Бидэнтэй нэгдэх

Үзэл бодол

Эрүүгийн хуулийн өөрчлөлт буюу эрхийн "балайрал" хууль тогтоогчид

Огноо:

,

УИХ-аар хэлэлцэж буй Эрүүгийн багц хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн талаар өнгөрөгч баасан гаригт нэгэн хэлэлцүүлэг өрнөлөө. Эрүүгийн багц хуульд шинээр орж ирж байгаа “Гүтгэх” гэмт хэргийн тухай...

Энэ зүйл анги нь сүүлийн үест ихэвчлэн нийгмийн сүлжээний хэрэглэгчид болон сэтгүүлчдэд хамаатайгаар олны анхааралд өртөөд байгаа. Хамгийн сүүлд ихээхэн дуулиан тарьсан нэг тохиолдол бол “Элийрэгч” нэрээр твиттерт жиргэдэг Ц.Уянга гэх бүсгүйг Ерөнхийлөгч Х.Баттулга өөрийг нь гүтгэсэн хэргээр цагдаад өгсөн явдал. Үүнээс болоод твиттерт Ц.Уянга бүсгүйг хамгаалах бүтэл бүтэн аян өрнөсөн билээ. Жиргээчид өөрсдийн үгээ хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх, төрийн эрх барьж буй өндөр албан тушаалтнуудын үг болоод үйлдэлд шүүмжлэлтэй хандах эрхээ хамгаалахын тулд нэгдсэн хэрэг.

Өнгөрөгч өвөл УИХ-ын гишүүн Х.Нямбаатарыг “утсан хүүхэлдэй” гэж бичсэнийхээ төлөө бас нэг сэтгүүлч Зөрчлийн хуулиар хоёр сая төгрөгийн торгуулийн шийтгэл хүлээж авсан нь твиттер хэрэглэгчдийн дунд бас нэг донсолгоон үүсгэж, жиргээчид #Х.Нямбаатар #Утсан хүүхэлдэй гэсэн хаштагаар нэг өдрийн турш жиргэсэн. ОХУ-ын нэг иргэн “Путин тэнэг” гэж бичсэнийхээ төлөө хуулийн хариуцлага хүлээсэнд оросууд эсэргүүцлээ илэрхийлж, нийгмийн сүлжээнд нэгэн зэрэг “Путин тэнэг” бичсэнтэй агаар нэг юм.

Зөрчлийн хуульд бичсэн “гүтгэх” заалт нь хувь хүнийг 2.000.000 төгрөг, хуулийн этгээдийг 20.000.000 төгрөгөөр торгох шийтгэлтэй. Овсгоотой, эрх мэдэлтэй зарим нөхөд сэтгүүлчийг хоёр сая, хэвлэлийн байгууллагыг нь хорин саяар торгуулаад зогсохгүй араас нь иргэний шүүхэд нэхэмжлэл гаргаад нэр төрөө сэргээлгэхээр хэдэн зуун саяыг нэхэмжилдэг. Тэр маргаан нь хэдэн сар жилээр үргэлжилж, сэтгүүлчдийг ийм аргаар залхаан цээрлүүлдэг болоод байгаа. “Аймгийн Засаг дарга 15 удаа гадаадад зугаалжээ” гэж бичихээр “13 удаа зугаалсан байхад 15 гэж гүтгэлээ” гээд ялалт байгуулж байх жишээтэй.

Зөрчлууль хэрэгжиж эхэлсний дараа сэтгүүлчдийн байгууллагаас хуулийн хэрэглээг шүүмжилж, нэгэнт Иргэний хуульд байгаа заалтыг Зөрчлийн хуулиар давхардуулан хэрэглэж, маргааныг шүүхээр шийдвэрлэхийн оронд цагдаагийн байгууллагаас шууд шийтгэл оногдуулж байгаа нь шударга ёсонд нийцэхгүй байна хэмээн үзэж, “гүтгэх” заалтыг Зөрчлийн хуулиас хасуулахаар хууль санаачлагчид /Хууль зүй, дотоод хэргийн яам/ удаа дараа санал хүргүүлсэн байдаг юм.

Гэтэл хууль санаачлагч нь тэгэхээс тэгэх гэсэн шиг Зөрлийн хуулиас хасаад Эрүүгийн хууль руу эргүүлээд оруулаад ирснийг хууль тогтоогчид буюу УИХ одоо дэмжээд явж байна.

Хууль зүйн, дотоод хэргийн яамны Хууль зүйн бодлогын газрын дарга П.Сайнзориг “Эрүүгийн багц хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах төслийг боловсруулахдаа 30 гаруй байгууллагын саналыг тусгаж авсан” гэх боловч тэдгээр дотор нь МСНЭ-ээс өгсөн санал багтсангүй. /Эрүүгийн багц хууль гэдэгт нь Эрүүгийн хуулиас гадна Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай, Зөрчлийн тухай, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хууль, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай нийт таван хуулийн нэмэлт өөрчлөлт багтсан/ Эсрэгээрээ гүтгэх заалт нь Эрүүгийн хууль руу эргээд ороод ирсэн байна. Энийг одоо юу гэх вэ?

