Үзэл бодол
Л.Оюун-Эрдэнэ шударга ёсны тэмцлийг үргэлжлүүлэхээр ирлээ
Цар тахал дундуур хөллөсөн их улс төр, иргэдийн жагсаалыг нийгмийн үнэт зарчимд тулгуурлан, төрөөс бодитой арга хэмжээ авснаар чимээ намдаав. Гэхдээ Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан У.Хүрэлсүхийг ажлаа өгөхөд иргэд олон нийт тийм ч таатай хүлээж аваагүй. Тэрээр нийгэм, эдийн засаг, шударга ёсны чиглэлд олон ажил эхлүүлж, гараанаас гаргасан нь тун амжилттай явж байсан учраас гацах магадлалтай гэж үзсэн бололтой. Харин түүний оронд Ерөнхий сайдаар Л.Оюун-Эрдэнийг томилсон нь иргэдийн энэ эргэлзсэн байдлыг арилгаж орхив.
Л.Оюун-Эрдэнийн хувьд Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын даргаар ажиллаж, засгийн бодлогыг гардан гүйцэтгэж байсан нь иргэд олон нийтийн таалалд нийцэв бололтой. Төрийн залгамж чанар гэж нэг орхиж болдоггүй зүйл байгааг ч хаа хаанаа анзаарсан хэрэг биз ээ. Л.Оюун-Эрдэнийн хувьд төрийн анхан шатны нэгж сумын Тамгын газраас ажлынхаа гарааг эхэлсэн төрийн албаны дадлага туршлагатай төдийгүй МАН-ын залуучуудын байгууллагаас эхлээд улс төрийн албан тушаал өгсөж хашсан гээд үеийн залуусаас ялгарах давуу талтай. Эрх баригч намынхан ч төр, улс төрийн албанд шат дараалан бэлдсэн залуу лидерээ санал болгон дэмжсэн юм.
Хамгийн гол нь тэрээр 2016 онд парламентад хөл тавьсан даруйд нийгэм, улс төрд шударга ёсны салхийг эхлүүлсэн залуу улстөрч гэдгээр нь монголчууд андахгүй мэднэ. Монголын ардчиллын түүхэнд анх удаа залуу улстөрч зоригтой тэмцэл өрнүүлж, үүндээ шударга иргэдийн дуу хоолойг нэгтгэсэн явдал байв. Тиймээс улс төр судлаач, шинжээчид Л.Оюун-Эрдэнийн тэмцлийг “МАНАН дэглэмийг унагаасан нь ардчиллын жилүүдийн түүхэн үйл явдал…” хэмээн тэмдэглэсэн билээ. Өнөөдөр ч Монгол Улсын улс төрд эхлүүлсэн шударга ёсны тэмцэл өрнөж байгаа учраас Гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн болсноор энэхүү ажил улам бүр хаяа хүрээгээ тэлнэ хэмээн олон нийт харж байна. Болохгүй зүйл алга.
У.Хүрэлсүхийн эдийн засаг, бүтээн байгуулалтын чиглэлд эхлүүлсэн ажлыг тэр засгийн гал тогоог барьж байсан хүний хувиар сайн мэдэж үргэлжүүлнэ. Шударга ёсны талд эхлүүлсэн ажлыг нь тэр тэмцэгч залуу хүний хувиар давуулан хэрэгжүүлж таарна. Хөхөө өвлийн хүйтнээр дөрвөн гишүүний хамт талбай дээр гарч, иргэд олон нийтийг шударга ёсны тэмцэлд уриалж байсан цагаас хойш төрд бугшсан шударга бус зүйлийг илчилсээр ирсэн юм. Төрийн эрх барих хамгийн дээд байгууллагын даргыг тэмцлээр огцруулсан анхны тохиолдол байв.
