Үзэл бодол
Жолоочийн даатгалын тухай хууль хоцрогджээ
Хүний амьдралд тохиолдож болох тааламжгүй үйл явдлын эрсдэлийг бууруулах, учрах хохирлыг хамгийн богино хугацаанд арилгах үр дүнтэй санхүүгийн арга бол даатгал юм. Монгол Улсад бие даасан хуультай, албан журмаар даатгуулах 7 төрлийн даатгал байдаг. Эдгээрийн дотроос олон түмэндээ хүртээмжтэй үйлчилдэг, нэр хүндтэй даатгалууд олон бий.
Тэтгэврийн даатгал-д даатгуулбал өндөр насныхаа тэтгэвэрт гараад сар бүр тэтгэвэр авч байна. Мөн тэтгэврийн даатгалаас зээл авсан иргэдэд 470,0 тэрбум төгрөгийн өрийг нь нэг удаа УИХ –аас цайруулах шийдвэрийг хүртэл гаргаад байна.
Ажилгүйдлийн даатгал-д даатгуулсан хүн ажлаасаа халагдсан болон өөрийн хүсэлтээр чөлөөлөгдсөн бол тодорхой хугацаанд ажилгүйдлийн тэтгэмж авдаг.
Эрүүл мэндийн даатгал-д даатгуулсан хүн шимтгэлээ хугацаанд нь жил бүр тогтмол төлсөн, дараалсан 3 жил эрүүл мэндийн даатгалын сангаас тусламж, үйлчилгээний зардал гаргуулаагүй даатгуулагчийг нэг удаа эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулж 2,0 сая хүртэл төгрөгийг улсаас олгож байна.
Эдгээрийг даатгуулагч иргэдэд хүргэх үйл ажиллагааг Нийгмийн даатгалын ерөнхий газар, Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газар зэрэг бие даасан байгууллага хариуцан хэрэгжүүлдэг.
Харин 1,1 сая шахам тээврийн хэрэгсэлтэй авто тээвэрчдээс 700 гаруй мянган иргэн жолоочийн хариуцлагын даатгалд жил бүр албан журмаар даатгуулаад, ямар ч урамшуулал авдаггүй .
Үүний шалтгаан нь Жолоочийн хариуцлагын албан журмын даатгалын үйлчилгээг АРИЛЖААНЫ ДААТГАЛЫН 15 КОМПАНИ эрхэлж байгаад хамаг учир нь байгаа юм. Тэд бол ашгийн байгууллага. Тиймээс жолооч нар энэ даатгалын үйлчилгээ, үйл ажиллагаанд нь сэтгэл дундуур байдаг.
Монгол улсад хэрэгжиж байгаа хуулиуд даатгагч, даатгуулагчийн аль алиных нь эрх ашигт жигд үйлчилж байх ёстой. Гэтэл арилжааны даатгалын компаниуд энэ ажил үйлчилгээг эрхлэхдээ зөвхөн өөрт төвлөрүүлэх орлогодоо илүү анхаарч байгаад байгаа юм. Судалгаанаас харахад тухайн жилдээ дээрх даатгуулагчдын 4,2 хувь буюу 28 мянга орчим жолооч осол зөрчилд холбогдож даатгалд хандсан байдаг. Цаана нь үлдсэн 95,8 хувь нь хураамжаа төлсөн ч даатгалаас ямар нэгэн урамшуулал, нөхөн төлбөр авдаггүй юм байна.
Нэгэн түүхийг эргэн санахад жолооч нарын албан журмын даатгалын тухай хууль 2011 онд гарахаас өмнө сайн дурын үндсэн дээр даатгал хураадаг байх үед жилдээ З тэрбум төгрөгийн хураамж төвлөрдөг байсан. Харин хууль хэрэгжиж эхэлснээр хураамж нь 10 дахин өссөн байдаг.
Гэтэл арилжааны даатгалын компаниуд хураамжийн хэмжээг нэмэх хэрэгтэй байна. Бидний үйл ажиллагааны зардал өндөр байгаа, дээрээс нь даатгалын сан бүрдүүлэх ёстой гэсэн шаардлага тавьдаг юм билээ. Ингэж ёроолгүй сав шиг авирлахын оронд хэрэгжүүлж байгаа хуулиндаа хүндэтгэлтэй хандаж, хамрагдаж байгаа олон зуун мянган даатгуулагчдынхаа эрх ашигт дэмжлэг үзүүлэх ямар нэгэн ажил, санаачлага гаргаж ажиллах шаардлагатай баймаар юм. Мөн хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойших 8 жилийн хугацаанд арилжааны даатгалын компаниуд 160,8 тэрбум төгрөгийг албан журмын даатгал нэрийн дор хураан авсныхаа 96,6 тэрбумыг даатгуулагчдын хохирлын нөхөн төлбөрт олгож, үлдсэн 65,2 тэрбум төгрөг нь тухайн компаниудын мэдэлд үлдсэн нь тодорхой байдаг.
Олон улсын туршлагаас үзэхэд жолоочийн хариуцлагыг дээшлүүлэх , осол зөрчлийг багасгах зорилгоор АНУ-д 1908 оноос даатгалын төлбөр төлсөн жолоочид тусгай хөнгөлөлт эдлүүлдэг журам хэрэгжиж эхэлсэн байдаг. Одоо дэлхийн 165 оронд жолоочийн хариуцлагын албан журмын даатгалын систем хэрэгжиж байна. Эдгээр улсууд өнөөдөр манайд хэрэгжиж байгаагаас арай өөрөөр хэрэгжүүлж байна. Нэг талаас даатгалд олныг хамруулах, нөгөө талаасаа даатгуулагчдын даатгуулах сонирхохыг нэмэгдүүлэхэд чиглэгдсэн бодлого барьдаг юм билээ. Манай улсын хувьд 1992 оноос Монгол улсын авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын тухай хууль, 2011 оноос Жолоочийн хариуцлагын албан журмын даатгалын тухай хуулиуд батлагдан гарч хэрэгжүүлэх үйл явц эхэлсэн түүхтэй.
Монголын төрөөс албан журмын даатгалын хуулийг хэрэгжүүлэхдээ цөөн хэдэн хүний ашиг олох хэрэгсэл болгох биш, харин төрийн бодлого нь нийгмийг илүү хариуцлагажуулах, зам тээврийн ослын тоог бууруулах, жолооч нарын хариуцлагыг өндөржүүлэхэд чиглэгдсэн байх ёстой.
