Цаг үе
Жилд дунджаар сая гаруй эмэгтэй хөхөндөө силикон шахуулдаг
Хүүхнүүд хөхөө сайхан хэлбэртэй, том байлгахын төлөө бүхнийг хийхэд бэлэн байдаг. Гэтэл зарим нь хэтэрхий том хөхнөөсөө болоод хүзүү, сээр нь байнга өвдөх, мөн таарах хөхөвч олдохгүй “ихэр хүүхдийн малгай” адил юм хайх хэрэг гардаг. Тиймээс тэдний зарим нь хэт том хөхөө багасгах, унжсан бол сойлгох мэс засал хийлгэдэг.
Хөхний хэлбэр болон хэмжээгээ голсноос болж эмэгтэйчүүд өөртөө сэтгэл хангалуун байж чаддаггүйгээс сексийн амьдралдаа ч тааруу ханддаг болох нь энүүхэнд. Сайхан хөхтэй байснаа хүүхэд төрүүлээд унжсанаас үүдэн уур уцаартай нэгэн болох бөгөөд энэ нь гэр бүлийн хэвийн уур амьсгалд ч сөргөөр нөлөөлж эхэлдэг. Гэхдээ өнөөдөр том хөхгүй, хөх муутай байх нь толгой гашилгаад байх асуудал биш болсон. Энэ тал дээрх судалгааны ажлууд хөгжингүй улс оронд их хийгддэг болсон. Тэдгээр оронд хөхний гоо сайхны мэс заслын эрэлт хэрэгцээ ч их байдаг.
Ер нь бол хөх томруулахад механик арга буюу иллэг, гормон эмчилгээ, тосон түрхлэг, эм, тариа хэрэглэх, гель тарих, имплант суулгах зэрэг хэд хэдэн арга байдаг.
Гэхдээ аппаратын тусламжтай иллэг хийх болон гормон эмчилгээ зэрэг нь эмчилгээний явцад л хөхийг бага зэрэг томруулахаас биш эмчилгээ зогсонгуут хэлбэр хэмжээ нь хуучин байдалдаа орчихдог. Эдгээр эмчилгээ нь хөхний эд эсэд шууд нөлөөлж зарим тохиолдолд булчирхайг ч гэмтээж болох талтай.
Харин хөхний булчирхайг огт хөндөлгүйгээр томруулдаг, хамгийн найдвартай, урт хугацааны үр дүнтэй, олон хүүхнүүдийн хүслийг биелүүлж чаддаг арга бол имплант суулгах юм.
Имплант нь силикон ба физиологийн уусмалаар дүүргэсэн гэж хоёр янз байдаг. Силиконоор дүүргэсэн имплантыг 1992 онд АНУ-д хуулиар хорьсон ч Европын зарим улсад болон өмнөд хөршид өнөөг хүртэл мэр сэр суулгасаар байна. Харин физиологийн уусмалаар дүүргэгдсэн имплант нь аль ч улсын хуулиар хүлээн зөвшөөрөгдсөн байдаг бөгөөд дэлхий дээр жилд дунджаар сая гаруй эмэгтэйчүүд ийм хөх суулгуулдаг.
Физиологийн уусмалаар дүүргэдэг имплантыг суга, хөхний нөсөөт хэсэг мөн түүний доогуур аль нэг хэсэгт 1.5-2 см урттай зүслэг хийж тавьдаг. Мэс засал нь 30-40 минут үргэлжилнэ. Анхааруулж хэлэхэд имплант нь гэмтэл болон бусад гадны нөлөөнөөс болж хэдхэн сар цаашлаад тав, арван жилийн дараа ч хагарч болно. Гэхдээ энэ нь зургаан мянгад нэг тохиолдох бөгөөд имплантын доторх нь хүний биед хоргүй физиологийн уусмалаар дүүргэгддэг учраас дуслын тариа адил биед уусч ямар ч сөрөг нөлөө үзүүлдэггүй. Түүнчлэн “хөх” нь хагарсан тохиолдолд үнэгүй солих ёстой.
АНУ, Герман, Япон зэрэг орны компанийн имплантууд тусгай тэмдэг дугаартай байдаг. Өөрөөр хэлбэл, та өөртөө ямар үйлдвэрийн ямар дугаартай имплант тавиулснаа мэдэж байх хэрэгтэй. Гэвч эргүүлээд энэ гелийг биенээс авахдаа зөвхөн хөхтэй нь хамт тайрах л арга байдгийг анхаараарай. Ийм төрлийн имплантыг хүүхэд төрүүлээгүй тэр ч байтугай Европын зарим улсуудад насанд хүрээгүй хүний биед ч тавихыг зөвшөөрдөг.
Мөн янз бүрийн өвчин эмгэг, тэр тусмаа хорт хавдрын улмаас хөхөө тайруулсан эмэгтэйчүүдэд ч суулгуулдаг юм байна. Гадны биет суулгуулахаас татгалзсан нэг хэсэгт нь өөрийнх нь өөхийг сороод хөхөнд нь тарьж болох боловч аяндаа хэмжээ нь багасдаг учраас нэг их сайхан үр дүнтэй болдоггүй. Яагаад гэвэл хэдийгээр өөрийнх нь өөх ч гэсэн хөхний булчирхайн цоргыг бөглөж улмаар өөр өвчин эмгэг үүсгэж болох юм. Харин хэдий ийм “хиймэл хөхтэй” ч гэсэн хүүхдээ хөхүүлж болдог нь сайн мэдээ. Гэсэн ч энэ бүх арга нь тийм ч их хүсүүштэй зүйл биш дээ.
Цаг үе
Т.Даваадалай: Улаанбаатар хотыг нэгдсэн стандарттай, хүртээмжтэй хот болгоход анхаарч ажиллаж байна
Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн орчны хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Гэрээсээ гарцгаая” аяны хүрээнд УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун, нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай болон холбогдох албаныхан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл Улаанбаатар хотын гудамж, замын нөхцөл байдлыг үнэлж, үйлчилгээний газрууд, нийтийн тээврээр үйлчлүүллээ. Энэ үеэр хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн Улаанбаатар хотод амьдрахад ямар бэрхшээл тулгардаг, тэдгээрийг хэрхэн шийдвэрлэх талаар хэлэлцэж, гаргалгааг ярилцлаа.
“Гэрээсээ гарцгаая” аяны хүрээнд 2.5 км замыг туулахдаа эхлээд үйлчилгээний байгууллагын нөхцөл байдалтай танилцлаа. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн, тэр дундаа тэргэнцэртэй иргэн дэлгүүр, хоолны газар зэрэг үйлчилгээний байгууллагаар үйлчлүүлэхэд орц, гарцын асуудал хамгийн их саад болдог. Ихэвчлэн налуу зам байдаггүй. Ороход хаалганы хөндлөвч төмөртэй хэсгүүд саад учруулж байлаа.
Үүний дараа Улаанбаатар хотын төвийн гудамжаар явган замын нөхцөл байдалтай танилцлаа. Улаанбаатар хотоос төвийн бүсийн гол, гудамж замын 15 байршилд 59.6 км явган замыг байгалийн чулуугаар жигдэлж, нэг стандарттай болгож байгаа нь бүх иргэнд ээлтэй, хүртээмжтэй байдлыг бий болгох зорилготой. УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун, нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл хуучин явган замтай хэсгээр явахад эвдрэл, гэмтэл, доголтой хэсгүүд таарч байв. Хуучин явган замын хээтэй болон хөндлөн хийцүүд, эвдрэл нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн явах саад учруулдаг. Ийм замаар тэргэнцэртэй хүн удаан явахад бөөр өвддөг гэдгийг тэргэнцэртэй иргэд хэлж байв. Хүүхдийн тэрэгтэй явахад ч гэсэн хүндрэлтэй, донсолгоотой байдаг гэнэ. Харин байгалийн чулуугаар шинэчилж байгаа явган замууд нэг жигд учраас бэрхшээл байхгүй гэсэн юм.
УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун “Монголд хөгжлийн бэрхшээлтэй 10 хүн тутмын 6 нь олдмол бэрхшээлтэй байдаг. Хамгийн энгийн жишээг та бүхэн сая харлаа. Тэргэнцэртэй хүн үйлчилгээний газрууд руу ороход налуу зам байдаггүй. Хотын явган хүний зам нэгдсэн стандартгүй байгаа нь зорчиход хүндрэл үүсгэдэг. Бид Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн тухай конвенцын хүрээнд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн оролцоог дэмжиж ажиллах үүрэгтэй. Үүний нэг жишээ болгож “Гэрээсээ гарцгаая” аяныг хэрэгжүүлж байна. Биет байдлаар орчны хүртээмжийг хэрхэн сайжруулах вэ гэдэгт шалгуур үзүүлэлтүүдийг ийнхүү туршиж байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хангах, амьдрах орчныг дээшлүүлэх зорилгоор нутгийн удирдлагын байгууллагуудын оролцоог сайжруулахын тулд 32 шалгуур үзүүлэлт бүхий 13 бүлэг төлөвлөгөөг тусгасан гарын авлагыг мөн боловсруулсан” гэдгийг хэллээ.
Нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай “Гэрээсээ гарцгаая” аяныг дэмжиж, 2.5 км газарт явган зам, үйлчилгээний байгууллагууд, нийтийн тээврээр зорчлоо. Хот гэдэг бол ганцхан хүнд зориулагдаагүй. Хот бүх хүнд тэгш, хүртээмжтэй орчин нөхцөлтэй байх ёстой. Улаанбаатар хотод хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн орчны хүртээмжийг сайжруулахад дутагдалтай зүйлс нэлээд ажиглагдлаа. Үйлчилгээний газрууд налуу замаа шийдэж өгөх хэрэгтэй. Нийтийн тээврийн жолооч нар хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнтэй хэрхэн харьцах, тэдэнд хэрхэн туслахад суралцмаар байна. Явган хүний замыг нэгдсэн стандартаар шинэчлэх нь чухал байна. Улаанбаатар хотын зүгээс нэгдсэн стандарттай, хүртээмжтэй хотыг бий болгоход уялдаа холбоотой ажиллана” гэдгийг тодотгов.
“Гэрээсээ гарцгаая” аяны хүрээнд дараагийн зогсоол нийтийн тээврээр үйлчлүүлэх байв. Тэргэнцэртэй иргэн нийтийн тээврээр үйлчлүүлэхэд орц, гарцын асуудал мөн хүндрэлтэй байдаг. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд зориулсан буух товчлуурыг ашиглаж сурах, бууж, суух налуу замыг ашиглаж сурах хэрэгтэй. Үүний тулд нийтийн тээврийн жолооч нарыг сургалтад хамруулах ажлыг зохион байгуулах талаар аянд оролцогсод хэлэлцэв. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төвийн гаднаас аяны маршрут өндөрлөж, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл санал бодлоо хуваалцаж, нийслэлийн Засаг даргын орлогч Т.Даваадалай, УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун нар санал хүсэлтүүдийг бодит ажил хэрэг болгоход гар бие оролцохоо илэрхийллээ.
Цаг үе
Нийслэлийн цэцэрлэгийн цахим бүртгэл өнөөдөр дуусна
Нийслэлийн хүүхдийн цэцэрлэгийн цахим бүртгэл үргэлжилж байна. 2025-2026 оны хичээлийн жилд улсын хэмжээнд 278,290 хүүхдийг сургуулийн өмнөх боловсролд хамруулах хэрэгцээ үүснэ. Үүний 135,582 хүүхэд нь нийслэлд хамаарна.
Нийслэлийн хүүхдийн цэцэрлэгийн бүртгэлийн системд наймдугаар сарын 15-ны байдлаар 104,031 хүүхдийн бүртгэлийг баталгаажуулжээ. Нийт хамрагдах хүүхдийн 76,7 хувь цахим бүртгэлээ баталгаажуулсан байна.
- Хоёр настай хүүхэд -22.762
- Гурван настай хүүхэд -24.693
- Дөрвөн настай хүүхэд -27.563
- Тав настай хүүхэд -29.031 бүртгүүлсэн байна. Цэцэрлэгийн цахим бүртгэл өнөөдөр дуусна.
Иргэд хүүхдээ цэцэрлэгт хамруулах үйлчилгээг авахдаа дараах зүйлсийг анхаарна уу.
- Өөрийн болон хүүхдийнхээ хаягийн бүртгэл, мэдээллийг нягталж, баталгаажуулсан байх;
- Таны хүүхэд өнгөрсөн жил цэцэрлэгт хамрагдсан бол тухайн цэцэрлэгтээ “Үргэлжлүүлж явах” эсэх сонголтыг хийх;
- Хэрвээ шилжилт хөдөлгөөнийг энэ хугацаанд хийх бол 2025 оны наймдугаар сарын 15-ны өдрөөс өмнө баталгаажуулсан байх ёстой аж.
Цаг үе
Карго хүргэлтийн ажилчид гар утас хулгайлжээ
Бүртгэгдсэн дуудлага мэдээлэлтэй холбогдуулан цагдаагийн байгууллагаас шалгалтын ажиллагаа явуулахад 26-27 насны 2 этгээд Samsung, Redmi, iphone, Huawei, Oppo маркийн нийт 30 орчим ширхэг гар утсыг хулгайлсан болох нь тогтоогдож, мөрдөн шалгах ажиллагаа үргэлжилж байна.
Энэ төрлийн хулгайлах гэмт хэрэг нь иргэдийн анхаарал болгоомжгүй байдлыг ашиглан үйлдэгддэг тул болзошгүй эрсдэлээс хамгаалж, өөрийн санхүү, эд хөрөнгийн аюулгүй байдалд хариуцлагатай хандахыг зөвлөж байна.