Ердөө хоёрхон жилийн өмнө баталсан /2015 онд баталсан Эрүү, Зөрчлийн хуулийг энэ УИХ татаж аваад ийнхүү бантагнуулсан хэрэг/ хуулиа ингэж яаравчлан өөрчлөх болсон шалтгаан нь хуульчдын дунд маргаан дагуулаад байгаа “хөөн хэлэлцэх хугацаа”-тай холбоотой байлаа.

2017 оны долдугаар сараас мөрдөж эхэлсэн Эрүүгийн шинэ хуульд /1.10.2/ гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацааг “гэмт хэрэг үйлдсэн өдрөөс эхлэн анхан шатны шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр болох хүртэл тоолно” гэсэн байна. Энэ нь гэмт хэрэгтнүүдэд ял завших боломж олгож байна хэмээн шүүмжлэгдэж, хуульд өөрчлөлт оруулахаар болсон билээ. Одоогийн хуулиар албан тушаалын гэмт хэрэг гэмт хэрэг үйлдэгдсэнээс хойш таван жил өнгөрөхөд ялгүй болж байгаа. 2015 онд баталсан Эрүүгийн хуульд “гэмт хэргийг илэрсэн цагаас  эхлэн хөөн хэлэлцэх хугацаа тоолохыг зогсоох”-оор хуульчилсан байсныг 2017 онд өөрчлөөд ийм болгосон.

Үүнээс болж “Жаст”-ын Ш.Батхүүгийн хэрэг жишээ нь хэдэн удаа шүүхээс буцсан билээ дээ. Анхан шатны шүүхийн шийдвэр гараагүй л бол хөөн хэлэлцэх хугацаагаа дуусгаад гэмт хэрэгтэн ялгүй болж байгаа юм. Гэтэл үүнийг “шүүх дээр хэрэг цавчдаг, шүүгч авилга авдаг” хэмээн хамгийн их шүүмжилж байсан Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд нь өөрөө хэргийн “цавчааг” мөрдөн байцаалт, прокурорын шат руу татаж авчирч байгаа бололтой юм. Анхан шатны шүүхийн шийдвэр гартал тоолдог байсан хөөн хэлэлцэх хугацааг “яллагдагчаар татах хүртэл“ болгож наашлуулсан юм байна. Мөн ялгаагүй гэмт хэргийн мөрдөн шалгаж ажиллагаа явагдаж байхад хөөн хэлэлцэх хугацааг тоолоод, хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан шалтгаанаар ял, хариуцлагаас чөлөөлнө л гэсэн үг.

Уг нь бол хөөн хэлэлцэх хугацаа гэдэг нь гэмт хэрэг үйлдэгдсэнээс хойш тодорхой хугацаанд гэмт хэргийг илрүүлж чадаагүй, гэмт хэрэг үйлдсэн этгээд дахин гэмт хэрэг үйлдээгүй тохиолдолд уг гэмт хэргийн нийгэмд учруулсан гэм хор нь арилсан хэмээн үзээд ял хариуцлагаас чөлөөлдөг систем. Түүнээс биш хэргийг илрүүлээд, шалгаад явж байхад үйлчилдэг эд биш. Үүнийг Ц.Нямдоржийн цагдаа нарт Эрүүгийн эрх зүй зааж байгаа захын багш хэлээд өгнө.

Өөрөөр хэлбэл энэ удаагийн Эрүүгийн хуулийг өөрчлөх төсөл нь анх тавьсан зорилгоо гүйцэлдүүлж чадалгүй “таяг тойроод” буцаад ирсэн хэрэг. Хорлонтой нь ингээд зогсохгүй иргэдийн үзэл бодлоо илэрхийлэх болон хэвлэн нийтлэх эрх чөлөө рүү халдаад ороод ирж. Харамсалтай нь “хэвлэн нийтлэх эрх” гэдгийг зөвхөн сэтгүүлчидтэй холбож ойлгож болохгүй. Үүний цаана иргэдийн “мэдэх эрх” гэж маш том эрх ашиг байдаг. Хуулийн цаад зорилго нь үүнд л заналхийлж байгаа хэрэг.

Өргөн баригдаж, УИХ-аар хэлэлцэх эсэх нь дэмжигдээд байгаа Эрүүгийн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөд /13-ын 14-р зүйл/ “Гүтгэх” гэмт хэргийг;

“1.Хүний нэр төр, алдар хүнд, хуулийн этгээдийн ажил хэргийн нэр хүндэд халдаж илт худал мэдээллийг нийтийн сүлжээгээр тараасан бол дөрвөн зуун тавин нэгжээс нэг мянга гурван зуун тавин нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл хоёр зуун дөчин цагаас долоон зуун хорин цаг хүртэл хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх, эсхүл нэг сараас гурван сар хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ял шийтгэнэ.

2.Хүний нэр төр, алдар хүнд, хуулийн этгээдийн ажил хэргийн нэр хүндэд халдаж илт худал мэдээллийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр тараасан бол дөрвөн зуун тавин нэгжээс хоёр мянга долоон зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл хоёр зуун дөчин цагаас долоон зуун хорин цаг хүртэл хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх, эсхүл нэг сараас зургаан сар хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ял шийтгэнэ” гэсэн байна.

