Цаг үе
Б.Уянга: Дахин боловсруулсан ус ашиглахтай холбоотой хууль эрх зүйн орчинд тодорхой зохицуулалт байхгүй байна
Ундны ус, ариун цэврийн байгууламжаар хангагдах эрхийн хэрэгжилтийг үнэлж, санал, дүгнэлт гаргах, цаашид авах арга хэмжээний санал боловсруулан танилцуулах үүрэг бүхий ажлын хэсэг энэ долоо хоногт хоёр өдөр дараалан хуралдах юм. Энэ талаар ажлын хэсгийн ахлагч, Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Уянгаас зарим зүйлийг тодрууллаа.
-Усны асуудлыг зохицуулсан 13 орчим хууль байдаг. Хууль хоорондын нийцэл ямар байна вэ. Ер нь ажлын хэсэг байгуулах гол шалтгаан нөхцөл юу байсан бол…?
-Монгол Улсын Их Хурлын даргын 09 дүгээр сарын 05-ны өдийн 79 дүгээр захирамжаар Ундны ус, ариун цэврийн байгууламжаар хангагдах эрхийн хэрэгжилтийг үнэлж, санал, дүгнэлт гаргах, цаашид авах арга хэмжээний санал боловсруулан танилцуулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг долоон гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулсан. Байгалийн ухааны салбарын хүн болохоор надаар ажлын хэсгийг ахлуулахаар болсон байх.
Улсын Их Хурлаас энэ чиглэлийн ажлын хэсгийг 2022 онд байгуулж байсан юм билээ. Холбогдох тайлан, ажлын хэсгийн протоколуудтай танилцсан.
Ер нь хүний ундны усаар хангагдах суурь эрх хэрхэн хангагдаж байгаа асуудал нь судалгааны хувьд гүн гүнзгий агуулгатай, өргөн цар хүрээтэй сэдэв. Усны нөөцийн асуудал гэхэд Байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн яам, Усны газарт хамаардаг. Гэхдээ 2008 оноос өмнө нь тухайн үеийн Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яамны Үндэсний геологийн албанд холбогдох мэдээлэл нь байж байх жишээтэй. Мөн айл өрхүүдэд түгээх цэвэр усны угсралт, ариун цэврийн байгууламж нь Хот байгуулалт, барилга, орон сууцжуулалтын яаманд, ус суваг, тохижилт төлбөр тооцоо нь нийслэлийн харьяаны асуудалд хамаардаг гэх зэргээр олон газарт асуудал нь харьяалагддаг. Хамгийн гол нь олон газарт харьяаллагддаг салаалсан асуудлын уялдаа холбоо нь хууль эрх зүйн орчинд хангагдсан эсэх нь чухал.
Монгол Улс усны асуудлыг зохицуулсан 13 орчим хуультай. Ажлын хэсэг есдүгээр сарын эхээр хийсэн эхний хуралдаанаараа дээрх хуулиудад хуульчдаар дүн шинжилгээ хийлгэхээр тохирсон. Ялангуяа ус гэсэн нэр томьёолол орсон дөрвөн хуулийн хооронд давхардал, хийдэл, зөрчил байгаа эсэхийг судлуулахаар Парламентын судалгаа, хөгжлийн хүрээлэнд хандсан. Ирэх сарын 15-н гэхэд судалгааны тайлан дүн шинжилгээний хариу гарах юм.
-Ажлын хэсгийн хоёр дахь хуралдаанаар саарал усны ашиглалтын асуудлыг хөндсөн санагдана. Энэ талаарх хууль эрх зүйн зохицуулалт нь ямар байгаа бол…?
