Бидэнтэй нэгдэх

Үзэл бодол

Ж.Саруул: “Юнион”, “Лидер 80" сорт нь хог ургамал, өвчин хортон, налалтад тэсвэртэй

Огноо:

,

“Буянт төв” ХХК-ийн зөвлөх Ж.Саруулаас шинээр туршин тариалж буй “Юнион”, “Лидер 80” улаанбуудайн элит үрийн сортын талаар тодрууллаа. 

-Төв аймгийн Эрдэнэсант сумын тариан талбайд зохион байгуулсан өдөрлөг ямар ач холбогдолтой вэ?  

-Манай “Буянт төв” компани бол үрийн аж ахуй юм. Манайх улаанбуудай, овьёос, арвайн үр үржүүлдэг. Энэ жилийн хувьд “Юнион”, “Лидер 80” гэсэн богино иштэй, толгой томтой, эрчимжүүлсэн, гурилын шинж чанар сайжруулдаг элит үр оруулж ирсэн. Тус бүр нь 100 га-д туршилтын журмаар нутагшуулан тарьж байна. Бүс нутгийн тариалан эрхлэгчид, эрдэм шинжилгээний байгууллага, яамны төлөөлөгчдийг оролцуулан энэ сортын шинж чанар, ургалтын байдал, хэрхэн нутагших талаар газар дээр нь үзүүлж байна. Сортын онцлог, шинж чанар, ургамал хамгааллын бодис, бордоонд хэр үйлчилгээ авдаг зэрэг бүх л талын технологийн үе шатуудтай холбоотой үзүүлэх сургалт, өдөрлөг хийж байна. Мөн ямар технологиор хэдэн сард тариалсан, одоо ямар үе шатандаа явж байна, хог ургамал, өвчин, хортон шавжид хэр зэрэг нэрвэгдэж байна, эдгээрээс хамгаалах бодисын үйлчлэл, үр дүнг танилцуулж, туршлага судалж байна. Энэ нь манай бүс нутагт зохион байгуулж байгаа анхны өдөрлөг юм. Тариаланчид ч олуулаа, идэвх сайтай оролцож байна. 

-Энэ хоёр үрийг хэзээ тариалсан бэ, ургалтын нөхцөл байдал ямар байна?

-Энэ хоёр сортыг 5 дугаар сарын 20-22-нд тариалсан. Одоо бүрэн цэцэглээд дууссан. Өндөр нь 80 см орчим буюу стандартад заасан өндөртөө хүрчихсэн. Хог ургамал, өвчинд тэсвэртэй нь батлагдаж байна. Өөр сортын таримлууд өвчилсөн байхад манай энэ сортууд өвчлөөгүй байна. Сарын дараа бид ургац хураалтдаа орчих байх. Тэр үед 1 га-гаас хэдэн центнер авч байна, ямаршуухан чанартай үр гарч байгааг эрдэм шинжилгээний байгууллагуудаар шинжлүүлээд үр дүнг нь танилцуулна. 

-Энэ үрийн гол онцлог, давуу тал нь юу вэ? 

-Гол онцлог нь намхан. Манай энэ бүс нутагт хамгийн эрсдэлтэй юм нь цас эрт орж, салхи шуурганд тариа налдаг. Энэ сорт налалтад 100 хувь тэсвэртэй учраас налах аюул үгүй болно гэсэн үг. Хоёрдугаарт, өвчинд тэсвэртэй учир өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, өвчний эсрэг бодис хэрэглэх хэмжээ багасна. Үүгээрээ эдийн засгийн хувьд ач холбогдолтой. Гуравдугаарт, энэ улаанбуудайн гол онцлог бол цавуулаг маш өндөр. Бид гурилын үйлдвэрүүдэд чанартай гурил нийлүүлэх боломжтой. Түүнчлэн 1000 үрийн жин нь 40-өөс дээш грамм байдаг учраас ургацын хэмжээ нэмэгдэнэ гэж одоогийн байдлаар дүгнэж байна. 