Уг нь бол Иргэний хуульд “Иргэний нэр, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүндийг хамгаалах” /хуулийн 21-р зүйл/ гээд бүхэл бүтэн зүйл анги биччихсэн байгаа. Нийт 9 заалттай. Тэнд нь "Иргэний нэр, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүндийг гутаасан мэдээ тараасан этгээд түүнийхээ үнэн зөвийг нотолж чадахгүй бол эрх нь зөрчигдсөн этгээдийн шаардлагаар уг мэдээг тараасан хэлбэр, хэрэгсэл, эсхүл өөр хэлбэр, хэрэгслээр няцаах үүрэг хүлээнэ. Үүний улмаас гэм хор учирсан бол гэм хорыг арилгуулахаар шаардах эрхтэй” гээд заачихсан.

Иргэний хуульд байгаа энэ харилцааг яагаад Эрүүгийн хууль руу оруулж ирэх гээд байгаа юм гэсэн асуултад хууль санаачлагч /ХЗДХЯ/ “Нийгмийн сүлжээнд эзэн тодорхойгүй хуурамч нэр хаягаар хувь хүний нэр хүндэд халдсан худал мэдээллийг маш ихээр тарааж байна. Шүүх хэргийн холбогдогчийг эрэн хайх үүрэггүй учраас цагдаагаар шалгуулахын тулд Эрүүгийн хууль руу оруулж ирэхээс өөр аргагүй болсон” гэв. Арай ч дээ...

Тэртэй тэргүй хэргийн холбогдогчийг олж тогтоох нь шүүхийн биш, цагдаагийн байгууллагын үүрэг. Эзэн холбогдогч тогтоогдохгүй бол дээр шүүхээс захирамж гаргаад цагдаагаар ажиллагаа явуулах эрх нь байгаа. Тэгээд ч үүгээр шалтаглаад албан ёсны хэвлэл мэдээллийн сувгаар нийтэлж нэвтрүүлж байгаа мэдээ, мэдээллийг нийгмийн сүлжээний хуурамч хаягтай хольж хутгаж, ижил түвшинд үнэлнэ гэдэг байж болох зүйл үү?  

Нэрээ нуугаад хүн гүтгэж байгаа этгээдийг илрүүлэх нь цагдаагийн үүрэг. Харин нэр хүнд гутаагдсан үйлдлийг нь тогтоож, зөрчигдсөн эрхийг сэргээх нь шүүхийн үүрэг. Ийм хоёр өөр чиг үүргийг нэг уутанд хийгээд сэгсэрч байгаа хууль санаачлагчид ямар ёс суртахуун байна аа. Хуулийн байгууллагууд нь хийх ёстой ажлаа хийхийн оронд хуулийн дор байгаа иргэддээ л хүч бяраа гаргаж байгаа хэрэг шүү дээ. Тэгээд түүнийгээ “Аль хэдийн манай мэдлээс гарчихсан. Одоо УИХ-ын хэлэлцүүлэгт байгаа учраас Байнгын хороонд асуудлаа тавь” гэж тавлах маягтай.

Угаасаа сэтгүүлчидтэй холбоотой “гүтгэсэн” гэх хэргийн ард  “хохирогч” гээд дандаа нэг дан, давхар дээлтэй улстөрчид, төрийн албыг төрлийн болгосон сайд дарга нар л байдаг. Өөрөөр хэлбэл олон нийтийн өмнө үүрэг хүлээж сонгогдсон болон томилогдсон албан тушаалтнууд. Шүүмжлэлд өртөмхий бүлэг ч гэдэг. Хуулийн төслийг санаачилж УИХ-д өргөн барьсан Ц.Нямдорж сайд өөрөө ч цэвэр хүн биш. Нэг ёсондоо “ашиг сонирхлын зөрчилтэй” этгээд.

Харин сэтгүүлчид бол хэзээд олон нийтийн эрх ашгийн төлөө дуугардаг. Тэр утгаараа сэтгүүлчдийн мэргэжлийн үйл ажиллагаанд илүү хүлээцтэй хандах шаардлагыг дээр хэлсэн “паблик фигур” буюу шүүмжлэлд өртөмхий хэсэгт тулгадаг.

АНУ-ын Дээд шүүх гэхэд бүр 1960-аад онд “Төрийн байгууллага, албан хаагчид өөрсдийн талаар хэвлэлд мэдээлэгдсэн зүйлийг няцааж чадаагүй тохиолдолд сэтгүүлчийг хариуцлагад татахгүй” гэдэг жишгийг шүүхийнхээ практикт хийчихсэн байх жишээтэй. Монгол Улсын Иргэний хуульд ч гэсэн нэр төрөө сэргээлгэхээр нэхэмжлэл гаргаж байгаа этгээд, нэр төрийг нь сэвтээсэн гээд хариуцагчаар татагдсан этгээд хоёр хоёр талаасаа баримтаа цуглуулж ирээд шүүхэддэг. Өөрөөр хэлбэл, шүүх тэдэнд өөрөө өөрийгөө хамгаалах тэгш боломж олгодог. Гэтэл энэ хэрэг Эрүүгийн шүүхээр явчихаар прокурор буюу улсын яллагч /өөрөөр хэлбэл төр/ нэг талд нь ороод явчихдаг учраас маргалдаж байгаа хоёр талд тэгш боломж олгогддоггүй.