-Ажлын хэсгийн хуралдаанд Усны газрын дарга З.Батбаяр 2011 онд батлагдсан “Ус үндэсний хөтөлбөр”-ийн хүрээнд хийсэн ажлын тайлангаа танилцуулсан. 2021 онд хэрэгжиж дууссан эл хөтөлбөрийн хүрээнд Мянганы сорилтын сангийн төслөөр баригдаж буй хаягдал ус дахин боловсруулах үйлдвэрийн явц байдал, хэрэгжүүлж дуусахаар төлөвлөж буй үйл ажиллагааны талаар мэдээлэл авсан. Төслийн хүрээнд “Ус хангамжийн баруун эх үүсвэрийг шинээр байгуулах”, “Хаягдал ус дахин боловсруулах” зэрэг гурван үйлдвэрийг барьж 2025 онд ашиглалтад оруулахаар зэхжээ. Өөрөөр хэлбэл, бидний өдөр тутамдаа хэрэглээд урсгасан ус цэвэрлэх байгууламжаар дамжаад тус үйлдвэрт дахин цэвэрлэж, боловсруулагдаад буцаж ашиглах асуудлын дэд бүтэц бэлэн болжээ гэсэн үг. Гэвч дахин боловсруулсан ус ашиглахтай холбоотой хуулийн тодорхой зохицуулалт байхгүй байна. Тухайн үйлдвэрт дамжуулах усны стандарт, найрлага нь ямар байх ёстой, боловсруулсан ус ямар стандарттай байх юм, тэрхүү стандартад хэн, хаанаас хяналт тавих вэ гэсэн нарийвчилсан тодорхой зохицуулалт алга. Иймд устай холбоотой аль нэг хуульд нь саарал усны харилцааг зохицуулсан асуудлыг тусгах шаардлагатай гэсэн ерөнхий дүгнэлтэд хүрээд байна.
Нөгөөтээгүүр, үйлдвэрт хаягдал усыг дахин цэвэршүүлж, боловсруулахад тодорхой технологийн зардал гарах тул эцсийн бүтээгдэхүүнд нэмүү өртөг шингэх нь гарцаагүй. Дахин боловсруулсан ус өртөг өндөртэй байна гэсэн үг. Энэ нөхцөлд бид үер, цас мөсний усыг хадгалах ухаалаг хуримтлал үүсгэх нь өртөг зардлын хувьд бага байж ч мэдэх юм. Тэгэхээр асуудлыг олон талаас нь судлах зүйтэй. Тиймээс салбарын эрдэмтэн, судлаачдаа сонсох шаардлагатай байна.
-Ажлын хэсгээс тусгайлан эрдэмтэн, судлаачдын үгийг сонсож, хэлэлцэнэ гэсэн үг үү?
-Ажлын хэсгийн ахлагчийн хувьд өнгөрсөн хугацаанд усны асуудлаар салбарын төлөөлөлтэй албан бус уулзалтуудыг олонтаа хийсэн. Гэхдээ ажлын хэсгийн хувьд энэ долоо хоногийн хуралдаанаар устай холбоотой төрийн яам агентлаг, төрийн бус байгууллага, эрдэмтэн судлаачид гээд салбарын бүх талуудын оролцоог хангаж усны асуудлаар хийж байгаа ажил, цаашид авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай арга хэмжээний талаар ерөнхий мэдээлэл сонсож, танилцана.
Дараа нь хуулийн давхардал, хийдлийн талаарх судалгааны дүн шинжилгээ бэлэн болмогц Мянганы сорилтын сангийн төслийн хүрээнд барьж буй үйлдвэр болон бусад асуудлаар газар дээр нь очиж танилцах ажлуудыг зохион байгуулна. Үүний дараа л ажлын хэсэг хуулийн хэрэгжилтийн талаарх зөвлөмж, санал, дүгнэлтээ боловсруулна даа.
-Ер нь монголд усны чанарын асуудал хэр байгаа бол… Ажлын хэсгийн ахлагчийн хувьд олон янзын мэдээлэл судалгаатай танилцсан нь гарцаагүй?
-Судлаач хүний хувьд хэлэхэд усны чанарын асуудлыг байнга ярьж байх хэрэгтэй гэж боддог.
