Үзэл бодол
Д.Баярсайхан: “Century” бонд зах зээлд амжилттай арилжаалагдсан нь хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг сэргээлээ
-Засгийн газраас саяхан олон улсын зах зээлд шинээр бонд гаргалаа. Үүнийг Та хэрхэн харж, дүгнэж байна вэ?
-Энэ долоо хоногт Засгийн газраас олон улсын зах зээлд шинээр бонд гаргасан нь манай улсын эдийн засаг болон санхүүгийн зах зээл дээр яахын аргагүй томоохон үйл явдал байлаа. Засгийн газрын зүгээс маш сайн ажиллаж цар тахалтай энэ хүнд хэцүү цаг үед түүхэндээ хамгийн бага хүүгийн түвшинтэй, 6 болон 10 жилийн хугацаатай “Century” төслийн бондуудыг олон улсын зах зээлд амжилттай гаргаж чадсан нь Засгийн газар, тэр дундаа Сангийн яам болон энэ төсөлд хамтран ажилласан бусад оролцогч талуудын хичээл зүтгэл, хамтын ажиллагааны үр дүн гэж харж байна.
-Засгийн газрын шинээр гаргасан бондууд нь манай улсын эдийн засагт ямар үр дүн авчрах бол?
-Энэ удаагийн гаргасан Засгийн газрын бондууд нь энэ жил болон ирэх жил эргэн төлөгдөх байсан “Чингис”, “Гэрэгэ” бондуудын 1 тэрбум ам.долларын өрийг дахин санхүүжүүлж мөн хүүгийн түвшинг бууруулсан нь ойрын жилүүдэд ирэх байсан өрийн дарамтыг бууруулж улмаар улсын төсөв, нийт эдийн засагт ирэх байсан ачааллыг багасгах өндөр ач холбогдолтой гэж харж байна. Учир нь, улсын төсвөөс гарах байсан хүүгийн зардал буурах буюу нийт зардлыг бууруулах, их хэмжээний гадаад валютын өр төлбөрийг хойшлуулж чадсанаар ханшийн тогтвортой байдалд эерэг нөлөө үзүүлэх, олон улсын хөрөнгө оруулагчид манай улстай ижил түвшний улс орнуудын бондтой харьцуулахад бага хүүтэйгээр авсан нь зах зээлд эерэг дохио өгч, зээлжих зэрэглэл тогтвортой байх, магадгүй сайжрах мөн макро эдийн засгийн үзүүлэлтүүд сайжрах зэрэг олон эерэг үр дүн гарна гэсэн хүлээлттэй байна. Сангийн яамнаас гаргасан мэдээгээр “Century” бондыг гаргаж хүүгийн түвшинг бууруулснаар ирэх 2 жилийн гадаад бондын хүүгийн зардлыг 46.2 сая ам.доллароор хэмнэх тооцоолол гарсан байсан.
-Олон улсын хөрөнгө оруулагчдын хувьд ингэж ихээр манай улсын бондыг сонирхох болсон нь юутай холбоотой гэж Та үзэж байна вэ?
-Мэдээж олон хүчин зүйлс нөлөөлсөн. Ялангуяа УИХ-аас баталсан Засгийн газрын өрийн удирдлагын 2019-2022 оны стратегийн баримт бичгийн хүрээнд өрийн удирдлагыг сайн хэрэгжүүлж, төсвийн сахилга батыг чанд сайн сахиж байгаа нь томоохон нөлөө үзүүлсэн гэж харж байна. Хамгийн гол нь Сангийн яамнаас сүүлийн жилүүдэд Investor relation буюу хөрөнгө оруулагчидтайгаа харилцах харилцаагаа маш ихээр идэвхжүүлж, тогтмол мэдээлэл хүргүүлж, хамтран ажилласан нь сая шинээр гаргасан бондод худалдан авахаар ирүүлсэн саналаас харж болохоор байна. Нийт 1 тэрбум ам.долларын бондод 6.4 тэрбум ам.долларын санал буюу захиалга 6.4 дахин давсан байна. Нэмж хэлэхэд гадны хөрөнгө оруулагчид манай улсын талаар мэдээлэл сайтай, өөдрөг хүлээлттэй байгаа нь дотоодын зах зээлийг сонирхох хандлага нэмэгдсэн гэж хэлж болохоор байна. Иймд, Засгийн газраас дотоодын зах зээл дээр богино, дунд, урт хугацаатай бондуудыг гаргаж, төгрөгийн өгөөжийн муруйг бий болгох шаардлагатай байгаа юм. Ингэснээр гадаадын болон дотоодын хөрөнгө оруулагчдын хувьд хөрөнгө оруулахад шаардлагатай төгрөгийн бенчмаркийг үүсгэх юм.
