Цаг үе
Цөөн хүн амтай улсуудын авлигатай тэмцэх стратеги

Цөөн хүн амтай улс орнууд авлигыг илрүүлэх, түүнтэй тэмцэхэд тодорхой бэрхшээлтэй тулгардаг тухай би өмнөх нийтлэлдээ дурдаж байсан. Хүн бүр нэг нэгнээ мэддэг газарт шийдвэр гаргах албан тушаалтан болон оролцогч талуудын хооронд хувийн харилцаа холбоо үүсэх нь бараг л тодорхой зүйл юм. Энэ нь ашиг сонирхлын зөрчлөөс ангид байхад хүндрэл учруулаад зогсохгүй төрийн шийдвэр гаргах үйл явц бодитоор явуулах хүчин чармайлтыг сааруулах албан бус соёлыг бий болгодог байна.
Цөөн хүн амтай улс орнуудад авлигаас үүдэлтэй асуудлууд нь тодорхой шийдлүүдийг шаарддаг. Эдгээр асуудлыг шийдэхэд тус болох хэд хэдэн арга байдаг:
§ Авлигыг нэрээр нь нэрлэх: Нийтийн албан тушаалтан хувийн ашиг сонирхлыг нийтийн ашиг сонирхлоос урьтал болгох буюу төрийн нэрийн өмнөөс өөрт олгогдсон эрх мэдлээ ашиглан өөрийн хамаарал бүхий этгээдэд үйлчлэх нь авлигын нэг хэлбэр юм. Уг харилцаа нь ихэвчлэн мөнгө өгч авалцдаггүй нь олон нийтийн итгэлийг урвуулан ашигласан үйлдлээ авлигын шинжтэй үйлдэл гэхээсээ илүүтэй хүмүүс хоорондын буюу нийгмийн харилцаа мэт харагдуулдаг байна. Дээрх үйлдлийг зүгээр өнгөрөөсөөр байвал авлигатай тэмцэх ямар ч хүчин чармайлт үр дүнд хүрэхгүй. Иймд авлигын энэ хэлбэрийг хэвийн бус үйлдэл гэдгийг нийтийн дунд хэвшүүлэхийн тулд ураг төрлийн авлигын шалтгаан, илрэх хэлбэр, түүнээс үүдэлтэй хор уршгийг олон нийтэд тогтмол мэдээлж системтэй боловсрол олгох шаардлагатай байна.
§ Олон нийтийн санаа бодлыг ашиглах: Нягтарсан нийгмийн бүлэг, энэ бүлэгт магадгүй албан бус нийгмийн хориг арга хэмжээ нь (нийгмийн гадуурхалт, хавчлага болон гутаан доромжлол) илүү хүчтэй байж авлигыг хязгаарлах ач холбогдлыг нэмэгдүүлж болох юм. Дээр дурдсанчлан, өөрийн ойр дотнын хүмүүст эрх мэдлээ ашиглан туслалцаа үзүүлж байгаа үйлдлийг нийтээрээ авлигын нэг хэлбэр гэж хүлээж авахгүй, энгийн үзэгдэл мэт үзэх нь олон нийтийн өмнө ч ичиж, санаа зовохгүй байх нөхцөлийг бүрдүүлж болзошгүй юм. Гэвч авлигын эсрэг тэмцэгчид шударга ёсыг бэхжүүлэхийн тулд зүй бус үйлдэл гаргасан этгээдийг ичгүүртэй байдалд оруулах болон нийгмийн бусад хориг арга хэмжээг ашиглах арга замыг хайж олох шаардлагатай.
§ Шийдвэр гаргах үйл явцад эр бүхий албан тушаалтан нь хувь хүний үзэл суртлаас ангид, нөлөөнд автахгүй байх: Дээр дурдсанчлан цөөн хүн амтай нийгэмд олон хүн амтай нийгэмд хэрэгжих боломжтой ашиг сонирхлын зөрчлийн хатуу дүрмийг хэрэгжүүлэхэд хэцүү байдаг. Цаашилбал, “албан ёсны” ашиг сонирхлын зөрчилгүй байсан ч жижиг улс орнуудад төрийн шийдвэр гаргагчид шийдвэрт нь нөлөөлөх зарим хүмүүстэй хувийн харилцаа холбоотой байх магадлал өндөр байдаг. Жишээлбэл, ажилд томилох үүрэг бүхий албан тушаалтнууд ажилд орохоор хүсэлт гаргасан хүмүүсийн дор хаяж нэгтэй нь холбоотой байдаг. Тиймээс цөөн хүн амтай улс орнууд аль болох хувийн холбоо хамаарлыг арилгахад илүү их анхаарал хандуулах ёстой.
§ Олон улсын хамтын ажиллагаа: Жижиг улс орнуудын хувьд авлигын эсрэг хуулиудыг идэвхтэй хэрэгжүүлэхэд тулгарч буй хүндрэлийг даван туулах өөр нэг арга бол олон улсын хамтын нийгэмлэгийн тусламжийг эрэлхийлэх явдал юм. Жишээлбэл, олон улсын хамтын ажиллагаа. Зөвхөн гаднын хүмүүс ашиг сонирхлын зөрчилтэй байх магадлал бага гэх ойлголтын улмаас бус цөөн хүн амтай улс орнуудад авлигатай тэмцэх зэрэг аливаа асуудалд өндөр түвшний мэргэжлийн боловсон хүчин дутмаг байдагтай холбоотой юм. Тухайлбал, олон улсаас зохих мэргэжилтэй боловсон хүчин хэлбэрээр тусламж, дэмжлэг үзүүлбэл учирч буй хүндрэлийг хөнгөвчилж болно.