-Энэ бүс нутагт тариаланчид түлхүү ямар сортоор тариалалт хийж байна? 

-Манайхан голдуу Алтайн хязгаарын сортууд тариалдаг. Ер нь ОХУ-аас гаралтай сортуудаар тарьж байна. Энэ сортууд 1 метр 20 см орчим өндөр ургадаг. Жил бүр л бид улаанбуудай налах эрсдэлд өртдөг. Тэгээд иш өргөгч ашиглаж, бөөн асуудал болж байж ургацаа хурааж авдаг. Бид энэ шинэ сортыг тарьж байгаа гол зорилго бол нэгдүгээрт, энэ улаанбуудай налах бэрхшээлээс ангижрах, хоёрдугаарт өвчний бэрхшээлээс гарах, гуравдугаарт ургацын чанарыг сайжруулж, хэмжээг нэмэгдүүлэх юм.  

 

Эх сурвалж: ХХААХҮЯ

Дэлгэрэнгүй унших
АНХААРУУЛГА: УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуулийн хуулийн холбогдох заалтын хүрээнд тус сайтын сэтгэгдэл хэсгийг түр хугацаанд хаасан болно.

Үзэл бодол

Р.Цэрэнпил: Хүний амь насыг авардаг хамгийн том ачтан бол цусны донор

Огноо:

,

"Сар бүрийн 3-Цусаа бэлэглэх өдөр"-т хүрэлцэн ирсэн МДХ-ны ахмад гишүүн, "Шударга журам" медальт, Хүндэт донор Р.Цэрэнпилтэй уулзлаа.

Долоон хүүхдийн ээж ахмад донор одоо ч хүмүүнлэгийн үйлсэд хувь нэмрээ оруулсаар байгаа бөгөөд МДХ-ны явуулын 2 дугаар багийн ахлагчаар ажиллаж байна.

-Та анх хэдэн оноос цусаа өгч эхэлсэн бэ?

-Анх 1980 оноос эхэлж цусаа өгч эхэлсэн. Тэр үед би 20 настай залуухан бүсгүй Архангай аймгийн Тариат сумын эмнэлэгт сувилагчаар ажилладаг байлаа. Өнөөдөртэй харьцуулбал тухайн үед осол аваар, өвчин эмгэг харьцангуй бага байсан. Гэхдээ л амьдрал буцалж байгаа хойно цусны хэрэгцээ шаардлага гарна шүү дээ. Би 1 дүгээр бүлгийн цустай болохоор олон удаа цусаа өгсөн дөө. Төрөхийн хүндрэл, мэс ажилбар, нярайн өвчлөл гээд цусны хэрэгцээ шаардлага үе үе гарна. Тэр болгонд цусаа өгдөг байлаа.

-Хэдэн нас хүртлээ цусаа өгсөн бэ. Ер нь донорын үйлсийн сайхан нь юундаа байдаг гэж боддог вэ?

-55 нас хүртлээ нийт 40 литр цусаа бэлэглэсэн. 20 настайдаа нярайн хорлогонд орж хүндээр өвдсөн хүүхдэд цусаа өгч байлаа. Удалгүй нөгөө хүүхэд маань эдгэж эмнэлгээс гарахыг харах даанч сайхан байсан. Одоо 40 гарсан эр бий дээ.

Хүний амь насыг авардаг хамгийн том ачтан бол цусны донор. Хүн болгон донор болдоггүй, донор болгон Хүндэт донор болдоггүй юм. Ер нь эрүүл мэндийн том салбарын нэр хүндийг өргөж явдаг хүмүүс гэж ойлгож болно. Яагаад гэвэл эрүүл мэндээ байнга хянаж, шинжилгээнд тогтмол хамрагдаж байдаг гэдэг утгаараа шүү дээ. Эрүүл хүн л цусаа өгдөг.

-Баярлалаа. 