-Сүүлийн үед дотоодын хөрөнгийн зах зээл сэргэж байна гэж олон нийтийн дунд ярих болсон. Хөрөнгийн зах зээлийн үзүүлэлтүүд хэр сайжирч байгаа вэ, гадны хөрөнгө оруулагчид оролцоход хамгийн түрүүнд юу чухал байх бол?
-Сүүлийн үед хөрөнгийн зах зээл маань идэвхжиж олон шинэ бүтээгдэхүүн гарлаа. Цаашдаа ч нэмэгдэх хандлагатай байна. Санхүүгийн зохицуулах хорооноос өнгөрсөн оноос хойш хөрөнгийн зах зээлийг тэлэх, хөгжүүлэхэд чухал шаардлагатай бүхий л хууль тогтоомж, зохицуулалтыг олон улсын жишиг, өөрийн орны онцлогт нийцүүлэн шинэчилж, үнэт цаас гаргах, бүртгүүлэх үйл ажиллагааг түргэн шуурхай шийдвэрлэн ажиллаж байна.
Хэдийгээр дэлхий нийтээр цар тахалтай, эдийн засгийн хувьд тодорхойгүй олон зүйлс байгаа ч манай улсын хөрөнгийн зах зээл өмнөх жилүүдтэйгээ харьцуулахад маш их идэвхжиж байна. Цөөхөн хэдэн жишээ татахад, зах зээлийн үнэлгээ 3.7 их наяд төгрөг болж, ДНБ-ий 10 хувьд хүрсэн нь түүхэн дээд хэмжээ боллоо. Мөн үнэт цаасны арилжааны хувьд 2020 онд нийт 65.4 тэрбум төгрөгийн арилжаа хийгдсэн бол он гарснаас хойш буюу нэгдүгээр сарын 01-нээс зургаадугаар сарын 25-ны өдөр хүртэлх хугацаанд нийт 634.7 тэрбум төгрөгийн арилжаа хийгдсэн байна. Энэ нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 21.9 дахин өссөн үзүүлэлт бол өнгөрсөн оны нийт арилжааны дүнтэй харьцуулахад үндсэндээ 10 дахин өссөн үзүүлэлт юм.
Түүнчлэн анх удаа хамтын хаалттай хөрөнгө оруулалтын сангууд байгуулагдаж, хөрөнгийн биржээр нээлттэй, олон нийтэд хөрөнгө оруулалтын хэрэгслээ арилжаалж эхэлсэн бол Банкны тухай хуульд өөрчлөлт оруулсантай холбогдуулан системийн нөлөө бүхий банкууд нээлттэй хувьцаат компани болж хувьцаагаа хөрөнгийн биржээр нээлттэй арилжаалахаар болсон. Мөн гадаад улсын хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй компаниуд манай улсын хөрөнгийн бирж дээр давхар бүртгүүлэх эрх зүйн орчныг сайжруулсантай холбоотойгоор дахин нэг компани давхар бүртгүүлж, зах зээл дээр гарч байгаа зэргээс харахад хөрөнгийн зах зээл цаашид улам эрчимтэй өсөж, үнэт цаасны арилжаа, хөрвөх чадвар нэмэгдэх зэрэг олон эерэг үр дүн гарах өндөр хүлээлттэй байна.
Дашрамд хэлэхэд, яг ийм цаг үеийг ашиглаж гадны хөрөнгө оруулагчдыг татахад өмнө хэлсэнчлэн Засгийн газрын дотоодын үнэт цаасны арилжаа хөрөнгийн зах зээлийн хөгжилд чухал нөлөө үзүүлэх боломжтой юм
Үзэл бодол
С.Эрдэнэболд: Парламент хүний эрхийг тогтолцооны төв болгохоор ажиллаж байна
Улсын Их Хурлын Хүний эрхийн дэд хорооны дарга С.Эрдэнэболдтой ярилцлаа.
-Хүний эрхийг хангах, хамгаалахад манай эрх зүйн орчин ямар байна вэ?