Гэтэл бидний дагаж мөрдөж буй хууль маань осол зөрчил гаргадаггүй жолооч нарыг урамшуулах зорилгоор төлбөрийн хэмжээг жил ирэх тутам тодорхой хэмжээгээр багасах зарчмыг хэрэгжүүлэх ёстой.
Албан журмын даатгалыг сайн дурын даатгалын үйл ажиллагаа эрхэлдэг арилжааны компаниудаар эрхлүүлэх нь буруу. Өнөөдөр энэ ажлыг 15 компани, 200 гаруй салбар, 3000 орчим ажиллагсад хариуцан гүйцэтгэж байна. Тэдэнд нэгдсэн удирдлага, хяналт байдаггүй. Нэг аймагт 7-11 даатгалын компанийн салбар ажиллаж байна. Мөн тээврийн хэрэгслийн техникийн хяналтын улсын үзлэгийг хөдөө орон нутагт зохион байгуулахад даатгалын компанийн хүмүүс дагаж явдаг. Тэд нэг суманд 2 хонохдоо 20 – 50 жолооч даатгаад, дараагийн сум руу явсаар 2 сар шахам хугацаанд тойрдог. Хотын техникийн хяналтын төвүүдэд нөгөө 15 компанийн төлөөлөгч нар даатгуулахаар ирсэн хүнээ булаацалдаад сууцгааж байдаг. Гэтэл цаана нь хэдэн жолооч даатгалд хамрагдахгүй үлдэж байгаа сонирхдоггүй . Тэгвэл жил бүр жолоочийн хариуцлагын даатгалд орон нутагт 36 хувь, Улаанбаатар хотод 25 хувь нь оролцдоггүй үлддэг. Эндээс харахад даатгалд хамрагдаагүй жолооч жил бүр 200 гаруй мянгаараа үлдэж байна. Үүнийг нэгдсэн зохион байгуулалтад оруулан, зөв хяналт тавьж ажиллахад ердөө 180 хүний зардлаар улсын хэмжээнд гүйцэтгэх боломжтой тухайгаа Албан журмын даатгагчдын холбооноос тооцоолсон байдаг. Энэ асуудлыг хууль санаачлагч нар анхааралдаа авах хэрэгтэй байна.
Жолоочийн албан журмын даатгалыг ажил үүргийн нь хувьд хамтарч болох тээврийн хэрэгслийн техникийн хяналтын үзлэгийн байгууллагатай нэгтгэхэд илүү сайн талтай байж болох юм. Тэгвэл эндээс даатгалд хамрагдалт нь нэмэгдэх, олон жил осол гаргаагүй жолооч нарт техникийн хяналтын үзлэгийг үнэгүй хийж өгөх, тос маслыг нь солих үйлчилгээ үзүүлэх гэх мэт олон төрлийн үйлчилгээг даатгуулагчид даа үзүүлж тэдний эрх ашиг, сонирхолд нийцүүлэх хэрэгтэй байна.
Зам тээврийн ослоос үүссэн хохирлыг үнэн зөв тодорхойлох мэргэжлийн хохирол үнэлэгч ховор, ажиллаж байгаа нь Санхүүгийн зохицуулах хорооноос зөвшөөрөл авсан нэртэй мэргэжлийн бус хүмүүс байна. Тэдэнд оношлогооны багаж, шалгах хэрэгсэл байхгүй нүдэн баримжаагаар ажилладаг . Оношлогооны байгууллагуудтай хамтарч ажиллах шийдвэр байгаа ч түүнийг нь хэрэгжүүлэх эрх зүйн зохицуулалт байхгүй. Хөдөө орон нутагт энэ асуудал илүү хүндрэлтэй байна.
Даатгуулагчийн нэг удаагийн гэрээнд хэдэн удаа нөхөн төлбөр авах тухай тусгаагүй. Үүнийг тодорхой болгох хэрэгтэй байна. Тухайлбал , Монгол даатгалд даатгуулсан жолооч нараас нэг жилийн дотор 32 жолооч 4-9 удаа осол зөрчил гаргаж нөхөн төлбөр авсан судалгаа байдаг. Энэ нь гэрээнд тусгаагүйгээс гадна хуучин муу автомашинтай жолооч санаатай болон санамсаргүй үйлдлүүд гаргаад төлсөн даатгалаасаа хэд дахин давсан даатгал авдаг байж болох юм. Ийм жолооч осол зөрчил гаргадаггүй жолоочтой адил хураамж төлж болохгүй. Үүнийг итгэлцүүрээр тооцох бололцоотой ч, гэрээ хийхээс татгалзах эрх даатгалын компаниудад бий.
Осол зөрчил гаргасан жолоочийн тоо үнэн зөв гардаггүй. Тухайлбал замын цагдаагийн бүртгэлийн тоо, нөхөн төлбөр олгосон даатгалын компанийн мэдээллийн тоо хоорондоо 10-аад мянгаар зөрж байгаа. Шалтгаан нь даатгуулагчид осол зөрчилд холбогдчихоод даатгалын компаниудад хандахад урдаас нь цагдаагийн тодорхойлолт шаардах болсон. Тодорхойлолт авахад цагдаагийн газраас жолоочийн оноог нь хасаад, 100 мянган төгрөгөөр торгодог. Үүнийг даатгалын байгууллага газар дээр нь очиж асуудлыг шийддэг гадаадын туршлага байдаг л юм билээ.
Мөн хуулинд тухайн тээврийн хэрэгслийг өмчлөгч нь жолоочийн хариуцлагын даатгалд даатгуулж, уг тээврийн хэрэгслийг хөлсөөр барьж буй жолооч мэргэшсэн жолоочийн даатгалд даатгуулна гээд заачихсан байгаа нь хэрэгжүүлэхэд хүндрэл гарч байна
Та бүхэнтэй саналаа солилцогч миний бие жолооч нарын хариуцлагын даатгалын тухай хуулийн хэрэгжилтийн талаар багагүй хугацаанд судалгаа явуулж, 400 шахам жолоочоос санал асуулгын хуудсаар тодорхой сэдвээр мэдээлэл авч, арав гаруй аж ахуй нэгжийн удирдлагатай санал солилцсон юм. Эндээсээ дүгнэхэд дээрх хууль маань жолооч нарыг хариуцлагын даатгалд албан журмаар хамруулах нь төрийн бодлогын хүрээнд хийгдэж буй мэт боловч үнэндээ арилжааны даатгалын 15 компанийг хөрөнгөжүүлэх агуулгатай хэрэгжиж байна гэж хэлж болохоор байна.
