Шударга мэдээ
Могойн голын нүүрсний уурхайгаас эхтэй Овоот төслийн луйвар

Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг суманд “Могойн голын нүүрсний уурхай гэж том уурхай бидний багад байлаа. Могойн голын чулуун нүүрсний орд Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумын нутагт Мөрөн хотоос баруун зүгт 223 км зайтай оршдог. Ордыг Хөвсгөл аймгийн геологи хайгуулын анги 1967-1978 онд Улаанбаатрын геологийн экспедицийн IX анги нарийвчилсан хайгуулаар 15508.6 мянган тонн нүүрсний нөөцтэй хэмээн тооцож, ОХУ-ын стандартаар "Ж” маркад хамаарна гэсэн дүгнэлтийг гаргасан байдаг. Могойн голын ордын нөөцийг нарийвчлан тооцсоноор танилцуулбал, A+B-1,16 сая тонн, С1-2,89 сая тонн, А+В+С1-4,06 сая тонн. Энэ нь үйлдвэрлэлийн аргаар ашиглах боломжтой бодитой нөөц юм. Цаашид хайгуулыг үргэлжлүүлэн хийж, нөөц батлах шаардлагатай таамаг нөөцийг С2-11,44 сая тонн гэж тог тоож байжээ. Хожим нь 1992 онд уг орд газарт дахин хайгуул судалгааны ажил хийгдэж, Могойн голын ордын зүүн талын үргэлжлэл дээр үеийн суналын дагуу нүүрсний нөөц байгааг тогтоосон байдаг аж. Ийнхүү Могойн голын ордыг 1971 онд ашиглалтанд оруулж, орон нутгийн чанартай уурхайг байгуулсан байдаг юм. Уурхай орды үндсэн талбайд 66 мянган га газрыг эзэлдэг бөгөөд тухайн үед дундаж ашиглалтын насыг 30 жилээр тооцож байжээ. Хөвсгөл аймгаас гадна Могойн голын ордоос Завхан аймгийн нүүрсний хэрэгцээг бүхлээр нь хангах тооцооллыг хийсэн байдаг.
Хөвсгөл аймаг болон Завхан тэргүүтэй баруун аймгуудад нүүрс нийлүүлдэг энэ уурхай 1970-аад оноос үйл ажиллагаагаа явуулж, хэрэглэгчдэд нүүрс нийлүүлсээр ирсэн. Мод голдуу түлдэг, нүүрс гээч зүйлийг хэрэглэж мэддэггүй, “өмхий үнэртэй нүүрсийг зөвхөн уурын зууханд л шатаадаг” гэсэн ойлголттой Хөвсгөлчүүд за зээл эхэлсний дараа ч Могойн голын нүүрсний уурхайн талаар бараг мартсан гэхэд болно. Гэвч эзэд нь мэдээгүй суухад энэ уурхай нэг л мэдэхэд хувьчлал нэрээр бусдын гарт орсон байв. Гэхдээ тус уурхайн 51 хувийг орон нутгийн өмчид үлдээн, 49 хувь нь бусдын гарт оржээ.
Одоогоос яг 10 жилийн өмнө Засгийн газрын хурал дээр тун сонирхолтой асуудал хэлэлцэгдэж маргаан тарьж байв. Энэ бол Могойн голын асуудал. Тухайн үед Хятад-Монголын хамтарсан хөрөнгө оруулалттай “Шинэ Азиа Майнинг” групп өөрийн 100 хувийн хөрөнгөөр дулааны станц барина. Үүнийхээ шанд ордын 51 хувийг хөрөнгө оруулагч талд шилжүүлж өгнө гэсэн тэмдэглэлийг Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яамнаас Засгийн газрын хуралдаанд оруулж ирсэн нь олны гайхшийг барж, Хятадын хөрөнгө оруулалттай "Шинэ Азиа Майнинг” гэгч компани уурхайн дэргэд цахилгаан станц байгуулах гэрээг Засгийн газартай хүртэл байгуулсныг иргэд хэзээ хойно мэдсэн. Үүний дараа УИХ-ын сонгуулийн өмнөхөн Могойн голын нүүрсний уурхай дээр дулааны цахилгаан станц барих нээлт болж, тууз хайчилжээ. Хамгийн сонирхолтой нь энэхүү нээлтэд УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол, Ж.Энхбаяр, Д.Балдан-Очир, Ц.Дашдорж,Ө.Энхтүвшин, Завхан аймгийн Засаг дарга Я.Санжмятав тэргүүтэй дарга нар ирж оролцох нь тэр.
