Үзэл бодол
Н.Баярмаа: Ажлын ачааллын хажуугаар Нагояагийн их сургуулийн докторын зэрэг хамгаалах тийм ч амар байгаагүй
Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Н.Баярмаа энэ сарын 25-ны өдөр Япон улсын Нагояагийн их сургуулийн докторын зэргийг “Development of Real Property Law in Mongolia: Toward a Uniform Foundation” буюу “Монгол Улсын үл хөдлөх хөрөнгийн эрх зүй: Нэгдмэл суурийг бүтээх нь” сэдвээр хамгааллаа. Япон улсын Нагояагийн их сургууль Азийн шилдэг сургуулийн нэгд зүй ёсоор тооцогддог. Нагояагийн их сургууль 2014 оноос “Азийн орнуудын тэргүүлэх мэргэжилтнүүдэд зориулсан докторын хөтөлбөр” хэрэгжүүлж эхэлсэн. Энэхүү докторын хөтөлбөр нь зайны сургалтыг уламжлалт сургалтын хэлбэртэй хослуулсан төрийн албанд ажил үүргээ гүйцэтгэхийн хажуугаар Нагояагийн их сургуульд суралцаж, Японы тэргүүлэх профессоруудаар удирдуулан докторын зэрэг хамгаалах боломжийг олгодог давуу талтай. Монгол Улсын шүүхэд 7 шүүгч хууль зүйн ухааны доктор цолыг хүртсэн байдаг бол ийнхүү 8 дахь доктороо угтан авлаа. Шинэхэн доктор, шүүгч Н.Баярмаатай цөөн хором хөөрөлдсөн юм.
-Дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхүүд маш ачаалал өндөртэйд тооцогддог. Энэ их ажлын хажуугаар докторын зэрэг хамгаалсанд баяр хүргэе!
-Баярлалаа. Миний хувьд 2018 онд Нагояагийн их сургуулийн Азийн сателит кампус институтийн докторын хөтөлбөрт элссэн. Дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүх хэргийн ачааллаараа улсдаа дээгүүрт тооцогддог. Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд жилдээ 50 мянга орчим хэрэг шийдвэрлэдэг бол үүнээс 50 орчим хувийг нь төвийн дүүргийн иргэний шүүхүүд шийддэг тухай тоо баримт байдаг. Нэг шүүгчид дунджаар 350 орчим хэрэг ногддог. Манай Чингэлтэй дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүх өндөр ачаалалтай шүүхийн нэг яах аргагүй мөн. Энэ ажлын ачааллын хажуугаар докторын зэрэг хамгаалах бол тийм ч амар байгаагүй. Судалгааны ажил бичих боломж бололцоогоор хангасан Чингэлтэй дүүргийн иргэний шүүхийн хамт олондоо талархал илэрхийлье. Уг нь 2021 оны 12 дугаар сард төгсөх ёстой байсан ч цар тахлын улмаас хөтөлбөр маань 3 сар орчим хугацаагаар сунгагдаж энэ жил төгсөж байна.
-Таны докторын зэрэг хамгаалсан сэдэв сонирхол татлаа?
-Докторын судалгаа маань ерөнхийдөө эд юмсын эрх зүйн чиглэлд илүү хамаарна. Тэр дундаа үл хөдлөх эд хөрөнгийн эрх зүй буюу газрын эрхийн асуудлыг сонгон авч судалсан. Манайд газрын эрхийн харилцааг өмчийн эрх зүйн үүднээс докторын ажлын хүрээнд судалсан ажил өмнө нь хийгдээгүй гэж ойлгож байна. Өнөөдөр газрын эрхийн харилцаа Монгол Улсын газрын тухай хуулиар болон Иргэний хуулиар зохицуулагдаж байна. Энэ хоёрын хоорондын уялдаа холбоо, газрын эрхийн хамгаалалт хот суурин бүсийн хөгжилд хэрхэн нөлөөлж байгааг судлахыг зорьсон. Энэ судалгааны ажлаа монгол хэлээрээ хөрвүүлчихвэл Газрын тухай хуулийн шинэчлэл, төрийн өмчийн реформ гээд яриад байгаа өнөө үед эх сурвалжийн хувьд бага ч болов хэрэгцээтэй байх магад гэж найдаж байна. Даанч одоохондоо англи хэл дээр л байна. Монголд судалгааны эргэлтэд эхний ээлжид англи хэл дээр оруулах байх. Легал датад ч юм уу оруулбал гадаад хэлтэй судлаачид маань уншаад дүгнээд явах болов уу гэж бодож байна. Цаашид чадах чинээгээрээ бага багаар монгол хэл рүү орчуулж гаргана гэсэн бодолтой байгаа.
