Үзэл бодол
Я.Долгоржав: Хоёр ч Ерөнхийлөгчийн багт олон сайхан нөхөдтэйгөө сэтгэл нийлэн ажиллаж байсан
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын 30 жилийн ойг тохиолдуулан Ерөнхийлөгчийн зөвлөхөөр ажиллаж байсан Я.Долгоржавтай хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.
-Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ажлын алба бусад төрийн байгууллагаас хэрхэн ялгардаг вэ?
-Миний бие 2004-2008 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн улс төрийн зөвлөх, хэсэг хугацаанд Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын даргын үүрэг гүйцэтгэгчээр давхар ажиллаж байсны хувьд таны асуултанд өөрийнхөө харж буй өнцгөөс хариулъя.
Бүхэл хийгээд хэсгийн учир холбогдлын үүднээс үзвэл, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар бол Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хэмээх хүрээлэн(институц)-гийн нэг бүрдэл хэсэг нь юм. Улс, ард түмэн, ер нь нийгмийн аливаа бүлгийн өмнө тавигдсан тодорхой зорилтыг хариуцаж үйл ажиллагаагаа зохих хууль дүрмийн дагуу хэрэгжүүлэхээр зохион байгуулагдсан бүтцийг манай монголчууд хүрээ, хүрээлэн гэж нэрийдэж байсан нь цэрэг-улс төр, иргэн, шашин-сүм хийдийн түүхээс тодорхой харагддаг. “Монголын нууц товчоо”-нд ч энэ талаар тэмдэглэсэн зүйл бишгүй бий. Иймээс би Ерөнхийлөгчийн институц гэж гадаад үг хэрэглэлгүй, хүрээлэн гэх үг хэрэглэж байгааг минь болгооно биз ээ. Тэгэхээр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын бүтцийн болоод үйл ажиллагаа (функц)-ны онцлог нь Монгол Улсын Үндсэн хууль болон бусад хуулиар Ерөнхийлөгч, Ерөнхийлөгчийн хүрээлэнд бүхэлд нь хүлээлгэсэн үүргээс хамаардаг зүйл. Чухам үүгээрээ л Тамгын газрын бүтэц, үйл ажиллагаа нь давхцал хийгээд хийдэлгүй, төрийн бусад байгуулгаас ялгарах учиртай.
Улсын тэргүүнийхээ хувьд Ерөнхийлөгч бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхэд нь Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын үйл ажиллагаа бүхэлдээ дэмжлэг үзүүлдгээрээ онцлог. Үе үеийн Тамгын газар, зөвлөхүүдийн зорилго, чиг үүрэг ижил юм. Зөвлөхүүд хэдийгээр Тамгын газарт харьяалагддаг ч зөвхөн Ерөнхийлөгчид зөвлөх үүрэгтэй учраас шугаман удирдлагын бүтцэд ордоггүй штаб маягийн бүтэц үүсгэн ажилладаг. Энэ мэтийг зарим хүмүүс анзаардаггүйгээс, таны асуултандаа хөндсөнчлөн “Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын бодит үйл ажиллагаа” болон түүний талаарх “олон нийтийн санаа бодол” хоёрын хооронд ойлголтын зөрүү байхыг үгүйсгэхгүй. Тиймээс ард иргэдийнхээ улс төрийн боловсролыг дээшлүүлэх чиглэлээр хэвлэл, мэдээлэл, нийгмийн сүлжээ, албан ба албан бус сургалтын байгууллагаар идэвхитэй үйл ажиллагаа явуулах хэрэгтэй. Нөгөө талаар, олон түмний зүгээс гарч буй шударга, зөв санал, шүүмжлэлийг Тамгын газар анхаарч, ажилдаа тусгаж байх нь чухал.
-Ерөнхийлөгчийн зөвлөхөөр ажиллаж байх үед тулгарч байсан сорилт, бэрхшээлүүд, тэдгээрийг даван туулсан түүхүүд, хоёр Ерөнхийлөгчийн сонгуульт хугацаанд улиран ажилласан хүний хувьд Ерөнхийлөгч Н.Багабанди, Н.Энхбаяр нарын бодлого, үйл ажиллагааны ялгаатай ба ижил талын тухай бодлоо хуваалцана уу?