Шинжлэх ухааны академийн холбогдох хүрээлэнгүүдийн усны чанарын талаарх нарийвчилсан судалгаануудыг хийсэн байдаг. Тухайлбал, Монгол Улсын 21 аймаг, сумдын хүн амын ундандаа өргөн хэрэглэдэг худгуудаас сорьц авч, усны чанарыг судалж, тайлан дүгнэлтээ гаргасан байдаг. Үүнээс эш татвал, Өмнөговь аймгийн 15 сумын унданд хэрэглэдэг худгийн усны чанарыг 88 үзүүлэлтээр судлахаар 73 сорьц авсан байдаг. Энэхүү 73 сорьцын 13 нь унданд хэрэглэж болохгүй, 22 нь шууд хэрэглэж болох, үлдсэн нь ариутгах шаардлагатай гэснийг тайланд тэмдэглэсэн байна билээ. Тиймээс бид эрдэмтэн судлаачдынхаа цаг хугацаа, хүн хүч, хөрөнгө мөнгө босгож хийсэн судалгааны тайлангуудыг уншдаг, холбогдох зөвлөмжийг дагаж, асуудлыг шийдвэрлэхэд тусгадаг байх шаардлагатай байна.
Цаг үе
АНУ-ын Калифорнийн бүс нутагт 7 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт болжээ
Өчигдөр буюу пүрэв гарагт АНУ-ын Калифорнийн бүс нутагт 7 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт болсны улмаас Сан Францискогийн булангийн бүс нутгийг хамарсан цунамигийн аюулаас сэрэмжлүүлэх дохиолол ажиллажээ.
АНУ-ын Цунамигаас сэрэмжлүүлэх төвийн мэргэжилтнүүд Калифорнийн Эврикагийн ойролцоох далайн эрэгт 7 баллын хүчтэй газар хөдлөлт болсны дараа пүрэв гарагийн үдээс хойш Калифорниа болон Орегон мужуудад цунамигийн сэрэмжлүүлгийг цуцаллаа.
Газар хөдлөлт пүрэв гарагт орон нутгийн цагаар 10:44 цагт болсон. Газар хөдлөлтийн байршил, чиг баримжаа нь цунами үүсгэж болзошгүй гэсэн түгшүүрийг сэрэмжлүүлсэн. Одоогийн байдлаар ямар нэгэн цунами үүсэх эрсдэл бүртгэгдээгүй байна.
Түүнчлэн Канадын баруун эрэгт цунамигийн сэрэмжлүүлэг одоогоор бүртгэгдээгүй байна. АНУ-ын Геологийн алба (USGS) эхний газар хөдлөлтийн дараах хэдэн цагийн дотор хамгийн багадаа 18 удаа 2.7-аас 4.3 баллын хүчтэй чичирхийлэл бүртгэгдсэн талаар мэдээлжээ.
Ирэх өдрүүдэд, долоо хоногт газар хөдлөлтийн дараах газар хөдлөлтийн чичирхийллийн тоо хэдэн зуугаар нэмэгдэх магадлалтай аж.
Тодруулбал, ирэх долоо хоногт 5 баллын хүчтэй газар хөдлөлт болох магадлал 34 хувьтай байгааг АНУ-ын Геологийн албанаас /USGS/ мэдээлж байна.
Эврика хотын нутаг, газар хөдлөлтийн голомттой хамгийн ойр орших Хумбольдт мужид газар хөдлөлт болсны дараах эхний 3 цагийн дотор 10,000 орчим хэрэглэгч цахилгаангүй болсон тухай PowerOutage.US цахим хуудсанд мэдээлсэн байна гэж ОБЕГ-аас мэдээллээ.
Цаг үе
АТГ: Хууль зөрчсөн журмыг хүчингүй болгуулав
Авлигатай тэмцэх газраас Дуурь бүжгийн эрдмийн театрын удирдлага, зарим албан тушаалтны үйл ажиллагаанд хамаарах асуудлаар Соёл, спорт, аялал, жуулчлал, залуучуудын яаманд хүргүүлсэн Зөвлөмжийн хэрэгжилтэд дүн шинжилгээ хийлээ.
Дуурь бүжгийн эрдмийн театрын захирлын 2024 оны 6 дугаар сарын 10-ны өдрийн А/27 дугаар тушаалаар “Тайз түрээсийн үнэ, жилийн суудлын үнэ бусад тариф”-ыг шинэчлэн баталж, театрын үзвэр үйлчилгээний санал /үнэлгээ/, тайз, талбай ашиглалтын тарифыг тогтоон мөрдүүлэхдээ Соёлын тухай хуулийн 36 дугаар зүйлийн 36.1-д заасан “Төрийн болон орон нутгийн өмчийн соёлын байгууллага нь бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний төлбөрийн хэмжээг үүсгэн байгуулагчтай зөвшилцсөний үндсэн дээр тогтооно” гэснийг зөрчсөн байв.