-Энэ сэдвийг чухам яагаад сонгох болов?
-Би 2015 онд шүүгч болсон. Одоо шүүгчээр долоо дахь жилдээ ажиллаж байна. Ер нь манайд эд юмсын эрх зүйн чиглэлээр докторын ажлын түвшинд судалсан нь цөөн байдаг. Хамгийн хамааралтай саяхны судалгааны ажлаас нэрлэвэл Д.Янжинхорлоо “Үл хөдлөх хөрөнгийн барьцааны эрх зүйн зохицуулалт, тулгамдсан асуудал” буюу ипотекийн чиглэлээр, Ц.Давхарбаяр “Эд юмсын эрх зүй дэх эзэмшлийн зохицуулалт, түүний хамгаалалтын тулгамдсан асуудал” сэдвээр доктор хамгаалсан байдаг. Газрын эрхтэй ямар нэг хэмжээгээр холбоотой үүссэн маргааныг захиргааны болон иргэний шүүх шийдвэрлэдэг. Газрын тухай хуулийн дагуу эзэмших, ашиглах эрхийг иргэд, хуулийн этгээдэд төрийн байгууллагаас олгох, эргээд тэр эрхийг цуцлах, хүчингүй болгохтой холбоотой буюу нэг талд нь төрийн байгууллага, нөгөө талд нь эрх эзэмшигч хоёрын хооронд үүсээд байгаа маргааныг захиргааны шүүх шийдээд байна. Гэтэл манай иргэний шүүх дээр ямар маргаан орж ирдэг вэ гэхээр газрын эрх эзэмшигчдийн хооронд эсхүл газрын эрх эзэмшигч түүний дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөгчдийн хооронд, эсхүл газрын эрхийн барьцаатай холбоотой үүссэн маргаануудыг шийддэг. Энэ тохиолдолд Газрын тухай хуулийн дагуу үүссэн газрын эрхийг Иргэний хууль дахь эдийн баялгийн эрхийн хамгаалалтын хүрээнд хэрхэн хамруулах, хуулийг энэ чиглэлд тайлбарлан хэрэглэх асуудал нэлээд анхаарал татна. Гэтэл надад юу ажиглагдсан бэ гэхээр төрийн өмчийн газрыг бусдад ашиглуулахтай холбоотой асуудлыг эдийн баялгийн эрх зүйн зарим суурь зарчмын үүднээс тайлбарлахад бэрх асуудлууд нилээд ажиглагдсан. Уг нь бол Газрын тухай хуулийн дагуу үүссэн “газар эзэмших эрх” нь иргэний эрх зүйн утгаараа үнэ цэнэ бүхий эд хөрөнгийн эрх мөн. Эдийн засаг талаасаа энэ бол том бүтээгдэхүүн шүү дээ. Тийм ч учраас Газрын тухай хуулийн дагуу үүссэн “газар эзэмших эрх”-ийг санхүүгийн байгууллагууд барьцаалж зээл олгож байна. Энэ эрхийг хамгаалах механизм Монгол Улсын үл хөдлөх эд хөрөнгийн эрх зүйд байна уу үгүй юу гэдэг нь сонирхол татаж эхэлж байгаа юм. Энэ сэдвийг зайлшгүй судлах хэрэгтэй санагдсан. Төрийн өмчийн газар ашиглалтын харилцаа, хувийн өмчийн газар ашиглалтын харилцааг хэрхэн уялдуулах, эдгээр харилцаанд нэгдмэл зарчим байх ёстой бол хаана, ямар асуудлын хүрээнд