Эх сурвалж: Цус сэлбэлт судлалын үндэсний төв 

Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Б.Одбаяр: Ирэх оноос хотын гол гудамж, замуудын явган замыг стандартын дагуу өргөтгөн шинэчилнэ

Огноо:

,

УБЗАА-наас 2022-2024 онд 150 мянга орчим ам метр явган замыг шинэчлэн засварлаж, өргөтгөсөн.

Тухайлбал, энэ онд УБЗАА-наас 28,300 ам метр, НЗХГ-аас 10 мянган ам метр явган зам шинэчилж, замын нөхөн сэргээлттэй холбоотойгоор 13 мянган ам метр буюу нийт 51 мянга гаруй ам метр явган зам засварласан байна. Энэ талаар холбогдох албаны мэргэжилтнүүдээс тодрууллаа.

УБЗАА-ны Тохижилт, хог хаягдлын удирдлагын газрын дарга Г.Билгүүн “2022 онд УБЗАА-наас нийслэлийн хэмжээнд 66 мянга орчим ам метр стандартад нийцэхгүй буюу гөлгөр гадаргуутай явган зам байгааг судалгаагаар тогтоосон. Эдгээр замын ихэнх нь Бага тойруу, Энхтайваны өргөн чөлөө, Самбуугийн гудамж зэрэг хотын төвийн хэсгээр байгааг тогтоож байв. Энэ хүрээнд 2024 онд нийслэлийн Засаг даргын зүгээс эдгээр шаардлагад нийцэхгүй байршлуудын явган замыг нэг стандарттай болгон, барзгар гадаргуутай чулуугаар хийх шийдвэрийг гаргасан. Ийнхүү өнөөдрийн байдлаар таван багц ажлын худалдан авах ажиллагааны гүйцэтгэгч нь шалгарсан бол үлдсэн дөрвөн багц ажлын худалдан авах ажиллагааг зарлаад буй” гэв.

НЗХГ-ын дарга Б.Одбаяр “Ирэх оноос хотын гол гудамж, замуудын явган замыг стандартын дагуу өргөтгөн шинэчилнэ. Ингэхдээ хөдөлгөөний аюулгүй байдал, холболт, өргөн, гадаргуун барзгаржуулалт зэрэг үндсэн дөрвөн шаардлагыг тавина. Иж бүрэн гудамжны төлөвлөлтийн хүрээнд авто зам, ногоон байгууламж, явган зам, барилга гэсэн дарааллыг баримтлах юм. Мөн зам хариуцагчийн тогтолцоог бий болгохоор төлөвлөж байна. Ингэснээр явган зам эвдэрсэн тохиолдолд тухай бүрд нь шуурхай засварлах боломж бүрдэж буй. Түүнчлэн ажлын талбайн нарийвчилсан зохион байгуулалтын төлөвлөгөөг гаргаж явган зам хийж байгаа талбайг гүйцэтгэгч аж ахуйн нэгж авах юм. Ингэхдээ тухайн талбайг хаах тохиолдолд хөдөлгөөн зохион байгуулалтыг зайлшгүй хийж, явган зорчигчийн саадгүй зорчих нөхцөлийг бүрдүүлсэн байх гэдэг шаардлагыг тавина” гэлээ.

Ташрамд, өмнө нь Хот, тосгоны төлөвлөлт, барилгажилтын норм ба дүрэмд явган замын өргөн хамгийн багадаа нэг метр байна гэж заасан нь хоёр ба түүнээс дээш хүн зэрэг зорчиход хүндрэлтэй байв. Харин цаашид явган замыг хамгийн багадаа хоёр метр өргөнтэй болгон шинэчилнэ. Явган замыг илүү өргөн болгож, зорчиход таатай болгосноор аж ахуйн нэгжүүдээр үйлчлүүлэх үйлчлүүлэгчид олширч, орлого нэмэгддэг аж.

Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Д.Амарбаясгалан: Парламентын хяналтыг үйл ажиллагааныхаа соёл болгон төлөвшүүлэх нь чухал

Огноо:

,

Бүгд Найрамдах Улсыг тунхаглаж, Анхдугаар Үндсэн хууль баталсны 100 жилийн ойн хүрээнд зохион байгуулагдсан “Парламентын хяналтыг үр дүнтэй хэрэгжүүлэх нь” чуулга уулзалтыг Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан нээж хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь толилуулж байна. 

Монгол Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд,
Эрхэм хүндэт Элчин сайд, эрдэмтэн судлаач, зочид төлөөлөгчид өө
Өнөөдөр бид Монгол Улсын ардчилсан засаглалын тулгуур багана болсон парламентын хяналтын тухай, энэ хяналтыг хэрхэн үр дүнтэй хэрэгжүүлэх тухай хэлэлцэхээр чуулаад байна.
Монгол Улсын Их Хурлын 2024 оны ээлжит сонгууль бүсчилсэн, холимог тогтолцоогоор явагдаж, түүний үр  дүнд улс төрийн 5 нам, нийгмийн олон бүлгийн төлөөлөл бүхий 126 гишүүнтэй шинэ парламент бүрдээд байна. Бид хууль эрх зүйн орчныг шинэ цагийн хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлэн төгөлдөржүүлэх, ард иргэдийн төрдөө итгэх итгэл, хүлээлтийг бодит болгох, шинэ үеийн парламентыг төлөвшүүлэх томоохон зорилтуудыг тавин ажиллаж эхлээд байна.
Энэ хүрээнд Улсын Их Хурлаас батлагдан гарч буй хуулиуд хүний эрхийг дээдэлсэн, хүн төвтэй үзэл санаа бүхий байх, нийгмийн хурдацтай хөгжлийн шаардлагад нийцүүлэн, эрх зүйн зохицуулалтыг цаг алдалгүй гаргах, хуулийг иж бүрэн зохицуулалттай, тодорхой, ойлгомжтой болгож, хууль болон журмаар зохицуулах харилцааны заагийг зөв тодорхойлох зорилгоор “Гурван төгөлдөршил”-ийн бодлогыг хэрэгжүүлж эхлээд байна.
Улмаар Улсын Их Хурлын гишүүдээс санал авсны үндсэн дээр холбогдох хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох,  үнэлэх, хэрэгжилтийг нь эрчимжүүлэх үүрэг бүхий 54 ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллуулж байгаагаас 15 нь Монгол Улсын Их Хурлын хяналтын чиг үүрэгтэй холбоотой ажлын хэсэг юм.
Мөн саяхан батлагдсан Монгол Улсын Их Хурлын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны стратеги төлөвлөгөөнд Улсын Их Хурал хууль тогтоомжийг боловсруулах, төлөвлөх, өргөн мэдүүлэх, хэлэлцэх, батлах, биелэлтэд хяналт тавих, тайлагнах бүх үе шатанд нэн тэргүүнд хүн төвтэй үзэл санаанд суурилсан, хүний эрх, эрх чөлөөг хангаж, хамгаалсан байх агуулга, шаардлагыг тавина хэмээн заасан. Үүнээс гадна хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих байнгын тогтолцоог бэхжүүлж, үр нөлөөг тогтмол судлан, түүнд үндэслэн хуулийг чанаржуулна хэмээн тусгасан.
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар зүйлийн 1.8 дахь хэсэгт “хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэрийн биелэлтийг хянан шалгах” онцгой бүрэн эрхийг хуульчилсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулийн биелэлтийг улс даяар зохион байгуулж, хангах Засгийн газрын үйл ажиллагаа, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах нь Монгол Улсын Их Хурлын онцгой бүрэн эрх юм.
Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлд зааснаар “Улсын Их Хурлын үндсэн зорилт нь ард түмний төлөөллийн дээд байгууллагын хувьд ард түмний засаглах эрхийг хангахад орших ба хууль тогтоох, төрийн дотоод, гадаад бодлогын үндсийг тодорхойлох, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах үндсэн чиг үүрэгтэй” гэж заасан байдаг. Улмаар Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай анхдагч хуулийг 2021 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдөр баталсан.
Тус хуулиар Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэх арга хэрэгсэл, хууль зүйн үр дагаврыг тодорхойлох, мөн хянан шалгах түр хороо байгуулах эрх зүйн зохицуулалттай болсон. Үүнээс гадна төрийн аудитын байгууллага, Монголбанк, Үндэсний статистикийн хороо, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Хүний эрхийн Үндэсний Комисс, Төрийн албаны зөвлөл зэрэг бие даасан, хараат бус байгууллагад түшиглэн, тэдгээрийг хянан шалгах чиг үүргийнх нь хүрээнд Улсын Их Хурлын хянан шалгах үйл ажиллагаанд татан оролцуулах асуудлыг мөн тусгасан байна.