-Сорилт, бэрхшээлгүй юм гэж байдаггүй. Их үү, бага уу, хүнд үү хөнгөн үү, хөрөнгө мөнгөний юу, улс төрийн үү, хүн хүчний юу, санаачлагагүй, салан задгайнх уу гэдэгтээ л байдаг. Тэр бүх жишээ, кэйсийг энд яриад яахав дээ. Ерөнхийлөгч Н.Багабанди, Н.Энхбаяр нарын хувьд аль аль нь Тамгын газрын удирдлага, зөвлөхүүдийн орон тоон дээр тухай, тухайн салбартаа танигдаж хүлээн зөвшөөрөгдсөн, улс төрийн мэдлэг, туршлагатай, тулхтай хүмүүс авч ажиллуулж байсан учраас элдэв сорилт, бэрхшээлд нийгмээ нэг их “сэгсэргээ”, “донсолгоо”-нд оруулаад байлгүй туулсан. Тамгын газар, зөвлөхийн баг ч Ерөнхийлөгчөө улсын тэргүүн, Монголын ард түмний эв нэгдлийг илэрхийлэгчийнх нь хувьд тодотгож ажиллахыг хичээсэн. Хэдийгээр манай Үндсэн хуулинд “төрийн тэргүүн” гэх томъёол бий ч улсаа тэргүүлж буй Ерөнхийлөгч юу юунаас урьд, Statehood (аулсынхаа нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, бард түмний эв нэгдэл,эх оронч үзэл, вБүрэн эрхт байдал, гзасаг төрийн тогтолцоондоо анхаарал хандуулж ажиллах) гэх ойлголтын агуулгыг бүрдүүлж байдаг учиртай. Дээр нэр дурьдсан хоёр Ерөнхийлөгчийн үед statehood-тэй холбоотой хийдэл доголдол, хэрүүл маргаан гараагүй, харин ч бэхжих, батжих талдаа байсан. Үүнд зөвлөхүүдийн зүгээс зөвлөж Ерөнхийлөгчийн хүрээлэн институц-гээс хийж хэрэгжүүлсэн бодлого, үйл ажиллагаа нөлөөлсөн нь тодорхой. Бодлого, үйл ажиллагааны хувьд хоёр Ерөнхийлөгчид ижил зүйл байлгүй яахав, нэг л ижил хууль, эрх зүйн орчинд ажиллаж байсан юм чинь. Гэхдээ цаг үе, улс төр, нийгэм-эдийн засаг, гадаад орчин, эрэлт хэрэгцээ нь өөр болохоор ялгаатай зүйл гарах нь ойлгомжтой. Угаас “Нэг голын усанд хоёр дахин орж болдоггүй” гэдэг биз дээ. Тухайлбал, даяаршлыг хэт туйлчлан үзэх хандлага илт мэдрэгдээд ирсэн үед Ерөнхийлөгч Н.Багабанди үндэсний онцлог, ард түмнийхээ нийтлэг үнэт зүйлсийг хамгаалан хөгжүүлэх талаар тусгайлан анхаарч морин хуураа дээдлэх, монгол сурын харвааг хөгжүүлэх, эзэн Чингис хааны одон бий болгох, ”Монголын нууц товчоо”-г эрхэмлэн дээдлэх, монгол бичиг болон эх оронч үзлийн талаар цуврал зарлиг гарган ард түмнийхээ дунд түгээн дэлгэрүүлэхэд хэрэгжүүлсэн бодлого, үйл ажиллагаа нь ард түмнийхээ талархлыг хүлээж эдүгээ ч түүний нэртэй холбогдон яригддаг. Залгамж чанар байсан. Ерөнхийлөгч Н.