ангид хэрэгжүүлэх боломжтой гэж дүгнэсэн байна.
Багшийн хүрэлцээ, ур чадвар чухал байна. Үүнтэй холбоотойгоор 2025 оны дөрөвдүгээр сард төрийн болон орон нутгийн өмчийн ерөнхий боловсролын сургуулиудаас судалгаа авсан бөгөөд үр дүнд нь 3, 4 дүгээр ангид англи хэлний хичээлийг дунд ангийн мэргэжлийн англи хэлний багш нар, бага ангийн багш нар болон бусад хувилбаруудыг сургуулийн нөөц, боломждоо тулгуурлан заах боломжтой гэжээ. Үүний дагуу англи хэл заах багш нарыг чадавхжуулах сургалтыг үе шаттай эхлүүлээд байна.
