Урлаг спорт
Ч.Номин: Галд өртсөн 300 гаруй урлагийн бүтээлийг сэргээн засварлах боломжтой боллоо
-Уран зураг сэргээн засварлах лабораторийг энэ оны IX сард нээнэ-
Монголын уран зургийн галерейн сан хөмрөгт 2009 онд гарсан гал түймрийн улмаас Монголын дүрслэх урлагийн сор болсон 900 орчим бүтээл их, бага хэмжээнд шатсан.
Энэхүү үйл явдлаас хойш галын гэмтэлтэй бүтээлийг сэргээн засварлах ажил шат дараатай хийгдэж бага гэмтэлтэй 600 орчим бүтээлийг сэргээн засварласан бөгөөд одоогийн байдлаар галд их өртсөн сэргээн засварлах, шинээр бүтээлгэх 300 гаруй уран зураг байгаа юм.
Галд өртсөн бүтээлүүд нь Монголын түүх, нийгмийн байдал, ахуйн болон байгалийн сэдэвт, хөрөг зургууд, орчин үеийн чиглэлийн урлагийн бүтээлүүд байсан юм.
Эдгээр зургийг сэргээн засварлах төслийг амжилттай эхлүүлж, Холбооны Бүгд Найрамдах Герман улсын Гадаад хэргийн яамны Соёлын өвийг хадгалан хамгаалах хөтөлбөрийг Монгол Улсад хэрэгжүүлж эхэллээ.
Хөтөлбөрийн хүрээнд Монгол дахь Герман улсын Элчин сайдын яаманд өнөөдөр “Төсөлд дэмжлэг үзүүлэх тухай” гэрээ байгуулж, Герман улсаас 100 мянган еврогийн дэмжлэгээр Монголын уран зургийн галерейд уран зураг сэргээн засварлах лаборатори байгуулахаар болж байна.
Лабораторийг байгуулснаар Монгол Улсын хэмжээнд олон улсын стандартад нийцсэн анхны уран зураг сэргээн засварлах урлан бий болж гэмтэлтэй уран зургуудыг сэргээн засварлаж эхлэх юм. Цаашид энэхүү лаборатори нь улсын өмчит музей, галерейн сан хөмрөгийн уран зургуудыг сэргээн засварлаж соёлын салбар дахь цар хүрээ, үр нөлөөгөө өргөжүүлнэ гэж тооцож байна.
Мөн энэхүү иж бүрэн лабораторийн үйл ажиллагааг цаашид тогтвортой явуулах гол хүчин зүйл бол хүний нөөцийн чадавхыг сайжруулах, сэргээн засварлагчдыг чадавхжуулах явдал юм. Тиймээс уг төслийн хүрээнд галын гэмтэлтэй зураг сэргээн засварлах чиглэлээр ХБНГУ-ын мэргэжилтнүүд 3 шатлалт цогц сургалтыг удирдан явуулж 2 сэргээн засварлагчийг тусгайлан сургаж мэргэшүүлнэ гэж төлөвлөж байна.
ХБНГУ-аас Монгол Улсад суугаа элчин сайд Ёорн Розенберг Санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх тухай гэрээнд гарын үсэг зурах ёслолын үеэр: “Соёлын өвийг хадгалан хамгаалах нь ямар ч улсын ард түмний хувьд маш өндөр ач холбогдолтой байдаг. Учир нь соёлын өв нь өөрийн орны түүхээ анхааран дээдлэх, орчин үе дэх байр сууриа олох үндэс суурь нь болдог. Тиймээс бид Холбооны Гадаад хэргийн яамны Соёлын өвийг хадгалан хамгаалах хөтөлбөрийн хүрээнд Монгол Улсад ийнхүү 2 дахь удаагаа томоохон төслийн хүрээнд дэмжлэг олгож буйд баяртай байна. Энэхүү шинэ төслийн хүрээнд бид хамтдаа Монголын Уран зургийн галерейд ноу хау бий болгож, мэргэшсэн лаборатори байгуулснаар уран зургийн соёлын өвийг ирээдүйн залгамж үедээ хадгалан өвлүүлэх боломж бүрдүүлж, Герман-Монголын хамтын ажиллагааны түүхэнд дараагийн нэгэн амжилт бүхий хуудсыг нээж байна” гэлээ.
Мөн Соёлын сайд Ч.Номин: 3Монголын дүрслэх урлагийн салбарт үнэтэй хувь нэмэр оруулж байгаа ХБНГУ-ын Элчин сайд ноён Ёорн Розенберг, сэргээн засварлагч Сузанне Эрхардс, Монгол дахь Гёте институт болон “Холбооны гадаад хэргийн яамны соёлын өвийг хамгаалах хөтөлбөр”-ийг Монгол Улсад амжилттай эхлүүлэхэд гар бие оролцсон хүн бүрд чин сэтгэлийн талархал илэрхийлье.