Тиймээс иргэний эрх, эрх чөлөө, хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөг хамгаалья хадгалья гэвэл Эрүүгийн багц хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөд бичсэн “гүтгэх” заалтыг хасч, Иргэний хуулиар хэрэг маргааныг шийдвэрлэдэг болохоос өөр аргагүй. Хэрвээ эсрэгээрээ бол хэвлэлийн эрх чөлөө болон иргэдийн мэдэх эрхэд халдаж, үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөөг санаатайгаар хавчин боогдуулж байна гэж үзэхэд хүрнэ.

Б.СЭМҮҮН
Дэлгэрэнгүй унших
АНХААРУУЛГА: УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуулийн хуулийн холбогдох заалтын хүрээнд тус сайтын сэтгэгдэл хэсгийг түр хугацаанд хаасан болно.

Үзэл бодол

Г.Гэрэл: “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хуралд 40 гаруй орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд оролцоно

Огноо:

,

“ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурал есдүгээр сарын 10-15-ны хооронд болно. Энэхүү хурлын талаар "МҮОНРТ-ийн Ерөнхий захирал Г.Гэрэлтэй "Монголын мэдээ" сувгийн сэтгүүлч ярилцсаныг хүргэж байна.

-МҮОНРТ “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурлыг эх орондоо хоёр дахь удаагаа зохион байгуулах гэж байна. “ABU GENERAL ASSEMBLY”олон улсын хурлын бэлтгэл ажил хэр хангагдаж байгаа вэ?

-МҮОНРТ Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн Радио телевизийн холбооны гишүүнээр 1991 онд элсэн орж, 2006 оноос хойш үйл ажиллагаанд нь маш идэвхтэй оролцсоор ирсэн. 2009 онд манай телевиз Улаанбаатар хотод "ABU” чуулга уулзалтын үндсэн зохион байгуулагчаар ажиллаж байсан. 2025 онд хоёр дахь удаагаа Улаанбаатар хотод олон улсын нэр хүндтэй чуулга уулзалтыг зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.

-Энэ хурлаар ямар асуудал яригдах вэ. Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү?

-“ABU байгууллага нь Ази, Номхон далайн телевиз радиогийн өргөн нэвтрүүлгийн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа мэргэжлийн редакцтай байгууллагуудыг гишүүнээр элсүүлдэг. Монгол Улсаас хоёр гишүүн байна. Хамгийн эхэнд TV5 телевиз гишүүнээр элсэж байсан.

Үүний дараа МҮОНРТ гишүүнээр элссэн юм. Холбоонд элсэх нь мэргэжил арга зүйн хувьд хөгжиж дэвших, суралцах боломжийг олгодог. Гадаад хамтын ажиллагааг өрнүүлэхээс гадна нэвтрүүлэг, уран бүтээлтэй холбоотой хамтын ажиллагаа чухал байдаг. Мэргэжлийн байгууллагын хувьд маш чухал хүний нөөцийн хөгжиж дэвших үйл ажиллагаа “ABU” холбоо харилцаанд явдаг.

Энэ жил болох гэж байгаа “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хуралд 40 гаруй орны хэвлэл мэдээллийн тэргүүлэх байгууллагуудын захирал, ерөнхий захирал, продюсер, ажилчид ирэх гэж байна. 2025 онд зохион байгуулагдаж байгаа "ABU GENERAL ASSEMBLY" олон улсын хурал “Үндэсний өв соёлыг хамгаалах, түгээн дэлгэрүүлэхэд хэвлэл мэдээллийн байгууллагын оролцоо” сэдвийн хүрээнд явагдана.

-Бидэнд их ойр сэдэв байна?

-МҮОНРТ үндэсний өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэх үндсэн үүрэг бүхий хөтөлбөрийн бодлогыг эрхлэн гаргадаг. Манай орны үзэгчид болон энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг хэвлэл мэдээллийн байгууллагын хувьд их чухал. Есдүгээр сарын 11-нд спортын болон хөтөлбөрийн бодлого, техникийн салбарын уулзалт хурал болно. Есдүгээр сарын 12-ны өдөр спорт, радиогийн болон техникийн бүх форумд оролцогчдын салбар хуралдаан болно.

Есдүгээр сарын 13-ны өдөр Монгол Улсыг зорьж ирсэн хэвлэл мэдээллийн байгууллагын зочдод зориулж, Монголынхоо өв соёлыг харуулсан бэсрэг наадмыг зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.

Мөн "ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурлын үеэр дууны наадам зохион байгуулна.

Энэ арга хэмжээнд 10 гаруй орны уран бүтээлчид оролцоно. МҮОНРТ эдгээр орны уран бүтээлчдийн тоглолтыг шууд дамжуулж үзэгчдэд хүргэнэ. Энэ дууны наадамд дэлхийд алдартай “THE HU” хамтлаг оролцоно. 

-40 гаруй улсын хэвлэл мэдээллийн байгууллагын удирдлагууд Монгол Улсад ирнэ. Энэ нь Монгол Улсаа сурталчлах сайхан боломж болох нь ээ?

-Дэлхийн хэвлэл мэдээллийн салбарт МҮОНРТ тод мөртэй, 1991 оноос хойш энэ үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцогч байгууллага гэдгээ дэлхий нийтэд зарлана. Мөн телевизийн гадаад харилцаа илүү өргөжин тэлж хамтын ажиллагааг сайжруулах, чуулга уулзалтын үеэр бүх орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагаар дамжуулж эх орноо сурталчлах, Монголын өв соёлоо дэлхий нийтэд таниулах боломж нээгдэж байгаа учраас маш их ач холбогдолтой.

Есдүгээр сарын 14-нд шагнал гардуулах ёслол болно. Эндээс бид мэргэжлийн сэтгүүлзүйн үйл ажиллагаа ямар хандлагатай байна. Бид ямар зураглаачийн бүтээлийг шилдэг гэж үзэж байна. Ямар редакцын бодлого, ямар нэвтрүүлэг шилдэг болохыг зарлана гэх зэрэг мэргэжлийн чиг хандлагад чиглэсэн сонирхолтой үйл ажиллагаануудыг зохион байгуулахаар бэлтгэлээ ханган ажиллаж байна. 

Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Б.Ариунаа: Бид зумба бүжгийг зохиомол бус олон улсын стандартад нийцсэн хөтөлбөрийн дагуу заадаг

Огноо:

,

“Зумба дасгалт бүжгийн холбоо”-ны тэргүүн, олон улсын зумба бүжгийн багш, эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралын зөвлөх Б.Ариунаатай ярилцлаа. 

-“Зумба дасгалт бүжгийн холбоо” хэдэн онд өрхөө татаж, үүдээ нээсэн бэ. Холбооныхоо талаар манай уншигчдад танилцуулна уу?

-Манай холбоо 2018 оноос эхлэн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Улаанбаатар хотод зургаа, орон нутагт буюу Өвөрхангай, Сэлэнгэ, Замын-Үүд, Эрдэнэт, Цогтцэций, Дорноговь, Говь-Алтай зэрэг арван аймагт төдийгүй сумдад салбартай.

Бид зумба заахаас гадна олон улсын хэмжээний багш бэлтгэдэг. Эхний ээлжид Монгол дахь багшаа бэлдэж, улмаар тухайн багшийн идэвх зүтгэл, шавь нартай болж буй эсэхээс шалтгаалан олон улсын сертификат олгодог. Хэрэв тухайн багш маань гадаадад ажиллах хүсэл сонирхолтой гэвэл бид чиглүүлж өгдөг. Тэгэхээр “Зумба дасгалт бүжгийн холбоо” маань олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн, баталгаатай холбоо гэсэн үг.

-Ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг газруудаас танай клубийн ялгарах онцлог, давуу тал юу вэ?

-Нэгдүгээрт, зумба бүжгийг зохиомол хөтөлбөрөөр бус харин олон улсын стандартын дагуу заадаг. Тодруулбал, АНУ дахь Зумба бүжгийн холбооноос боловсруулан гаргасан хөтөлбөр, чиглэлийн дагуу хичээлээ ордог. Холбооны гишүүн улс орны холбоо болгон сар бүр нэг ижил бүжиг заана гэсэн үг. Жишээлбэл, энэ сард эдгээр 20 бүжгийг заагаарай гэсэн чиглэл ирвэл манай бүх салбар тэрхүү хөтөлбөрийн дагуу л хичээллэдэг. Ингэснээр холбооны гишүүд маань аль ч улс оронд очсон хэлний шаардлагагүйгээр зумба бүжгээ дагаад бүжиглэчихдэг. Ийм том давуу талтай. Хоёрдугаарт, эрүүл зөв хооллолтод нэлээд анхаарч, хувь хүнд нь болон нийтэд нь зөвлөмж зөвлөгөө өгдөг. Гуравдугаарт, идэвхтэй амьдралын хэв маягийг бий болгож, хэвшүүлэхэд түлхүү анхаардаг.

Ер нь бол зумбагаар хичээллэснээр хүний амьдралын хэв маяг өөрчлөгддөг.  Жишээлбэл, эрт унтаж, эрт босдог болно. Өдрийн ажлаа зөв зохион байгуулалттай хийж эхэлдэг. Ажлаа хэрхэн яаж үр дүнтэй хийх үү, гэр бүлдээ хэзээ яаж цаг зав гаргах уу, баяр ёслолыг хэрхэн яаж тэмдэглэх вэ гэдгээ төлөвлөж, зохицуулж сурдаг. Бид дасгал хөдөлгөөн, бүжиг зааж, эрүүл зөв хооллолтын хичээл орохоос гадна уур бухимдлаа хянах, өөрийгөө гомдлоос суллаж чөлөөлөх, эхнэр, нөхрийн харилцаа хандлага гэх мэт сэтгэлзүйн талын хичээлийг ч мөн зааадаг.

-Долоо хоногт хэдэн удаа цагийн ямар сонголтоор хичээллэх боломжтой вэ?

-Манай өглөөний анги 06:00, 07:30, 10:00, оройн анги 19:00, 20:00 гэсэн цагийн сонголттой. Эдгээр цагийн дагуу өдөр бүр хичээллэдэг учраас тухайн хүн долоо хоногт хэдэн удаа явахаа өөрөө шийдэж, түүндээ нийцүүлэн төлбөрөө төлөх боломжтой. Сүүлийн үед албан байгууллагууд оффис дээрээ хичээл заалгадаг болсон байна. Энэ нь бас нэг ахиц дэвшил шүү. 

-Жишээлбэл, би өглөөний 07:00 цагийн ангид явъя гэж бодоход, тухайн нэг цагийн хугацаанд ямар хөтөлбөрийн дагуу хичээллэх вэ?