Авлигын гэмт хэрэг, авлига, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, энэ төрлийн зөрчил давтан гарахгүй байх чиглэлээр Авлигын эсрэг хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.6-д заасан бүрэн эрхийнхээ хүрээнд Авлигатай тэмцэх газраас хүргүүлсэн зөвлөмжийн дагуу “Тайз түрээсийн үнэ, жилийн суудлын үнэ бусад тариф”-ыг Дуурь бүжгийн эрдмийн театрын захирлын албан үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Д.Алтанхуягийн 2024 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн А/45 тоот тушаалаар хүчингүй болгож, хуульд нийцүүлэх арга хэмжээ аван Зөвлөмжийн хэрэгжилтийг хангасан байна гэж АТГ-аас мэдээллээ.
Цаг үе
Улаанбаатарт өдөртөө 12 хэм хүйтэн
Малчид, иргэд, тээвэрчдэд зориулсан мэдээ: Өнөөдөр нутгийн зүүн өмнөд хэсгээр цас орж, нутгийн зүүн хагаст хүйтэн байна.
2024 оны арванхоёрдугаар сарын 06-ны 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Ихэнх нутгаар солигдмол үүлтэй. Говийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсгээр цас орно. Бусад нутгаар цас орохгүй. Салхи ихэнх нутгаар баруун хойноос секундэд 5-10 метр, говь, тал, хээрийн нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Идэр, Тэс, Байдраг голын хөндийгөөр 18-23 хэм, Их нууруудын хотгор, Монгол-Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Эг, Үүр, Хараа, Ерөө, Онон, Улз, Халх голын хөндий, Дарьгангын тал нутгаар 13-18 хэм, Хангайн нурууны өвөр бэл, говийн бүс нутгийн баруун хэсгээр 3-8 хэм, бусад нутгаар 8-13 хэм хүйтэн байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүл багасна. Цас орохгүй. Салхи зүүн хойноос секундэд 5-10 метр. Агаарын температур 10-12 хэм хүйтэн байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүл багасна. Цас орохгүй. Салхи зүүн хойноос секундэд 6-11 метр. Агаарын температур 12-14 хэм хүйтэн байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүл багасна. Цас орохгүй. Салхи зүүн хойноос секундэд 5-10 метр. Агаарын температур 11-13 хэм хүйтэн байна.
2024 оны арванхоёрдугаар сарын 07-ноос 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 11-нийг
хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан төлөв
Арванхоёрдугаар сарын 8-нд Увс нуур, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутгаар ялимгүй цас, 9-нд баруун аймгуудын нутгийн баруун болон хойд, төвийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр, 10-нд баруун аймгуудын ихэнх нутаг, төв, зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи ихэнх хугацаанд секундэд 5-10 метр, 9-нд Алтайн салбар уулсаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Дархадын хотгор болон Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчмоор шөнөдөө 30-35 хэм, өдөртөө 18-23 хэм, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Идэр, Эг, Үүр, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндий, Дарьгангын тал нутгаар шөнөдөө 24-29 хэм, өдөртөө 12-17 хэм, говийн бүс нутгийн баруун өмнөд хэсгээр шөнөдөө 10-15 хэм, өдөртөө 3-8 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 16-21 хэм, өдөртөө 8-13 хэм хүйтэн байна.
-
Улстөр нийгэм2020/12/24
Энэ сарын байдлаар ипотекийн зээлийн хөтөлбөрт 390 гаруй иргэн хамрагджээ
-
Улстөр нийгэм2023/11/30
УИХ: Энэ долоо хоногт чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар
-
Улстөр нийгэм2024/05/09
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан боллоо
-
Улстөр нийгэм2021/08/04
УИХ-ын гишүүн Б. Бат-Эрдэнэ Элчин сайд Раул Дэлгадо Консепсионыг хүлээн авч уулз...