-Би 2024 оны 10 дугаар сарын 22-нд Дэд хорооны даргаар сонгогдсон. Түүнээс хойш хүний эрхийг зүгээр нэг нийгмийг доргиосон, шуугиан тарьсан үед хөндөж яриад өнгөрдөг бус, эрх зүйн орчинд тогтвортой, тасралтгүй анхаарч шинэчлэл хийх шаардлагатайг ойлгосон. Хууль тогтоох байгууллагын хувьд бид зөвхөн хууль батлаад зогсох биш, түүний хэрэгжилт, хүний эрхэд үзүүлэх нөлөөлөлд хяналт тавих үүрэгтэй.
-УИХ энэ бүрэн эрхийнхээ хугацаанд бүх үйл ажиллагаагаа “хүн төвтэй” байхаар тодорхойлж, стратегиа баталсан, энэ хүрээнд хүний эрхийн чиглэлд ямар ахиц гарч байна вэ?
-Энэ стратеги бол парламентын үйл ажиллагааг илүү чадавхжуулах, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, гарч буй шийдвэр бүр хүний эрхийн шалгуурыг давах ёстой гэдэг хатуу үзэл баримтлалтай. Өнгөрсөн намрын чуулганаар л гэхэд 100 орчим шийдвэр, хууль, тогтоол гарсан. Улсын Их Хурлаас гарч буй аливаа шийдвэр хүний эрхийг зөрчихгүй байх зарчмыг бид баримталж ажиллаж байна.
-Хүний эрхийн дэд хороо иргэний нийгмийн байгууллагуудтай байнгын уулзалт зохион байгуулаад багагүй хугацаа өнгөрсөн. Энэ механизм хэр үр дүнтэй байна вэ?
-Хүний эрхийн дэд хороо 2024 оны 12 дугаар сараас эхлэн сар бүрийн хоёр дахь долоо хоногийн Лхагва гарагт төр хувийн хэвшил, төрийн бус байгууллагууд, олон улсын байгууллагууд, судлаачидтай хамтран, хүний эрхийг хангах, хамгаалах чиглэлээр сэдэвчилсэн уулзалт-хэлэлцүүлгийг хийж байна. Бодлогын түвшинд санал дэвшүүлж, хэлэлцдэг. Үүний үр дүнд хүний эрхийн чухал асуудлуудыг нийгмийн олон талт оролцоотойгоор хэлэлцэж, гарц шийдэл гаргаж эхэлсэн. Тухайлбал, өнгөрсөн оны 12 дугаар сард UPR буюу НҮБ-ын Хүний эрхийн Зөвлөлийн ээлжит нэгдсэн хэлэлцүүлэгт илгээх Монгол Улсын тайлангийн талаар, энэ оны 1 дүгээр сард НҮБ-ын зөвлөмжийн хэрэгжилтийн тухай, 3 дугаар сард хүүхдийн хорих ангийн нөхцөл байдлыг, 4 дүгээр сард Байгаль орчны холбогдох хууль тогтоомж дахь хүний эрх хэрэгжилтийн талаар, 5 дугаар сард гэр бүлийн хүчирхийллийн нөхцөл байдал, гарц шийдлийн талаар онцлон, хэлэлцсэн байна.
-Эрх зүйн орчныг сайжруулах чиглэлээр ямар алхамууд хийгдэж байна вэ?
-Хамгийн энгийн жишээ гэхэд төрийн байгууллага хоорондын уялдаа муу, мэдээллийн зөрүү нь хүний эрхийн асуудалд сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Нэг асуудлаар байгууллага бүр өөр мэдээлэлтэй, нэг сэдвийн талаар өөр ойлголттой ажиллаж байна. Хууль тогтоогчдын зүгээс үүнийг төрийн байгууллага хооронд уялдаагүй байдал, тогтолцооны хийдэл гэж үзэж байгаа.
Монгол Улсад өнөөдрийн байдлаар 2000 гаруй журам нийгмийн харилцааг зохицуулж, тэдгээрт хүний эрхийг хязгаарлаж, зөрчсөн заалтууд байх нь түгээмэл байна. Бид энэ байдлыг өөрчилж, хүний эрхийг хязгаарлах бол зөвхөн хуульд үндэслэн, байж болох хамгийн бага хэмжээнд хязгаарладаг болох эрх зүйн шинэчлэл хийх зорилттойгоор шат дараалсан ажлуудыг хийж, хэрэгжүүлж байна.
Парламентын гишүүн “…иргэн, улсын ашиг сонирхлыг эрхэмлэн, … Монгол Улсын Үндсэн хуулийг дээдлэн сахиж…” гэж тангараг өргөдөг бөгөөд энэ агуулгаараа “хүний эрхийг хамгаалах” тангарагтай гэсэн үг. Бид тангарагаа сахиж, ажил хэрэг болгохын тулд парламентын хяналтын чиг үүргээ илүү эрчимжүүлж, хариуцлагатай гүйцэтгэх шаардлагатай.
-Улсын Их Хурал энэ бүрэн эрхийнхээ хугацаанд "хүн төвтэй" стратегийг хэрэгжүүлснээр ямар үр дүнд хүрэх вэ?
-Хүний эрхийн асуудал нь ямар нэг даргын пи ар, эсвэл сонгуулийн үеэр ярьдаг сэдэв биш. Энэ бол чөлөөт, ардчилсан нийгмийн суурь, үнэт зүйл. Хүний эрхийг хамгаалах нь Улсын Их Хурлын гишүүн бүрийн, төрийн байгууллага бүрийн, төрийн бүх шатны байгууллагын үүрэг юм.
Парламентын үнэт зүйл нь олон хууль баталснаараа бус, баталсан хуулиуд нь амьдрал дээр хүний эрхийг бодитойгоор хангаж, хамгаалж чадсан эсэхээр хэмжигдэнэ. Иргэн бүрийн жижиг мэт санагдах асуудлыг ч томруулж харж, хамгаалж, шийдвэрлэх нь парламентын хариуцлага юм.
Үзэл бодол
Өнөөдөр Аугаа их Ялалтын баярын өдөр
Өнөөдөр тавдугаар сарын 9. Аугаа их Ялалтын баярын 80 жилийн ойн өдөр. Мөн хүн төрөлхтөн хор уршгийг нь хэзээ ч үл мартах аймшигт дайны утаагаар дэлхийг нөмөрч, 71 сая хүний халуун амийг авч одсон Дэлхийн хоёрдугаар дайн Европын бүс нутагт дуусч фашист Герман шударга ёсны төлөө тэмцэгч олон улсын эв нэгдлийн хүчний өмнө үг дуугүй бууж өгсөн түүхт өдөр.
Тус дайны үеэр амь үрэгдэгсдийн олонх нь энгийн иргэд, хүүхэд, эмэгтэйчүүд байсан гэдэг. Дэлхийн II дайнд 61 улс орон, дэлхийн хүн амын 80 орчим хувь оролцож, 110 сая гаруй хүн цэргийн албанд татагдсан тоо баримт бий. Дайны нийт өртөг нь 1944 оны ханшаар триллион америк доллар болсон нь түүхэн дэх хамгийн өндөр өртөгтэй дайн гэж тооцогддог.
Хүн төрөлхтний түүхэн дэх хамгийн том энэхүү зэвсэгт мөргөлдөөний үеэр тэр үеийн ЗХУ-ын дайчид фашистын Герман болон тэдний холбоотнуудын 600 дивизийг бут ниргэжээ. ЗХУ-ыг эзлэн авахаар төлөвлөж байсан Адольф Гитлерийн армийн цахилгаан дайны төлөвлөгөө Москвагийн дэргэдэх тулалдааны үеэр нуран унасан. Зөвлөлтийн дайчид Сталинградаас Берлин хүртэл ялалт байгуулж явахдаа фашистуудад эзлэгдсэн Европ тивийн талыг чөлөөлжээ. Фашистын Герман үг дуугүй бууж өгөх актад тавдугаар сарын 8-нд төв Европын цагаар 22.43 минут буюу Москвагийн цагаар тавдугаар сарын 9-ний 00.43 цагт гарын үсэг зурсан юм.
НҮБ-ын шийдвэрээр дэлхийн II дайны дурсамж, эвлэрлийн өдөр болгон энэ өдөр Орос улсад хүн төрөлхтний түүхийн хамгийн аймшигт дайнаас эргэж ирээгүй төрөл төрөгсдөө гэр бүл, төрөл төрөгсөд нь дурсан санаж, Парист Францын төрийн тэргүүн нэр нь тодорхойгүй цэргийн булшинд цэцэг өргөн, цэргийн анги ёслон жагсдаг байна. Германд энэ л өдрийг нацизмаас чөлөөлөгдсөн өдөр гэж хүндэтгэн тэмдэглэдэг.