байх юм. Төр нэгэнт би чамд энэ газрыг эзэмшүүлнэ, энэ газрыг чи хөгжүүл гээд өгчихсөн юм бол, түүнийхээ төлөө тодорхой төлбөрийг жил болгон авч байх нь зүйн хэрэг, нөгөө талдаа тэр этгээдэд олгосон эрхийнхээ хамгаалалтыг хангалттай тодорхой болгох нь чухал. Яг л энэ хандлагаар харахгүй юм бол эдийн засаг тэр дундаа хот суурин бүсийн газрын харилцаа маш төвөгтэй байдалд орж эхэлнэ. Хэзээ дуртай цагтаа хамгийн ялихгүй үндэслэл зааж, эсвэл бүр субъектив байдлаар хандан буцаагаад авч болох газар дээр өчнөөн олон тэрбумын хөрөнгө оруулж, хөгжүүлэлт хийх үү үгүй юу. Хэрвээ газрыг хэдэн тэрбумаар нь хөгжүүлэлт хийлгэх зорилгоор эзэмшүүлсэн бол түүнийгээ баталгаатай хамгаалдаг байх хэрэгтэй. Ингэж хөгжүүлэлт хийж байгаа газрынхаа төлбөрийг авсан шиг авдаг байх хэрэгтэй. Нэгэнт ашиглуулахаар өгсөн бол төр төлбөрөө авна, дээр нь тэр төрд итгээд тэрбум тэрбумын хөрөнгө оруулалт хийх гэж байгаа бол тэр хүний эд хөрөнгийн эрхийн баталгааг нь гаргаж өгдөг байх хэрэгтэй. Ийм нүдээр харахгүй бол цаашид хөгжих үү гэдэг асуудал л яригдана. Энэ үүднээс л ийм сэдэв сонгосон.
-Таны цаашдын судалгааны ажлын зорилго юу вэ. Энэ судалгаагаа цааш хөгжүүлэх үү?
-Судалгаагаа эргэлзээгүй үргэлжлүүлнэ. Докторын ажлын судалгаа бас бага төвшний судалгаанд хамаарахгүй болов уу. Тийм ч учраас энэ ажлын эцэст олон зүйл миний хувьд тодорсон гэж хэлж болно. Монгол Улсад эдийн баялгийн эрх зүйг, өмчийн эрх зүйг хөгжүүлэх зайлшгүй, бүр нэн тулгамдсан хэрэгцээ байна. Шүүгч нарын маань сургалт ч энэ чиглэлд хандахгүй бол болохгүй санагдаж байна. Манай их сургуулийн багш хэлдэг байсан “Хүн гэгч амьтан гурван мөн чанартай гэж. Эхнийх нь хүн нийгмийн амьтан буюу хүн нийгмээрээ амьдарч байж л амьдрал нь утга учиртай болно. Гэтэл нийгмийн амьдрал зайлшгүй шиг тэдний зөрчил зайлшгүй. Хоёр дахь нь хүн бол улс төрийн амьтан. Нэгэнт хүмүүс нийгмээрээ амьдардаг юм бол тэд лидер төрүүлэхээс өөр аргагүй. Лидер бол манлайлагчийн төлөө өрсөлдөөн. Энэ өрсөлдөөн өөрөө тэр чигээрээ улс төрийн амьдрал юм. Гурав дахь гол мөн чанар нь хүн өмч бий болгодог амьтан гэж. Өөрөөр хэлбэл өмч бүтээх, түүнээ ашиглах, эдлэх хэрэглэх, хамгаалуулах явдал бол зайлшгүй үндсэн эрх юм даа.
-Ярилцсанд баярлалаа. Таны цаашдын ажилд амжилт хүсье!
-За баярлалаа. Та бүгдэд ажлын амжилт хүсье.
Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн Хэвлэл мэдээллийн хэлтэс
Үзэл бодол
Д.Амарбаясгалан: Парламентын хяналтыг үйл ажиллагааныхаа соёл болгон төлөвшүүлэх нь чухал
Монгол Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд,
Эрхэм хүндэт Элчин сайд, эрдэмтэн судлаач, зочид төлөөлөгчид өө
Өнөөдөр бид Монгол Улсын ардчилсан засаглалын тулгуур багана болсон парламентын хяналтын тухай, энэ хяналтыг хэрхэн үр дүнтэй хэрэгжүүлэх тухай хэлэлцэхээр чуулаад байна.
Монгол Улсын Их Хурлын 2024 оны ээлжит сонгууль бүсчилсэн, холимог тогтолцоогоор явагдаж, түүний үр дүнд улс төрийн 5 нам, нийгмийн олон бүлгийн төлөөлөл бүхий 126 гишүүнтэй шинэ парламент бүрдээд байна. Бид хууль эрх зүйн орчныг шинэ цагийн хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлэн төгөлдөржүүлэх, ард иргэдийн төрдөө итгэх итгэл, хүлээлтийг бодит болгох, шинэ үеийн парламентыг төлөвшүүлэх томоохон зорилтуудыг тавин ажиллаж эхлээд байна.
Энэ хүрээнд Улсын Их Хурлаас батлагдан гарч буй хуулиуд хүний эрхийг дээдэлсэн, хүн төвтэй үзэл санаа бүхий байх, нийгмийн хурдацтай хөгжлийн шаардлагад нийцүүлэн, эрх зүйн зохицуулалтыг цаг алдалгүй гаргах, хуулийг иж бүрэн зохицуулалттай, тодорхой, ойлгомжтой болгож, хууль болон журмаар зохицуулах харилцааны заагийг зөв тодорхойлох зорилгоор “Гурван төгөлдөршил”-ийн бодлогыг хэрэгжүүлж эхлээд байна.
Улмаар Улсын Их Хурлын гишүүдээс санал авсны үндсэн дээр холбогдох хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, үнэлэх, хэрэгжилтийг нь эрчимжүүлэх үүрэг бүхий 54 ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллуулж байгаагаас 15 нь Монгол Улсын Их Хурлын хяналтын чиг үүрэгтэй холбоотой ажлын хэсэг юм.
Мөн саяхан батлагдсан Монгол Улсын Их Хурлын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны стратеги төлөвлөгөөнд Улсын Их Хурал хууль тогтоомжийг боловсруулах, төлөвлөх, өргөн мэдүүлэх, хэлэлцэх, батлах, биелэлтэд хяналт тавих, тайлагнах бүх үе шатанд нэн тэргүүнд хүн төвтэй үзэл санаанд суурилсан, хүний эрх, эрх чөлөөг хангаж, хамгаалсан байх агуулга, шаардлагыг тавина хэмээн заасан. Үүнээс гадна хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих байнгын тогтолцоог бэхжүүлж, үр нөлөөг тогтмол судлан, түүнд үндэслэн хуулийг чанаржуулна хэмээн тусгасан.
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар зүйлийн 1.8 дахь хэсэгт “хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэрийн биелэлтийг хянан шалгах” онцгой бүрэн эрхийг хуульчилсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулийн биелэлтийг улс даяар зохион байгуулж, хангах Засгийн газрын үйл ажиллагаа, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах нь Монгол Улсын Их Хурлын онцгой бүрэн эрх юм.
Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлд зааснаар “Улсын Их Хурлын үндсэн зорилт нь ард түмний төлөөллийн дээд байгууллагын хувьд ард түмний засаглах эрхийг хангахад орших ба хууль тогтоох, төрийн дотоод, гадаад бодлогын үндсийг тодорхойлох, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах үндсэн чиг үүрэгтэй” гэж заасан байдаг. Улмаар Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай анхдагч хуулийг 2021 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдөр баталсан.