Асар их мөнгөтэй хятадууд ирж, Монголд том хөрөнгө оруулалт хийж, Могойн голын нүүрсний уурхай дээр цахилгаан станц барих хүлээлт үүсээд удаагүй байтал өнөөх хятадуудынх нь “но” илэрчээ. "ШИНЭ АЗИА МАЙНИНГ” групп тухайн үед Төрийн банкнаас 1 дугаартай зээлийн гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр 500 000 ам.долларыг сарын 1 хувийн, жилийн 12 хувийн хүүтэй, 12 сарын хугацаатайгаар зээлээд зээлийн гэрээгээ зөрчиж, мөнгөө төлөхгүй, тэр ч бүү хэл бүүр нэрээ сольж, “Шинэ азиа групп” ХХК болон өөрчилж, Дээд шүүх хүртэл заргалдаад авчээ. Шүүхээс “Шинэ азиа групп” ХХК –ийг 707 сая төгрөг төлөх шийдвэр гаргасан ч энэ мөнгө одоо хүртэл төлөгдсөн эсэх нь эргэлзээтэй байна.

ЗАВХАНЫГ ТОЙРОН ЭРГЭЛДЭХ ХЯТАД НОЁД

Хариу албан бичигт Б.Батхүү “Цэцэрлэг суманд үйл ажиллагаа явуулдаг “Могойн гол” хувьцаат компанийн нүүрсний уурхай болон Могойн голын эзэмшлийн талбайтай давхцаж буй тул олгох боломжгүй” гэсэн байна. Орон нутгаас ингэж хариу өгсөн ч үүнийг Ашигт малтмал газрын тосны хэрэг эрхлэх газрын лиценз олгодог албан тушаалтнууд тоосонгүй. 2008 оны арваннэгдүгээр сарын 21-нд тухайн үеийн АМГТХЭГ-ын ГУУКГ-ын даргын шийдвэрээр улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж, нөөцийг нь тогтоосон ордод, давхардуулан, хууль зөрчин хайгуулын тусгай зөвшөөрлийг “Хургатай хайрхан” компанид олгосон байна.
Ингэж Могойн голын орд газарт “Хургатай хайрхан” компани Овоотын ордын лицензийг эзэмшдэг болсон түүх эхэлжээ. Харин өнгөрсөн жилээс лиценз цуглуулах тэдний ажил үндсэндээ дуусч, Хөвсгөлийн хамаг лицензийг гартаа оруулсан Австралийн хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй “Аспайр Майнинг Лимитэд” компанийн нийт хувьцааны 51 хувийг “Жем интернэшнл” группийн ерөнхийлөгч, Монгол Улсын гарьд Ц.Цэрэнпунцаг эзэмших болсон гэдгээ ил тод зарлаж эхлэв.
-Бүрэнтогтох, Төмөрбулаг сумын Харгуйт гэх газарт ХV 014499 лицензээр тус бүр хоёр,
-Бүрэнтогтох сумын Нурамт гэх талбайд ХV 014973 тоот лиценз,
-Цахиурт гэх талбайд ХV 014636 тоот хайгуулын лиценз эзэмшигч болсон байна.