Монгол Улсын Их Хурлаас Үндсэн хуульд 2019 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийн дагуу Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг 2024 оны 5 дугаар сарын 16-ны өдөр баталсан. Уг хуульд дэлхийн улс орнуудад хэрэгждэг сайн туршлага бүхий зарим зохицуулалтыг тусгасан байна. Тухайлбал, Байнгын хорооддоо төвлөрсөн, хяналт шалгалтыг төлөвшүүлэх зорилгоор, гишүүний саналыг хүлээн авч хэлэлцсэний үндсэн дээр тухайн Байнгын хороо хяналт шалгалтын ажлын хэсэг байгуулах шийдвэр гаргадаг болсон. Улсын Их Хурлаас хийсэн хууль тогтоомжийн биелэлтийн үр дагаврын үнэлгээний тайланг холбогдох Байнгын хороо хүлээн авснаас хойш нэг сарын дотор хэлэлцэн, шаардлагатай гэж үзвэл нэгдсэн хуралдаанд оруулах буюу заавал хэлэлцдэг зохицуулалттай болсон.
Түүнчлэн Парламентын ардчиллыг бэхжүүлэх, хүчтэй сөрөг хүчнийг бүрдүүлэх чиглэлээр хяналт шалгалтын эрх хэмжээг нэмэгдүүлсэн. Жишээ нь цөөнхийн бүлэг төсвийн хяналтын сонсголыг санаачлах, Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хорооноос явуулсан хяналтын сонсголын тайлан, түүнд өгсөн санал дүгнэлтээ нэгдсэн хуралдаанд шууд танилцуулах гэх мэт шинэ боломжууд бий болсон.
Нэг үгээр хэлбэл, Монгол Улсын Их Хурлаас хууль тогтоомжийн биелэлтэд системтэй хяналтыг хэрэгжүүлэх нөхцөл бүрэн, хангалттай бүрдсэн. Цаашид бид парламентын хяналтыг үйл ажиллагааныхаа соёл болгон төлөвшүүлэх нь чухал байна. Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалт болон түүнд ажлаа хариуцан тайлагнадаг байгууллагуудын хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа уялдаа холбоотой, давхардал хийдэлгүй байхад анхаарч, хяналт, үнэлгээг үр нөлөөнд чиглүүлэх нь нэн чухал үүрэгтэй.
Эрхэм гишүүд ээ,
Эрдэмтэн судлаач, салбарын мэргэжилтнүүд ээ
Парламентын хяналтыг үр дүнтэй хэрэгжүүлж, түүний нөлөөг нэмэгдүүлэхэд та бүхний сайн туршлага, оролцоо чухал ач холбогдолтой юм.
Монголын ардчилсан засаглалын үндэс суурийг бэхжүүлэн хамгаалахын төлөө цаашид ч тууштай хамтран ажиллахыг уриалж байна. Мөн парламентын хяналтын үйл ажиллагааг тогтмолжуулах чиглэлээр Улсын Их Хурлын Тамгын газар онцгой анхаарч ажиллахыг чиглэл болгож байна. 
 
2024.11.19
Улаанбаатар хот
Дэлгэрэнгүй унших

Санал болгох