Багабанди Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойг 2006 онд Монгол Улс даяар төрт ёсны их баяр болгон тэмдэглэх зарлиг гаргасныг биечлэн хэрэгжүүлэх үйлс Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярын үед тохиож их ажил өрнөж, Засгийн газрын ордны өргөтгөл баригдаж эзэн Чингис хааны хөшөө сүндэрлэж, төрийн ёслол хүндэтгэлийн өргөөг бүтээж УИХ энэ ойд зориулж Хүндэтгэлийн чуулган чуулж, Ерөнхийлөгч утга төгөлдөр илтгэл тавин ард түмэндээ хүргэсэн нь үүний нэг нотолгоо юм. Энэ үеэр Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр улсын тэргүүн дипломатын хувьд санаачилга гарган АНУ, ОХУ, АБН Египет Улс зэрэг дэлхийн олон улсын төр засгийн газрын тэргүүн хийгээд алдар суу нь бөмбөрцгийн хэмжээнд түгсэн эрхмүүдэд хандан Их Монгол Улсын түүхэн ойтой холбогдуулж санал, сэтгэгдэлээ илэрхийлэхийг хүсч дипломат шугамаар шаргуу ажилласны хүчинд “ИХ МОНГОЛ УЛС-800” гэдэг ном бүтсэн. Энэ бол орчин цагт улсынхаа бүрэн эрхт байдал, их түүхийг дэлхий нийтээр өвөрмөц маягаар давтан хүлээн зөвшөөрүүлсэн хэрэг болсон билээ. Ер нь үе үеийн Ерөнхийлөгч, түүний Тамгын газрын хооронд залгамж холбоо байхыг бэлгэдэж, бас сануулж Н.Багабанди Ерөнхийлөгч Чингис хааны одонгоор анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбатыг шагнах зарлиг гаргаад шинээр сонгогдсон гурав дахь Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр уг одонг түүнд гардуулахаар зохицуулж байсан түүх бий.
-Та Ерөнхийлөгчийн зөвлөхөөр ажиллаж байх хугацаандаа Тамгын газрын үйл ажиллагааг сайжруулах, шинэчлэх чиглэлд оруулсан хувь нэмэр хийгээд таны үед ЕТГ-ын үйл ажиллагааг эрдэм шинжилгээ, судалгааны агуулгаар баяжуулж байсан талаар дурсамжаа хуваалцаач?
-Биднийг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, зөвлөхийн багт ажиллаж байх үеийн нэг онцлог бол аливаа тулгамдсан асуудалд аль болохоор олон түмний санаа бодлыг сонсох, эрдэм шинжилгээний байгууллагуудтай хамтарч ажиллахыг чухалчилдаг байлаа. Иймээс ч үе үе томоохон хэмжээний эрдэм шинжилгээний хурлыг Ерөнхийлөгчийн ивээл дор зохион байгуулдаг байсан. Тэдгээр хуралд анхны Ерөнхийлөгч өөрөө ч бас эрдэмтэн хүн юм П.Очирбат, хуульч Б.Чимид, Г.Совд нараас аваад Л.Түдэв, Ш.Бираа тэргүүтэй нэрт эрдэмтэд идэвхтэй оролцоно. Тухайлбал, “Үндсэн хууль ба ардчилсан эрхзүйт төр” сэдэвт эрдэм шинжилгээний хурал дээр Үндсэн хуулийг шинэчлэх, “дордуулсан долоон өөрчлөлтийг засах” гэх мэт саналууд анхлан нухацтай хэлцэгдэж байсныг санаж байна.
Миний тухайд онцгойлж хэлээд байх юу байхав. Монгол Улсынхаа хоёр ч Ерөнхийлөгчийн багт Б.Батхишиг, Т.Билэгт, Ц.Дашзэвэг, Д.Цогтсайхан, Г.Баясгалан Д.Готов, Л.Лхагва, Б.Намхайжанцан, Д.Нэргүй Б.Очирбат, Б.Чойжилсүрэн нарын олон сайхан нөхөдтэйгөө гар сэтгэл нийлэн ажиллаж, хажуугийн хамжаа, дэргэдийн дэмжээ болж явсандаа сэтгэл хангалуун байдаг.
-Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын үйл ажиллагааг цаашид хэрхэн сайжруулах шаардлагатай гэж үздэг вэ. Танд нэмж тэмдэглэн хэлэх зүйл байна уу. Санал сэтгэгдлээ хуваалцана уу?
-Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын үйл ажиллагааг цаашид байнга сайжруулж ажиллах хэрэгцээ, арга механизмыг ирээдүйтэй залуу, залгамж үе маань харж байгаа гэдэгт итгэж байна. Тэгэхдээ, их зохиолч Д.Нацагдоржийн “Хойших мөрийг харж, урагшлах замыг давшилттай” гэсэн ухаантай үг байдгийг санах нь чухал. Энэ жил Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын 30 жилийн ойг тэмдэглэж байна. Хойших мөрөө арай холхон харвал Их Монгол Улсын тэргүүний институц, Тамгын газар одоохондоо тод харагддаггүй юм аа гэхэд нэгэн үе Монгол Улсаа тэргүүлж явсан Богд Жибзундамба хутагтын хүрээлэн(институц) харагдаж л байгаа. Хэдийгээр Богд хаан маань хутагтын дүртэй ч улсынхаа улс төрхт төлөв байдал(statehood)-ыг хадгалж бэхжүүлэхийн тулд шаардлагатай үед бүхнийг хийхэд бэлэн, тэр бүү хэл, таван замаар, түмэн цэрэг хөдөлгөж явсан түүхтэй хүн шүү дээ. Үүнийг дурдсаны учир нь улсын тэргүүний институцийн хөгжлийн түүхийг цаг хугацааны хувьд ч орон зай, агуулга, багтаамжийн хувьд ч илүү өргөн хүрээнд судлан үзэж сургамж ухаарал авах хэрэгтэй.
Үзэл бодол
Х.Ганхуяг: Татварын багц хуулийн шинэчлэл нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжин, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлж, хамгаалж, баталгаажуулахад чиглэж байна
Татварын багц хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягаас татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар тодрууллаа.
-Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн онцлогийг танилцуулахгүй юу?
-УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан манай ажлын хэсэг УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо, Сангийн яам, Татварын ерөнхий газартай хамтран татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар олон удаагийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Нийтдээ 180 гаруй удаагийн хэлэлцүүлэгт 200 гаруй мянган иргэн, аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл оролцож татварын багц хуулийн шинэчлэлийг хэрхэн хийх талаарх саналаа ирүүлсэн. Татварын ерөнхий хууль, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль болон Хүн амын орлогын албан татварын тухай хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулиудад өөрчлөлт оруулах талаар иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн саналыг ажлын хэсгийн санал, дүгнэлтийн хамт Сангийн яаманд хүргүүлсэн.
Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд хувь хүний орлогын албан татварыг бууруулах, нийгмийн аль хэсэгт нь татварын хөнгөлөлтийг илүүтэй үзүүлэх талаар тодорхой тусгах, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх талаар зохих өөрчлөлт оруулж, татварын уян хатан тогтолцоог бүрдүүлэхийг чухалчиллаа. Өнөөдрийн байдлаар нэмэгдсэн өртгийн албан татварт нийгмийн салбарын 70 хувь нь хамрагдаж байна. Энэхүү албан татвараас чөлөөлөгддөг хөдөө аж ахуйн салбарыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварт хамруулдаг болгох эрх зүйн тогтолцоог бий болгох, иргэдийн сарын 500 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 100 хувиар, 800 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 50 хувиар, үүнээс давсан хэсэгт 20 хувиар тус тус хөнгөлж буцаан олгох зэрэг заалтуудыг тусгалаа.
-Аж ахуйн нэгжүүдэд татварын ямар хөнгөлөлт үзүүлэхээр төсөлд тусч байна вэ?
