Монгол орон бол өргөн уудам хээр тал, нүүдэлчин соёл уламжлалаа хадгалан авч үлдсэн дэлхийд цөөн улсын нэг төдийгүй Евразийн хялганат хээрийн Төв Азийн хэсгийг төлөөлдөг. Хээр, тал нутаг, нүүдэлчдийн соёл нь Монгол Улсын Үндэсний өв уламжлалын бэлгэдэл, цөм нь юм.

Дорнод Монголын хээр бол өнөөг хүртэл үндсэн хэв шинжээ авч үлдсэн хээрийн экосистемийн томоохон төлөөлөл бөгөөд бүтэц, биологийн олон янз байдал нь харьцангуй цогц төдийгүй нүүдэлчин соёл иргэншил нь олон зууны турш хэвээр үргэлжилж буй экологи, эволюцийн хувьд маш чухал нутаг билээ.

Монгол Улс 2014 онд нийт 12 газрыг Дэлхийн өвд бүртгүүлэхээр урьдчилсан жагсаалтанд оруулсан байдаг. Тэдгээрийн нэг нь үндэсний цуврал өв болох Дорнод Монголын Хээр буюу Дорнод Монголын ДЦГ, Тосон хулстайн БНГ, Яхь нуурын БНГ, Баянцагааны тал БНГ, Жаран тогооны тал БНГ зэрэг МУ-ын хамгаалалттай газар нутгууд юм.

Нэр дэвшсэн дээрх үндэсний цуврал өвүүдийн өнөөгийн нөхцөл байдал нь “Дэлхийн өвийн конвенцийн удирдамж”-ийн дагуу шаардлага хангаж буй эсэх нь тодорхой бус хэвээр байв. Иймд БОАЖЯ, ЮНЕСКО-гийн Монголын Үндэсний Комисс болон ХБНГУ-ын Байгаль Орчны Яамны Байгаль хамгаалах сангийн дэмжлэгтэйгээр ХБНГУ-ын “Михайл Зукков Сан” болон “Монголын шувуу хамгаалах төв” хамтран Дорнод Монголын хээрийн дээрх үндэсний цуврал нутгуудыг “Дэлхийн өвд” бүртгүүлэх боломжтой эсэхийг тодорхойлох судалгааг 2019- 2020 онд гүйцэтгэсэн юм.

Дээрх судалгааны хүрээнд цуглуулсан болон зохион байгуулсан бүхий л мэдээлэл, үр дүнг нэгтгэн тайлан боловсруулсан бөгөөд үр дүнд дараах үндсэн зөвлөмжүүдийг гаргасан.

Үүнд:

Дорнод Монголын хээр нь Дэлхийн өвийн конвенцийн үйл ажиллагааны удирдамжийн (ix) ба (x) шалгуурыг цуврал өвөөр хангах боломжтой.

Урьдчилсан жагсаалтад буй нэр дэвшүүлэхээр санал болгож буй дээрх таван тусгай хамгаалалттай газар нутаг нь удирдамжийн шаардлагыг хангаж байна гэж үзсэн.

Дээрх газруудын хамгаалалт, бүрэн бүтэн байдал, өнөөгийн төлөв, ойрын хугацаанд ирж болох дарамт зэргээс үзэхэд Дэлхийн өвд нэр дэвшүүлэх ажлыг хугацаа алдалгүй эхлүүлэх нь чухал байна.

Ийнхүү дээрх цуврал нутгуудыг Дэлхийн өвд байгалийн өвийн ангиллаар нэр дэвшүүлэх номинацийн ажил албан ёсоор эхэлж байна гэж БОАЖЯ-наас мэдээллээ.