Урлаг спорт
Өсвөрийн шатарчдын тэмцээнд Дорноговь аймгийн баг тамирчид тэргүүллээ
Монгол Улсын Их Хурлын дарга асан, шатрын спортын нэрт зүтгэлтэн Данзангийн Лүндээжанцангийн нэрэмжит хангай, говийн бүсийн аймгуудын өсвөрийн шатарчдын багийн аварга шалгаруулах уламжлалт тэмцээн есдүгээр сарын 24, 25-ны өдрүүдэд Өвөрхангай аймгийн Арвайхээр хотод боллоо.
Энэ удаагийн тэмцээнд Архангай, Баянхонгор, Дорноговь, Дундговь, Өвөрхангай, Өмнөговь зэрэг хангайн болон говийн бүсийн зургаан аймгаас 13 багийн 6-18 насны 182 тамирчин эрэгтэй, эмэгтэй 7 насны ангилалд оюун ухаан, авхаалж самбаагаа сорилоо. Шатарчид Швейцарь системийн дагуу долоон өрөг тоглосон юм.
УИХ-ын дарга асан, шатрын спортын зүтгэлтэн Д.Лүндээжанцан тэмцээнийг нээж хэлсэн үгэндээ уламжлал болсон энэхүү тэмцээнээс олон олон шатрын спортын их мастерууд төрөн гарсныг дурдаад, тэмцээнийг анх санаачлан зохион байгуулсан Монгол Улсын гавьяат багш, доктор, профессор Ж.Жанцандорж, дэмжин ажилладаг Өвөрхангай аймгийн Засаг дарга, аймгийн шатрын холбооны тэргүүн А.Ишдорж, аймгийн шатрын холбооны нарийн бичгийн дарга Ө.Баттөр, Политехник коллежийн удирдлага, хамт олонд талархал дэвшүүлэв.
Түүнчлэн “Оюуны спорт, оюуны тулаанд ялагч нь байж, амьдралд өөрийгөө ялан дийлж, эх орондоо ихийг бүтээх их үйлсэд шатрын спорт нөр их нөлөөтэй. Үр хүүхдийнхээ оюуны царааг тэлж, шатрын спортоор хичээллэхэд нь үргэлж дэмжиж байдаг эцэг, эхчүүдэд талархаж байна. Тэмцээнд оролцож байгаа нийт тамирчдадаа амжилт хүсье” хэмээлээ.
Хөдөө орон нутагт шатрын спортыг хөгжүүлэх, өсвөрийн шатарчдын хувийн болон багаар тоглох ур чадварын дээшлүүлэхэд энэхүү тэмцээний зорилго оршиж буй юм. Тэмцээний шилдгүүдээр багийн дүнгээр Дорноговь аймгийн баг зургаа хожиж нэг тэнцсэнээр тэргүүн байр, Өмнөговь аймгийн баг зургаа хожиж, нэг хожигдсоноор дэд байранд орсон бол Өвөрхангай аймгийн “Ирээдүй” клуб тав хожиж, хоёр хожигдсоноор гуравдугаар байрт шалгарлаа.
Мөн ширээний дүнгээр эмэгтэй, эрэгтэй 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18 насанд тус тус эхний гурван байрыг шалгаруулж шагнал гардуулсан юм.
Өвөрхангай аймгийн Засаг дарга, шатрын холбооны тэргүүн А.Ишдорж “2006 оноос хойш уламжлал болон зохион байгуулагдаж буй УИХ-ын дарга асан, шатрын спортын нэрт зүтгэлтэн Д.Лүндээжанцангийн нэрэмжит шатрын тэмцээн амжилттай боллоо. Жил бүр оролцогчдын тоо нэмэгдэж байгаа нь чансаа өндөр тэмцээн болсныг илтгэж байна. Хамгийн холоос Дорноговь аймгийн баг тамирчид ирж оролцсон” хэмээлээ. Мөн “Өвөрхангай аймгийн удирдлагын зүгээс хүүхэд багачуудыг шатрын спортоор хичээллүүлэхэд анхаарч, тодорхой арга хэмжээнүүдийг үе шаттайгаар хэрэгжүүлж байгаа” гэв.