-Аж ахуйн нэгжийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд чиглүүлэв. Аж ахуйн нэгжүүдийг татвараа төлөөгүй бол дансыг нь бүхэлд нь хаачихдаг байдлыг өөрчлөх нь зүйтэй гэж үзсэн. Тухайн аж ахуйн нэгжид тодорхой хугацаа өгч татвараа нөхөн төлөх боломжийг бүрдүүлэх ёстой. Мөн зарим нэг төрлийн татвар эргээд иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг өрөнд оруулдаг. Жишээ нь гаалиар дөнгөж бараа бүтээгдэхүүн нь орж ирэнгүүт олон төрлийн татвар ногдуулдаг хатуу тогтолцоо байсан. Тэгвэл тухайн бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулсны дараа буюу үр ашиг нь буй болсон цагт татвар ногдуулах нь зөв юм. Эдгээр татварын хөнгөлөлтийг буй болгосноор төсөвт ойролцоогоор 4-4.5 их наяд төгрөгийн дарамт учирна. Өөрөөр хэлбэл, улсын төсөвт орж ирдэг байсан 4-4.5 их наяд төгрөгийг эргээд хувийн хэвшил рүү шилжүүлж байна гэсэн үг. Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөр бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж, ингэснээр иргэдийн худалдан авах чадвар сайжирч, эдийн засгийн эргэлт нэмэгдэнэ. Үндсэндээ бол татварын багц хуулийн шинэчлэлийн зорилго нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжихээс гадна өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, хамгаалах, баталгаажуулахад чиглэж байна гэсэн үг.
УИХ-ын Хэвлэл мэдээллийн газар
Үзэл бодол
С.Эрдэнэболд: Парламент хүний эрхийг тогтолцооны төв болгохоор ажиллаж байна
Улсын Их Хурлын Хүний эрхийн дэд хорооны дарга С.Эрдэнэболдтой ярилцлаа.
-Хүний эрхийг хангах, хамгаалахад манай эрх зүйн орчин ямар байна вэ?
-Би 2024 оны 10 дугаар сарын 22-нд Дэд хорооны даргаар сонгогдсон. Түүнээс хойш хүний эрхийг зүгээр нэг нийгмийг доргиосон, шуугиан тарьсан үед хөндөж яриад өнгөрдөг бус, эрх зүйн орчинд тогтвортой, тасралтгүй анхаарч шинэчлэл хийх шаардлагатайг ойлгосон. Хууль тогтоох байгууллагын хувьд бид зөвхөн хууль батлаад зогсох биш, түүний хэрэгжилт, хүний эрхэд үзүүлэх нөлөөлөлд хяналт тавих үүрэгтэй.
-УИХ энэ бүрэн эрхийнхээ хугацаанд бүх үйл ажиллагаагаа “хүн төвтэй” байхаар тодорхойлж, стратегиа баталсан, энэ хүрээнд хүний эрхийн чиглэлд ямар ахиц гарч байна вэ?
-Энэ стратеги бол парламентын үйл ажиллагааг илүү чадавхжуулах, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, гарч буй шийдвэр бүр хүний эрхийн шалгуурыг давах ёстой гэдэг хатуу үзэл баримтлалтай. Өнгөрсөн намрын чуулганаар л гэхэд 100 орчим шийдвэр, хууль, тогтоол гарсан. Улсын Их Хурлаас гарч буй аливаа шийдвэр хүний эрхийг зөрчихгүй байх зарчмыг бид баримталж ажиллаж байна.
-Хүний эрхийн дэд хороо иргэний нийгмийн байгууллагуудтай байнгын уулзалт зохион байгуулаад багагүй хугацаа өнгөрсөн. Энэ механизм хэр үр дүнтэй байна вэ?
