Үзэл бодол
Х.Янжингаажид: Даварсан, худалч, хулгайч, жүжигчин, завхай эрчүүдэд эмэгтэйчүүд бид амьдралынхаа ихэнхийг зориулж ашиглуулах ёсгүй
Нэг үе нэр төртэй бизнесмэн, улс төр сонирхож УИХ-д хүртэл нэр дэвшиж явсан Тордайн Ганболд өөрийнхөө дөрвөн үрийн ээжид хэрхэн хандсан нь олны анхаарлын төвд ороод буй. Хэдийгээр энэ гэр бүлийн маргаан боловч өнөөгийн нийгэмд байгаа хортой идээ бээр мөн. Тордайн Ганболдын эхнэр Х.Янжингаажид гэр бүл салалтаас болж хохирч үлдсэн олон ээжүүдийн өмнөөс "Шүгэл үлээж" чадсан. Энэ удаа ч өөрийн фэйсбүүк хуудсаараа дамжуулан нөхцөл байдлын талаар бичсэн байна. Та бүхэнд Х.Янжингаажидын бичсэнийг бүрэн эхээр толилуулж байна.
Би хулгайч болжээ. Чимээгүй байя гэхээр өөрөө өдөөд байх юм.
Салсаны дараа ханилж байсан хүн чинь, хүүхдүүдийн чинь эцэг чиний мэддэгээс хэд дахин хортой, санаатай, муу хүн байх энүүхэнд юм. Хүний санаа бодолд оромгүй үйлдлүүдийг хийж эхэлж байна.
Өндөр хашаа, 24 цагийн хамгаалалтын ажилчидтай, дотор гадна, ард урдгүй камертай, давхар давхар төмөр хаалгатай Шамбала дах Ганболдын гэрт нь хулгай орсон гэх зохиомол хэргийг цагдаатай нийлж хэрэг үүсгэн нэгэн цагт ханилж байсан эхнэр, 4 хүүхдийнхээ ээжийг цагдаад өгөх хүн хэр олон байдаг бол?
Ганболдын тухай бүх үнэнг бичсэний минь дараа Хан-Уул дүүргийн цагдаагаас Хүдэр-Эрдэнэ, Аюурзана гэх байцаагчид дуудаж энэ “хулгайн” талаар мэдүүлэг өгөхийг шаардлаа. Би ч очлоо. Хүүхдүүдийн маань паспорт, Ганболдын нэг бугуйн цаг алга болсон гэнээ. Үнэн үг хэлсэн хүнд хүн өшөөтэй, үхэр унасан хүнд нохой өшөөтэй гэж. Одоо бүр ийм арчаагүй аргаар, зохиомол хэрэг үүсгэж, сэжигтэн гэх нэрийдлээр миний утасны яриаг чагнах, хаана хэнтэй хэзээ уулзаж байгааг өөрийн халаасны цагдаа нартай нийлж, хуулиар хамгаалагдаж байгаад мөрдөх гэж байгаа юм байна. Зөвхөн энэ хэрэг дээр зориулж бүхэл бүтэн ажлын хэсэг гарсан гээд л бод. Орон байрны хулгай бүр дээр ажлын хэсэг гардаг билүү?
Корпорейт Конвеншн, Корпорейт Нүхт, Шамбала зэрэг манай бүх том үл хөдлөхүүд, баар ресторан, лоунж, караоке зэрэг гол бизнесүүд Хан-Уул дүүрэгт байрладаг. Ганболд орой шөнөөр ажиллах цагаа сунгах, уушийн газар гардаг зодоон цохионы асуудлаа нууж зохицуулахын тулд ХУД-ын цагдаа нарыг олон жилийн турш ашиглаж, тэжээсээр ирснийг би мэднэ. Цагдаа нарыг буудлуудаараа идэж уулгана, төрсөн өдөр, хүүхэд хамаатнуудынх нь хурим найрыг нь зохион байгуулж, “хэрэгтэй үед” нь орой шөнө буудлын өрөө гаргаж өгдөг. Одоо тэд нарыгаа миний эсрэг тавьж байгаа юм байна.
Ер нь Ганболдын хамаг асуудлыг нууж хааж, зохицуулж өгдөг Хан-Уулын нэр бүхий цагдаа нар, хамаатнуудаас нь гадна доорх дөрвөн хүн байдаг. Над руу, миний эсрэг хөдлөөд байгаа мөнгөний төлөө юу ч хийхээс буцахгүй эдгээр хүмүүсийн зургуудыг нь хавсаргав.
1. Ганболдын бүх хууль бус, цагдаа, шүүх, прокурортой холбоотой асуудлыг нь зохицуулж өгдөг эмэгтэйг Оюунцацрал гэдэг. Гэр бүл, хамаатнууд нь хуулийн хүмүүс. 2011 оноос хойш Ганболдын “юмсыг” нь хууль хүчний байгууллагынхантай ярьж өгдөг хүн нь. Хүчний байгууллагынханд бэлэг сэлт, өгөх ёстой юмыг нь барьж гүйдэг эгч. Шамбалад гэр бүлээрээ хаусанд үнэгүй амьдарч, цалин урамшуулал авдагийнхаа төлөө хичнээн ч жил, хичнээн ч их нүглийг Ганболд, Ариунболдын өмнөөс үйлдэж байна даа та. Үйлийн үр гэж байдаг юм шүү. Танд биш юмаа гэхэд үр хүүхэд, удам сударт чинь хүрч л таарна. Оюунцацрал, Ганболд хоёр ХУД-ийн цагдаа нартай ах дүү, амраг садан болж олон жил явааг нь мэдэх хүний хувьд цагдаатай хуйвалдаж зохиомол хэрэг үүсгэх нь энүүхэнд хийж чадах зүйл. Ингэж төрийн байгууллагыг ашиглан олуулаа нийлж нялх хүүхдээ дагуулж яваа эмэгтэй рүү дайрч, хуулиар хамгаалагдан элдэв бусын арга хэрэглээд хэр хол явахыг чинь харъя. Хууль бус олон үйлдлийг чинь мэдэх ч хүүхдүүдийн маань эцэг гээд өнөөг хүртэл дуугүй явж ирлээ. Өт хүртэл өөрөөр нь оролдоход арваганадаг. Намайг энэ мэтээр оролдож байгаа бол би зүгээр суудаг хүн биш. Хэн хэнийгээ хэмлэмээр байгаа бол чиний муу түүх минийхээс хэд дахин арвин гэдгийг бүү мартаарай Ганболдоо. Түрээслэж байгаа байранд минь түлхүүр тааруулж, цүнхэнд минь хулгайд алдсан гэх бугуйн цагаа шургуулж зохиомол хэрэг тохох гэсэн санаатай явж байгааг чинь мэдээд байна. Чамаас ийм санаа өлхөн гарах юм байна. Цагдаагийн хавтаст хэргээс хууль бусаар янз бүрийн яриа, бичлэгүүд алдагддаг гэдгийг бид сошиалаар бишгүй харсан. Одоо над дээр хэрэг тохохын тулд элдэв бичлэг монтаж эвлүүлэх тэр аргаа хэрэглэх юм байна энэ хэд.
2. Ганболдын хувийн хэвлэлийн төлөөлөгч гэх Оюунсүрэн. 2019 онд Ганболдыг сонгуульд нэр дэвшихээр шийдсэнээс хойш дагаж байгаа сэтгүүлч эмэгтэй. Ганболдыг заригт яриа өгмөгц урьдчилан бэлдсэн намайг гүтгэсэн мэдээг сайтуудаар нийтэлж, Дарханы сонгуулиар ажиллуулсан троллын баг, хиймэл хүмүүсийг удирдаж сошиалаар сэвсэн, хэвлэлийнхэнд төлбөр мөнгө, чиглэл өгдөг гол хүн нь.
3. Тордайн Ганболдын төрсөн ах Тордайн Ариунболдын эзэмшдэг Сенсаци Медиа Групп, Папараци.мн зэрэг компаниудыг нь хариуцдаг Ари буюу Ариунжаргал гэх сэтгүүлч бүсгүй миний сүүлд бичсэн бичвэрийг Зөв.мн гэх мэт шударга гэгддэг сайтуудаас өөрийн танил талаа ашиглан хэдхэн минутад устгуулсан байна лээ. Зөв.мн-хээн зөв байгаарай. Нэрэндээ таарахгүй үнэт зүйлтэй, үзэл бодолтой хэвлэл байгаад хэрэггүй шүү. Тэрний оронд Буруу.мн болсон нь дээр.
4. Золбоо гэх залуу Ганболдын зөвлөхөөр нь ажилладаг. Офицерт байдаг MIU их сургуулийн төгсөгч. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам хавиар карьер хөөж явсан. Улстөрийнхэнтэй ойр ажилладаг. Мөн л 2020 оны сонгуулиас эхлэн Ганболдын гар хөл болж бохир заваан юманд нь орооцолдож яваа. Миний сүүлийн постны дараа надад туслаж байгаа хүмүүс дээр биеэр очин “Гаажид худлаа миний нэрийг ашиглаж байна. Би Гаажидад туслаагүй гээд өөрсдийнхөө фейсбүүк дээр бичээд өг. Ганболд ахтай хамт очиж уулзъя. Та нар тийм юм бичвэл Ганболд ах шагнана” гэх мэтээр ярьж явсан нь гэрчүүдтэй, нотлох баримттайгаа надад байна.
Би дахиад хэлье. 4 хүүхдийг нь төрүүлж өгсөн, ханилж байсан хүнээсээ гар утасны дугаарыг нь хүртэл дээрэмдэн авч, цагдаад хулгайн хэргээр өгч байгаа хүн та нарыг нойлын цаас шиг хэрэглэчихээд яаж хаяхыг тун удахгүй та хэд харж, үйлийн үрээ эдлэх болноо.
Сэтгүүлч Өнөрцэцэг намайг “Ганболдыг чи байхгүй болгоод өг. Мөнгө өгье. Нэр хүндийг нь шороотой хутгаад өг” гэж гуйсан гэж фейсбүүк дээрээ бичсэн байна лээ. Гэрчүүд байгаа шүү Өнөрөө. Битгий худлаа яриад байгаарай. Тэгж явах байсан бол саяхныг хүртэл би чимээгүй явах байсан гэж үү? Монгол улсад чи ганцаараа сэтгүүлч биш шүү дээ. Маш олон чадалтай, шударга, мөнгөнд хууртдаггүй сэтгүүлчид бий. Би чамд “Ганболд намайг ингэж хохироож яваа. Одоо Алтан Дорнод Койн буюу ADMC гэх койн гаргаж өөрийг нь шударга гэж боддог олон мянган гэмгүй хүмүүсийг хохироох гээд байна. Тэрийг нь сурвалжилж, ухаж ойлгуулж, болиулах гэж оролдоочээ” гэж гуйсан. Дахиад хэлье. Тэр өрөөнд чи бид 2 хоёулахнаа байгаагүй шүү. 1 төгрөгөөр гарсан нэг ширхэг ADMC өнөөдөр 0.34 төгрөг байна. Мэдлэг, мэдээлэлгүйгээсээ, Ганболдын шударга дүрд итгэдэг хичнээн мянган хүн хэдхэн сарын дотор ариун хөдөлмөрөөрөө олсон мөнгөнийхөө 66%-ийг алдаад сууж байгаа бол? Ихэнх койны үнэ унасан ч миний чамд өгсөн мэдээллийг аваад тэр бүрийг нөгөө айхтар хөөцөлдөж, хүн амьтны ам асуудаг шигээ сурвалжилсан бол ядаж ADMC койнд орсон олон хүнийг хохироохгүй, сэргийлэх боломж байсан юм шүү. Сэтгүүлч хүн мөнгө биш үнэнг л дагах ёстой доо уул нь.
Ганболдоо, чи надад туслаж байгаа хамаатан садан, найз нөхөд, ойрын хүмүүсийг маань өөрийн тэжээдэг цагдаа нараараа дуудуулж өөрийн зохиосон хулгайн хэрэгтээ сэжигтнээр татаад байх юм. Тэд залхаж надад туслахаа болих биш улам миний чамтай туулсан хэцүү амьдралыг ойлгож, улам ойртож, сэтгэл санаа, мөнгө төгрөгөөр туслаж бид улам нягт ойр болж байгаа шүү. Хорлох гэж байгаад туслаад байгаад чинь баярлалаа. Хэцүү үед л хамт байсан эдгээр хүмүүс жинхэнэ миний төлөө зогсож, хамгаалж, дуугарч чаддаг гэдгийг би өдөр бүр харж талархаж явна.