Тэмцлийн үрээр “60 тэрбум”-ын гэх хэргийг эздэд хариуцлага тооцоход, “Эрдэнэт” үйлдвэрийн ОХУ-ын эзэмшилд байх 49 хувь бүлэглэлийн гарт орсныг төрд буцаан авахад, улсын өмчит үйлдвэрийн газруудад байдаг шахааны бизнесийг таслан зогсооход магнайлан оролцсон гээд дурдаад байвал олон зүйл бий. Иргэд олон нийт ч МАН зоригтой залуу хүнээ гаргаж ирлээ. Ууган нам аливаа зүйлд хариуцлага тооцож чаддаг, бас чадвартай зорилготой залуусаа дэмжиж чаддаг хэмээн ярьж хэлж байгаа нь шинэхэн Ерөнхий сайдад хаягласан үг буй заа.
Түүний шударга ёсны төлөөх тэмцлийг үргэлжилнэ гэдэгт иргэд гүн итгэлтэй байгааг нийгмийн салхинаас анзаарч болно. Энэ бол эрх чөлөөт нийгмийн “эцэг” гэж болох АНУ-д сурч боловсорсон залуу хүний зоримог үйлдэл юм. “Мянга сонсохоор нэг үз” гэдэг дээ. Нөгөө талаасаа Бэрх тосгоны Тамгын газраас эхлээд дүүргийн Тамгын газар, Төрийн ордон хүртэл шат дамжин өгсөж ажиллахдаа төрд бугшсан хууль бус зүйл, авлига хээл хахууль гээд олон зүйлтэй тэмцэхээр эртнээс төлөвлөж явсан нь энэ цагийнх нь тэмцлээс тодорхой харагддаг. Тиймдээ ч МАН-ын дарга, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх өөрөө шударга ёсны төлөө тэмцэж байсан хүний хувиар эрчтэй зоригтой залуу хүнийг энэхүү тэмцлээ үргэлжлүүлэн ажиллах нь дамжиггүй гэдэгт итгэсэн хэрэг биз ээ.
Үзэл бодол
Р.Цэрэнпил: Хүний амь насыг авардаг хамгийн том ачтан бол цусны донор
"Сар бүрийн 3-Цусаа бэлэглэх өдөр"-т хүрэлцэн ирсэн МДХ-ны ахмад гишүүн, "Шударга журам" медальт, Хүндэт донор Р.Цэрэнпилтэй уулзлаа.
Долоон хүүхдийн ээж ахмад донор одоо ч хүмүүнлэгийн үйлсэд хувь нэмрээ оруулсаар байгаа бөгөөд МДХ-ны явуулын 2 дугаар багийн ахлагчаар ажиллаж байна.
-Та анх хэдэн оноос цусаа өгч эхэлсэн бэ?
-Анх 1980 оноос эхэлж цусаа өгч эхэлсэн. Тэр үед би 20 настай залуухан бүсгүй Архангай аймгийн Тариат сумын эмнэлэгт сувилагчаар ажилладаг байлаа. Өнөөдөртэй харьцуулбал тухайн үед осол аваар, өвчин эмгэг харьцангуй бага байсан. Гэхдээ л амьдрал буцалж байгаа хойно цусны хэрэгцээ шаардлага гарна шүү дээ. Би 1 дүгээр бүлгийн цустай болохоор олон удаа цусаа өгсөн дөө. Төрөхийн хүндрэл, мэс ажилбар, нярайн өвчлөл гээд цусны хэрэгцээ шаардлага үе үе гарна. Тэр болгонд цусаа өгдөг байлаа.
-Хэдэн нас хүртлээ цусаа өгсөн бэ. Ер нь донорын үйлсийн сайхан нь юундаа байдаг гэж боддог вэ?
-55 нас хүртлээ нийт 40 литр цусаа бэлэглэсэн. 20 настайдаа нярайн хорлогонд орж хүндээр өвдсөн хүүхдэд цусаа өгч байлаа. Удалгүй нөгөө хүүхэд маань эдгэж эмнэлгээс гарахыг харах даанч сайхан байсан. Одоо 40 гарсан эр бий дээ.
Хүний амь насыг авардаг хамгийн том ачтан бол цусны донор. Хүн болгон донор болдоггүй, донор болгон Хүндэт донор болдоггүй юм. Ер нь эрүүл мэндийн том салбарын нэр хүндийг өргөж явдаг хүмүүс гэж ойлгож болно. Яагаад гэвэл эрүүл мэндээ байнга хянаж, шинжилгээнд тогтмол хамрагдаж байдаг гэдэг утгаараа шүү дээ. Эрүүл хүн л цусаа өгдөг.