Уг нь Улсын Их Хурлын 2017 оны 11 дүгээр тогтоолоор батлагдсан “Монгол Улсын хууль тогтоомжийг 2020 он хүртэл боловсронгуй болгох үндсэн чиглэл”-ийн 9-дэх зүйлд
“Санхүү ,эдийн засаг, татвар, банк, даатгалын чиглэлээр” гэсэн хэсгийн 80-д
“Даатгалын салбарын өнөөгийн байдал, хөгжлийн хандлага, зах зээлийн эрэлт, хэрэгцээнд нийцүүлэн уг зах зээлд гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дэмжих, даатгалын нэр төрөл, бүтээгдэхүүний ангилал, тэдгээртэй холбоотой зохицуулалтыг нарийвчлан тусгах” замаар даатгалын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай,
Мөн хэсгийн 81-д
“Улсын Их Хурлаас 2011 онд баталсан Жолоочийн хариуцлагын даатгалын тухай хуулийн хэрэгжилтэд үндэслэн энэ төрлийн даатгалын зах зээлд оролцогчдын үйл ажиллагааг нарийвчлан зохицуулах, даатгуулагчийн хариуцлагыг сайжруулах” зорилгоор Жолоочийн хариуцлагын даатгалын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг тус тус боловсруулахыг заасан байдаг юм билээ.
Гэвч хуулийн хэрэгжилт гацаж байгаа нь амьдрал дээр харагдаж , хуулийг шинэчлэх санаачлага 2017 оны 2 дугаар сараас эхэлсэн боловч даатгалын орлого ашиг нь өндөр байдагаас хуучнаар нь мөрдөх сонирхолтой хэсэг бүлэг хүмүүс сөргөөр нөлөөлж Улсын Их Хурлын энэ удаагийн чуулганаар хэлэлцэхгүй болсныг жолооч нар эсэргүүцэж , даатгалын төлбөр жил бүр урд оныхоосоо нэмэгдэж байдагт бухимдаж ЭРХ МЭДЭЛТНИЙ АЛБАН ТАТВАРын тухай хууль гэж нэрлэдэг болоод байна.
Үүнд анхаарч жолоочийн даатгалын тухай хуулийн зарим заалтуудаас болж даатгагч, даатгуулагч нарын хооронд үүсээд байгаа үл итгэлцлийг нэг талд нь гаргах зорилгоор шинээр боловсруулах хуулийн төсөлд өгөх саналаа нийт татвар төлөгч жолооч та бүхнээрээ хэлэлцүүлэхээр саналаа хүргүүлж байна. Үүнд :
Гудамж, замын хөдөлгөөнд оролцож яваад санамсаргүй байдлаас осол зөрчилд холбогдсон жолооч тухайн үедээ сандарч, асуудлаа түргэн шуурхай барагдуулахыг хичээдэг. Тэр үед хохирлыг нь үнэн зөв шийдвэрлэнэ гэж итгэж, үнэлгээчдийг барааддаг. Гэтэл үнэлгээчдийн маань ихэнх нь мэргэжлийн бус хүмүүс ажилладаг бөгөөд үнэлгээ нь газар бүр өөр өөр төлбөртэй байдагт нь жолооч нар гомдоллодог. Үйлчлүүлэгчдэд үзүүлэх материал, харьцуулах лавлагаа ил тод байдаггүй нь тэдэнд итгэл үнэмшил төрүүлдэггүй. Тэгээд ч эвдрэл гэмтлийн нь оношлогооны хэрэгслээр шалгаагүйн дээр нүдээрээ хараагүй, гараараа барьж үзээгүй байж утасны зураг, хүний амаар үнэлэх нь жолооч нарын дургүйцлийг төрүүлдэг. Дээрхи асуудалд Тээврийн цагдаагийн газар, Авто тээврийн Үндэсний төв, Санхүүгийн зохицуулах хороо хамтран тусгай журам гаргаж цэгцлэх шаардлагатай байна
Жолоочийн даатгалын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлд “Даатгалд үл хамаарах нөхцөл” өөр заагдсан тээврийн хэрэгслийн жолоочоос гадна даатгал төлөх ёстой нийт жолооч нарын 30 шахам хувиас татвараа хураан авч чадахгүй байгаа. Энэ нь хууль хэрэгжүүлэгч байгууллагын санаачлага сул байгаатай холбоотой юм.
Жолоочийн даатгалын тухай хуульд жолоочоос авах суурь хураамжийг өсгөх , бууруулах даатгалын гэрээний мэдүүлэг, маягт зэргийг батлах эрхийг Санхүүгийн зохицуулах хороонд хариуцуулсан байдаг. Гэтэл жил бүрийн судалгаанаас харахад нийт даатгал төлөгчдийн 90 гаруй хуь нь тухай жилдээ осол зөрчилд холбогдоогүй хөдөлгөөнд хамрагдсан байдаг . Олон жил осол зөрчил гаргаагүй жолооч нарыг урамшуулан даатгалыг тодорхой хэмжээгээр бууруулах боломжтой байтал дараа жил нь нэмэгдсэн байдаг ба суурь хураамж дээр 9 итгэлцүүрээр тооцож нэмж хураамж авдаг тухай гомдлыг олон даатгуулагч гаргаж байна. Үүнийг шинээр гаргах хуулинд тодорхой зааж, өөрчлөлт оруулах шаардлагатай байна.
Даатгалын байгууллагууд жолооч нартай байгуулдаг хариуцлагын даатгалын гэрээнд тухайн автомашины эзэмшигчийн гэрийн бүлийн хүний нэрийг бичүүлээд хүн тус бүрээр тооцож даатгалыг албан журмаар нэмж авдаг нь хуулиа зөрчин шунал нь хэтэрсэн татвар болж байна. Үүнийг анх гэрээ байгуулахдаа тээврийн хэрэгслийн гэрчилгээнд бичигдсэн эзэмшигчтэй зөвхөн автомашины марк, улсын дугаараар гэрээ байгуулахад хангалттай болно. Гэрээний хавсралтын нэрийн хүснэгтийг шаардлагагүй гэж үзэж байна.
Хөдөө орон нутагт ажилладаг даатгалын салбарууд зөвхөн татвар хураахаас хэтрэхгүй байна. Тухайн нутагт осол зөрчилд холбогдсон жолоочид үйлчлэх шуурхай алба гэж байдаггүй. Нэгэнт даатгал хурааж л байгаа бол хот, хөдөө гэх ялгаагүй жолооч нарт жигд үйлчлэх шаардлагатай.
Хөдөлгөөнд оролцож буй жолооч нараас ослын даатгалын төлбөр хураамжийг хуулиар далайлган албадан гаргуулж авдаг боловч тэднийг осол зөрчил гаргахаас урьдчилан сэргийлэх соён гэгээрүүлэх сурталчилгаа, анхааруулах ажил огт хийгддэггүй гэсэн гомдол санал асуулгад оролцогчдын 98 хувь нь гаргаж байна. Энэ талаар тодорхой заалт оруулахыг сануулж байна.
Даатгагч компаниуд болон Санхүүгийн зохицуулах хороо даатгуулагч нараас албан журмын даатгал нэрээр дарамтлан хураасан хураамжийнхаа 30 гаруй хувийг хэрхэн юунд зарцуулснаа тодорхой мэдээлдэггүй тухай Монголын Үндэсний олон нийтийн радио, телевизийн ярилцлагад оролцогч нар дурдаж, шаардаж байсан. Энэ талаар нийт даатгуулагчдад тодорхой мэдээллээр хангаж орлого, зарлагыг шилэн данстай болгохыг анхааруулж байна.
Бид улсын гэсэн нэртэй олон сангийн хөрөнгө луйварчдын гарын салаагаар хэрхэн үрэгдэж буйг өдөр бүр мэдээллийн хэрэгслээс харж, мэдэрч байгаа. Түүнтэй нэгэн адил жолоочийн даатгалын сан нэрээр цугларсан хөрөнгө энэ хэдэн жилд хэрхэж байгаа талаар татвар төлөгч жолооч, иргэдэд мэдээлэл огт байхгүй байгаа бөгөөд уг санг хариуцаж буй хүмүүс мэдээлэл өгөхөөс татгалзаж байна. Үүнийг шинээр гаргах хуулийн төсөлд тодорхой тусгахыг шаардаж байна.
Санхүүгийн зохицуулах хорооноос Жолоочийн албан журмын даатгалыг хувийн хэвшлийн байгууллагуудад хариуцуулсныг санал асуулгад оролцогчид 100 хувь буруу гэж үзэж байна. Даатгуулагч нарын эрх ашгийг хамгаалах байгууллага нь ашгийн төлөө ажилладаг хувийн компани биш олон зуун мянган жолоочийн төлөө ажиллаж чадах байгууллагыг шинээр буй болгох хэрэгтэй байна.
Албан журмын даатгалыг Санхүүгийн зохицуулах хороо хариуцсанаар хяналт суларч, эрх мэдэл нь цалгардан зөрчил үүсч байна. Иймд даатгуулагчид хэнээр эрх ашгаа хамгаалуулахаа өөрсдөө шийддэг байх нь ардчилсан нийгэмд зохицно гэж жолооч нар үзэж байгааг хуулийн төсөл боловсруулагч нарт анхааруулаад татвар төлөгч жолооч нарын эрх ашгийг хамгаалсан хуультай болно гэдэгт найдаж байна.
Жолоочийн хариуцлагын тухай хуулийн талаар зарим татвар төлөгчид иймэрхүү санал бодолтой байгааг та бүхэн өөрсдөө тунгаан хэлэлцэж хуулиа шинэчлэх хэлэлцүүлэгт идэвхтэй оролцохыг уриалж байна.
Дэндэвийнхэн. Г. ЛХАМСҮРЭН
Монгол улсын зөвлөх инженер
2019.01.13.
Үзэл бодол
О.Батнайрамдал: Бакалаврын төвшинд суралцагчдад тэтгэлэг, магистр, докторын төвшинд бол зээл олгохоор зохицуулах нь зөв байна
Монгол Улсын Их хурлын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хорооны 2024 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн 02 тоот тогтоолоор Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаа, журмын биелэлтэд хяналт шалгалт хийх, холбогдох санал, дүгнэлт гаргах шийдвэрийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий Ажлын хэсгийг байгуулсан. Энэхүү ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн О.Батнайрамдал ахалж байна. Түүнтэй уулзаж ярилцсан юм.
-Ажлын хэсэг байгуулагдах шаардлага юу байв?
-Засгийн газрын татвар төлөгчдийн мөнгөөр санхүүждэг 23 сангийн нэг нь Боловсролын зээлийн сан юм. Хамгийн үнэ цэнэтэй, тэр хэрээрээ хамгийн их хөрөнгө оруулалттай сан юм. Гэхдээ энэ сан өнгөрсөн хугацаанд зээл олгох журмаасаа эхлээд эргэн төлөлт хүртэл олон асуудлыг дагуулсаар байна. Нийтдээ 360 тэрбум төгрөгийн гадаад зээлийн санхүүжилт олгосон боловч эргэн төлөлтөд асуудал үүсч байна. Боловсролын зээлийн сан журмаар зохицуулагдаж ирсэн. Энэхүү мөрдөгдөж буй журам 27 хуудас бүхий олон удаагийн нэмэлт өөрчлөлт орсон учраас ойлгомжгүй, ишлэлээс ишлэгдсэн маягтай баримт бичиг болжээ. Тиймээс журам бүрэн шинэчлэглэх зайлшгүй шаардлага үүссэн. Ингээд 2025 оны сонгон шалгаруулалтаас өмнө Боловсролын сангийн зээлийн журмыг шинэчлэхээр ажиллаж байна. Манай ажлын хэсэг санал, дүгнэлтээ боловсруулан Байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцүүлж, холбогдох яаманд хүргүүлэхэд бэлэн болоод байна.
-Боловсролын зээлийн сангийн журмын төсөлд ямар ямар өөрчлөлт оруулах саналыг боловсруулсан бэ?
- Ер нь бол Боловсролын зээлийн сан алсын хараагаасаа эхлээд стратегийн хувьд шинэчлэл хийх шаардлага буй болжээ. Жишээлбэл, Боловсролын зээлийн сан гэх атлаа нийт санхүүжилтийн 87 орчим хувь нь тэтгэлэг болж олгогдож байна. Эдийн засгийн бүтэц өөрчлөгдөх тусам хөдөлмөрийн зах зээлтэй уялдаад эрэлт хэрэгцээтэй мэргэжилтэй нийцүүлэн Боловсролын зээлийн сангийн стратегийг тодорхойлох ёстой. Боловсролын зээлийн сангийн санхүүжилтийн 35-45 хувь нь Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлэгт буюу бакалаврын боловсрол эзэмшихэд олгогдож байна. Гэтэл дэлхийн 100 топ сургуульд тэнцсэн хүүхдэд зээл хэлбэрээр олгогдож байна. Энэ нь харьцангуй ялгаатай байдал үүсээд байгаа юм. Мөн өндөр мөнгөн дүнгээр буюу 100-200 мянган ам. долларын зээл авсан оюутан бакалавраа төгсч ирээд зээлийг эргэн төлөх нь асуудалтай. Ер нь дөнгөж бакалаврын түвшний боловсрол эзэмшээд өндөр хэмжээний зээл төлөх нь хэцүү учраас зээлийн эргэн төлөлт ч тааруу явж ирсэнтэй холбоотой байх.
Тэгэхээр бакалаврын төвшинд эргэн төлөгдөх нөхцөлгүйгээр тэтгэлэг, магистр, доктор буюу ахисан төвшинд зээл олгохоор зохицуулах нь зөв байна. Өөрөөр хэлбэл, ахисан төвшинд зээлээр суралцагч санхүүгийн хувьд зээлийг эргэн төлөх боломжтой болсон байна. Хоёрдугаарт, гадаадын их, дээд сургуульд суралцах хүүхдийн сонгон шалгаруулалтыг эрэмбэ, ерөнхий тест явуулж шалгаруулж байна. Зөвхөн эрэмбийг харах нь өрөөсгөл учраас тухайн хүүхэд өөрсийн санаачлагаар тэтгэлэг авсан бол үнэлэгдэж, оноожуулалтад нь ордог байх ёстой. Мөн тухайн сургуулийн төлбөрийн хэмжээг оноожуулалтад тусгах нь зөв хэмээн үзэж байна. Яагаад гэвэл зарим сургууль эрэмбэ нь ойролцоо атлаа хэд дахин илүү төлбөртэй байх тохиолдол байдаг. Жишээлбэл, АНУ-ын Стэнфордын Их сургуульд 200 мянган ам.доллараар суралцуулахаар нэг хүүхэд явуулах нь уу эсвэл эрэмбээрээ ойролцоо Токиогийн их сургуульд яг энэ төсвөөр 10 хүүхэд суралцуулах уу гэдгийг бололцох ёстой. Энэ мэт уялдааг оноожуулалтад шингээж өгч байж, харилцан ашигтай, хүртээмжтэй зээлийн олголтыг шинэчлэн хэрэгжүүлэх боломжтой хэмээн үзсэн.
- Төрийн албан хаагчдыг мэдлэг боловсролоо дээшлүүлэхэд зээлийн сангаас тэтгэлэг өгч болох уу?
- Төрийн албан хаагчдыг бодлогоор дэмжин чадавхжуулах хүрээнд гадаад болон дотоодын сургалтын байгууллагад магистр, докторын үндсэн хөтөлбөрт хамруулах боломжийг бүрдүүлнэ. Мөн шаардлагатай тохиолдолд гадаад хэлний бэлтгэлд хамруулах боломжийг олгоно. Түүнээс гадаадад суралцаад төгссөн хүүхэд тухайн орондоо ажлын туршлага хуримтлуулж ирэх боломжийг олгох уян хатан зохицуулалтыг тусгалаа. Хэрвээ эргэн ирэхгүй бол тэтгэлэг зээл хэлбэрт шилжиж, эргэн төлөгдөх нөхцөлттэй байна. Тухайн суралцагч энэ бүхнээ бүрэн ялгаж ойлгосон байхын тулд журмын шинэчлэл мөн чиглэж байна. Мөн зорилтот бүлэгт чиглэсэн буцалтгүй тусламжаар суралцах боломжийг журамд тусгах ёстой юм.
-Зээлийн эргэн төлөлтөөр дараагийн зээлийг олгох зарчмаар төсөвлөсөн. Тэгэхээр зээлийн эргэн төлөлтийг сайжруулахад хэрхэн анхаарч ажиллах вэ?
- 2025 оны улсын төсөвт Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаанд 158,4 тэрбум төгрөг төсөвлөгдсөн. Түүний 33,6 тэрбум нь зээлийн эргэн төлөлтөөс санхүүжихээр тусгасан. Өөрөөр хэлбэл, эргэн төлөлт заавал хийгдэж байж Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулна. Зээлийн эргэн төлөлт хийгдэхгүй бол дотоодын их,дээд сургуульд суралцагч хүүхдүүд Монгол банкны хар жагсаалтад бичигддэг. Харин гадаадад суралцахаар зээл аваад эргэн төлөлт хийгээдгүй бол энэ хар жагсаалтад ордоггүй. Энэ ялгавартай байдлыг халах хэрэгтэй учраас журмын төсөлд санал тусгасан байгаа. Зээлийн эргэн төлөлтийг сайжруулах, зээлийн санг шударга ёсны зарчимд нийцүүлэхийн тулд шинэчлэл хийхээр саналыг боловсруулсан юм.
Үзэл бодол
Харилцан хөрөнгө оруулж, хамтран ажиллахыг уриаллаа
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн Бүгд Найрамдах Чех Улсад хийж буй төрийн айлчлал үргэлжилж байна. Айлчлалын хүрээнд Прага хотноо болсон Чех-Монголын бизнес форумд хоёр орны төрийн тэргүүн оролцож, харилцан хөрөнгө оруулж, хамтран ажиллахыг аж ахуйн нэгжүүдэд уриаллаа.
Хоёр Ерөнхийлөгчийн хэлсэн үгнээс хүргэж байна.
МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ УХНААГИЙН ХҮРЭЛСҮХ:
Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч өө,
Эрхэм хүндэт хатагтай, ноёд оо,
Эрхэм хүндэт бизнесийн төлөөлөгчид өө,
Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Чех Улс хоорондын худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхээр бизнес форумд хүрэлцэн ирсэн бизнес эрхлэгчид, баялаг бүтээгч Та бүхэнд энэ өдрийн мэндийг өргөн дэвшүүлье.
Бүгд Найрамдах Чех Улсын Ерөнхийлөгч Петр Павелын урилгаар үзэсгэлэнт сайхан Чех Улсад хийж буй төрийн айлчлалын хүрээнд хоёр улсын хамтарсан бизнес форумыг Эрхэм Ерөнхийлөгч тантай хамтран нээж байгаадаа баяртай байна.
Энэ жил манай хоёр улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 75 жилийн ой тохиож буй хэдий ч хоёр орны ард түмний харилцаа, худалдаа, эдийн засгийн харилцаа үүнээс ч олон жилийн түүхтэй билээ.
1920-иод оны эхээр тухайн үеийн Чехословак иргэд манай улсад анхны шар айрагны үйлдвэр байгуулах, цахилгаан холбоо суурилуулахад гар бие оролцож байсны зэрэгцээ Замын-Үүд чиглэлийн зургаан морин өртөөг хоёр иргэн зургаан жилийн хугацаатай түрээсэлж байсан мэдээ байдаг.
1990 оныг хүртэлх хугацаанд Чех Улс нь манай улсын худалдаа, хөрөнгө оруулалтын хоёр дахь том түнш байсан бөгөөд уул уурхай, ашигт малтмал, дэд бүтэц, аж үйлдвэр, эрүүл мэнд, хөдөө аж ахуй, барилгын салбарт хамтран ажиллаж байсан түүхэн уламжлалтай.
Тиймээс энэ уламжлалаа өнөө цагт улам өргөжүүлэн хөгжүүлэх хүсэл эрмэлзэл дүүрэн байгаагаа онцлон хэлье.
Чехийн “Шкода” автомашин, “Кароса” автобус, “Ява” мотоцикль, “Татра” хүнд оврын машин, гутал, буу зэвсэг, болор, шаазан эдлэл зэрэг нь монголчууд бидний хэзээний танил, хэрэглэж сурсан бараа, бүтээгдэхүүн бөгөөд эдгээрийн цаана “чех чанар” гэсэн ойлголт ямагт хамт байдаг билээ.
Чехийн Засгийн газар 1996-2017 онд манай улсад 50 гаруй сая ам.долларын хөгжлийн тусламж үзүүлсэн нь хоёр улсын худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхэд зохих хувь нэмрээ оруулсан. Энэ хамтын ажиллагааг цаашид улам харилцан ашигтай хөгжүүлэхэд энэ бизнес форум чухал ач холбогдолтой.
Энэ удаагийн төрийн айлчлалаар хоёр улс “Иж бүрэн түншлэлийн тухай Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Хамтарсан тунхаглал” гаргасны зэрэгцээ, “Тэрбум мод”, “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал”, “Цагаан алт” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд чехийн дэвшилтэт техник, технологи, ноу-хау, инновац нутагшуулж, бизнес эрхлэгчдээ дэмжихээ илэрхийллээ.
Монгол Улсын төр, засаг “Халамжаас хөдөлмөрт, олборлолтоос боловсруулалтад, импортоос экспортод” шилжих суурь шинэчлэл хийж байна. Эрчим хүчний дотоодын үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, аж үйлдвэржилт, бүсчилсэн хөгжил, шинэ хотын бүтээн байгуулалт зэрэг стратегийн ач холбогдол бүхий, эдийн засгийг тэлэх 14 мега төсөл хэрэгжүүлэхийг зорьж байна.
Энэ хүрээнд аж үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, хөрөнгө оруулалтын орчныг сайжруулахад онцгой анхаарч, эдгээр санал, санаачилга, зорилтыг хэрэгжүүлэхэд бидний найдвартай түнш, өндөр аж үйлдвэржсэн чехийн бизнес эрхлэгчдийн мэдлэг, туршлага, дэвшилтэт техник, технологи, инновац, хөрөнгө оруулалт онцгой чухал үүрэгтэй.
Энд хуран чуулсан бизнес эрхлэгч та бүхэнд ч бидэнтэй хамтран ажиллах хүсэл, сонирхол дүүрэн байгаа гэдэгт итгэлтэй байна.
Монгол Улс хөрөнгө оруулалтын бодлогоо улам сайжруулж, тогтвортой, тууштай байж, “Итгэлтэй, найдвартай, удаан хугацааны түнш” байх зарчим баримтлан, хөрөнгө оруулалтын орчныг сайжруулах, хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг хамгаалах чиглэлээр шинэчлэл хийж байгааг хэлэхэд таатай байна.
Далайд гарцгүй манай хоёр улсын хувьд ачаа бараа тээвэрлэлт бидний тулгамдсан асуудал байдаг билээ. Монгол Улс төмөр зам, автозам болон агаарын тээврийн салбарын хамтын ажиллагааг “гуравдагч хөрш” улсуудтай өргөжүүлэн хөгжүүлэх зарчим баримталж байна.
Чехийн аж ахуйн нэгжүүдтэй хамтран карго, тээвэр ложистикийн шинэ шийдлүүдийг эрэлхийлэх сонирхолтой байна.
Хоёр улсын худалдааны эргэлт жил ирэх тусам нэмэгдэж байгаа хэдий ч манай экспортын хэмжээ чамлалттай хэвээр байна. Иймд Европын Холбооны хөнгөлөлтийн ерөнхий системийн хүрээнд 7,200 нэр төрлийн бараа, бүтээгдэхүүнийг Европын Холбооны зах зээлд гаалийн татваргүй гаргах боломжийг ашиглаж, бизнесийн хамтын ажиллагаагаа улам өргөжүүлэхийг уриалж байна.
Бизнес форумыг зохион байгуулж буй хоёр орны төр, засгийн байгууллага, Худалдаа аж үйлдвэрийн танхим, бизнесийн төлөөлөл, хамтрагч, дэмжигч байгууллагуудад гүн талархал илэрхийлье.
Та бүхнийг Монгол Улсад хөрөнгө оруулж, харилцан ашигтай хамтран ажиллахыг урьж байна.
БҮГД НАЙРАМДАХ ЧЕХ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ ПЕТР ПАВЕЛ:
Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч өө,
Эрхэм сайд Липавский,
Эрхэмсэг хатагтай, ноёд оо,
Өнөөдөр Чех-Монголын бизнес форумын нээлтэд оролцож, үг хэлэх завшаан тохиож байгаад баяртай байна.
Хоёр талаас ийм өндөр ирцтэй оролцоно гэж төсөөлөөгүй гэдгээ хүлээн зөвшөөрч байна. Монгол Улс хэдийгээр хүн амын хувьд жижиг зах зээл хэдий ч манай аж ахуйн нэгжүүдийн хувьд маш сонирхолтой зах зээл болсны илрэл гэж үзэж байна.
Бизнес форумыг зохион байгуулсан хоёр талын бүх хүн, байгууллагад талархал илэрхийлье.
Монгол бол бидний олон арван жил хамтран ажиллаж ирсэн уламжлалт түнш юм. Өнөөдөр миний бие Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд хэлэхдээ, Монгол Улсын үйлдвэржилт, хөгжилд манай улс бага ч гэсэн хувь нэмрээ оруулсанд бахархаж явдгаа илэрхийллээ.
Эрдэнэтийн зэсийн ордыг нээсэн Чехословакийн геологичид, Улаанбаатарын томоохон эмнэлгүүдийн нэгийг барьсан инженерүүд, цахилгаан станцуудад ажилласан мэргэжилтнүүдийг энд дурдаж болно.
Эрдэнэт бол бидний нөхөрлөлийн бэлгэ тэмдэг болсон. Чехийн аж ахуйн нэгжүүд энд орон сууц барьж, дулаанаар хангаж, үйлдвэр барихаар төлөвлөж, чех шар айраг хүртэл исгэж байна.
Бид аж ахуйн нэгжүүдээ зөвхөн бараа, бүтээгдэхүүнээ борлуулаад зогсохгүй, Монголын эдийн засагт бодитой, урт хугацааны нэмүү өртөг бий болгохын төлөө зорьж ажиллахыг дэмжиж ирсэн.
Бид үүнийг үргэлжлүүлэхийг хүсэж байгаа нь гарцаагүй. Энэ бизнес форум, бизнес эрхлэгчид ч үүнд нөлөөлнө гэдэгт итгэлтэй байна.
Ашигт малтмалын хайгуул, олборлолтын чиглэлээр 70 шахам жил хамтран ажиллаж байгаа шигээ хөдөө аж ахуй, хүнсний үйлдвэр, барилга, усны менежмент, байгаль орчныг хамгаалах, батлан хамгаалах, тээвэр зэрэг бусад салбарт ч хамтарч ажиллах хүсэлтэй байна.
Энэ танхимд байгаа чехийн аж ахуйн нэгжүүд энэ талаар ярилцахад бэлэн байна. Бидний харилцан яриа гэж нэрлэдэг зүйлийг зөвхөн улстөрчид бус бизнесменүүд, эрдэмтэд, тамирчид, аялагчид бий болгодог.
Иймд өнөөдөр та бүхэн эдгээрийг бэхжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулахын зэрэгцээ, өмнө нь байгуулсан хамтын ажиллагааны Санамж бичгийн хүрээнд бодит ажлууд хийгдэж, үр дүнд хүрнэ гэдэгт итгэлтэй байна.
Үзэл бодол
Ц.Идэрбат: Малын индексжүүлсэн даатгал цаашдаа ч албан журмын даатгал болохгүй
Монгол Улсын Их Хурлын 2024 оны намрын ээлжит чуулганаар Малын индексжүүлсэн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийг үзэл баримтлалын хүрээнд хэлэлцэхийг дэмжсэн. Иймд хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны 2025 оны 06 дугаар тогтоолоор байгуулан, ажлын хэсгийн ахлагчаар Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Идэрбат, гишүүдэд Ж.Батжаргал, С.Ганбаатар, Р.Сэддорж, У.Отгонбаяр нар ажиллаж байгаа билээ. Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Идэрбатаас чуулганы завсарлагааны хугацаанд ажлын хэсгийн үйл ажиллагааны явц байдлын талаар зарим зүйлийг асууж тодрууллаа.
-Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийг хэлэлцэх, сайжруулах цаг үеийн хэрэгцээ шаардлага нь юу байгаа бол…?
-Хөдөө аж ахуй нь Монгол Улсын эдийн засгийн хувьд дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 10-12 хувь, ажиллах хүчний 27-28 хувийг бүрдүүлдэг томоохон салбар. Ялангуяа мал аж ахуй нь газар нутгийн хувьд томоохон га талбайг эзэлж, байгаль, цаг уурын эрс тэс нөхцөл байдал, уур амьсгалын өөрчлөлт зэрэг олон талын онцлогоос шалтгаалсан өндөр эрсдэлтэй салбар. Малчдын амьдралын баталгаа болсон мал сүргийг зуд болон бусад гэнэтийн эрсдэлээс хамгаалах зорилгоор Монгол Улсын Засгийн газар нь Дэлхийн банктай хамтран Малын индексжүүлсэн даатгал төслийг 2005-2014 оны хооронд амжилттай хэрэгжүүлсэн. Улмаар Улсын Их Хурлаас 2014 онд Малын индексжүүлсэн даатгалын тухай хуулийг батлан хэрэгжүүлснээс хойш 10 жил болж байна.
Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 52 дугаар тогтоолоор баталсан ““Алсын хараа-2050” хөтөлбөр, Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогын хүрээнд 2021-2030 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа”-ны хүрээнд хөдөө аж ахуйд даатгалын тогтолцоог боловсронгуй болгож, гэнэтийн эрсдэлээс учирч болох эдийн засгийн хохирол, эрсдэлийг бууруулна” гэж тус тус заасан. Энэ хүрээнд Засгийн газраас 2024 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдөр Малын индексжүүлсэн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийг Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн.
Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн хуулийн төсөлд даатгалын нөхөн төлбөр олгох 6 хувийн босго үзүүлэлтийг өөрчлөн, уян хатан тогтоох, улмаар Үндэсний статистикийн хорооноос гаргасан малын хорогдлын дүнд үндэслэн даатгалын нөхөн төлбөрийг хэсэгчлэн урьдчилан олгох хоёр томоохон зохицуулалтыг тусгасан байгаа.
-Ажлын хэсгээс хуулийн төслийг сайжруулахаар хэрхэн ажиллаж байна вэ?
-Өнгөрсөн хугацаанд ажлын хэсэг хоёр, дэд ажлын хэсэг нэг удаа хуралдсан бөгөөд Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийг сайжруулахын төлөө ажиллаж байна, бид. Учир нь УИХ-ын гишүүд ард түмний төлөөлөл тул тэдний дэвшүүлсэн саналыг төсөлд тусгах нь зүйтэй гэж үзэж байна. Тухайлбал, Сангийн яамнаас өгсөн мэдээллээр уг даатгалын системийн 80 хувийг арилжааны хоёрхон банкаар дамжуулан хамруулсан байдаг. Мөн бодит амьдрал дээр малчид зээл авах, эсвэл шагналын бүрдүүлбэрт ашиглах үүднээс даатгалд хамрагдсаар иржээ. Өөрөөр хэлбэл, малчдыг даатгалд бүрэн хамруулах, эрсдэлээс хамгаалах үндсэн агуулгадаа чиглээгүй байна гэж үзэж болно. Иймд Ажлын хэсгээс тооцооллыг сайтар нягтлан үзэх улмаар даатгалын нөхөн төлбөр олгох 6 хувийн босго үзүүлэлтийг бууруулах зайлшгүй шаардлагатай гэдэгтэй санал нэгтэй байна. Мөн олон жил даатгалд хамрагдсан иргэд даатгалын үр шимийг огт үзээгүй байх жишээтэй. Иймд тогтмол даатгалд хамрагдсан малчдад нэг удаа нөхөн төлбөрийг нь ахиухан олгох, урамшуулал, хөнгөлөлт олгох зэргээр уян хатан зохицуулалтыг тусгахаар зорьж байна. Мөн ажлын хэсгээс малын индексжүүлсэн даатгалд хамрагдсан малчдын даатгалын мөнгө ямар сангуудад хуваарилагдаж, хэдэн төгрөгийн хураамж авч байгаа зэргээр санхүүгийн схемийг тодорхой болгоход чиглэж ажиллана.