Тус хуулиар Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэх арга хэрэгсэл, хууль зүйн үр дагаврыг тодорхойлох, мөн хянан шалгах түр хороо байгуулах эрх зүйн зохицуулалттай болсон. Үүнээс гадна төрийн аудитын байгууллага, Монголбанк, Үндэсний статистикийн хороо, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Хүний эрхийн Үндэсний Комисс, Төрийн албаны зөвлөл зэрэг бие даасан, хараат бус байгууллагад түшиглэн, тэдгээрийг хянан шалгах чиг үүргийнх нь хүрээнд Улсын Их Хурлын хянан шалгах үйл ажиллагаанд татан оролцуулах асуудлыг мөн тусгасан байна.
Монгол Улсын Их Хурлаас Үндсэн хуульд 2019 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийн дагуу Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг 2024 оны 5 дугаар сарын 16-ны өдөр баталсан. Уг хуульд дэлхийн улс орнуудад хэрэгждэг сайн туршлага бүхий зарим зохицуулалтыг тусгасан байна. Тухайлбал, Байнгын хорооддоо төвлөрсөн, хяналт шалгалтыг төлөвшүүлэх зорилгоор, гишүүний саналыг хүлээн авч хэлэлцсэний үндсэн дээр тухайн Байнгын хороо хяналт шалгалтын ажлын хэсэг байгуулах шийдвэр гаргадаг болсон. Улсын Их Хурлаас хийсэн хууль тогтоомжийн биелэлтийн үр дагаврын үнэлгээний тайланг холбогдох Байнгын хороо хүлээн авснаас хойш нэг сарын дотор хэлэлцэн, шаардлагатай гэж үзвэл нэгдсэн хуралдаанд оруулах буюу заавал хэлэлцдэг зохицуулалттай болсон.
Түүнчлэн Парламентын ардчиллыг бэхжүүлэх, хүчтэй сөрөг хүчнийг бүрдүүлэх чиглэлээр хяналт шалгалтын эрх хэмжээг нэмэгдүүлсэн. Жишээ нь цөөнхийн бүлэг төсвийн хяналтын сонсголыг санаачлах, Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хорооноос явуулсан хяналтын сонсголын тайлан, түүнд өгсөн санал дүгнэлтээ нэгдсэн хуралдаанд шууд танилцуулах гэх мэт шинэ боломжууд бий болсон.
Нэг үгээр хэлбэл, Монгол Улсын Их Хурлаас хууль тогтоомжийн биелэлтэд системтэй хяналтыг хэрэгжүүлэх нөхцөл бүрэн, хангалттай бүрдсэн. Цаашид бид парламентын хяналтыг үйл ажиллагааныхаа соёл болгон төлөвшүүлэх нь чухал байна. Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалт болон түүнд ажлаа хариуцан тайлагнадаг байгууллагуудын хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа уялдаа холбоотой, давхардал хийдэлгүй байхад анхаарч, хяналт, үнэлгээг үр нөлөөнд чиглүүлэх нь нэн чухал үүрэгтэй.
Эрхэм гишүүд ээ,
Эрдэмтэн судлаач, салбарын мэргэжилтнүүд ээ
Парламентын хяналтыг үр дүнтэй хэрэгжүүлж, түүний нөлөөг нэмэгдүүлэхэд та бүхний сайн туршлага, оролцоо чухал ач холбогдолтой юм.
Монголын ардчилсан засаглалын үндэс суурийг бэхжүүлэн хамгаалахын төлөө цаашид ч тууштай хамтран ажиллахыг уриалж байна. Мөн парламентын хяналтын үйл ажиллагааг тогтмолжуулах чиглэлээр Улсын Их Хурлын Тамгын газар онцгой анхаарч ажиллахыг чиглэл болгож байна.
Улаанбаатар хот
Үзэл бодол
Д.Амарбаясгалан: Монгол Улсын хөгжлийг урт хугацаанд тогтвортой төлөвлөж, оновчтой бодлого боловсруулахад статистик ус, агаар мэт чухал
БНМАУ-ын Анхдугаар Их Хурлын 1924 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 3 дугаар тогтоолоор Дотоод явдлын яамны бүтцэд 6 хүний бүрэлдэхүүнтэй Тоо бүртгэх хэлтсийг анх байгуулсан нь орчин цагийн статистикийн албаны эхлэл болсон билээ.