-Та 07:00 цагаас өмнө ирээд өөрийгөө бэлдчихсэн байх ёстой. Тэгээд эхний таван минутад таныг аппаратад оруулж, жин, өөхлөлт, бэлхүүсний тойрог гэх мэт биеийн шаардлагатай үзүүлэлтийг хянаж, өмнөх өдрүүдэд гаргасан үр дүн эсвэл алдаа дутагдлын талаар ярилцаж, зөвхөн танд тохирсон зөвлөгөө мэдээллийг өгнө. Тэгээд 45 минутад иога, дасгал, “belly dance”, бачата зэрэг олон бүжгийн хөдөлгөөнийг хийнэ. Зумба өөрөө бүх төрлийн бүжгийн техникийг оруулсан дасгал шүү дээ. Харин үлдсэн 10 минутад нийтэд нь буюу бүх хүмүүсийн дунд эрүүл, зөв  хооллолтын тухай хичээлийг заадаг. Ингэхдээ бодит үр дүнд хүрсэн хүмүүс туршлагаасаа хуваалцаж, бусдадаа урам зориг өгөх жишээтэй.

-Ер нь зумбагаар хэдий хэр хугацаанд хичээллэж байж үр дүнд хүрэх вэ?

-Cарын хугацаанд 20 кг жин хассан хүн бий. Гэхдээ энэ бол нэлээд чанга дүрэм. Харин зөөлөн дүрмээр бол хүн өдөрт 300 грамм хасдаг гэж тооцож болно. Гэхдээ ер нь бол тухайн хүний өөрийн сахилга батаас л бүх зүйл шалтгаална. Зөвлөгөө зөвлөмж өгөөд байхад хөргөгчин дахь хүнс, идэж уух зүйлсээ өөрчлөхгүй л бол үр дүн хүлээх хэрэггүй. Мөн эрт унтахгүй бол бас үр дүн гарахгүй. Хүний амьдрал баялаг учраас хөдөө гадаа явах, баяр наадамд очих ч гэдэг юм уу юу ч тохиолдож болно. Гол нь ийм үед багшдаа хэлээд зөвлөгөө авах хэрэгтэй.

-Та бүхэн “Зумба фестиваль” зохион байгуулах гэж байгаа юм билээ. Энэхүү фестиваль нь сонирхогч хүмүүст нээлттэй юү?

-Бид олон улсын хэмжээний “Зумба фестиваль”-ийг есдүгээр сарын 6-нд 11:00-17:00 цагийн хооронд зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна. Фестивальд Япон улсаас олон улсын зумба бүжгийн дэглээч багш, мөн БНСУ-аас нэг багш, зургаан хамтрагч багштайгаа ирж оролцоно. Зумба гэж ямар дасгал бүжиг байдаг, түүний ач холбогдол гэх мэт цогц ойлголтыг өгч, олон нийтэд таниулах зорилгоор зохион байгуулж байгаа учир хүссэн хүн бүрд нээлттэй. Гэхдээ тодорхой хэмжээний такстай. Холбооны салбар болон гишүүдийн дунд мөн сонирхогчдыг татан оролцуулсан тэмцээн уралдааныг зохион байгуулахаар төлөвлөж байгаа. Зохиомол хөтөлбөрөөр хичээллэдэг зумбачид олон улсын том фестиваль дээр очоод хамтран ойлголцож хийж чаддаггүй. Харин олон улсын стандартын дагуу боловсруулсан хөтөлбөрөөр хичээллэсэн хүмүүс бол хаана ч, хэзээ ч хамтдаа нэгэн зэрэг бүжиглэж чаддаг.

-Ер нь бүх л төрлийн бүжиг, дасгал хөдөлгөөн өөр өөрийн давуу тал, ач холбогдолтой байдаг болов уу. Зумба бүжгийн тухайд та юу хэлэх вэ?

-Нэгдүгээрт, дасгал хөдөлгөөн хийж л байгаа учраас тодорхой хэмжээнд жингээ хасна. Хоёрдугаарт, хүний сэтгэлзүйг тайвшруулдаг. Өөрөөр хэлбэл, хөгжмийн аянд бүжиглэдэг учраас тухайн хүнийг зөөлөн сэтгэлзүйтэй болгодог. Гуравдугаарт, аз жаргалын гармон ялгаруулдаг. Дөрөвдүгээрт, өөрийнхөө хүсэл сонирхлыг олж, түүнийгээ амьдралынхаа хэв маяг болгож чаддаг. Жишээлбэл, та зумбагаар хичээллэж байгаад тэдгээр төрлөөс иог хийх эсвэл монгол бүжиг бүжиглэхэд илүү дуртай байвал түүн рүү нь бид чиглүүлж өгдөг. Гурван сарын хугацаанд зумбагаар хичээллэсэн хүн монгол бүжигт дурлан хичээллэдэг болох жишээтэй. Ер нь бол манай клуб зөвхөн жин хасахад төвлөрдөггүй. Харин өөрийгөө олж мэдэрч, эрүүл амьдралын хэв маягтай болгоход илүү анхаардаг.

-Ажил, амьдралаа зумбатай холбосон таны түүхийг хуваалцъя?

-Би 2015 онд элэгний вирустэй гэдэг онош сонссон. Энэ нь удамшсан байх магадлалтай. Яагаад гэвэл, миний эмээ, ээж болон нагац талын олон хүн элэгний өвчнөөр нас барсан. Тиймээс би хувь тавилантайгаа эвлэрч, ер нь бол бууж өгч байсан. Гэсэн ч эмч маань надад урам зориг, хүч өгч намайг урагш түлхсэн. Тиймээс би эмчилгээгээ хийлгэхийн хажуугаар эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралыг эрэлхийлж явсаар 2018 онд өөрийгөө олсон. Өөрөөр хэлбэл,  тэр цагаас хойш зумбатай ажил, амьдралаа холбож Ингээд би тухайн үед 82 кг-аас 60 кг жинтэй болж чадсан. Түүнээс хойш энэ жингээ тогтмол барьж байгаа.

-Эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралд уриалдаг, томоохон төлөөллийн хувьд та манай уншигчдад товчхон зөвлөгөө өгөөч?

-Хамгийн түрүүнд амьдралын хэв маягаа л өөрчлөх хэрэгтэй. Гол нь та өглөө 05:00 цагт “зомби” шиг сэрж байна уу эсвэл үнэхээр аз жаргалтай сэрж байна уу гэдэг нь амьдралын хэв маяг. Таны өглөө хэдэн цагаас эхэлдэг вэ. Миний өглөө 22:00 цагт унтахаас эхэлдэг. Хэрэв, би 00:00 цагт унтвал өглөө “зомби” шиг сэрнэ. Харин 02:00 цагт унтвал би өөрийгөө унтаагүйд тооцдог. Дараагийн анхаарах зүйл бол мэдээж хооллолт. Эрүүл хооллолт гэхээр хүмүүс би энийг иднэ, тэрийг идэхгүй гээд таваг дээрх хоолоо ялгаж эхэлдэг. Бас хоолоо сойж, юу ч идэхгүй гэж ярьдаг. Энэ бол маш буруу. Харин ч эрүүл мэндэд илүү их эрсдэлтэй. Тиймээс хооллолтын  хувийн зөвлөхтэй болох хэрэгтэй. Учир нь, “Тэр зумбагаар хичээллээд тураад гоё болчихсон байна, би бас явна” гээд л шийдээд явчихдаг. Гэтэл үнэндээ тэр хоёр хүний сэтгэлзүй, бие махбодь харилцан адилгүй, ялгаатай байдаг учраас тэр хэрээр хооллолт ч мөн өөр байна шүү дээ. Тиймээс бидэнтэй нэгдэн хувийн өмгөөлөгчтэй, хувийн хүүхэд асрагчтай болдог шиг таныг анхаарах хооллолтын зөвлөх дасгал хөдөлгөөн таны эрүүл мэндэд анхаарах дасгалжуулагчийг манайхаас сонгоорой,өөрийгөө олж, амьдралынхаа хэв маягийг өөрчлөхийг хүсэж бас уриалж байна.

С.Юмсүрэн

Эх сурвалж: "Монголын үнэн" сонин №032/24659/ дэх дугаарын цахим сониныг  ЭНД-ээс уншина уу.

Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Б.Бат-Эрдэнэ: Бидний хувьд роботоо найдвартай ажиллах байдал дээр нэлээд анхаарч ажилласан

Огноо:

,

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ивээл дор "РОБОКОН 2025" Олон улсын роботын тэмцээн 2025 оны наймдугаар сарын 22-ноос 26-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдана. Энэ тэмцээн Монгол Улсаас хоёр баг оролцож байгаа. Багуудын бэлтгэл хэрхэн хангагдаж байгаа талаар ШУТИС-ийн МХТС-ийн Электроникийн тэнхмийн багш Б.Бат-Эрдэнэтэй ярилцлаа.  

“ABU Робокон 2025 ” олон улсын тэмцээн удахгүй болох гэж байна. Энэ тэмцээнд оролцох багууд бэлтгэлээ хэр хангаж байна бэ?

-Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээндээ амжилттай оролцсон. Олон улсын тэмцээнд гаднын томоохон улс орны аваргууд оролцох учраас догдлол, бага зэргийн айдастай байна. Туршилтын роботуудаар бэлтгэлээ боломжийн хангаж байна.

-Энэ удаагийн тэмцээнд 14 орны баг оролцож байгаа. Өрсөлдөгч багуудаа хэр судалсан бэ?

-Бид Япон улсын Робокон тэмцээнийг очиж үзсэн. Япон багууд бол үнэхээр сайн юм байна лээ. Мөн Тайланд, Хонконг, Вьетнам улсын үндэсний тэмцээний бичлэгийг үзсэн. Эдгээр улсын багуудын тоглолтын стратегийн талаар ерөнхий ойлголтыг авсан. Бид хэрхэн тоглох стратеги төлөвлөгөө гаргаж, бэлтгэлээ хийж байна. Олон улсын тэмцээн Монгол Улсад зохион байгуулагдаж байгаа учраас оролцогч оюутнуудын маань хувьд нутгийн тэнгэр ивээнэ гэдэгт итгэж байна. Бидний хувьд роботоо найдвартай ажиллах байдал дээр нэлээд  анхаарч ажилласан.

-Тоглолтын үед техникийн саатал гэмтэл гарахыг үгүйсгэхгүй. Техникийн бүрэн бүтэн байдлаа хэр хангаж байна?