Жагсаалт үүгээр дуусахгүй. “Аспайр майнинг лимитед”-ийн Монгол Улсад бүртгэлтэй охин компани “Хургатай хайрхан” нь Могойн голын хөндийд 5758 га талбайд ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг. Энэ нь нөгөөх ашиглахаар зэхээд буй “Овоот” гэж нэрлэсэн орд. Бас эл компани Хуримтын хөндийд “Хуримт-1” гэсэн нэртэй, 5551 га талбайд хайгуулын тусгай зөвшөөрөлтэй. “Аспайр майнинг лимитед” нь “Овоот коал майнинг” гэх охин компаниараа дамжуулан Могойн голын хөндийн ойролцоо 1800 га талбайд хайгуул хийх тусгай зөвшөөрөл мөн авчээ. Бас “Блэкрок” компанийг худалдан авч, Мөрөн хотоос урд зүгт 20 орчим км-ийн зайд, Бүрэнтогтох сумын Эрчим багийн нутаг Төмөртийн аманд 860 га талбайд ашиглалтын тусгай зөвшөөрөлтэй болсон. Бас тэнд 210 га талбайд хайгуулын тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг. Ингээд тооцоолохоор тус компанийн хайгуул болон ашиглалтын талбайн нийт хэмжээ 15 мянга орчим га болж байна...
Өнөөдөр яг ийм асуулт тулгараад байна. Учир нь “Аспайр Майнинг Лимитэд” компанийн хувьцааны 51 хувийг эзэмших болсон Монгол Улсын гарьд Ц.Цэрэнпунцаг ТУЗ-өө шинэчилж, компанийнхаа Ерөнхий захирлаар томилогдсон Д.Ачит-Эрдэнэ гэгчийн томилжээ. Тэрээр хэвлэлд “Монгол Улсын гарьд Ц.Цэрэнпунцаг жил гаруйн өмнө компанийн 12.0 хувийг эзэмшиж байгаад 2018 оны наймдугаар сард 27.5 хувь болгож нэмэгдүүлсэн. Энэ жил дахин хөрөнгө оруулж 51 хувь болголоо. Хамгийн гол нь “Аспайр майнинг лимитэд” компанийн хийхээр бэлтгэж байгаа “Овоотын баяжуулах үйлдвэр”-ийн цогц бүтээн байгуулалт маш ирээдүйтэй, улс орны эдийн засагт чухал байр суурь эзлэх төсөл юм. Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумын нутаг дахь Овоот орд өндөр чанарын коксжих нүүрстэй... Түүнчлэн эхний ээлжинд тусгай зориулалтын хүнд даацын хатуу хучилттай авто замыг Овоотоос Эрдэнэт хот хүртэл нийт 560 км татаж тээвэрлэлтээ хийнэ” хэмээн мэдэгджээ.
Б.Цоож
Шударга мэдээ
Нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгө 8.6 тэрбум төгрөгөөр дахин арвижлаа

Шударга мэдээ
Х.Нямбаатар: Нийслэлийн өмчит компани, аж ахуйн тооцоот байгууллагуудын давсан орлогыг мега төслүүдэд зарцуулна
Хотын дарга Х.Нямбаатар 2025 оны есдүгээр сарын 29-ний өдөр нийслэлийн өмчит компани болон нийслэлийн өмчит аж ахуйн тооцоот байгууллагын удирдлагуудтай уулзлаа. Уулзалтаар эдгээр байгууллагын үйл ажиллагаа, 2025 оны төлөвлөгөөний биелэлт, 2026 оны үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний талаар хэлэлцэв.
Уулзалтын эхэнд хотын дарга Х.Нямбаатар “2023 онд нийслэлийн өмчит компани, аж ахуйн тооцоот байгууллагуудаас нийслэлийн Хөрөнгө оруулалтын газар, нийслэлийн Орон сууцны корпорац гэх цөөхөн байгууллагууд ашигтай ажиллаж байсан. Харин өнөөдрийн байдлаар нийт байгууллагуудын 90 орчим хувь нь ашигтай ажиллаж эхэлсэн. Нийтийн тээврийн парк шинэчлэлтийг хийснээр зорчигчид нэмэгдэж, 70 гаруй тэрбум төгрөгийн ашигтай ажилласан.