-Баярлалаа.
Эх сурвалж: Цус сэлбэлт судлалын үндэсний төв
Үзэл бодол
Б.Одбаяр: Ирэх оноос хотын гол гудамж, замуудын явган замыг стандартын дагуу өргөтгөн шинэчилнэ
УБЗАА-наас 2022-2024 онд 150 мянга орчим ам метр явган замыг шинэчлэн засварлаж, өргөтгөсөн.
Тухайлбал, энэ онд УБЗАА-наас 28,300 ам метр, НЗХГ-аас 10 мянган ам метр явган зам шинэчилж, замын нөхөн сэргээлттэй холбоотойгоор 13 мянган ам метр буюу нийт 51 мянга гаруй ам метр явган зам засварласан байна. Энэ талаар холбогдох албаны мэргэжилтнүүдээс тодрууллаа.
УБЗАА-ны Тохижилт, хог хаягдлын удирдлагын газрын дарга Г.Билгүүн “2022 онд УБЗАА-наас нийслэлийн хэмжээнд 66 мянга орчим ам метр стандартад нийцэхгүй буюу гөлгөр гадаргуутай явган зам байгааг судалгаагаар тогтоосон. Эдгээр замын ихэнх нь Бага тойруу, Энхтайваны өргөн чөлөө, Самбуугийн гудамж зэрэг хотын төвийн хэсгээр байгааг тогтоож байв. Энэ хүрээнд 2024 онд нийслэлийн Засаг даргын зүгээс эдгээр шаардлагад нийцэхгүй байршлуудын явган замыг нэг стандарттай болгон, барзгар гадаргуутай чулуугаар хийх шийдвэрийг гаргасан. Ийнхүү өнөөдрийн байдлаар таван багц ажлын худалдан авах ажиллагааны гүйцэтгэгч нь шалгарсан бол үлдсэн дөрвөн багц ажлын худалдан авах ажиллагааг зарлаад буй” гэв.
НЗХГ-ын дарга Б.Одбаяр “Ирэх оноос хотын гол гудамж, замуудын явган замыг стандартын дагуу өргөтгөн шинэчилнэ. Ингэхдээ хөдөлгөөний аюулгүй байдал, холболт, өргөн, гадаргуун барзгаржуулалт зэрэг үндсэн дөрвөн шаардлагыг тавина. Иж бүрэн гудамжны төлөвлөлтийн хүрээнд авто зам, ногоон байгууламж, явган зам, барилга гэсэн дарааллыг баримтлах юм. Мөн зам хариуцагчийн тогтолцоог бий болгохоор төлөвлөж байна. Ингэснээр явган зам эвдэрсэн тохиолдолд тухай бүрд нь шуурхай засварлах боломж бүрдэж буй. Түүнчлэн ажлын талбайн нарийвчилсан зохион байгуулалтын төлөвлөгөөг гаргаж явган зам хийж байгаа талбайг гүйцэтгэгч аж ахуйн нэгж авах юм. Ингэхдээ тухайн талбайг хаах тохиолдолд хөдөлгөөн зохион байгуулалтыг зайлшгүй хийж, явган зорчигчийн саадгүй зорчих нөхцөлийг бүрдүүлсэн байх гэдэг шаардлагыг тавина” гэлээ.
Ташрамд, өмнө нь Хот, тосгоны төлөвлөлт, барилгажилтын норм ба дүрэмд явган замын өргөн хамгийн багадаа нэг метр байна гэж заасан нь хоёр ба түүнээс дээш хүн зэрэг зорчиход хүндрэлтэй байв. Харин цаашид явган замыг хамгийн багадаа хоёр метр өргөнтэй болгон шинэчилнэ. Явган замыг илүү өргөн болгож, зорчиход таатай болгосноор аж ахуйн нэгжүүдээр үйлчлүүлэх үйлчлүүлэгчид олширч, орлого нэмэгддэг аж.