-Тоглолтын үед гарч болох томоохон эвдрэл, гэмтэл саатлаа гаргахаас урьдчилан сэргийлэх сэлбэг хэрэгслээ бэлдэн ажиллаж байна.

-Энэ жилийн тэмцээний онцлог нь сагс бөмбөг учраас хөдөлгөөн шидэлт нэлээд их хийгдэнэ?

-Үндэсний тэмцээн болон бусад орны тэмцээнүүдийг харахад Роботуудын эвдрэл их ажиглагдаж байна. Залах үед, хурдтай явж байгаад мөргөлдөх үед эвдрэл гэмтэл гарах тохиолдол ажиглагдаж байна.

- Роботод бүтээх явцад хүндрэлтэй зүйл гарч байсан уу. Роботоо бүтээхэд хэр их хугацаа зарцуулсан бэ?

-Үндэсний роботын тэмцээнд оролцох бэлтгэлээ есөн сараас эхэлж хангасан. Роботуудаа 11 дүгээр сараас хойш эхлэн бүтээж 7-8 төрлийн робот бүтээн туршсан. Робот бүтээж туршиж үед бидний хүссэн үр дүнд хүрэхгүй тохиолдолд дараа санаагаа хэрэгжүүлж ажилласан. Үндэсний аваргад оролцохдоо 7-8 робот бүтээж туршсан бол олон улсын тэмцээнд зориулж 10 орчим робот бүтээж туршсан байна. Олон улсын багууд маш хурдтай хүчтэй, технологийн шийдэл нь сайн зүйлүүд ажиглагдаж байгаа. Бид ч гэсэн дутахгүй өрсөлдөнө гэж төлөвлөж байна.

-Роботоо бүтээхдээ тоног төхөөрөмжөө яаж шийддэг бэ?

-Оюутнууд өөрсдийн роботын бүтээж байгаа учраас багш нараас зөвлөгөө авч роботын шийдлээ өөрсдөө олж бүтээдэг. Манай сургууль  электроник програмчлалын сургууль учир роботын механик шийдлийг бүтээж туршихад хугацаа их зарцуулдаг. Сүүлийн жилүүдэд “Робот ба Хиймэл оюун ухаан” механик, электроник, хиймэл оюун ухаан нийлсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж буй учир энэ дутагдлыг нөхөж чадаж байгаа гэж үзэж байна. Робот бүтээхэд хөрөнгө санхүүгийн зардал мөш их гардаг. Зарим тохиолдолд үүнээс үүдэн рбоботын шийдлээ турших  боломжгүй тохиолдол ч байдаг. Нэг, хоёрдугаар курсийн оюутнуудын хувьд дөнгөж мэргэжлийнхээ хичээлтэй танилцаж байгаа учраас роботуудаа хялбар, энгийн шийдлээр бүтээсэн. Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээний роботоо сайжруулаад оролцож байна. Харин нөгөө баг маань 3-4 курсийн оюутнууд байгаа учраас ахисан түвшний шийдлүүдийг роботууддаа хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.

-Өрсөлдөгч багтай тоглох тактикаа боловсруулж байгаа биз дээ?

-Тодорхой хэмжээнд боловсруулж байна. Япон улсын роботод тохолт хийдэг. Бидний хувьд тохолт гэхээс илүүтэй шидэлтүүд дээр анхаарч тоглоно. Мөн хамгаалалтаа сайн хийж тоглоно. Тухайн үед тоглолт явц хэрхэн өөрчлөгдөхийг таашгүй. Амжилт гаргахын төлөө хичээнэ дээ. Алдаа бага гаргаж хугацаа сайн тооцоолох, багийн гишүүд хоорондоо сайн ойлголцож, тоглох ёстой. Өмнө зохион байгуулагдаж байсан робокон тэмцээнд спортын чиглэл байгаагүй. Талбай дээр уралдаж, янз бүрийн зүйлийг байрлуулдаг байсан. Энэ жилийн тэмцээний хувьд спортын чиглэл, хоорондоо хөдөлгөөн хийж тоглох учраас нэлээд өвөрмөц болно. Бидний хувьд өөрсдөө сагс тоглож үзээд роботын хөдөлгөөн ийм байх ёстой гэдэг тооцооллоо хүртэл гаргаж байгаа.

-Тоглолтын хугацаа ямар байх вэ?

-Тоглолтын хугацаа 2 минут 40 секунд, нэг удаагийн довтлогын хугацаа 20 секунд байдаг Бидний хувьд 4-5 удаагийн довтолгоондоо нэлээд сайн оноо цуглуулахаар хичээж байна.

-Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээнд ШУТИС-ийн Мэдээлэл холбоо технологийн сургуулийн хоёр баг амжилттай оролцож тэргүүлсэн?

-Нэг, хоёрдугаар курсийн оюутнуудын баг буюу “Түвшин электроник” баг тоглолтын бэлтгэлээ маш сайн хангасан. Харин нөгөө багт ахлах курсийн оюутнууд байсан. Роботын шийдлүүд нь арай өөр байсан учраас роботоо бүтээхэд их хугацаа зарцуулж тоглолтын бэлтгэлээ арай бага хийсэн нь үндэсний тэмцээний явцад ажиглагдсан.

Дэлгэрэнгүй унших

Санал болгох