Ирэх онд 100 тэрбум төгрөгийн ашигтай ажиллах боломжтой. Цаашид нийслэлийн өмчит компани, аж ахуйн тооцоот байгууллагуудын давсан орлогыг мега төслүүдэд зарцуулна. Мөн Төв цэнгэлдэх хүрээлэн энэ онд 3.5 тэрбум төгрөгийн ашигтай ажиллахын зэрэгцээ “Намрын ногоон өдрүүд” зэрэг нийгэмд чиглэсэн үйл ажиллагааг үнэ төлбөргүй зохион байгуулж эхэлсэн. Нийгэмд чиглэсэн ийм үйл ажиллагааг тогтмол зохион байгуулна. Түүнчлэн замын сангийн хөрөнгийг босгосноор нийслэлийн хэмжээнд 250 гаруй км авто замыг шинэчлээд байна. 2026 оноос нийслэл хоёрдугаар түвшний авто замууд болох Тойрог хурдны зам, Туулын хурдны замын төслүүдийн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлнэ. 2026-2027 онд нийслэлийн өмчит аж ахуйн тооцоот байгууллагууд зардлаа бууруулж, үр дүнд суурилсан менежментийг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй” гэлээ.
Шударга мэдээ
ЭЗБХ: Зээлийн хэлэлцээрийн төслийг зөвшилцөхийг дэмжив
Улсын Их Хурлын Эдийн засгийн байнгын хорооны 2025 оны есдүгээр сарын 29-ний өдрийн хуралдаанаар Монгол Улс, Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банк хооронд байгуулах “Зүрх судасны үндэсний төв байгуулах төсөл”-ийн Зээлийн хэлэлцээрийн төслийг зөвшилцөхөөр хэлэлцэж, энэ талаар Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Эрүүл мэндийн сайд Ж.Чинбүрэн танилцуулав. Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Монгол Улсын хөгжлийн 2025 оны төлөвлөгөөнд Зүрх судасны үндэсний төвийг байгуулахаар тусгасан. Энэ хүрээнд Засгийн газар Зүрх судасны үндэсний төв байгуулах төслийг Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банкны 34.9 сая ам.долларын зээл болон Люксембургийн Их Гүнт улсаас олгох 22.5 сая евро буюу 26.4 сая ам.долларын буцалтгүй тусламжийн хамтарсан санхүүжилтээр хэрэгжүүлэхээр төлөвлөн хэлэлцээр хийхээр болсон байна. Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банкнаас санал болгож буй зээлийн хөрөнгө нь баталгаат овернайт санхүүжилтийн хувьсах хүү (SOFR) дээр 1.6 хувийн нэмэгдэлтэй, 4 жил үндсэн төлбөрөөс чөлөөлөгдөх, 18 жилийн хугацаатай гэлээ.
Төслийн хүрээнд 120 ортой тусгай зориулалтын зүрх судасны эмнэлгийн барилгыг шинээр барьж, тоног төхөөрөмжөөр бүрэн ханган ашиглалтад оруулах бөгөөд төсөл хэрэгжсэнээр зүрх судасны төрөлжсөн, нарийн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээний хүртээмжийг хоёр дахин нэмэгдүүлж, жил бүр өсөн нэмэгдэж байгаа зүрх судасны өвчлөл нас баралтын хэмжээг бууруулах ач холбогдолтой хэмээн сайд танилцууллаа.
Зээлийн хэлэлцээрийн төслийн танилцуулгатай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Р.Батболд, М.Бадамсүрэн, Б.Тулга, Д.Үүрийнтуяа, Б.Уянга, Г.Очирбат, Б.Заяабал, П.Батчимэг, Р.Сэддорж нар асуулт асууж салбарын сайд болон ажлын хэсгийг гишүүдээс хариулт, мэдээлэл авав. Тухайлбал, Монголын талаас хөрөнгө оруулалт хийх эсэхийг тодруулсан асуултад Ж.Чинбүрэн сайд хариулахдаа “Монголын талаас хөрөнгө оруулалт хийхгүй. Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банкны зээл болон Люксембургийн Их Гүнт улсын буцалтгүй тусламжийн санхүүжилтээр 15646 м2 талбайтай, 8 давхар 119 ортой эмнэлэг байгуулна. 80 энгийн ор, эмчилгээний 16 ор, эрчимт эмчилгээний 8 ор, мэс заслын 8 өрөөтэй байх ба зөвхөн шигдээс, харвалтыг эмчлэхээс гадна зүрх шилжүүлэн суулгах хагалгааг хийх боломжтой гэж төлөвлөж байна. Нийт санхүүжилтийн 52 орчим хувь нь барилгын хөрөнгө оруулалт байх бол үлдсэн нь тоног төхөөрөмжид зарцуулгадах тооцоотой байгаа” гэв. Эмч нарыг чадавхжуулах чиглэлд төслийн хөрөнгө оруулалтаас төсөвлөгдөх эсэхийг тодруулахад Улсын III төв эмнэлгийн зүрх судасны салбар бол 24 жилийн турш Люксембургийн Их Гүнт улстай хамтран ажиллаж хүний нөөцийн бэлтгэл ажлыг хангалттай гүйцэтгэсэн гэдэг хариултыг сайд өгсөн. Үүний зэрэгцээ 21 аймаг, дүүргүүдтэй цахимаар хамтран ажиллах систем бий болгосноор ачааллтыг 56 хувиар бууруулаад байгаагаа хэлсэн. Төслийн санхүүжилтийн тодорхой хувийг хүний нөөцийг чадавхжуулах чиглэлээр зарцуулах юм байна. Барилгын төсөвт өртөг нэмэгдэх эсэх, эхлэх, дуусах хугацааг тодруулахад “2026 онд эхлээд 2032 онд ашилалтад оруулахаар төлөвлөсөн. ТЭЗҮ болон зураг төслийг өндөр нарийвчлалтай хийсэн учраас төсөвт өртөгт их өөрчлөлт орохгүй гэж тооцож байна. 66 метр өргөн, 23.5 метр өндөртэй барилга Улсын III төв эмнэлгийн хашаан дотор баригдана, менежментийн хувь нэг удирдлагатай байна” гэж хариулсан.
Түүнчлэн гишүүд зээлийн хэлэлцээртэй холбоотой санхүүгийн зардлуудыг нарийвчлалтай, тодорхой тооцоололтойгоор танилцуулахыг Сангийн яамнаас шаардахыг зэрэгцээ зээлийн эргэн төлөлтийн нөхцөлтэй холбоотой тооцооллыг мэдээллийг тодруулж байсан. Эмнэлгийг Улсын III төв эмнэлгийн хашаан дотор барих нь нягтрал өндөртэй орчинд дахин нягтрал үүсгэх талаар тооцсон эсэхийг, тус төвд ажиллах мэргэжилтэн, хүний нөөцийн асуудлыг давхар тооцох саналуудыг гаргаж, гадаадын зээл, тусламжийн ашиглалтыг эрчимжүүлж, үр өгөөжтэй байлгах чиглэлд холбогдох талууд анхаарал хандуулж ажиллахыг гишүүд сануулж байв.
Ийнхүү гишүүд Зээлийн хэлэлцээрийн төсөлтэй холбогдуулан асуулт асууж, хариулт аван, холбогдуулан байр сууриа илэрхийлсний дараа санал хураалт явуулахад Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 60 хувь нь дэмжив. Монгол Улс, Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банк хооронд байгуулах “Зүрх судасны үндэсний төв байгуулах төсөл”-ийн Зээлийн хэлэлцээрийн төслийг зөвшилцөхийг дэмжсэн талаарх санал, дүгнэлтээ Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороонд хүргүүлэхээр болов.
-
Улстөр нийгэм2024/11/19
“Moody’s” агентлаг Монгол Улсын зээлжих зэрэглэлийг ”В2,...
-
Шударга мэдээ2021/05/03
Нийслэлийн иргэдийн 34.4 хувь нь вакцинд бүрэн хамрагдаад байна
-
Урлаг спорт2025/07/03
“Улаанбаатарын үдэш 2025” шоу тоглолт долоодугаар сарын 11-нД болно
-
Урлаг спорт2020/05/14
Э.Оюунболдын шүүх хуралдаан тавдугаар сарын 22-нд товлогдлоо