-Хүний эрхийн дэд хороо 2024 оны 12 дугаар сараас эхлэн сар бүрийн хоёр дахь долоо хоногийн Лхагва гарагт төр хувийн хэвшил, төрийн бус байгууллагууд, олон улсын байгууллагууд, судлаачидтай хамтран, хүний эрхийг хангах, хамгаалах чиглэлээр сэдэвчилсэн уулзалт-хэлэлцүүлгийг хийж байна. Бодлогын түвшинд санал дэвшүүлж, хэлэлцдэг. Үүний үр дүнд хүний эрхийн чухал асуудлуудыг нийгмийн олон талт оролцоотойгоор хэлэлцэж, гарц шийдэл гаргаж эхэлсэн. Тухайлбал, өнгөрсөн оны 12 дугаар сард UPR буюу НҮБ-ын Хүний эрхийн Зөвлөлийн ээлжит нэгдсэн хэлэлцүүлэгт илгээх Монгол Улсын тайлангийн талаар, энэ оны 1 дүгээр сард НҮБ-ын зөвлөмжийн хэрэгжилтийн тухай, 3 дугаар сард хүүхдийн хорих ангийн нөхцөл байдлыг, 4 дүгээр сард Байгаль орчны холбогдох хууль тогтоомж дахь хүний эрх хэрэгжилтийн талаар, 5 дугаар сард гэр бүлийн хүчирхийллийн нөхцөл байдал, гарц шийдлийн талаар онцлон, хэлэлцсэн байна.
-Эрх зүйн орчныг сайжруулах чиглэлээр ямар алхамууд хийгдэж байна вэ?
-Хамгийн энгийн жишээ гэхэд төрийн байгууллага хоорондын уялдаа муу, мэдээллийн зөрүү нь хүний эрхийн асуудалд сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Нэг асуудлаар байгууллага бүр өөр мэдээлэлтэй, нэг сэдвийн талаар өөр ойлголттой ажиллаж байна. Хууль тогтоогчдын зүгээс үүнийг төрийн байгууллага хооронд уялдаагүй байдал, тогтолцооны хийдэл гэж үзэж байгаа.
Монгол Улсад өнөөдрийн байдлаар 2000 гаруй журам нийгмийн харилцааг зохицуулж, тэдгээрт хүний эрхийг хязгаарлаж, зөрчсөн заалтууд байх нь түгээмэл байна. Бид энэ байдлыг өөрчилж, хүний эрхийг хязгаарлах бол зөвхөн хуульд үндэслэн, байж болох хамгийн бага хэмжээнд хязгаарладаг болох эрх зүйн шинэчлэл хийх зорилттойгоор шат дараалсан ажлуудыг хийж, хэрэгжүүлж байна.
Парламентын гишүүн “…иргэн, улсын ашиг сонирхлыг эрхэмлэн, … Монгол Улсын Үндсэн хуулийг дээдлэн сахиж…” гэж тангараг өргөдөг бөгөөд энэ агуулгаараа “хүний эрхийг хамгаалах” тангарагтай гэсэн үг. Бид тангарагаа сахиж, ажил хэрэг болгохын тулд парламентын хяналтын чиг үүргээ илүү эрчимжүүлж, хариуцлагатай гүйцэтгэх шаардлагатай.
-Улсын Их Хурал энэ бүрэн эрхийнхээ хугацаанд "хүн төвтэй" стратегийг хэрэгжүүлснээр ямар үр дүнд хүрэх вэ?
-Хүний эрхийн асуудал нь ямар нэг даргын пи ар, эсвэл сонгуулийн үеэр ярьдаг сэдэв биш. Энэ бол чөлөөт, ардчилсан нийгмийн суурь, үнэт зүйл. Хүний эрхийг хамгаалах нь Улсын Их Хурлын гишүүн бүрийн, төрийн байгууллага бүрийн, төрийн бүх шатны байгууллагын үүрэг юм.
Парламентын үнэт зүйл нь олон хууль баталснаараа бус, баталсан хуулиуд нь амьдрал дээр хүний эрхийг бодитойгоор хангаж, хамгаалж чадсан эсэхээр хэмжигдэнэ. Иргэн бүрийн жижиг мэт санагдах асуудлыг ч томруулж харж, хамгаалж, шийдвэрлэх нь парламентын хариуцлага юм.