Хөдөө орон нутагт шатрын спортыг хөгжүүлэн дэлгэрүүлэхэд энэ тэмцээн маш их үр дүнтэй. УИХ-ын дарга асан Д.Лүндээжанцан энэ тэмцээнийг ивээн тэтгэж, дэмжиж байдагт талархалтай байна. Хангайн болон говийн бүсийн аймгуудад шатрын спортоор хичээллэгсдийн тоо сүүлийн жилүүдэд илүү олон болж байгаа хэмээн Өвөрхангай аймгийн шатрын холбооны нарийн бичгийн дарга Ө.Баттөр хэллээ.
Тэмцээний үеэр УИХ-ын дарга асан Д.Лүндээжанцан энэхүү тэмцээнийг санаачлагч Монгол Улсын Гавьяат багш, Шатрын спортын нэрт зүтгэлтэн Ж.Жанцандоржид хүндэтгэл үзүүлж, дурсгалын зүйл гардуулав.
Нээлтийн үйл ажиллагаанд Өвөрхангай аймгийн Засаг дарга, аймгийн шатрын холбооны тэргүүн А.Ишдорж, Өвөрхангай аймгийн ИТХ-ын нарийн бичгийн дарга Т.Гончигдорж, Арвайхээр сумын Засаг дарга Б.Ганбат, Өвөрхангай аймгийн Засаг Даргын дэргэдэх Биеийн тамир спортын газрын дарга Ө.Жамдүдсансум, Өвөрхангай аймаг дахь Политехник коллежийн захирал С.Санчир, Монгол Улсын Гавьяат багш, Шатрын спортын нэрт зүтгэлтэн Ж.Жанцандорж, Шатрын их мастер Г.Мөнхгал, Өвөрхангай аймгийн шатрын холбооны нарийн бичгийн дарга Ө.Баттөр болон багш дасгалжуулагчид, эцэг эхчүүд оролцлоо гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
Урлаг спорт
“Мөнгөн мод-2024” наадмын шилдгүүд тодорлоо
16 дахь удаагийн “Мөнгөн мод-2024” шагнал гардуулах ёслол Улсын Дуурь Бүжгийн Эрдмийн театрт Соёл, урлагийн салбарын оны шилдэг уран бүтээлч, уран бүтээлийг тодрууллаа. “Мөнгөн мод” наадам нь Монгол Улсын Засгийн газрын 2008 оны “Оны шилдэг уран бүтээлч” шалгаруулах 195 дугаар тогтоолын хүрээнд “Соёлын тухай хууль”-ийн хэрэгжилтийг хангах, соёлын ажилтны бүтээлч үйл ажиллагааг төрөөс дэмжиж урамшуулах, алдаршуулах зорилго бүхий ёслол хүндэтгэлийн үйл ажиллагаа юм.
Оны шилдэг уран бүтээлчид:
1. Тайз, дэлгэцийн шилдэг найруулагч - Бат-Өлзийн Тамир (Фантастик продакшн)
2. Тайз, дэлгэцийн бүтээлийн шилдэг зохиолч - Ганбатын Бямбасүрэн (Хувьсал продакшн)
3. Шилдэг хөгжмийн зохиолч - Орхонбаатарын Чинбат (Хувьсал продакшн)
4. Шилдэг продюсер - Хүрэлбаатарын Дамдинсүрэн (Саунд ов монголиа ХХК)
5. Шилдэг удирдаач - Дашцэрэнгийн Нямдаш (Улсын филармони)
6. Шилдэг бүжиг дэглээч - Эрдэнэбатын Эрдэнэжаргал (Номадик балет продакшн)
7. Тайз, дэлгэцийн шилдэг зураач - Чулуунбаатарын Батболд (Монгол театр)
8. Шилдэг жүжигчин - Дашнямын Цэрэндарьзав (Скай прамид студи)
9. Шилдэг дуучин - Алтанхуягийн Отгонболд (Улаанбаатар театр)
10. Шилдэг бүжигчин - Амартүвшингийн Түвшинбаяр (Үндэсний урлагийн их театр)
11. Шилдэг хөгжимчин - Төмөрчөдөрийн Өлзийжаргал (Үндэсний урлагийн их театр)
12. Шилдэг судлаач - Циен-Ойдовын Батсайхан (Судлаач)
Оны шилдэг уран бүтээл:
1. Соёлын өвийн шилдэг бүтээл
"Чингис хаан - Монголчууд дэлхийг өөрчилсөн нь" тусгай үзэсгэлэн (Чингис хаан Үндэсний музей)
2. Ном хэвлэлийн шилдэг бүтээл
“Дэлхийд тархсан монгол өв” цогц бүтээл” (Сампилдондовын Чулуун)
3. Дүрслэх урлагийн шилдэг бүтээл
“Хүн сүрэг” өрөг урлаг (Батмөнхийн Мөнхцэцэг)
