Улстөр нийгэм
Улс төрийн намын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэв

Тогтоолд Улсын Их Хурлын гишүүн П.Сайнзоригийг Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны, Улсын Их Хурлын гишүүн Л.Соронзонболдыг Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны, Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Бат-Эрдэнийг Хууль зүйн байнгын хорооны, Н.Алтаншагайг Эдийн засгийн байнгын хорооны гишүүнээс чөлөөлж, Улсын Их Хурлын гишүүн С.Замираг Аж үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хорооны, Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Бат-Эрдэнийг Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны, Н.Алтаншагайг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хорооны, Улсын Их Хурлын гишүүн Л.Сронзонболдыг Хууль зүйн байнгын хорооны, П.Сайнзоригийг Эдийн засгийн байнгын хорооны гишүүнээр тус тус томиллоо.
Ингээд Улс төрийн намын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцлээ. Хуулийн төсөлд, нам өөрийн дүрэм, хөтөлбөр, дотоод зохион байгуулалтыг Улс төрийн намын тухай хуульд нийцүүлэх арга хэмжээг 2024 оны долдугаар сарын 01-ний өдрөөс хойш зургаан сарын дотор авч хэрэгжүүлэх бөгөөд уг өөрчлөлтийг Улсын дээд шүүхэд 30 хоногийн дотор хүргүүлнэ гэж заасныг 2027 оны наймдугаар сарын 01 болгож хойшлуулахаар тусгажээ.
Улс төрийн намын тухай хуульд намын дүрмээр гишүүдийн эрх, үүрэг, зохион байгуулалтын бүтцээс гадна намын удирдах дээд төлөөллийн төв байгууллага, гүйцэтгэх болон хяналтын байгууллагыг байгуулах журам, тэдгээрийн бүрэлдэхүүн, бүрэн эрхийн хугацаа, эрх хэмжээ болон намын салбар, бүтцийн нэгжийг байгуулах, татан буулгах зэрэг асуудлыг цогц байдлаар зохицуулахаар заасан. Түүнчлэн намын дүрэм, хөтөлбөрийг шинэчлэхэд гишүүдийн оролцоо ил тод байдлыг хангах олонхын саналаар шийдвэрлэх зарчмыг баримтлах, намын дүрэм, хөтөлбөрийг батлах түүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай асуудлыг намын удирдах дээд байгууллагын онцгой бүрэн эрхэд хамааруулан хуульчилсан байна. Өөрөөр хэлбэл намын дүрэмд гуравны нэгээс дээш хэмжээний өөрчлөлт оруулах асуудлыг намын анхан шатын бүх нэгжийг хуралдуулж гишүүдийн оролцоог хангаж шаталсан хэлбэрээр санал авсны үндсэн дээр намын удирдах дээд байгууллагаас эцэслэн шийдвэрлэж Улсын дээд шүүхэд бүртгүүлэхээр хуульд заажээ. Ийнхүү улс төрийн намын дүрмийн шинэчлэл нь гишүүдийн идэвх оролцоог хангахыг шаардсан өргөн хүрээний өөрчлөлтийг хамарч байгаа тул хүн хүч, цаг хугацаа, хөрөнгө санхүү, зохион байгуулалт, төлөвлөлтийг шаардсан төдийгүй тодорхой шат дамжлага бүхий бэлтгэл ажлыг хангахгүйгээр шууд хэрэгжүүлэх боломжгүй асуудал үүсэж байна гэж Засгийн газар үзжээ.
Намын бүтэц, дүрмийг ардчиллын зарчимд нийцүүлэн шинэчлэхэд намын бүтцийн байгууллагуудад жендэрийн тэгш байдал, хүйсийн төлөөллийн оролцоог хуульд заасан хэмжээнд бүрдүүлсэн байх шаардлага мөн тавигдаж байгааг Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга тэмдэглэж, энэ шаардлагыг богино хугацаанд хангахад ялангуяа Улсын Их Хуралд суудалгүй болон Улс төрийн намын тухай хуулийн 27.3-д заасан нийт сонгогчийн нэг ба түүнээс дээш хувийн санал авсан байх нөхцөлийг хангаагүй намуудад боломж хязгаарлагдмал байна гэлээ.
Иймд шинэчлэн бүртгүүлэх хугацааг хойшлуулах талаар Бүгд найрамдах нам, Шинэ нам, Эх орончдын нэгдсэн нам, Зүй ёс нам, Гэр хороолол хөгжлийн нам, Монголын социал демократ нам, Үнэн ба зөв намаас санал ирүүлснийг харгалзан хуулийн төслийг Засгийн газраас боловсруулжээ.
Үүний дараа Цөмийн аюулгүй ажиллагааны тухай конвенцыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцлээ. Хуулийн төслийн талаар Улсын Их Хурлын гишүүн, Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Ц.Туваан танилцуулав. Олон улсын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх замаар дэлхий дахинд цөмийн аюулгүй ажиллагааны дэглэмийг ханган тогтвортой байдлыг сахих, цөмийн төхөөрөмжөөс үүсэх ионжуулагч цацрагийн сөрөг нөлөөллөөс хүн ам, хүрээлэн буй орчныг хамгаалах зорилгоор болзошгүй цацрагийн ослын үед үр дүнтэй хариу арга хэмжээ төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, цацрагийн ослоос урьдчилан сэргийлэх, осол гарсан тохиолдолд сөрөг үр дагаврыг багасгахад уг Конвенц чиглэгдэж буй юм. Конвенцыг Олон улсын атомын энергийн агентлагийн гишүүн орнуудын санаачилгаар 1994 онд баталж, 1996 оны 10 дугаар сарын 24-нд хүчин төгөлдөр болсноос хойш одоогийн байдлаар 96 улс нэгдэн оржээ.
Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны хуралдаанаар хуулийн төслийг хэлэлцсэн талаарх санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Н.Алтаншагай танилцуулав. Хуулийн төслийг тус Байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцэх үед Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Ганбат Монгол Улс урьд өмнө ямар ямар конвенцод нэгдэж байсан, нэгдэн орсон боловч үүргээ биелүүлээгүй тохиолдолд байгаа, эсэх талаар асуулт асууж хариулт авсан бол Улсын Их Хурлын гишүүн С.Эрдэнэболд хуулийн төслийн талаар иргэд, олон нийтэд мэдээлэл хүргэх, тэднийг төөрөгдүүлэхгүй байхад анхаарч ажиллахыг зөвлөсөн байна.
Дараа нь Цөмийн материалыг биечлэн хамгаалах тухай 1980 оны конвенцын 2005 оны нэмэлт, өөрчлөлтийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцлээ. Хуулийн төслийн талаар Улсын Их Хурлын гишүүн, Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Ц.Туваан танилцуулав. Улсын Их Хурлын 2015 оны зургадугаар сарын 19-ний өдөр баталсан “Монгол Улсын цөмийн зэвсгээс ангид байх статусыг шинэ түвшинд гаргах тухай” 60 дугаар тогтоолд Цөмийн материалыг биечлэн хамгаалах тухай 1980 оны конвенцын 2005 оны нэмэлт, өөрчлөлтөд нэгдэн орохыг Засгийн газарт даалгасан байна. Улсын Их Хурлын тогтоолын хэрэгжилтийг хангах хүрээнд Засгийн газрын 2023 оны наймдугаар сарын 23-ны өдрийн хуралдаанаар уг асуудлыг хэлэлцэж, Улсын Их Хурлын холбогдох Байнгын хороотой зөвшилцөхөөр тогтсон. Улмаар Засгийн газраас тус конвенцыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг 2023 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдөр Улсын Их Хуралд зөвшилцөхөөр хүргүүлсэн бөгөөд Монгол Улсын Их Хурлын Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын Байнгын хороо 2023 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн хуралдаанаар конвенцод нэгдэн орох асуудлыг хэлэлцээд, дэмжсэн гэдгийг онцлов.
Хуулийн төслийг Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцсэн талаарх санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Х.Жангабыл танилцуулсан юм. Тус байнгын хорооны хуралдааны үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Ганбат, Г.Тэмүүлэн нар Монгол Улс олон улсын хэчнээн тооны гэрээ, конвенцод нэгдсэн орсон, хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй тохиолдолд ямар үр дагавар гарах талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөх нь зүйтэй талаар үг хэлсэн байна. Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон Улсын Их Хурлын гишүүдийн олонх хуулийн төслийг дэмжжээ.
Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайдын хийсэн танилцуулга болон Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ асуулт асууж, конвенцод нэгдсэн орсноор хүлээх үүрэг, түүнийгээ биелүүлээгүйгээс бий болох үр дагаврын талаар дэлгэрэнгүй хариулт авсан юм.
Улсын Их Хурлын 2015 оны зургадугаар сарын 19-ны өдөр баталсан “Монгол Улсын цөмийн зэвсгээс ангид байх статусыг шинэ түвшинд гаргах тухай” 60 дугаар тогтоолд Бага хэмжээний цөмийн материалын шинэчилсэн протоколд нэгдэн орохыг Засгийн газарт даалгасан юм. Үүний дагуу Засгийн газраас хуулийн төслийг Улсын Их Хуралд зөвшилцөхөөр ирүүлснийг Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо 2023 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцээд, дэмжсэн байна.
Бага хэмжээний цөмийн материалын шинэчилсэн протоколыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцсэн талаарх санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Н.Алтаншагай танилцууллаа. Байнгын хорооны хуралдааны үеэр хуулийг төслийг хэлэлцэх үед Улсын Их Хурлын гишүүн С.Эрдэнэболд конвенцод нэгдсэнээр ямар ач холбогдолтойг болон цаашид энэ төрлийн хэдэн конвенцод нэгдэн орох шаардлагатайг асууж хариулт авсан бол Улсын Их Хурлын гишүүн С.Батсүмбэрэл цөмийн энергийн талаарх ойлголт, мэдээллийг олон нийтэд үнэн зөв, оновчтой хүргэх, конвенцод нэгдсэний давуу болон сул тал, эрсдэлийн талаарх мэдээллийг түгээхэд анхаарч ажиллахыг зөвлөсөн байна. Хуулийн төслийг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжиж, Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оруулж хэлэлцүүлэн, соёрхон батлах нь зүйтэй гэж үзжээ.
Дээрх хуулийн төслүүдийн талаарх санал хураалтыг мөнхүү Улсын Их Хурлын чуулганы маргаашийн нэгдсэн хуралдаанаар явуулахаар тогтлоо гэж Улсын Их Хурлын хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.
Улстөр нийгэм
“Сар шинэ-2025” үзэсгэлэн худалдаа эхэллээ
Сар шинийн баярыг тохиолдуулан үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжих, гол нэрийн хүнсний бүтээгдэхүүний хангамжийг нэмэгдүүлэх, дундын зуучлалгүйгээр хэрэглэгчдэд хүргэх, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх зорилгоор Сонгинохайрхан дүүргийн Засаг даргын Тамгын газраас “Сар шинэ-2025” цагаан сарын үзэсгэлэн худалдааг зохион байгуулж байна.
Үзэсгэлэн худалдаанд дүүргийн 75 иргэн аж ахуйн, нэгж байгууллагууд 20 гаруй төрлийн хоол үйлдвэрлэл үйлчилгээ, бэлэн хувцас, үндэсний дээл, бэлэг дурсгалын бараа бүтээгдэхүүнийг худалдан борлуулж байна.
Үзэсгэлэн худалдаа 2 дугаар сарын 25-ны өдрийг дуустал 10:00-21:00 цагийн хооронд Сонгинохайрхан дүүргийн 29 дүгээр хороо NC builing “Та Чи” мартын хоёр давхарт зохион байгуулагдана. “Сар шинэ-2025” үзэсгэлэн худалдааны хамтран зохион байгуулагчаар Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний хэлтэс, жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих мэдээлэл сургалтын төв, жаргалант тосгоны Соёлын ордон, тохижилт цэвэрлэгээ үйлчилгээ, орон нутгийн өмчит, аж ахуйн тооцоот үйлдвэрийн газар, “Та Чи” ХК хамтран ажиллаж байна. Иргэд та бүхнийг “Сар шинэ-2025” цагаан үзэсгэлэн худалдаанд өргөнөөр оролцохыг урьж байна.
СОНГИНОХАЙРХАН ДҮҮРГИЙН ЗДТГ
Улстөр нийгэм
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Ховд аймгийн найман сумын 2700 гаруй иргэнтэй уулзлаа
Монгол Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан, Улсын Их Хурлын гишүүн Э.Болормаа нар Ховд аймгийн найман суманд (Алтай, Үенч, Булган, Мөст, Жаргалант, Ховд, Эрдэнэбүрэн, Буянт) ажиллаж, 2700 гаруй иргэнтэй уулзлаа. Уулзалтын үеэр 156 иргэн 300 гаруй асуулт асууж, хариулт аваад байна.
Ховд аймгийн Буянт суманд ажиллах үеэрээ УИХ-ын намрын чуулган завсарласан энэ цаг хугацаанд УИХ-ын гишүүд тойргуудаараа ажиллаж, орон нутгийн иргэдэд батлагдсан хуулиудыг танилцуулж, тэдний дуу хоолойг сонсож, бодлого шийдвэртээ тусган ажиллах нь зүйтэй гэдгийг уулзалтын эхэнд УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан дурдлаа.
Тэрбээр, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөр 126 гишүүнтэй анхны парламент намрын чуулганаараа улстөржилтөөс үүдсэн 30 жилийн хугацаанд гацсан мега төслүүдийг хөдөлгөх эхний алхмыг хийж чадсан гэв. Өөрөөр хэлбэл, улс төрийн таван нам, эвслийн төлөөлөл, салбар бүрийн мэргэжилтнүүдээс бүрдсэн УИХ нэлээд эрчимтэй, асуудлыг тал бүрээс хэлэлцэж, олон ургалч үзлийг дэмжин ажиллаж байна.
Улсын Их Хурлын намрын ээлжит чуулганаар ирэх дөрвөн жилийн стратеги төлөвлөгөөгөө баталсан. Тус төлөвлөгөөнд хууль иргэн рүүгээ хандсан, хүн төвтэй, хүнийхээ эрхийг хамгаалсан, хангасан байхад чиглэн ажиллахыг эрхэм зорилгоо болгоод байна гэлээ.
Орон нутгийн иргэдийн зүгээс хууль иргэнд үйлчлээд, албан тушаалтнуудад хүрэхгүй байгаад шүүмжлэлтэй хандаж байгаа учраас Улсын Их Хурлын стратеги төлөвлөгөө буюу хууль, эрх зүйн шинэчлэл Гурван төгөлдөршил бодлогыг дэмжиж буйгаа илэрхийллээ.
Ховд аймгийн Буянт сумын иргэд газрын ховор элементийн Халзан бүргэдэй ордыг ашиглахгүй байх, 1981 онд баригдсан эмнэлгийн барилгыг шинэчлэх, сургуулийн спорт заалыг өргөтгөх, татвар болон зээлийн хүү дарамт үүсгэж байгаа зэрэг асуудлыг шийдвэрлэх талаар санал хэлж байлаа.
Улсын Их Хурлын даргын зүгээс сумдад шаардлагатай дэд бүтэц, бүтээн байгуулалтын ажлуудыг эрэмбэлж, нэн шаардлагатай ажлуудыг ирэх жилийн төсөвт тусгах талаар дурдаад Буянт сумын эмнэлгийн барилга, спорт заалны асуудлыг шийдвэрлэнэ гэлээ.
Түүнчлэн Халзан бүргэдэй ордын асуудалд иргэдийн санал, бодлыг онцгойлон анхаарч, холбогдох шийдвэр гаргана гэв.
Алс хязгаар нутагт амьдран суугаа Ховд аймгийн иргэд олон нийт, сум, орон нутгийн амьдрал ахуйтай танилцаж, тулгамдсан асуудлуудыг УИХ-ын дарга сонсож, шийдвэрлэхээр ажиллаж буйд талархалтай байгаагаа илэрхийллээ хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.
Улстөр нийгэм
АНУ-ын сенатор асан Боб Менендез авлигын хэргээр 11 жилийн хорих ялаар шийтгэгдлээ
Нью Жерси мужийн сенатч асан Боб Менендез авлига, хахуулийн хэргээр буруутгагдаж, 11 жилийн хорих ял сонслоо.
Өнгөрсөн долоодугаар сард тангарагтны шүүх Менендезийг гадаадын засгийн газарт тусалсны хариуд алтан гулдмай, бэлэн мөнгө, Мерседес бенз зэрэг бэлэг авсан хэргээр 16 зүйл ангиар буруутай гэж үзэв.
Прокурорууд түүний гэмт хэргийг “онц ноцтой” хэмээн тодорхойлж, дор хаяж 15 жилийн хорих ял оноохыг шүүхээс хүссэн байна. Харин 71 настай Менендезийн өмгөөлөгчид ялыг олон нийтийн ажилтай хослуулан богиносгохыг хүсэв. “Харамсалтай нь та авлигач улстөрч болжээ” гэж АНУ-ын шүүгч Сидни Стейн Менендезийн ялыг оноохын өмнө хэлсэн гэж “CBS News”, “BBC” агентлаг мэдээллээ.
Ял сонсохоосоо өмнө Менендез шүүх танхимд үг хэлэхдээ нулимс дуслуулжээ. Шүүхийн сурвалжлагчдын мэдээлснээр “Би гэр бүлээсээ бусад бүх зүйлээ алдсан”, “Миний сэрүүн байх өдөр бүр шийтгэл юм” гэж тэрээр хэлсэн байна. Дараа нь шүүгчээс “Шударга ёсны илдийг өршөөлөөр зөөллөх”-ийг хүсчээ.
Менендезийн хүү, Ардчилсан намын конгрессын гишүүн Роб Менендез, мөн түүний охин, MSNBC-ийн нэвтрүүлэгч Алисия Менендез нар эцгийнхээ ард шүүх танхимд сууж байсан байна.
Энэ хэрэгт Менендезтэй холбоотой байсан хоёр хүнд мөн ял оноожээ. Нью Жерси мужийн үл хөдлөх хөрөнгийн хөгжүүлэгч Фред Дайбесийг сенаторт алт, бэлэн мөнгө хүргэж өгсөн гэж прокурорууд буруутгаснаар долоон жилийн хорих ял авч, 1.75 сая ам.долларын (1.4 сая фунт стерлинг) торгууль төлөхөөр шийтгэгдсэн. Египет-Америк гаралтай бизнесмен Ваэл Хана Менендез болон Египетийн засгийн газрын хооронд хэлэлцээр зуучилсан гэж буруутгагдаж, наймаас дээш жилийн хорих ял авч, 1.25 сая ам.долларын торгууль төлөхөөр болсон байна.
Менендез өөрийн бурууг ахин дахин үгүйсгэж, буруутай гэсэн шийдвэрийг давж заалдана гэж мэдэгджээ. Нью Жерсигийн сенатор бөгөөд Сенатын Гадаад харилцааны хороог удирдаж байсан нөлөө бүхий улстөрч Менендез өнгөрсөн наймдугаар сард Сенатын дээд танхимаас огцорсон билээ. Түүнийг гэм буруутай гэх шийдвэрийг есөн долоо хоног үргэлжилсэн шүүх хуралдааны дараа гаргасан бөгөөд энэ үеэр тангарагтны шүүгч нарт Менендез 100 мянган ам.доллараас дээш үнэлгээтэй алт, 480 мянган ам.долларын бэлэн мөнгө зэрэг бэлэг хүлээн авсан гэх баримтуудыг харуулжээ. Эдгээр мөнгийг Холбооны мөрдөх товчооны (FBI) агентууд түүний гэрээс илрүүлсэн байна.
Прокуроруудын мэдээлснээр, хахуулийн хариуд Менендез Египетэд АНУ-аас олон сая ам.долларын тусламж баталгаажуулахад тусалсан. Харин түүний өмгөөлөгчид эдгээр бэлгүүдийг хахуульд тооцох үндэслэлгүй гээд хахуулийн үр дүнд Менендез ямар нэгэн үйлдэл хийсэн гэдгийг прокурорууд нотолж чадаагүй гэж мэдэгдсэн.
Эх сурвалж: https://www.bbc.com
-
Улстөр нийгэм2021/06/29
УИХ-ын түр болон байнгын хороодын хуралдаан болно
-
Цаг үе2023/04/14
“Улаанбаатар 2023” Зүүн Азийн залуучуудын наадамд 1000 гаруй тамирчи...
-
Цаг үе2021/01/05
Мөсөн дээгүүр мал тууварлах, тээврийн болон ердийн хэрэгсэлтэй зорчихгүй байхыг ...
-
Шударга мэдээ2022/10/11
Улаанбаатарыг нэг төвт хотоос олон төвт хот болгохоор зорьж байна