-Хуулийн төсөлд малын индексжүүлсэн даатгалыг албан журмын даатгал болгохоор өөрчилсөн мэт мэдээлэл иргэдийн дунд түгсэн. Энэ асуудалд таны байр суурь?
-Ийм ташаа ойлголтууд байгаа. Тиймээс нэг зүйлийг онцлон хэлэхэд малын индексжүүлсэн даатгал цаашдаа ч албан журмын даатгал болохгүй гэдгийг ажлын хэсгийн ахлагчийн хувьд албан ёсоор хэлье.
Засгийн газрын өргөн мэдүүлсэн төсөлд төрөөс хөнгөлөлттэй зээл авч байгаа нөхцөлд даатгалд хамрагдах шаардлагатай гэсэн зүйлийг “Үндэсний давхар даатгал” ХК-ийнхны зүгээс тусгасан байсан. Хуулийн төслийг чуулганаар хэлэлцэх үед гишүүд даатгалыг албан журмынх мэт ойлгогдохоор хуульчлан тусгаж болохгүй, журмаар зохицуул гэсэн байр суурийг илэрхийлсэн.
Гэхдээ нийгэмд ийм ташаа ойлголт төрүүлэх болсон бас нэгэн шалтгаан нь малчид банкнаас зээл авахад даатгал шаарддаг нь албан журмынх мэт ойлголтыг төрүүлдэгтэй холбоотой. Мөн нэг даатгалын компанид даатгуулсан байхад тухайн банк түүнийг нь хүлээн зөвшөөрөхгүй заавал өөрийн санал болгосон команид даатгуулахыг шаарддаг. Энэ нь нэг бус компанид давхар даатгал хийлгэхээс эхлээд малчдад чирэгдэл үүсгэдэг талаар гомдол санал их ирдэг.
Эцэст нь Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн Малын индексжүүлсэн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд албан журмынх болгох агуулгыг тусгаагүй, ажлын хэсгийн хуралдаан дээр ч ийм зүйл яриагүй, ярих ч үгүй гэдгийг тодорхой хэлье.
-Чуулганы завсарлагаанаар хуулийн төслийн талаар санал авах хэлэлцүүлгийг зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Үйл ажиллагаа хэр эрчимтэй өрнөж байгаа болон малчдын зүгээс даатгалтай холбоотой ямар саналыг дэвшүүлж байна вэ?
-Улсын Их Хурлын чуулганы завсарлагааны хугацаанд ажлын хэсгийн гишүүд малын индексжүүлсэн даатгалын үйл ажиллагаанд оролцогч талууд болох малчид, даатгалын компаниуд, банк, даатгалын зуучлагч нартай уулзалт зохион байгуулах, бүсчилсэн байдлаар орон нутагт ажиллаж байна. Мөн анх 2014 онд хуулийн төслийг боловсруулж байсан эрдэмтэн судлаачидтай уулзаж, тэдний саналыг сонсоно.
Түүнчлэн хуулийн төслийг танилцуулах, малын индексжүүлсэн даатгалын хуулийн хэрэгжилт, үр дүнгийн талаар малчид, даатгуулагч бусад этгээд, даатгагч нараас санал, асуулга авах зэрэг ажлын хэсгийн баталсан төлөвлөгөөний дагуу үйл ажиллагаагаа явуулж байна.
Тухайлбал, миний хувьд орон нутгийн баг, малчдын хотонд очиж иргэдийн төлөөлөлтэй уулзан хуулийн төслийн талаар танилцуулж, саналыг сонсон ажиллаж байна. Өнгөрсөн онд зүүн бүсэд тохиосон байгалийн гамшгийн эсрэг хариу арга хэмжээ авахад малын индексжүүлсэн даатгал тодорхой хэмжээнд нэмэр болсон гэж малчид ярьж байна. Малчид Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийг дэмжиж байгаагаа илэрхийлэхийн зэрэгцээ төслийг илүү сайжруулж, ахуй амьдралд нь ойр, бодитой хэрэгжихэд анхаарч ажиллахыг хүсэж байна. Тодруулбал, олон жил малын индексжүүлсэн даатгал төлсөн малчдад тодорхой урамшуулал, хөнгөлөлт олгох асуудлыг төсөлд тусгах шаардлагатай талаарх саналыг олонтаа хэлж байна. Мөн зудын нөхцөл байдал сум, орон нутгийн багуудад хамрах хүрээ нь харилцан адилгүй байдаг тул малын хорогдлын босго үзүүлэлтийг уян хатан тогтооход илүү анхаарч ажиллахыг хүсэж байлаа.
-Ажлын хэсгийн ажлын үр дүнг хэрхэн тооцоолж байна вэ?
-Ажлын хэсгээс ирэх дөрөвдүгээр сарын 15-ны өдөр гэхэд хуулийн төслийг Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны хуралдааны хэлэлцүүлэгт оруулахаар төлөвлөн ажиллаж байна. Ажлын хэсгийн гол зорилго амьдралд ойрхон, малчид даатгалын мөн чанарыг ойлгож, итгэдэг, тэдэнд үр өгөөжөө өгдөг даатгалын эрүүл схемийг бий болгох хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэхэд чиглэж ажиллана хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.
-
Улстөр нийгэм2020/05/19
Хөрсний бохирдлыг бууруулах чиглэлээр тодорхой ажлуудыг хэрэгжүүлнэ
-
Цаг үе2021/05/07
Санхүүгийн салбарын 2021 оны нэгдүгээр улирлын тойм мэдээллээ танилцууллаа
-
Улстөр нийгэм2021/09/09
УИХ-ын дарга Г.Занданшатар Япон Улсын парламентын Зөвлөхүүдийн танхимын даргатай...
-
Цаг үе2021/03/03
Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал сайн