Монгол Улсын Засгийн газар, Соёлын яам нь Соёлын өвийн үндэсний төвийг байгуулж, Монгол үндэстний соёлын биет болон биет бус өвийг хамгаалан, бүртгэн баримтжуулах, сэргээн засварлах, хойч үедээ өвлөн уламжлуулахад онцгой анхаарч байгаа.
ХБНГУ-ын зүгээс Монголын уран зургийн галерейд хөрөнгө оруулалт оруулж байгаа хүрээнд Монгол Улс олон улсын стандарттай уран зураг сэргээн засварлах лабораторитой болж, түүх соёлын дурсгалт зүйлийг анхны төрхөөр нь сэргээн засварлах ажилд бодит дэмжлэг болох юм.
Энэ нь хоёр улсын соёлын салбарын гадаад хамтын ажиллагаа шат ахисан, манай улсын дүрслэх урлагийн салбарын сэргээн засварлалтын чиглэлд бодитой дэвшил авчирсан алхам боллоо гэдгийг тэмдэглэн хэлэхийг хүсэж байна.
Цаашид энэхүү лаборатори нь галын гэмтэлтэй бүтээлүүдийг сэргээн засварлахаас гадна дүрслэх урлагийн бүх л чиглэлээр сэргээн засварлах лабораторийн үндэс суурь болох юм.
Мөн сэргээн засварлагч нарыг мэргэжил, арга зүйгээр хангах, зургийг сэргээн засварлах ажлыг цаашдаа тасралтгүй явуулах хүний нөөцийн чадавхтай болгох зэрэг томоохон оюуны болон соёлын хөрөнгө оруулалт болж байна.
Энэхүү төслийг эхлүүлэхэд гар бие оролцсон хүн бүрд дахин талархал илэрхийлж, сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе” гэлээ.
Төсөлд дэмжлэг үзүүлэх тухай гэрээг өнөөдөр байгуулснаар сэргээн засварлах лаборатори байрлах өрөөний засвар, тохижуулалтыг нэн даруй эхлүүлж, 2022 оны хичээлийн жил эхлэхэд шинэ сэргээн засварлах лабораторийг нээж, сэргээн засварлагчдын эхний сургалтыг зохион байгуулахаар төлөвлөж байна Соёлын яамнаас мэдээллээ.
Урлаг спорт
“Мөнгөн мод-2024” наадмын шилдгүүд тодорлоо
16 дахь удаагийн “Мөнгөн мод-2024” шагнал гардуулах ёслол Улсын Дуурь Бүжгийн Эрдмийн театрт Соёл, урлагийн салбарын оны шилдэг уран бүтээлч, уран бүтээлийг тодрууллаа. “Мөнгөн мод” наадам нь Монгол Улсын Засгийн газрын 2008 оны “Оны шилдэг уран бүтээлч” шалгаруулах 195 дугаар тогтоолын хүрээнд “Соёлын тухай хууль”-ийн хэрэгжилтийг хангах, соёлын ажилтны бүтээлч үйл ажиллагааг төрөөс дэмжиж урамшуулах, алдаршуулах зорилго бүхий ёслол хүндэтгэлийн үйл ажиллагаа юм.