Үзэл бодол
Д.Амарбаясгалан: Парламентын хяналтыг үйл ажиллагааныхаа соёл болгон төлөвшүүлэх нь чухал
Монгол Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд,
Эрхэм хүндэт Элчин сайд, эрдэмтэн судлаач, зочид төлөөлөгчид өө
Өнөөдөр бид Монгол Улсын ардчилсан засаглалын тулгуур багана болсон парламентын хяналтын тухай, энэ хяналтыг хэрхэн үр дүнтэй хэрэгжүүлэх тухай хэлэлцэхээр чуулаад байна.
Монгол Улсын Их Хурлын 2024 оны ээлжит сонгууль бүсчилсэн, холимог тогтолцоогоор явагдаж, түүний үр дүнд улс төрийн 5 нам, нийгмийн олон бүлгийн төлөөлөл бүхий 126 гишүүнтэй шинэ парламент бүрдээд байна. Бид хууль эрх зүйн орчныг шинэ цагийн хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлэн төгөлдөржүүлэх, ард иргэдийн төрдөө итгэх итгэл, хүлээлтийг бодит болгох, шинэ үеийн парламентыг төлөвшүүлэх томоохон зорилтуудыг тавин ажиллаж эхлээд байна.
Энэ хүрээнд Улсын Их Хурлаас батлагдан гарч буй хуулиуд хүний эрхийг дээдэлсэн, хүн төвтэй үзэл санаа бүхий байх, нийгмийн хурдацтай хөгжлийн шаардлагад нийцүүлэн, эрх зүйн зохицуулалтыг цаг алдалгүй гаргах, хуулийг иж бүрэн зохицуулалттай, тодорхой, ойлгомжтой болгож, хууль болон журмаар зохицуулах харилцааны заагийг зөв тодорхойлох зорилгоор “Гурван төгөлдөршил”-ийн бодлогыг хэрэгжүүлж эхлээд байна.
Улмаар Улсын Их Хурлын гишүүдээс санал авсны үндсэн дээр холбогдох хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, үнэлэх, хэрэгжилтийг нь эрчимжүүлэх үүрэг бүхий 54 ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллуулж байгаагаас 15 нь Монгол Улсын Их Хурлын хяналтын чиг үүрэгтэй холбоотой ажлын хэсэг юм.
Мөн саяхан батлагдсан Монгол Улсын Их Хурлын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны стратеги төлөвлөгөөнд Улсын Их Хурал хууль тогтоомжийг боловсруулах, төлөвлөх, өргөн мэдүүлэх, хэлэлцэх, батлах, биелэлтэд хяналт тавих, тайлагнах бүх үе шатанд нэн тэргүүнд хүн төвтэй үзэл санаанд суурилсан, хүний эрх, эрх чөлөөг хангаж, хамгаалсан байх агуулга, шаардлагыг тавина хэмээн заасан. Үүнээс гадна хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих байнгын тогтолцоог бэхжүүлж, үр нөлөөг тогтмол судлан, түүнд үндэслэн хуулийг чанаржуулна хэмээн тусгасан.
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар зүйлийн 1.8 дахь хэсэгт “хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэрийн биелэлтийг хянан шалгах” онцгой бүрэн эрхийг хуульчилсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулийн биелэлтийг улс даяар зохион байгуулж, хангах Засгийн газрын үйл ажиллагаа, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах нь Монгол Улсын Их Хурлын онцгой бүрэн эрх юм.
Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлд зааснаар “Улсын Их Хурлын үндсэн зорилт нь ард түмний төлөөллийн дээд байгууллагын хувьд ард түмний засаглах эрхийг хангахад орших ба хууль тогтоох, төрийн дотоод, гадаад бодлогын үндсийг тодорхойлох, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах үндсэн чиг үүрэгтэй” гэж заасан байдаг. Улмаар Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай анхдагч хуулийг 2021 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдөр баталсан.