Үндэсний статистикийн хорооны дарга Б.Батдаваа 100 жилийн түүхтэй статистикийн алба улс орон, олон нийтийг чанартай тоон мэдээллээр хангаж, нотолгоонд суурилсан бодлого, шийдвэрийн залгамжийг тасралтгүй хадгалан, статистикийн чадавх, хөгжлөөрөө дэлхийн бусад улс орнуудтай эн зэрэгцэж буйг тодотголоо.
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Улсын Их Хурал, Засгийн газар хэр зэрэг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, нотолгоо баримт дээр суурилсан, цаг үеэ олсон, олон хэмжээст судалгаатай хууль батлан гаргана, төдий чинээ иргэдийн амьдралын хэв маяг, эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн, урт настай, чанартай хууль батлагддаг. Тиймээс Монгол Улсын хөгжлийг урт хугацаанд тогтвортой төлөвлөж, оновчтой бодлого боловсруулахад чанартай статистик ус, агаар мэт чухал ач холбогдолтой гэдгийг онцлов. Тэрбээр, дэлхийн улс орнууд их өгөгдөл, хиймэл оюун ухааныг засаглал, шийдвэр гаргалтдаа ашиглаж эхэлсэн учраас энэ хөгжлийн хурдаас манай улс хоцрох ёсгүй гэлээ. Тиймээс статистикийн албаны тогтолцоог хараат бус, технологид суурилсан, мэргэжлийн, чадварлаг болгон хөгжүүлэхэд УИХ-аас анхааран, дэмжин ажиллахаа илэрхийлэв хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Үзэл бодол
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Шанхайн экспо”-гийн нээлтэд үг хэллээ
БНХАУ-ын Худалдааны яам, Шанхай хотын Ардын Засгийн газраас жил бүр зохион байгуулдаг “Хятадын олон улсын импортын VII экспо”-гийн нээлт өнөөдөр болж, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ оролцож үг хэлэв.
“Шинэ эрин үед ирээдүйгээ хамтдаа хуваалцъя” уриан дор болж буй энэ удаагийн экспогийн нээлтийн ёслолд Пакистан, Серби, Словак, Узбекистан, Малайз, Казахстан зэрэг орны Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд нарын хамт тэрбээр хүндэт зочноор оролцож байна. Монгол Улс анх удаа Ерөнхий сайдын түвшинд парламентад суудал бүхий улс төрийн бүх намын удирдлага, Улсын Их Хурал, Засгийн газрын зарим гишүүний хамт “Шанхайн экспо”-д өргөн бүрэлдэхүүнтэй, хувийн хэвшлийн олон төлөөлөлтэй оролцож буйгаараа онцлогтой.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Ази, европын стратегийн уулзварт оршдог Монгол Улс энэхүү экспод идэвхтэй оролцох нь хөрш орон БНХАУ төдийгүй бусад улстай эдийн засгийн харилцаа холбоогоо гүнзгийрүүлэх өргөн боломж нээсээр ирсэн. Энэ онд Монгол Улс, БНХАУ-ын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 75 жилийн ой тохиож байгаа. Хоёр улсын худалдааны эргэлт 2023 оны байдлаар 17.6 тэрбум ам.долларт хүрсэн. Цаашид 20 тэрбумд хүргэхээр талууд зорьж байна. Монгол Улс “Алсын хараа-2050”, “Шинэ сэргэлтийн бодлого” зэрэг урт, дунд хугацааны хөгжлийн бодлогоо БНХАУ-ын “Бүс ба Зам” болон “Даян дэлхийн хөгжлийн санаачилга”-тай уялдуулж, “Чайна Энержи”, CNPC буюу Хятадын үндэсний газрын тос, байгалийн хийн корпораци зэрэг томоохон компанитай нүүрс болон эрчим хүчний хосолсон шийдэл, усан цахилгаан станц, төмөр замын төслүүдэд идэвхтэй хамтран ажиллаж байгааг тэмдэглэв.
Мөн Монгол Улсын Засгийн газар асар хурдтай хувьсан өөрчлөгдөж буй энэ цаг үед гурван гол шилжилтийг хийж, шинэ эдийн засгийн бүтцийг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. Нэгдүгээрт, AI хиймэл оюун ухаанд түшиглэсэн цахим, ухаалаг технологийг хөгжлийн хурдасгуур болгох, хоёрдугаарт, ногоон хөгжлийн шилжилтийг хэрэгжүүлэх, гуравдугаарт, хүний нөөцийн шилжилтэд анхаарч, ирээдүйн хөгжлөө төлөвлөж байна. Монгол Улсын аж ахуйн нэгжүүд энэ удаагийн Шанхайн экспод дэлхийд танигдсан ноос, ноолуур зэрэг хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүнээс гадна уул уурхайн салбарынхаа хөгжил дэвшил, зах зээлд өрсөлдөх боломжийг өргөнөөр танилцуулж буй нь цаашид байгалийн баялгийн бэлтгэн нийлүүлэгчээс үйлдвэрлэлд суурилсан ханган нийлүүлэгчийн байр сууринд хүрэх зорилготой. Манай өвөг дээдсийн сургаалд “Монголын За бол Андгай” хэмээх сайхан үг байдаг. Бид хэлцэл бол хэлцэл, гэрээ бол гэрээ хэмээсэн зарчимд тулгуурлан хөрөнгө оруулагчдад ээлтэй эрх зүйн орчин, цахим нээлттэй засаглал, харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг эрхэмлэсээр ирсэн. Бид Та бүхэнтэй харилцан суралцах, харилцан ашигтай түншлэн ажиллахад бэлэн байна гэлээ.
Ерөнхий сайд дараа нь “Шанхайн экспо”-д оролцож буй Монголын аж ахуйн нэгжүүдийн талбайгаар зочилж, амжилт хүслээ. Өнгөрсөн жилүүдэд манай улсын ноос ноолууран бүтээгдэхүүн, шингэн хүнс үйлдвэрлэгчид тус экспод оролцсон бол энэ жил 10 гаруй аж ахуйн нэгж үзэсгэлэнд оролцож байна. Монголын уул уурхайн үндэсний ассоциацийн гишүүн “Эрдэнэс Монгол нэгдэл”, түүний гишүүн “Эрдэнэс Тавантолгой” компани болон “Ньюком групп”, “Макс групп”, “Капитал Маркет Монгол” зэрэг компани ажиллаж байна. Үзэсгэлэнгийн үеэр Монголын уул уурхайн салбар, хөрөнгө оруулалт шаардлагатай төслүүдийн мэдээллээ хуваалцаж, ирэх жил болох “Mining week-MinePro 2025” арга хэмжээний сурталчилгааг олон улсад танилцуулах юм.
2018 оноос хойш жил бүрийн арваннэгдүгээр сарын 5-10-нд зохион байгуулагдаж буй Шанхайн экспо нь даян дэлхийн хамтын ажиллагаа, худалдааны шинэ боломжийг хамтдаа эрэлхийлэх үндсэн зорилготой. Энэхүү экспо нь хүнс, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн, автомашин, ухаалаг үйлдвэрлэл болон мэдээлэл технологи, өргөн хэрэглээний бараа, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүн болон тоног төхөөрөмж, худалдаа үйлчилгээ гэсэн зургаан үндсэн хэсгээс бүрддэг. Түүнчлэн инновацын тусгай хэсэг, олон улсын үндэсний дүр төрхийг харуулсан үзэсгэлэнгийн тусгай хэсэг зэрэг нийт 15 чиглэлээр зохион байгуулагдаж байна.
Зургаан удаагийн экспо зохион байгуулахад 173 улс, бүс нутаг, олон улсын байгууллага оролцож, нийт 420 тэрбум ам.долларын бодит худалдан авалт, борлуулалтын гүйлгээ хийж, 2500 нэр төрлийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, инновац, дэвшилтэт шинэ технологийг танилцуулжээ.