4. Дуу хөгжмийн шилдэг бүтээл
“Solongo” ятга хөгжмийн пянз (Ганхуягийн Солонго)
5. Тайзны урлагийн шилдэг бүтээл
“Клеопатра” түүхэн сэдэвт сонгодог драмын жүжиг (Монгол театр)
6. Кино урлагийн шилдэг бүтээл
“Хувь заяа” уран сайхны кино (Хувьсал продакшн)
7. Уран сайхны нийтлэл, нэвтрүүлгийн шилдэг бүтээл
“Монголын баялаг-330” цуврал нэвтрүүлэг (Монголын баялаг өв соёл ХХК)
8. Хувцас загварын шилдэг бүтээл
“Цагаан зүрх-london fashion week” (Ачитын Түвшинзаяа)
9. Дизайны шилдэг бүтээл
“Шинэ хар хорум хотын лого бэлгэдэл” (Сугарын Чулуунбааатар)
10. Архитектурын шилдэг бүтээл
“Хүрээ майдар” дуганы архитектур (Галсанцэрэнгийн Нямцогт)
11. Цахим шилдэг бүтээл
"М караоке дижитал үйлчилгээ" (М Мюзик)
12. Зар сурталчилгааны шилдэг бүтээл
“Соёл танаас эхэлнэ” нөлөөллийн аян (ЦЕГ- Урьдчилан сэргийлэх хэлтэс)
13. Гэрэл зургийн шилдэг бүтээл
“Анир гүм" зургийн цомог (Пүрвээгийн Баттулга)
Урлаг спорт
“Морин хуурын үүсэл, хөгжил, өв соёл” сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага хурал боллоо
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Морин хуурын үүсэл, хөгжил, өв соёл” сэдэвт эрдэмт шинжилгээний хурал 2025 оны гуравдугаар сарын 25-ны өдөр Төрийн ордны “Чингис хаан” танхимд боллоо.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Г.Занданшатар эрдэм шинжилгээний хурлыг нээж хэлсэн үгэндээ, морин хуур бол хүн төрөлхтний соёлын нандин өв, монгол үндэстний хөгжмийн урлагийн ноён оргил, монголчуудын ахуй, сэтгэлгээний онцлогийг бүрэн илэрхийлдэг хөгжмийн зэмсэг гэдгийг тэмдэглэв.
Морин хуур нь үүссэн цагаасаа эхлэн монголчуудын дуу хуур, бүжиг наадам, ардын баяр цэнгэлд голлох байрыг эзэлж ирсэн бөгөөд монгол ардын уртын дуу, үлгэр тууль, ардын бий, биелгээг морин хуургүйгээр төсөөлөхийн аргагүй байдаг нь үүний нотолгоо мөн хэмээн онцоллоо.
Иймд монгол үндэстний хөгжмийн зэмсэг, морин хуурыг уламжлан хөгжүүлэхэд төр засгаас анхаарч Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2002 оны 8 дугаар сарын 27-ны өдрийн 183 дугаар зарлигаар морин хуурыг “Үндэсний хөгжмийн зэмсэг” болохыг зарлаж, улмаар 2008 оны 11 дүгээр сард “Уламжлалт морин хуур хөгжмийн урлаг” нь ЮНЕСКО-гийн хүн төрөлхтний соёлын биет бус өвийн төлөөллийн жагсаалтад бүртгэгдсэн юм.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2024 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр “Морин хуурыг эрхэмлэн дээдэлж, түгээн дэлгэрүүлэх тухай” зарлиг гаргаж,
- Ерөнхий боловсролын сургуулиуд, дотоод гадаад дахь соёлын төвүүдэд морин хуурын сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх,
- Морин хуурын чуулгыг найрал хөгжим болгон өргөжүүлэх, морин хуур хөгжмийн зэмсгийн үйлдвэрлэл урлалыг дэмжин хөгжүүлэх,
- Монгол айл өрх бүр морин хуурыг эгшиглүүлэн, үр хойчдоо өвлүүлэн сургаж, үндэсний урлаг, монгол өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулах,
- Морин хуурын олон улсын наадмыг тогтмол хугацаанд зохион байгуулж байх талаар чиглэл өгсөн билээ.