Тус хуулиар Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэх арга хэрэгсэл, хууль зүйн үр дагаврыг тодорхойлох, мөн хянан шалгах түр хороо байгуулах эрх зүйн зохицуулалттай болсон. Үүнээс гадна төрийн аудитын байгууллага, Монголбанк, Үндэсний статистикийн хороо, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Хүний эрхийн Үндэсний Комисс, Төрийн албаны зөвлөл зэрэг бие даасан, хараат бус байгууллагад түшиглэн, тэдгээрийг хянан шалгах чиг үүргийнх нь хүрээнд Улсын Их Хурлын хянан шалгах үйл ажиллагаанд татан оролцуулах асуудлыг мөн тусгасан байна.
Монгол Улсын Их Хурлаас Үндсэн хуульд 2019 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийн дагуу Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг 2024 оны 5 дугаар сарын 16-ны өдөр баталсан. Уг хуульд дэлхийн улс орнуудад хэрэгждэг сайн туршлага бүхий зарим зохицуулалтыг тусгасан байна. Тухайлбал, Байнгын хорооддоо төвлөрсөн, хяналт шалгалтыг төлөвшүүлэх зорилгоор, гишүүний саналыг хүлээн авч хэлэлцсэний үндсэн дээр тухайн Байнгын хороо хяналт шалгалтын ажлын хэсэг байгуулах шийдвэр гаргадаг болсон. Улсын Их Хурлаас хийсэн хууль тогтоомжийн биелэлтийн үр дагаврын үнэлгээний тайланг холбогдох Байнгын хороо хүлээн авснаас хойш нэг сарын дотор хэлэлцэн, шаардлагатай гэж үзвэл нэгдсэн хуралдаанд оруулах буюу заавал хэлэлцдэг зохицуулалттай болсон.
Түүнчлэн Парламентын ардчиллыг бэхжүүлэх, хүчтэй сөрөг хүчнийг бүрдүүлэх чиглэлээр хяналт шалгалтын эрх хэмжээг нэмэгдүүлсэн. Жишээ нь цөөнхийн бүлэг төсвийн хяналтын сонсголыг санаачлах, Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хорооноос явуулсан хяналтын сонсголын тайлан, түүнд өгсөн санал дүгнэлтээ нэгдсэн хуралдаанд шууд танилцуулах гэх мэт шинэ боломжууд бий болсон.
Нэг үгээр хэлбэл, Монгол Улсын Их Хурлаас хууль тогтоомжийн биелэлтэд системтэй хяналтыг хэрэгжүүлэх нөхцөл бүрэн, хангалттай бүрдсэн. Цаашид бид парламентын хяналтыг үйл ажиллагааныхаа соёл болгон төлөвшүүлэх нь чухал байна. Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалт болон түүнд ажлаа хариуцан тайлагнадаг байгууллагуудын хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа уялдаа холбоотой, давхардал хийдэлгүй байхад анхаарч, хяналт, үнэлгээг үр нөлөөнд чиглүүлэх нь нэн чухал үүрэгтэй.
Эрхэм гишүүд ээ,
Эрдэмтэн судлаач, салбарын мэргэжилтнүүд ээ
Парламентын хяналтыг үр дүнтэй хэрэгжүүлж, түүний нөлөөг нэмэгдүүлэхэд та бүхний сайн туршлага, оролцоо чухал ач холбогдолтой юм.
Монголын ардчилсан засаглалын үндэс суурийг бэхжүүлэн хамгаалахын төлөө цаашид ч тууштай хамтран ажиллахыг уриалж байна. Мөн парламентын хяналтын үйл ажиллагааг тогтмолжуулах чиглэлээр Улсын Их Хурлын Тамгын газар онцгой анхаарч ажиллахыг чиглэл болгож байна.
Улаанбаатар хот
-
Цаг үе2019/10/31
Хатгалгаа өвчний шинж тэмдгийг таних, урьдчилан сэргийлэх аргууд
-
Улстөр нийгэм2023/09/14
Эстони улсын холбогдох байгууллагуудтай хамтран Монгол Улсын цахим шилжилтийг эр...
-
Цаг үе2023/01/11
Ц.Билэгтсайхан: 2023 оны эхний долоо хоногт "Ковид-19"-ийн 67 шинэ тох...
-
Улстөр нийгэм2021/11/03
УИХ дахь ажлын хэсгүүд хуралдана