Оны шилдэг уран бүтээлчид:
1. Тайз, дэлгэцийн шилдэг найруулагч - Бат-Өлзийн Тамир (Фантастик продакшн)
2. Тайз, дэлгэцийн бүтээлийн шилдэг зохиолч - Ганбатын Бямбасүрэн (Хувьсал продакшн)
3. Шилдэг хөгжмийн зохиолч - Орхонбаатарын Чинбат (Хувьсал продакшн)
4. Шилдэг продюсер - Хүрэлбаатарын Дамдинсүрэн (Саунд ов монголиа ХХК)
5. Шилдэг удирдаач - Дашцэрэнгийн Нямдаш (Улсын филармони)
6. Шилдэг бүжиг дэглээч - Эрдэнэбатын Эрдэнэжаргал (Номадик балет продакшн)
7. Тайз, дэлгэцийн шилдэг зураач - Чулуунбаатарын Батболд (Монгол театр)
8. Шилдэг жүжигчин - Дашнямын Цэрэндарьзав (Скай прамид студи)
9. Шилдэг дуучин - Алтанхуягийн Отгонболд (Улаанбаатар театр)
10. Шилдэг бүжигчин - Амартүвшингийн Түвшинбаяр (Үндэсний урлагийн их театр)
11. Шилдэг хөгжимчин - Төмөрчөдөрийн Өлзийжаргал (Үндэсний урлагийн их театр)
12. Шилдэг судлаач - Циен-Ойдовын Батсайхан (Судлаач)
Оны шилдэг уран бүтээл:
1. Соёлын өвийн шилдэг бүтээл
"Чингис хаан - Монголчууд дэлхийг өөрчилсөн нь" тусгай үзэсгэлэн (Чингис хаан Үндэсний музей)
2. Ном хэвлэлийн шилдэг бүтээл
“Дэлхийд тархсан монгол өв” цогц бүтээл” (Сампилдондовын Чулуун)
3. Дүрслэх урлагийн шилдэг бүтээл
“Хүн сүрэг” өрөг урлаг (Батмөнхийн Мөнхцэцэг)
4. Дуу хөгжмийн шилдэг бүтээл
“Solongo” ятга хөгжмийн пянз (Ганхуягийн Солонго)
5. Тайзны урлагийн шилдэг бүтээл
“Клеопатра” түүхэн сэдэвт сонгодог драмын жүжиг (Монгол театр)
6. Кино урлагийн шилдэг бүтээл
“Хувь заяа” уран сайхны кино (Хувьсал продакшн)
7. Уран сайхны нийтлэл, нэвтрүүлгийн шилдэг бүтээл
“Монголын баялаг-330” цуврал нэвтрүүлэг (Монголын баялаг өв соёл ХХК)
8. Хувцас загварын шилдэг бүтээл
“Цагаан зүрх-london fashion week” (Ачитын Түвшинзаяа)
9. Дизайны шилдэг бүтээл
“Шинэ хар хорум хотын лого бэлгэдэл” (Сугарын Чулуунбааатар)
10. Архитектурын шилдэг бүтээл
“Хүрээ майдар” дуганы архитектур (Галсанцэрэнгийн Нямцогт)
11. Цахим шилдэг бүтээл
"М караоке дижитал үйлчилгээ" (М Мюзик)
12. Зар сурталчилгааны шилдэг бүтээл
“Соёл танаас эхэлнэ” нөлөөллийн аян (ЦЕГ- Урьдчилан сэргийлэх хэлтэс)
13. Гэрэл зургийн шилдэг бүтээл
“Анир гүм" зургийн цомог (Пүрвээгийн Баттулга)
Урлаг спорт
“Морин хуурын үүсэл, хөгжил, өв соёл” сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага хурал боллоо
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Морин хуурын үүсэл, хөгжил, өв соёл” сэдэвт эрдэмт шинжилгээний хурал 2025 оны гуравдугаар сарын 25-ны өдөр Төрийн ордны “Чингис хаан” танхимд боллоо.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Г.Занданшатар эрдэм шинжилгээний хурлыг нээж хэлсэн үгэндээ, морин хуур бол хүн төрөлхтний соёлын нандин өв, монгол үндэстний хөгжмийн урлагийн ноён оргил, монголчуудын ахуй, сэтгэлгээний онцлогийг бүрэн илэрхийлдэг хөгжмийн зэмсэг гэдгийг тэмдэглэв.
Морин хуур нь үүссэн цагаасаа эхлэн монголчуудын дуу хуур, бүжиг наадам, ардын баяр цэнгэлд голлох байрыг эзэлж ирсэн бөгөөд монгол ардын уртын дуу, үлгэр тууль, ардын бий, биелгээг морин хуургүйгээр төсөөлөхийн аргагүй байдаг нь үүний нотолгоо мөн хэмээн онцоллоо.
Иймд монгол үндэстний хөгжмийн зэмсэг, морин хуурыг уламжлан хөгжүүлэхэд төр засгаас анхаарч Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2002 оны 8 дугаар сарын 27-ны өдрийн 183 дугаар зарлигаар морин хуурыг “Үндэсний хөгжмийн зэмсэг” болохыг зарлаж, улмаар 2008 оны 11 дүгээр сард “Уламжлалт морин хуур хөгжмийн урлаг” нь ЮНЕСКО-гийн хүн төрөлхтний соёлын биет бус өвийн төлөөллийн жагсаалтад бүртгэгдсэн юм.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2024 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр “Морин хуурыг эрхэмлэн дээдэлж, түгээн дэлгэрүүлэх тухай” зарлиг гаргаж,
- Ерөнхий боловсролын сургуулиуд, дотоод гадаад дахь соёлын төвүүдэд морин хуурын сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх,
- Морин хуурын чуулгыг найрал хөгжим болгон өргөжүүлэх, морин хуур хөгжмийн зэмсгийн үйлдвэрлэл урлалыг дэмжин хөгжүүлэх,
- Монгол айл өрх бүр морин хуурыг эгшиглүүлэн, үр хойчдоо өвлүүлэн сургаж, үндэсний урлаг, монгол өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулах,
- Морин хуурын олон улсын наадмыг тогтмол хугацаанд зохион байгуулж байх талаар чиглэл өгсөн билээ.
Түүнчлэн морин хуурыг түгээн дэлгэрүүлэх үйл хэрэгт тулгамдаж буй асуудлуудыг тодорхойлохоор 2024 оны 05 дугаар сард Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Морин хуурын анхдугаар чуулган”-ыг зохион байгуулж, морин хуур хөгжмийг хөгжүүлэх, зааж сургах, үйлдвэрлэх хүний нөөц, материаллаг баазыг нэмэгдүүлэх, судалгаа шинжилгээг нь дэмжин хөгжүүлэх, олон нийтэд сурталчлах зэрэг ажлыг хэрэгжүүлэх талаар төрийн болон төрийн бус байгууллагууд хамтран ажиллаж эхлээд байгааг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга хэлсэн үгэндээ дурдлаа.
Морин хуур хөгжмийг сурталчлан таниулах, судлан шинжлэх ажлыг эрчимтэй үргэлжлүүлэхэд “Морин хуурын үүсэл, хөгжил, өв соёл” сэдэвт эрдэм шинжилгээний хурал бодит хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийлэв.
Эрдэм шинжилгээний хурлаар Ардын багш, Соёл урлагийн их сургуулийн зөвлөх профессор, доктор С.Дуламын “Хуурч болох зан үйлийн мета домог зүй”, БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ы Улсын дэсийн бодисын бус соёлын өвийг өвлөн тээгч, морин хуурын их багш, соён гэгээрүүлэгч, сурган хүмүүжүүлэгч Чи Булагийн “Морин хуурын үүсэл, хөгжил”, яруу найрагч, Чингис хаан одонт, Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Г.Мэнд-Ооёогийн “Морин хуур-монгол соёлын ой санамж”, БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ы Багшийн их сургуулийн доктор, профессор Хөгжилтийн “Хялгасан хуурын эрт ба эдүгээгийн тухай” зэрэг нийт 16 илтгэл хэлэлцүүлэв.
Хуралд Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яамны Соёлын өвийн бодлогын хэрэгжилтийн газрын удирдлагууд, Шинжлэх ухааны академи, Соёлын өвийн үндэсний төв, морин хуур судлаач, урлаач, багш, эрдэмтэн, докторууд, зохиолчдоос гадна төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын холбогдох төлөөллүүд оролцлоо.
Урлаг спорт
“Наурызын баяр-2025” арга хэмжээ төв талбайд маргааш болно
Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, нийслэлийн Аялал жуулчлалын газар, Баян-Өлгий аймгийн нутгийн зөвлөлтэй хамтран “Наурызын баяр -2025” арга хэмжээг жанжин Д.Сүхбаатарын талбайд гуравдугаар сарын 22-ны өдөр зохион байгуулна. Энэ үеэр
- Казах үндэстний урлагийн болон жүжигчилсэн тоглолт
- Казах үндэстний бүрэн тоноглол бүхий гэр үзэсгэлэн
- Кураш бөхийн барилдаан
- Үндэсний тоглоом наадгай
- Хоол амталгаа,
- Гар урлалын үзэсгэлэн худалдаа,
- “Монгол банхар”-ын хүрээ зэрэг олон сонирхолтой арга хэмжээ зохион байгуулна.
Монгол Улс олон үндэстэн ястнаас бүрдсэн нүүдэлчдийн дайчин уламжлал, ёс зан заншил, дахин давтагдашгүй өвөрмөц соёл, өвийг хадгалан ирсэн арвин түүхтэй ард түмэн. 2024 онд ЮНЕСКО-ийн Соёлын биет бус өвийг хамгаалах тухай конвенцын Засгийн газар хоорондын хорооны 19 дүгээр чуулганаар Монгол Улсаас “Наурыз” буюу “Нарны баяр”-ыг бүртгүүлэн батлуулснаар дэлхийн биет бус өвийн жагсаалтад багтсан байдаг. Эдүгээг хүртэл хэдэн зуун жил хадгалагдаж, үе дамжин өвлөгдсөөр ирсэн Казах түмний дахин давтагдашгүй соёл, уламжлал, ахуй амьдралын онцлогийг олон улсын жуулчид төдийгүй нийслэл хотын иргэд маргааш үзэж сонирхох боломжтой юм.
НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС
