Цаг үе
Төрөлжсөн сургалттай 112 дугаар сургуулийн хүүхдүүдэд чанартай боловсрол олгоход бүх талаар дэмжин ажиллана
Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан шинэ оны ажлын эхний өдөр Өндөр гэгээн Занабазарын нэрэмжит Бурхан шашны дээд сургууль болон тус сургуулийн дэргэдэх төрөлжсөн сургалттай ерөнхий боловсролын 112 дугаар сургуулийн үйл ажиллагаатай танилцлаа.
Бурхан шашны дээд сургууль нь нэршлээс хамааран хөтөлбөр, үйл ажиллагаа нь боловсролын хууль, тогтоомжтой нэгдсэн бодлогоор явж чадаагүй. Ойлголтын зөрүү ихтэй, багшлах боловсон хүчнээс эхлээд, нийгэмд зөвхөн бурхны ном заадаг сургууль мэтээр ойлгогдож иржээ. Сургуулийн үйл ажиллагаатай танилцах үеэр энэ асуудлыг засч залруулна гэдгээ салбарын сайд хэлсэн. Тэрээр "Энэ сургууль манай улсын анхны таван дээд сургуулийн нэг гэдэг утгаараа, Монголын соёлын том өвийг тээж яваа гэдэг үндэслэлээрээ цаашид бэхжих ёстой. Харин ч урлахуйн ухаан, бурхны зураг, шуумал, баримал, зээгт наамал, гүн ухаан, философийн мэдлэгийг уламжлалт арга барил, түүхэн эх сурвалж, монгол эрдэмтэн, лам нарын Төвөд, Монгол хэлнээ зохиосон бүтээл туурвилууд дээр үндэслэн хичээлээ заадгаараа онцлог. Энэ чиглэлээр СУИС, МУИС зэрэг сургуулиудтай хөтөлбөрөө нэгтгэх, хамтын судалгаа хийх, магистр, докторын дүйцүүлэх сургалтуудыг явуулах боломжтой" гэлээ.
Шашны дээд сургууль 1970 онд албан ёсоор үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн цагаас 38 удаагийн төгсөлт хийж, 1450 орчим бакалаврын зэрэгтэй, 2010 оноос хойш 20 гаруй магистрын зэрэгтэй оюутан төгсгөсөн байна. Оны өмнөхөн боловсролын магадлан итгэмжлэх үндэсний зөвлөлөөс үйл ажиллагаа явуулах эрхтэй дээд боловсролын байгууллага мөн гэдгийг баталгаажуулсан.
Бурхан шашны дээд сургууль нь 50 гаруй жил Философийн хүрээлэнтэй нягт хамтран ажиллаж, олон удаагийн эрдэм шинжилгээний бага хурлыг зохион байгуулж иржээ. Тус сургуульд Азийн орнуудаас тэр дундаа Халимаг, Тува, Буриад, Өвөрмонгол оюутнууд ирж суралцдаг. Манай орны энгийн иргэдээс бакалаврын болон магистрын түвшний сургалтад суух хүсэлт ч их ирдэг юм байна.
Цаашид Азийн хэмжээний гүн ухааны их сургууль болгон өргөжүүлж, монголын соёл, уламжлал, урлахуйн ухаан, анагаах ухаан, гүн ухаан, хэл шинжлэлийн төв болгон хөгжүүлэх бүрэн боломжтой. Үүний тулд их сургууль болох хэмжээний олон улсын стандарт, хөтөлбөр, материаллаг бааз шаардлагатай. Мөн тус сургуулийн давуу тал нь Гандан хийдийн номын санд хадгалагдаж буй 30.000 гаруй ном юм. Монголын сор болсон эрдэмтэн, лам нарын хэд хэдэн хэл дээр туурвисан бүтээлүүд, хосгүй үнэт ном судрууд байдаг. Энэ бүхнийг судлан гаргаж, шинжлэх ухааны судалгааны эргэлтэд оруулах, гадаад ертөнцөд таниулах ажлыг эхлүүлэхэд манай холбогдох хүрээлэнгүүд оролцож, яам бодлогоор суурь судалгаанд зориулж жил бүр санхүүжилт өгдөг болно гэдгийг БШУ-ны сайд Л.Энх-Амгалан сургуулийн удирдлагуудад хэлсэн юм.
Энэ үеэр бас нэг хөндөх ёстой сэдэв бол Энэтхэг Улсад суралцаж байгаа лам хүүхдүүдийн асуудал гэдгийг онцолсон. Өнөөдөр Гомон дацанд 700, Сэрай дацанд 100 орчим хүүхэд суралцаж байна. Дээрх дацанд суралцаж төгссөн хүүхдүүдэд диплом олгодог боловч үүнийг Монголд дүйцүүлэх аргачлал байхгүй. Энэ гуравдугаар сард Энэтхэгийн боловсролын сайдтай уулзалт хийж, эдгээр хүүхдүүдэд Монголын ЕБС-ийн хөтөлбөрийг оруулах талаар санал гаргаж хамтран ажиллана. Хөтөлбөрөө дүүргэсэн хүүхдүүдийн ЕБС-ийн гэрчилгээг дүйцүүлэх, хөрвүүлэх талаар хэлэлцээнүүд хийгдэнэ гэдгийг хэллээ.
Бурхан шашны дээд сургуулийн үйл ажиллагаатай танилцсаны дараа шашны гэх тодотголтой төрөлжсөн 112 дугаар сургуулийн үйл ажиллагаатай танилцав. Тус сургуульд өнөөдөр 100 гаруй сурагч суралцаж байна.
Гэсэр сүмийн байранд олон жил үйл ажиллагаа явуулж байсан энэ сургуулийн хичээлийн байр нь 1954 оны барилга бөгөөд ширээ сандал нь хуучирч муудсан, хүүхдүүд нь алдаг оног явдаг байжээ. Ерөнхий боловсролын хөтөлбөр хэт саармагжсан, багшлах боловсон хүчин дутагдалтай байсан бөгөөд 2023 онд Бурхан шашны дээд сургуулийн байрны зүүн жигүүрт шилжүүлэн авчирчээ.
Ингэснээр тохилог, дулаан байранд шинэчлэгдсэн ширээ сандалтай болж орчин нөхцөл сайжирсан байна. Хэт шашин, эсвэл хэт ерөнхий боловсролыг баримтлан сургалтын үйл ажиллагаа явуулах эрсдэл үүсэх учраас захирлыг нь томилохоос эхлүүлээд 60/40 харьцаатай төрөлжсөн сургуулийн хөтөлбөрийг боловсруулжээ.
2024 онд 320 хүүхдийн шинэ сургуулийн барилгын ажил эхлүүлнэ. Цаашид спорт заал, дотуур байр бүхий цогцолбор хэлбэрээр хөгжүүлэхээр төлөвлөж байгаа талаар салбарын сайд Л.Энх-Амгалан сургуулийн удирдлагуудтай уулзах үеэр хэллээ. Мөн ламхай хүүхдүүдэд зөвхөн төвөд ном цээжлүүлэх бус олон төрлийн хүүхэд хөгжүүлэх хичээлүүдийг нэмэлтээр оруулж, хөгжмийн боловсролыг багаас нь олгодог шиг гүн ухаан, уламжлалт урлахуйн ухаан, анагаах ухаан, хэл шинжлэлийн чиглэлээр мэргэшүүлэх нь зүйтэй. Хэрэв хөтөлбөр зөв явбал ирэх жилээс 1-12 дугаар ангийн хүүхдүүд элсүүлэх боломж бүрдэнэ гэлээ.
Төрөлжсөн сургалттай 112 дугаар сургуулийн захирал Г.Жалсрайжамц "Манай хүүхдүүд бурхны шашинтай холбоотой хоёрхон хичээл үздэг. Нэг нь уншлага, нөгөөх нь төвөд хэл. Цаашид хичээл, сургалтын үйл ажиллагаа чанартай явагдах боломж бүрдэж байгаад баяртай байна" гэв.
Уулзалтын төгсгөлд төрөлжсөн 112 дугаар сургуулийн компьютер тоног төхөөрөмж, шаардлагатай зардал, багш нарын цалин хөлсний асуудлыг 100 хувь шийдвэрлэж, ламхай хүүхдүүдэд чанартай боловсрол олгоход бүх талаар дэмжиж ажиллана гэдгээ БШУ-ны сайд Л.Энх-Амгалан хэлсэн юм гэж Боловсрол, шинжлэх ухааны яамнаас мэдээллээ.Цаг үе
Улаанбаатарт өдөртөө 17 хэм дулаан
Малчид, иргэд, хадланчдын анхааралд: 21-ний өдөр төв, зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр усархаг бороо үргэлжлэн орох тул болзошгүй нөөлөг салхи, аянга цахилгаан, мөндөр, үер усны аюулаас сэрэмжтэй байхыг анхааруулж байна.
2025 оны наймдугаар сарын 21-ний 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Ихэнх нутгаар үүлшинэ. Баруун аймгуудын нутгийн зүүн хойд, төвийн аймгуудын нутгийн зарим газар, зүүн аймгуудын нутгийн хойд болон зүүн хэсгээр бороо, дуу цахилгаантай аадар бороо, мөндөр орно. Салхи нутгийн зүүн хэсгээр баруун өмнөөс хойш эргэж, бусад нутгаар баруун хойноос секундэд 5-10 метр, нутгийн зарим газраар борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан, Заг-Байдраг голын эх, Идэр, Тэс, Эг, Үүр, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр 12-17 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсэг, Дорнод-Дарьгангын тал нутаг, Халх голын сав газраар 24-29 хэм, бусад нутгаар 18-23 хэм дулаан байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Өдөртөө 15-17 хэм дулаан байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Өдөртөө 15-17 хэм дулаан байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Шөнөдөө 7-9 хэм, өдөртөө 12-14 хэм дулаан байна.
2025 оны наймдугаар сарын 22-ноос 26-ныг хүртэлх
цаг агаарын урьдчилсан төлөв
22-нд баруун, төв, зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр, 23-нд баруун болон төвийн аймгуудын нутгийн зарим газар, говийн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр, 24-нд төв, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газар, говийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсгээр, 25-нд баруун аймгуудын ихэнх нутгаар бороо, дуу цахилгаантай аадар бороо орно. Салхи ихэнх хугацаанд секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө 3 хэмийн хүйтнээс 2 хэм, өдөртөө 13-18 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 13-18 хэм, өдөртөө 23-28 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 6-11 хэм, өдөртөө 16-21 хэм дулаан байна. 24-нд нутгийн баруун хагаст, 25-нднутгийн зүүн хагаст бага зэрэг дулаарна.
Цаг үе
"Байр түрээслүүлнэ” гэж иргэдийг хохироосон залилах гэмт хэрэг нэмэгдэж байна
Их, дээд сургуулийн элсэлт, бүртгэлтэй холбоотой орон нутгаас Улаанбаатар хотыг зорих оюутан залуусын хөдөлгөөн нэмэгдэж, үүнтэй зэрэгцэн "байр түрээслүүлнэ” гэх нэрийдлээр иргэдийг хохироосон залилах гэмт хэрэг нэмэгдэж байна.
Цахим орчинд нийтлэгдэж буй орон сууц худалдах, байр түрээслүүлэхтэй холбоотой 430 гаруй зарын 30 орчим хувь нь худал мэдээлэл агуулсан, залилах гэмт хэргийн шинжтэй болох нь тогтоогдлоо.
Энэ оны эхний 7 сарын байдлаар цахим орчинд "Түрээсийн үйлчилгээ"-тэй холбоотой 143 гэмт хэрэг үйлдэгдсэн байна.
Иймээс иргэд та бүхэн
- Байр түрээсийн төлбөрөө урьдчилж шилжүүлэхгүй байх,
- Түрээсийн гэрээг заавал нотариатаар баталгаажуулах,
- Байрны улсын бүртгэлийн гэрчилгээ болон өмчлөх эрхийн лавлагааг нягтлах шаардлагатайг Цагдаагийн байгууллагаас анхааруулж байна.
- Хямд үнэтэй яаралтай төлбөр нэхсэн түрээсийн байрнаас болгоомжилж, энэ төрлийн гэмт хэргийн хохирогч болохоос урьдчилан сэргийлээрэй.
Цаг үе
ЕБС-ийн гурав, дөрөвдүгээр ангид англи хэлний хичээл долоо хоногт хоёр цаг орно
2025-2026 оны хичээлийн жилд ерөнхий боловсролын сургуулийн гурав, дөрөвдүгээр ангид англи хэлний нэмэлт хөтөлбөрөөр долоо хоногт хоёр цагаар хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байна. Англи хэлний нэмэлт хөтөлбөрийн сурах бичигт монгол ахуй, соёлтой холбоотой агуулгаар баяжуулан тохируулга хийж, хэвлэж хүүхдийн тоогоор нийлүүлэхэд бэлэн болжээ.
2024-2025 оны хичээлийн жилд Боловсролын яамнаас хүүхдийн нас, сэтгэхүйн онцлог, соёл, уламжлалд нийцүүлэн олон улсын мэргэжлийн байгууллагатай хамтран боловсруулсан англи хэлний цогц хөтөлбөрийг төрийн болон орон нутгийн өмчийн ерөнхий боловсролын түшиц 105 сургуулийн 3-4 дүгээр ангид туршсан. Туршилтад нийслэлийн 37, аймгийн төв, сумын 67 ерөнхий боловсролын сургуулийн 3-4 дүгээр ангийн нийт 37,161 суралцагч хамрагдаж, ярих, сонсох, унших, бичих анхан шатны ур чадвар эзэмшжээ.
Туршилтаар гурав, дөрөвдүгээр ангид заах англи хэлний хөтөлбөрийн тохирц, зохион байгуулалтын хэлбэрийг тохируулж, баталгаажуулсан бөгөөд Боловсролын судалгааны үндэсний хүрээлэнгээс англи хэлний хөтөлбөрийг гурав, дөрөвдүгээр ангид хэрэгжүүлэх боломжтой гэж дүгнэсэн байна.
Багшийн хүрэлцээ, ур чадвар чухал байна. Үүнтэй холбоотойгоор 2025 оны дөрөвдүгээр сард төрийн болон орон нутгийн өмчийн ерөнхий боловсролын сургуулиудаас судалгаа авсан бөгөөд үр дүнд нь 3, 4 дүгээр ангид англи хэлний хичээлийг дунд ангийн мэргэжлийн англи хэлний багш нар, бага ангийн багш нар болон бусад хувилбаруудыг сургуулийн нөөц, боломждоо тулгуурлан заах боломжтой гэжээ. Үүний дагуу англи хэл заах багш нарыг чадавхжуулах сургалтыг үе шаттай эхлүүлээд байна.