Үзэл бодол
Өнөөдөр Аугаа их Ялалтын баярын өдөр
Өнөөдөр тавдугаар сарын 9. Аугаа их Ялалтын баярын 80 жилийн ойн өдөр. Мөн хүн төрөлхтөн хор уршгийг нь хэзээ ч үл мартах аймшигт дайны утаагаар дэлхийг нөмөрч, 71 сая хүний халуун амийг авч одсон Дэлхийн хоёрдугаар дайн Европын бүс нутагт дуусч фашист Герман шударга ёсны төлөө тэмцэгч олон улсын эв нэгдлийн хүчний өмнө үг дуугүй бууж өгсөн түүхт өдөр.
Тус дайны үеэр амь үрэгдэгсдийн олонх нь энгийн иргэд, хүүхэд, эмэгтэйчүүд байсан гэдэг. Дэлхийн II дайнд 61 улс орон, дэлхийн хүн амын 80 орчим хувь оролцож, 110 сая гаруй хүн цэргийн албанд татагдсан тоо баримт бий. Дайны нийт өртөг нь 1944 оны ханшаар триллион америк доллар болсон нь түүхэн дэх хамгийн өндөр өртөгтэй дайн гэж тооцогддог.
Хүн төрөлхтний түүхэн дэх хамгийн том энэхүү зэвсэгт мөргөлдөөний үеэр тэр үеийн ЗХУ-ын дайчид фашистын Герман болон тэдний холбоотнуудын 600 дивизийг бут ниргэжээ. ЗХУ-ыг эзлэн авахаар төлөвлөж байсан Адольф Гитлерийн армийн цахилгаан дайны төлөвлөгөө Москвагийн дэргэдэх тулалдааны үеэр нуран унасан. Зөвлөлтийн дайчид Сталинградаас Берлин хүртэл ялалт байгуулж явахдаа фашистуудад эзлэгдсэн Европ тивийн талыг чөлөөлжээ. Фашистын Герман үг дуугүй бууж өгөх актад тавдугаар сарын 8-нд төв Европын цагаар 22.43 минут буюу Москвагийн цагаар тавдугаар сарын 9-ний 00.43 цагт гарын үсэг зурсан юм.
НҮБ-ын шийдвэрээр дэлхийн II дайны дурсамж, эвлэрлийн өдөр болгон энэ өдөр Орос улсад хүн төрөлхтний түүхийн хамгийн аймшигт дайнаас эргэж ирээгүй төрөл төрөгсдөө гэр бүл, төрөл төрөгсөд нь дурсан санаж, Парист Францын төрийн тэргүүн нэр нь тодорхойгүй цэргийн булшинд цэцэг өргөн, цэргийн анги ёслон жагсдаг байна. Германд энэ л өдрийг нацизмаас чөлөөлөгдсөн өдөр гэж хүндэтгэн тэмдэглэдэг.
1945 оны тавдугаар сарын 9. Монголчуудын хувьд ч нэн чухал түүхэн тэмдэглэлт өдөр. Монголчууд бид ч энэ дайны хор уршгийг чамгүй амсаж, эрэлхэг хөвгүүд маань эх орноо хамгаалан тулалдаж явсан түүх хуучраагүй байна. Фашизмын эсрэг тэмцэлд амь насаа алдсан дэлхийн улс орнуудын эрэлхэг хүмүүс, тэдний дунд цусаа урсган, эрэлхэгээр тулалдаж, тэмцэж асан Монгол угсаатан олон зуун охид, хөвгүүдийн гэгээн дурсгалыг бүгд чимээгүй мэхийн зогсож хүндэтгэе!
-
Цаг үе2023/11/15
Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй
-
Шударга мэдээ2024/06/07
“Эхийн алдар” одонтой эхэд олгодог мөнгөн тусламжийн хэмжээг нэмэв
-
Цаг үе2023/04/13
НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн төлөөлөгчид “Вакцин био бэлдмэлийн төв агуулах&rdq...
-
Цаг үе2023/05/25
Эрүүл Монгол хүний төлөө арилжааны банкнууд нэгдэж байна