1945 оны тавдугаар сарын 9. Монголчуудын хувьд ч нэн чухал түүхэн тэмдэглэлт өдөр. Монголчууд бид ч энэ дайны хор уршгийг чамгүй амсаж, эрэлхэг хөвгүүд маань эх орноо хамгаалан тулалдаж явсан түүх хуучраагүй байна. Фашизмын эсрэг тэмцэлд амь насаа алдсан дэлхийн улс орнуудын эрэлхэг хүмүүс, тэдний дунд цусаа урсган, эрэлхэгээр тулалдаж, тэмцэж асан Монгол угсаатан олон зуун охид, хөвгүүдийн гэгээн дурсгалыг бүгд чимээгүй мэхийн зогсож хүндэтгэе!
Үзэл бодол
Л.Оюун-Эрдэнэ: “Эгийн голын УЦС” төслийг богино хугацаанд эхлүүлэхийн төлөө Засгийн газар ажиллана
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын Хантай багийн нутаг Эг, Сэлэнгийн бэлчирт байрлах “Эгийн голын усан цахилгаан станц” төслийн талбайд ажиллалаа.
Тус төсөл нь Засгийн газрын хэрэгжүүлэх 14 мега төслийн тавдугаарт эрэмбэлэгдсэн импортын эрчим хүчийг багасгах, Төвийн бүсийн өсөн нэмэгдэж буй эрчим хүчний хэрэглээг хангах чухал ач холбогдолтой төсөл юм.
Эрчим хүчний яам болон Монгол-Оросын хамтарсан экспертийн ажлын хэсгээс төслийн явц, цаашид анхаарах асуудлын талаар танилцууллаа. Уг төсөл Байгал нуурын биологийн олон янз байдал, дэлхий цэвэр усны нөөцөд сөрөг нөлөө үзүүлж магадгүй гэсэн шалтгаанаар олон жил гацсан.
“Дэлхийн өвийн хороо, ОУБХХ-ноос “Эгийн голын УЦС төслийг дангаар хэрэгжүүлэх нь Сэлэнгэ мөрөн, Байгал нуурын экосистемд мэдэгдэхүйц нөлөөлөл үзүүлэхгүй” болохыг тэмдэглэжээ. Гэхдээ төслийн байгаль орчин, нийгмийн нөлөөллийн үнэлгээг ЮНЕСКО-ийн аргачлал болон олон улсын стандартын дагуу боловсруулах чиглэл өгсөн байна.
Энэ хүрээнд 2025-2026 онд Эгийн голын УЦС-ын Сэлэнгэ мөрний сав газрын экосистемд үзүүлэх өөрчлөлтийг тодорхойлох судалгаа, байгаль орчин, нийгмийн нөлөөллийн үнэлгээ, УЦС-ын туслах боомт болон үндсэн ТЭЗҮ-ийн нэмэлт судалгаа хийж, төслийн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх бэлтгэл ажлыг хангана. Монгол-Оросын Экспертийн ажлын хэсэг 2026 оны эхний хагаст багтаан эцсийн дүгнэлт гаргахаар тохиролцжээ. Салбарын сайд нар төслийг хэрэгжүүлэхэд анхаарч байгаа бөгөөд судалгааны ажлуудад шаардлагатай санхүүжилтийг тухай бүр шийдвэрлэн ажиллахаа илэрхийлсэн юм.
Төслийн нөлөөллийн бүс дэх иргэд буюу Хантай, Баянгол багийн иргэд энэхүү төслийг ажил хэрэг болохыг 35 жил хүлээсэн, бүрэн дүүрэн дэмжиж байгаа, уг төслийг урагшлуулахын тулд төлөө ажиллаж Ерөнхий сайдад талархал илэрхийлээд, Засгийн газрын бодлого, шийдвэрийг дэмжихээ хэлж байлаа.
Мөн иргэд энэ уулзалтын үеэр өөрсдийн санаачилсан орон нутгийн хөгжлийг дэмжих, байгалийн аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх “Хантай” цогцолборын төслөө Ерөнхий сайд танилцууллаа.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Хойд бүсийн анхдугаар зөвлөгөөнд оролцогчид санал нэгтэйгээр Эгийн голын УЦС төслийг бүс нутагтаа хэрэгтэй, нэн яаралтай хэрэгжүүлэх ажлын нэгдүгээрт эрэмбэлснийг дурдаад улс орны эдийн засагт ач холбогдолтой мега төслийг нэгдсэн ойлголтоор дэмжиж байгаа нутгийн иргэдэд талархал илэрхийлэв. Эгийн голын УЦС-ын төслийг богино хугацаанд эхлүүлэхийн төлөө Засгийн газар бүхий л хүчээ дайчлан ажиллана гэлээ.