Түүнчлэн морин хуурыг түгээн дэлгэрүүлэх үйл хэрэгт тулгамдаж буй асуудлуудыг тодорхойлохоор 2024 оны 05 дугаар сард Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Морин хуурын анхдугаар чуулган”-ыг зохион байгуулж, морин хуур хөгжмийг хөгжүүлэх, зааж сургах, үйлдвэрлэх хүний нөөц, материаллаг баазыг нэмэгдүүлэх, судалгаа шинжилгээг нь дэмжин хөгжүүлэх, олон нийтэд сурталчлах зэрэг ажлыг хэрэгжүүлэх талаар төрийн болон төрийн бус байгууллагууд хамтран ажиллаж эхлээд байгааг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга хэлсэн үгэндээ дурдлаа.
Морин хуур хөгжмийг сурталчлан таниулах, судлан шинжлэх ажлыг эрчимтэй үргэлжлүүлэхэд “Морин хуурын үүсэл, хөгжил, өв соёл” сэдэвт эрдэм шинжилгээний хурал бодит хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийлэв.
Эрдэм шинжилгээний хурлаар Ардын багш, Соёл урлагийн их сургуулийн зөвлөх профессор, доктор С.Дуламын “Хуурч болох зан үйлийн мета домог зүй”, БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ы Улсын дэсийн бодисын бус соёлын өвийг өвлөн тээгч, морин хуурын их багш, соён гэгээрүүлэгч, сурган хүмүүжүүлэгч Чи Булагийн “Морин хуурын үүсэл, хөгжил”, яруу найрагч, Чингис хаан одонт, Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Г.Мэнд-Ооёогийн “Морин хуур-монгол соёлын ой санамж”, БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ы Багшийн их сургуулийн доктор, профессор Хөгжилтийн “Хялгасан хуурын эрт ба эдүгээгийн тухай” зэрэг нийт 16 илтгэл хэлэлцүүлэв.
Хуралд Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яамны Соёлын өвийн бодлогын хэрэгжилтийн газрын удирдлагууд, Шинжлэх ухааны академи, Соёлын өвийн үндэсний төв, морин хуур судлаач, урлаач, багш, эрдэмтэн, докторууд, зохиолчдоос гадна төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын холбогдох төлөөллүүд оролцлоо.
Урлаг спорт
“Наурызын баяр-2025” арга хэмжээ төв талбайд маргааш болно
Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, нийслэлийн Аялал жуулчлалын газар, Баян-Өлгий аймгийн нутгийн зөвлөлтэй хамтран “Наурызын баяр -2025” арга хэмжээг жанжин Д.Сүхбаатарын талбайд гуравдугаар сарын 22-ны өдөр зохион байгуулна. Энэ үеэр
- Казах үндэстний урлагийн болон жүжигчилсэн тоглолт
- Казах үндэстний бүрэн тоноглол бүхий гэр үзэсгэлэн
- Кураш бөхийн барилдаан
- Үндэсний тоглоом наадгай
- Хоол амталгаа,
- Гар урлалын үзэсгэлэн худалдаа,
- “Монгол банхар”-ын хүрээ зэрэг олон сонирхолтой арга хэмжээ зохион байгуулна.
Монгол Улс олон үндэстэн ястнаас бүрдсэн нүүдэлчдийн дайчин уламжлал, ёс зан заншил, дахин давтагдашгүй өвөрмөц соёл, өвийг хадгалан ирсэн арвин түүхтэй ард түмэн. 2024 онд ЮНЕСКО-ийн Соёлын биет бус өвийг хамгаалах тухай конвенцын Засгийн газар хоорондын хорооны 19 дүгээр чуулганаар Монгол Улсаас “Наурыз” буюу “Нарны баяр”-ыг бүртгүүлэн батлуулснаар дэлхийн биет бус өвийн жагсаалтад багтсан байдаг. Эдүгээг хүртэл хэдэн зуун жил хадгалагдаж, үе дамжин өвлөгдсөөр ирсэн Казах түмний дахин давтагдашгүй соёл, уламжлал, ахуй амьдралын онцлогийг олон улсын жуулчид төдийгүй нийслэл хотын иргэд маргааш үзэж сонирхох боломжтой юм.
НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС
