Цаг үе
Ухаан суухыг нь хүлээсээр...
Өрөөн дотор нэг л бүгчим. Тиймээс цонхоо онгойлгохоор очлоо. Өнөөх машин яг л өчигдөр орой байсан тэр л газраа. Бадам ах цонхныхоо шилийг буулгачихсан яг манай өрөөний цонх руу хараад сууж байв.
-Урнаа эгчээ. Бадам ах бас л гадаа ирчихсэн байна. Та дахиад л арын хаалгаар гарч гэр рүүгээ явах уу гэвэл Урнаа эгч бичиг цаасныхаа ажилдаа түүртээд миний хэлж байгаа үгийг ч сайн сонссонгүй.
-Хөөе. Урнаа эгчээ. Бадам ах таныг бас л хүлээгээд зогсож байна гэж чангахан хэлтэл толгойгоо өндийлгөснөө хайхрамжгүй маягаар
-Аан. Тийм үү гэснээ чимээгүй болчихлоо.
Урнаа гэж манай ахлах нягтлан. Юм, юманд тун няхуур ханддаг, цэвэрхэн, жижигхэн биетэй хэрнээ хөөрхөн эгч. Хэзээ ч илүү дутуу хэл аманд өртдөггүй, бас хэнтэй ч эв зүйгээ олчихдог энэ эгчтэй цуг би долоон жил нэг өрөөнд хамт ажиллаж байгаа ч түүнийг нэг л сайн ойлгодоггүй юм. Одоогоос бараг таван жилийн өмнө бөөн уйлаан, нус нулимстайгаа хутгалдсан хүн архи ууж байнга элдэвлэж зовоодог нөхрөөсөө салж, айлын хажуу өрөө түрээслэн ганц охинтойгоо хамт амьдрах болж билээ. Тэр үед
-Та охиноо бод. Яаж ийж байгаад наад гурван өрөө байраа өөрөө ав. Тэр архичнаа хөөгөөд явуулаач гэхэд
-За яахав дээ. Охин бид хоёр сэтгэл амар байхад л болно. Муу ч гэсэн үр хүүхдийн маань эцэг нь шүү дээ. Бид хоёр хаана ч газардахгүй. Амиа аваад явчихна. Харин тэр хүн орох оронгүй болчихвол гудамжиндаа л гарна гэж хэлж байж билээ. Урнаа эгч эрчүүдтэй тун энгийн нийцтэй харьцана. Тэгсэн хэрнээ өөрт нь илүү талтай хандах эрчүүдээс яг л чөтгөр үзсэн юм шиг зугатаана.
-Ганцаараа хичнээн жил амьдрах гэсэн юм бэ? Одоо хань ижилтэй болооч гэхэд дуугарахгүй. Эсвэл
-Аниадаа амьдрал заах нь уу гэснээ гунигтайхан инээмсэглэхээс өөр юу ч хэлдэггүй. Бадам гэж манай харилцагч байгууллагын менежер эр. Ажлын шугамаар ирж уулзсаар бид бие биенийгээ сайн мэддэг болсон билээ. Хөгжилтэй наргианч, бас сүрхий ажилсаг, амь, амьдралдаа тун чамбай эр Урнаа эгчийг сүүлийн хоёр жил эргүүлдэж байгаа ч ганц аятайхан үг сонсож чадаагүйг нь би мэддэг билээ. Энэ тухай бодох зуур Урнаа эгч рүү харлаа. Түүний ажил дуусаж байгаа бололтой.
-Урнаа эгчээ. Хамт гарах уу? Хоёулаа нэг газар орж жаахан сууя л даа. Вино ууж, юм ярьж сууя, таваг хоол хувааж идвэл яасан юм гэвэл Урнаа эгч инээмсэглэснээ
-Болж л байна. Миний дүү цонхоо хаачих гэснээ гарахаар бослоо.
Бид хоёр арын хаалгаар гарч хажуугийн жижигхэн кафед орж суулаа. Чимээ аниргүй, нэг л нам гүм. Юм бодоод л суугаад баймаар тохилог газар ганц шил вино захиалангаа ойр зуурхан юм ярьж хэсэг сууцгаав.
-Урнаа эгчээ. Та яагаад Бадам ахтай уулздаггүй юм бэ? Сайн ч хүн. Сайхан ч хүн шүү дээ гэвэл Урнаа эгч чимээгүйхэн инээмсэглэснээ
-Охины маань аав амьд сэрүүн байгаа шүү дээ гэх нь тэр.
-Таван жилийн өмнө салсан нөхөр чинь үү? Архи ууж таныг элдэвлэдэг, хардаж, зовоодог байсан тэр хүнийг та одоо хүртэл бодож явдаг хэрэг үү гэвэл
-Тийм хүн байгаагүй юмаа. Чи манай Дөшөөг ямар сайхан залуу байсан гэж бодож байна. Миний амьдралын сайхан бүхий л дурсамж тэр хүнтэй хамт өнгөрсөн. Хөөрхий дөө муу талийгаач ээж минь намайг Дөшөөтэй суухад хөл нь газар хүрэхгүй баярлаж, өвөөгөөгөөсөө үлдсэн хөөргийг гарт нь атгуулснаа нулимсаа арчиж байсан юм. Амьдралд нэг л зүйл үнэ цэнэтэй байдаг юм байна гэдгийг эгч нь сайн ойлгож байгаа. Тэр бол анхны хайр... Хөөрхийдөө муу Дөшөөгөө би муугаар бодож чаддаггүй юм гэснээ чимээгүй болчихлоо.
-Тэгвэл та яах гэж салсан юм бэ? гэвэл
-Нэгд охиндоо аавыг нь архи ууж муу муухай явахыг харуулахгүй гэсэндээ. Хоёрдугаарт түүнийг хэзээ нэгэн цагт өөрийнхөө амьдралыг үнэ цэнэтэй байсан юм байна гэдгийг ойлгог гэсэндээ л салсан юм гэх нь тэр.
-Надад бол Бадам ах их сайхан хүн шиг санагддаг гэж хэлтэл
-Чи Бадамыг урьд нь эхнэр хүүхэдтэй байсныг мэдэх үү?
-Үгүй л дээ. Гэхдээ өдий насны хүн насаараа ганцаараа амьдарч яваагүй л байлгүй дээ гэж хэлэхдээ би өөртөө тун итгэлтэй байлаа. Урнаа эгч санаа алдснаа
-Эмэгтэй хүн цаг хугацааны эрхээр бүхий л зүйлийг уучлан боддог. Сэтгэлд буцалж байсан уур бухимдал, атаа хорсол бага багаар дарагдсаар нэг л мэдэхэд яг л цагаан цаас шиг хоосон болж хоцордог юм. Тэр үед дурсамж л босч ирдэг. Нөхрөөсөө салсан хүүхнүүд нөхрөө муулаад, өширхөж, атаа хорсол тээж, амьтан хүнд муу муухайг нь дуудаад гүйж байсныг би л лав мэдэхгүй. Тиймээс Бадамын салсан эхнэр ч гэсэн яг л нэг өдөр нөхрөө ухаан суухыг нь хүлээгээд сууж байгаа байх даа гэж боддог гэв.
-Та тэгээд архичин нөхрөө хүлээгээд л байгаа хэрэг үү гэвэл Урнаа эгч нэг их санаа алдснаа
-Ухаан суухыг нь хүлээж байгаа. Бадамыг ч гэсэн ухаан суухыг нь хүлээж байгаа. Тэр хүн өөрийнхөө босгосон амьдрал үр хүүхэд дээрээ буцаж очих тэр өдрийг ч бас хүлээж байгаа гэснээ дуугаа хураачихлаа.
-Би бол итгэхгүй л байна. Саллаа, өчнөөн жил боллоо. Тэр хүн ухаан суугаагүй шүү дээ гэвэл
-Магадгүй Дөшөөгийн ухаан суухыг би харахгүй ч байж мэднэ. Гэхдээ охин нь аавыгаа ухаан сууж, ямар сайхан амар амгалан амьдрал дунд, ямар хөөрхөн охинтой аз жаргалтай амьдарч байснаа мэдрэхийг харах байлгүй дээ гэснээ инээмсэглэв. Түүний гуниг хурсан нүдний цаана горьдлого найдварын гал асаж байгааг би олж харж билээ.
Урнаа эгчийн үг яагаад ч юм сэтгэлийн мухарт хоргодож үлдчихээд санаанаас гарч өгөхгүй олон өдөр намайг зовоож байлаа. Дөшөө ахыг олох юмсан. Тэгээд Урнаа эгчийн энэ үгийг хэлэх юмсан.
-Урнаа эгч танаас салсан ч гэсэн сэтгэл танаас салаагүй байгаа. Тэр таныг ухаан суухыг, орон гэрээ үр хүүхдээ гээд хүрээд ирнэ гэж хүлээж байгаа шүү гэж очиж чихэнд нь хашгирмаар санагдаж байлаа. Удаан бодсны эцэст Урнаа эгчийн хуучин гэрт явж очлоо. Дөшөө ах аль хэдийнээ байраа зараад нүүчихэж. Гэхдээ байрыг нь худалдаж авсан айлын уриалгахан эзэгтэй худалдах, худалдан авах гэрээн дээрээс Дөшөө ахын утасны дугаарыг өгөхдөө нэг их төвөгшөөсөнгүй. Тэр эзэгтэйгээс Дөшөө ахын утасны дугаарыг авахдаа баярласандаа гар минь салгалан чичирч байлаа. Тэдний хаалгыг дөнгөж хаангуутаа л Дөшөө ах руу залгалаа
-Байна уу? Дөшөө ах уу? Би Урнаа эгчтэй хамт ажилладаг Сараа байнаа гэвэл тэр хайхрамжгүйгээр
-Аан сайн байна уу? Ах нь хүүгээ цэцэрлэгт хүргэж өгөх гээд яаруу явж байна. Эргээд залгаарай гэснээ үг хэлэхийн ч завдалгүй утсаа салгалаа. Тэднийг эвлэрүүлнэ, уулзуулна, Урнаа эгчийн нүдний үзүүрт сүүмэлзэж байсан тэр итгэл найдварын цог бадамлан асахыг харна даа хэмээн бодож байсан дэврүүхэн мөрөөдөл минь унтарч, яг л бүх бие рүү минь ус цэл хүйтэн ус хэн нэг нь цацчих шиг санагдав. Би хий дэмий л
-Урнаа эгч таныг хүлээж байгаа. Охин чинь ч таныг бас эргээд ирнээ гэж бодож суугаа. Ухаан суухыг тань тэд хүлээж байгаа шүү дээ хэмээн амандаа үглэж зогслоо.
Цаг үе
БНСУ-д хөдөлмөрийн гэрээний ажилтан илгээсээр байна
Монгол Улсын Засгийн газар Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам болон БНСУ-ын Засгийн газар Хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн яам хооронд байгуулсан гэрээ, хэлэлцээрийн дагуу хөдөлмөрийн гэрээт ажилтан илгээх үйл ажиллагааг ХХҮЕГ тасралтгүй зохион байгуулан ажиллаж байна.
БНСУ нь 17 улс орноос гадаад ажилтан хүлээн авдаг бөгөөд Монгол Улс 2004 оноос өнөөг хүртэл жил бүр ажиллах хүсэлтэй иргэдийг бүртгэх, илгээх үйл ажиллагааг зохион байгуулдаг Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Цорын ганц Төрийн байгууллага юм.
БНСУ-ын хөдөлмөрийн хөлсний 2024 онд мөрдөгдөж буй хэмжээ цалингийн доод 2,060,740 вон байна.
Өнгөрсөн 2024 онд 722 хүн илгээсэн байна. Хөдөлмөрийн биржийн ажил хайгчаар байршсан иргэдэд улирал тутам ажлын санал ирж, сар бүрийн тогтсон өдөр илгээсээр байна.
Өнөөдөр буюу 2025 оны 04 сарын 02-ны өдөр аж үйлдвэрийн салбарт 22 ажилтан ажиллахаар тус улсыг зорилоо.
Мөн 04 дүгээр сарын 08-нд тогтвортой 13 ажилтан, ХАА, газар тариалан 2 ажилтан, Үйлчилгээ 2 салбарт 5, Барилга 1 ажилтан тус тус илгээхээр бэлтгэл ажил хийгдэж байна.
Мөн барилгын салбарт илгээгдэх иргэн хувийн шалтгаанаар явах боломжгүй гэх хариу өгөөд байгаа аж.
Сүүлийн үед БНСУ-аас ажлын санал ирсний дараа иргэдийн өөрсдийн хариуцлагагүй байдлаас шалтгаангүйгээр хойшлуулах, явахгүй гэх мэт шалтгаан ихээр гарч байгаа тул БНСУ-ын ажил олгогч тухайн ажилтныг 17 улсын ажил хайгч олон дундаас сонгож, тухайн улсдаа татвар төлж, бичиг баримтыг бүрдүүлэн 6 сар орчим хүлээсний дараа хүлээн авах, цаг хугацаа, санхүүгийн тодорхой хохирол амсах эрсдэлтэй байдал удаа дараа үүсгэж байна.
Иймд манай улсын ажил хайгч иргэдийг олноор сонгохгүй байх эрсдлийг үүсгэж байгаа тул ажлын санал ирсэн иргэдийг дээрх асуудал үүсгэхгүй байхыг сануулж байна.
Цаг үе
ХӨСҮТ: Улаанбурхан өвчний батлагдсан тохиолдол 253 болжээ
Цаг үе
Авлигатай тэмцэх газрын даргыг улируулан томилуулах тухай саналыг дэмжив
Улсын Их Хурлын Хууль зүйн байнгын хорооны 2025 оны дөрөвдүгээр сарын 02-ны өдрийн хуралдаанд Монгол Улсын Ерөнхий сайдаас Улсын Их Хуралд ирүүлсэн Авлигатай тэмцэх газрын даргыг улируулан томилуулах тухай саналыг хэлэлцэн шийдвэрлэлээ. Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Н.Учрал Ерөнхий сайдын саналыг танилцууллаа.
Авлигатай тэмцэх тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1, 21.4-т заасныг тус тус үндэслэн Авлигатай тэмцэх газрын даргаар Зандраагийн Дашдавааг улируулан томилуулахаар саналаа ирүүлжээ. З.Дашдавааг Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 37 дугаар тогтоолоор Авлигатай тэмцэх газрын даргаар томилсон бөгөөд бүрэн эрхийнхээ хугацаанд хуульд заасан чиг үүргээ хариуцлагатай, шударгаар, үр дүнтэй хэрэгжүүлэн ажилласан хэмээн танилцууллаа.
З.Дашдаваа нь 1974 онд Хэнтий аймгийн Өндөрхаан хотод төрсөн. 51 настай, яс үндэс халх, эрэгтэй. Дээд боловсролтой, хуульч мэргэжилтэй, хууль зүйн ухааны доктор, Монгол Улсын гавьяат хуульч болохыг Н.Учрал сайд танилцуулав. Тэрбээр 1995 оноос 2019 оныг хүртэл цагдаагийн байгууллагад хэрэг бүртгэгч эрүүгийн төлөөлөгчөөс эхлээд Цагдаагийн ерөнхий газрын Дотоод хяналт шалгалт, аюулгүй байдлын хэлтэс, тасгийн дарга, хэлтсийн дарга, дэд даргаар дэвшин ажиллаж улмаар 2019 онд Авлигатай тэмцэх газрын даргаар томилогдсон байна. Тэргүүн комиссар З.Дашдаваа нь цагдаагийн байгууллагад 24 жил, Авлигатай тэмцэх газарт зургаа дахь жилдээ, хууль сахиулах байгууллагад 30 дахь жилдээ ажиллаж байгаа аж.
Үргэлжлүүлэн З.Дашдаваагийн томилогдон ажилласан хугацааны үйл ажиллагааны талаар дэлгэрэнгүй танилцуулав. Өнгөрсөн хугацаанд төрийн өндөр албан тушаалтнууд холбогдсон, улсын аюулгүй байдал, эдийн засагт сөрөг үр дагавар бүхий олон их наяд төгрөгөөр хэмжигдэх хохиролтой авлигын хэргүүдийг богино хугацаанд шалган тогтоох ажлыг удирдан, хууль сахиулах байгууллагуудтай хамтран хянан шийдвэрлэсэн байна. Мөн олон улсын байгууллагуудын хамтын ажиллагааны хүрээнд Ази-Номхон далайн орнуудын хууль сахиулах байгууллагуудын сүлжээ байгуулах эхлэлийг тавьж, хөрөнгө буцаах байгууллага хоорондын авлигын эсрэг сүлжээний харилцаа хамтын ажиллагааг улам бүр өргөжүүлэн батжуулахад үнэтэй хувь нэмрээ оруулсан гэв. Гадаад улсын ижил чиг үүрэг бүхий байгууллага болон олон улсын байгууллагатай хамтран ажиллаж, гадаад улсад байгаа гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө орлогыг битүүмжлэх, хураан авах, хөрөнгө буцаан авах үйл ажиллагааны хүрээнд 2021-2024 онд нийт 13.9 сая ам.долларын үнэ бүхий хулгайлагдсан хөрөнгийг улс орондоо буцаан авчирч, улсын орлого болгосон байна. Мөн хуулийн дагуу ХАСХОМ гаргагч нийтийн албан тушаалтан өөрийн болон гэр бүлийн гишүүдийн татвар ногдох орлогоо үнэн зөв мэдүүлээгүй нөхцөл байдлыг шалган 2023 онд 8.3 тэрбум төгрөгийн зөрчил илрүүлж, 637 сая төгрөг, 2024 онд 2.1 тэрбум төгрөгийн зөрчилд 136.4 сая төгрөгийн нөхөн татвар, торгууль, алданги ногдуулж барагдуулсан юм байна.
Авлигын эсрэг олон нийтийг соён гэгээрүүлэх урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр хүүхэд залуучуудад шударга ёсны үнэ цэн, үнэт зүйлийг ойлгуулах, хүмүүжил дадлын бий болгоход туслах, авлигыг үл тэвчих үзэл санааг түгээн дэлгэрүүлэх үйл ажиллагааг өргөн хүрээнд тодорхой бүлгийн онцлогийг харгалзан зохион байгуулсан нь зохих үр дүнд хүрч үнэлгээгээр хүүхэд залуучуудын шударга байдлын түвшин 0.8 пунктээр нэмэгдсэн үзүүлэлттэй байгааг Н.Учрал сайд онцолсон юм. З.Дашдаваа нь улс төр, бизнесийн бүлэглэлийн нөлөөллөөс ангид, хууль шударга, ёсны зарчмыг дээдэлж, хүний эрхийг хангаж, хуулиар хүлээсэн чиг үүргээ чин шударгаар нэр төртэй биелүүлж ирснийг онцлон Авлигын эсрэг хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.4-т заасныг баримтлан Монгол Улсын Ерөнхий сайд Авлигатай тэмцэх газрын даргаар албан тушаалд улируулан томилуулах саналтай байгаа гэв.
Н.Учрал сайдын дээрх танилцуулга болон хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир, Г.Уянгахишиг, Ж.Алдаржавхлан, Ч.Ундрам, Д.Цогтбаатар нар асуулт асууж, хариулт авсан юм. Мөн Улсын Их Хурлын гишүүн П.Сайнзориг, Д.Ганбат, Г.Уянгахишиг, Б.Энхбаяр, М.Нарантуяа-Нара, Ч.Ундрам нар үг хэлэв.
Авлигатай тэмцэх нь бүх нийтийн үйл хэрэг бөгөөд үүнд Авлигатай тэмцэх газар бүхий л үйл ажиллагааг нэгтгэн, энэ төрлийн гэмт хэргийг таслан зогсоож, илрүүлж, хариуцлага тооцох ажлыг гүйцэтгэдэг онцлогтойг гишүүд тодотгон тэмдэглээд, цаашид бүх нийтийн соён гэгээрүүлэх, авлигыг үл тэвчих хандлагыг түгээн дэлгэрүүлэх чиглэлээр илүү эрчимтэй ажиллахыг хүссэн юм. Түүнчлэн Авлигын төсөөллийн индексийг сайжруулах чиглэлд анхаарах, шаардлагатай бол санал хүсэлтээ Улсын Их Хурал, Хууль зүйн байнгын хороонд нээлттэй ирүүлж, түүнийг нь дэмжин ажиллахаа илэрхийлж байв. Г.Уянгахишиг гишүүн, Авлигатай тэмцэх газрын даргын үйл ажиллагааны үнэлгээг бүрэн эрхийнх нь хугацаагаар тодорхойлдог үнэлгээ, шалгууртай байх нь зүйтэй хэмээсэн бол Д.Ганбат гишүүн З.Дашдаваа даргын авлигатай тэмцэх эрмэлзлэл, үйл ажиллагааг үнэлж, дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн. Төрийн өмчийн компаниудад авлигын гол асуудлууд үүсдэг бөгөөд үүнийг хянахад бэрх болж байгаа талаарх З.Дашдаваа даргын үгэнд анхаарал хандуулахыг Б.Энхбаяр гишүүн онцлоод, аливаа улсын авлигын эсрэг тэмцэл нь улс төрөөс, Засгийн газраас, улс төрчдийн манлайллаас ихээхэн хамаардаг гэв.
Ингээд санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон Улсын Их Хурлын 18 гишүүний 16 нь Монгол Улсын Ерөнхий сайдаас Улсын Их Хуралд ирүүлсэн Авлигатай тэмцэх газрын даргыг улируулан томилуулах тухай саналыг дэмжив. Иймд энэ талаарх санал, дүгнэлтээ чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар боллоо.
-
Цаг үе2021/11/15
Шимтгэлийг нь төр хариуцан төлөх даатгуулагчид хэн хамаардаг вэ
-
Цаг үе2024/10/03
Улаанбаатар метроны барилга угсралтын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах I шатны т...
-
Урлаг спорт2020/11/06
Соёлын сайдын зөвлөл анхдугаар хуралдаанаа хийлээ
-
Шударга мэдээ2023/10/17
Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн төслийг тохирч үзэглэлээ