Авлигатай тэмцэхэд нэг төрлийн арга барил байдаггүй, бүх жижиг улс оронд авлигатай тэмцэх нэг жор байдаггүй нь бас үнэн. Гэсэн хэдий ч маш жижиг харьяаллын бүсүүдэд авлигатай тэмцэх стратеги боловсруулахдаа эдгээр улсуудад тулгардаг нийтлэг сорилтуудыг хүлээн зөвшөөрч, жижиг байдлын зарим давуу талыг ашиглахын зэрэгцээ сул талыг нь арилгах авлигын эсрэг стратегийг боловсруулах нь ашигтай юм.
Эх сурвалж: https://globalanticorruptionblog.comЦаг үе
УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь
Өнөөдөр буюу 2025 оны тавдугаар сарын 12-ны Даваа гарагт цахилгаан шугам сүлжээнд хийх засварын хуваарийг танилцуулж байна. Хэрэглэгчид ээ, засвар хийх хугацаанд хэрэглээгээ түр зохицуулна уу.
ЖИЧ: Цаг агаарын нөхцөл байдлаас шалтгаалан хуваарьт өөрчлөлт орвол, гэрээт бүртгэлтэй утасны дугаарт мэдээлэл хүргэх болно. Засварын ажлыг тухайн тоноглолоос хүчдэлээс бүрэн чөлөөлсний дараа хийдэг нөхцөл байдлыг харгалзан үзэж, хүлээцтэй хандахыг хэрэгчлэгч та бүхнээс хүсье.
Цаг үе
Улаанбаатарт өдөртөө 22 хэм дулаан
Малчид, иргэд, тээвэрчдэд зориулсан мэдээ: Тавдугаар сарын 12-нд Баруун болон төвийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр бороо орж, сэрүүснэ.
2025 оны тавдугаар сарын 12-ны 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Ихэнх нутгаар үүлшинэ. Баруун болон төвийн аймгуудын ихэнх нутгаар, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар бороо орно. Бусад нутгаар бороо орохгүй.
Салхи нутгийн баруун хагаст баруун өмнөөс баруун хойш эргэж, бусад нутгаар баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр, нутгийн зарим газраар секундэд 13-15 метр хүрч ширүүснэ.
Нутгийн хойд хэсгээр сэрүүсэж Алтай, Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчмоор 13-18 хэм, Хэнтийн уулархаг нутаг болон Тэрэлж голын хөндийгөөр 16-21 хэм, Алтайн өвөр говь болон говийн бүс нутаг, Дорнод-Дарьгангын тал нутгаар 28-33 хэм, бусад нутгаар 20-25 хэм дулаан байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Үдээс хойш бага зэргийн бороо орно. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 5-10 метр, зарим үед секундэд 13-15 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. 20-22 хэм дулаан байна. Оройдоо сэрүүснэ.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Үдээс хойш бага зэргийн бороо орно. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 5-10 метр, зарим үед секундэд 14-16 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. 19-21 хэм дулаан байна .Оройдоо сэрүүснэ.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бороо орно. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 7-12 метр. Сэрүүсэж 16-18 хэм дулаан байна. Оройдоо сэрүүснэ.
2025 оны тавдугаар сарын 13-наас 17-ныг хүртэлх
цаг агаарын урьдчилсан төлөв
Тавдугаар сарын 13-нд баруун болон говийн аймгуудын нутгийн зарим газар, төв болон зүүн аймгуудын ихэнх нутгаар,14-нд баруун болон зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсэг, төвийн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 15-нд баруун аймгуудын нутгийн зарим газар, төвийн аймгуудын нутгийн баруун болон өмнөд, зүүн аймгуудын нутгийн баруун, говийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр, 16-нд нутгийн зарим газраар бороо, нойтон цас орно. Салхи 13,15-нд говь, тал, хээрийн нутгаар, 14-нд нутгийн зарим газраар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. Дархадын хотгор, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Орхон-Сэлэнгийн сав газар, Идэр, Тэс, Эг, Үүр, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө 4 хэмийн хүйтнээс 1 хэмийн дулаан, өдөртөө 10-15 хэм дулаан, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 9-14 хэм, өдөртөө 22-27 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 2-7 хэм, өдөртөө 16-21 хэм дулаан байна.
Цаг үе
Нийт 3559.4 сая ам.долларын бараа, түүхий эд импортолжээ
Гаалийн ерөнхий газраас импортын статистикийн мэдээллийг танилцууллаа. Манай улс дэлхийн 130 орноос гарал үүсэлтэй бараа импортлосноос БНХАУ-д 35.2 хувь, ОХУ-д 26.7 хувь, Япон-д 13.2 хувь; АНУ-д 4.4 хувь, БНСУ-д 4.1 хувь тус тус ногдож байгаа нь нийт импортын дүнгийн 82.5 хувийг эзэлж байна.
2025 оны эхний 4 сарын дүнгээр импортоор нийт 3559.4 сая ам.долларын бараа, түүхий эд оруулсан нь 2024 оны мөн үеэс 133.2 сая ам.доллараар буюу 3.9 хувиар өссөн байна.