Жил гаран гэр бүлийн маргаанаар шүүх цагдаа болж явахад мөнгөтэй, нөлөөтэй гэр бүлийн маргаанууд хэзээ ч хуулийн дагуу шударга явж байгаагүйг олон тохиолдлоос олж мэдлээ. Нөгөө л “тогоон дотроо асуудлаа шийд” гэсээр чимээгүй өнгөрч, даварсан эрс дараа дараагийн эмэгтэйчүүд, хүүхдүүдийг хохирсоор л байна. Гэр бүлийн тухай хууль нь байгаа ч яагаад ээжүүд, эхнэрүүд хохирч үлдээд байна вэ? Гэр бүлийн хуулийг шинэчлэх, сайжруулах, шударга болгох асуудлаар зоригтой дуугарах УИХ-ын гишүүн байдаггүй юм уу? Нийгмийн суурь нь гэр бүл шүү дээ.
Намайг бодит үнэнг 2022.04.26-нд бичсэнээс хойш олон мянган хүнээс талархал, дэмжлэгийн захиас ирсэн. Хохироод үлдсэн эмэгтэйчүүд дундаас шүгэл үлээгч болж “ганцаараа бүх гэр бүл, амьдрал, хөрөнгөө босгосон” мэт аашилдаг эрчүүдийн төлөөлөл болсон Ганболдын эсрэг зоригтой дуугарч байгаад урамшсан, зориг орсон эмэгтэйчүүд, ээжүүд байна. Тэдний зарим нь Улсын Бүртгэлийн Ерөнхий газарт нөхрийн хамт очиж өөрсдийн нэрээ байр, хамтарсан бизнес дээрээ давхар бүртгүүлж ирээдүйд гарах эрсдэлээс өөрсдийгөө хамгаалж байгаад өмнөөс нь маш их бахархаж суулаа. Олон хүнд сургамж болсон миний амьдралын алдаа нийгэмд эерэг үр дүнгээ өгч байгаад баярлаж байна.
Даварсан, худалч, хулгайч, жүжигчин, завхай эрчүүдэд эмэгтэйчүүд бид амьдралынхаа ихэнхийг зориулж ашиглуулах ёсгүй. Охинтой, эмэгтэй дүүтэй, эгчтэй, ээжтэй хүн бүрт сэрэмжлэх түүх, кейс болоод үлдээсэй гэж би үнэхээр чин сэтгэлээсээ хүсч байна. Хөвгүүд, залуус ч Ганболд шиг байж болохгүй юм байна, муухай юм байна гэж жигших хэрэгтэй гэж бодож байна.
Би энэ салалт Монголын шүүх, хууль, хүчний байгууллагаар үнэн, шударгаар шийдэгдэх хүртэл дуустал нь явна. Хуулийн байгууллага нь худалдагдаад, шударга байж чадахгүй юм бол суулт, өлсгөлөн ч зарлана гэдгээ эрт хэлчихье. Би залуу байна, эрч хүч байна. Надад хор шар, гомдол бас амьдралынхаа хамгийн гоё 16 жилийг буруу хүнд зориулсан харуусал байна. Амин эрдэнэ болсон 4 хүүхдүүд, өөрийн оруулсан хөдөлмөрийнхөө хувийг авах эх хүний хуулиар олгогдсон эрх байна. Дахиж нэг ч эх хүн, эмэгтэй хүн Ганболд мэтийн эрийн сүгээс болж хохирч үлдэхгүйн тулд, сэрэмжүүлэхийн тулд бүхнийг нээлттэй байлгана гэдгээ амлая.
Шударгын дүр эсгэгч, жүжигчин, жүжээч Ганболд “МАНАН миний эсрэг шүүх цагдаа ажиллуулаад байна” гэж ярьдаг ч өөрөө жинхэнэ шүүх цагдааг өөртөө ажиллуулдаг. Зочид буудалтай нэрийдлээр улстөр, бизнесийнхнийг идэж уулгаж, дайлж цайлж, хонуулчихаад буцаад тэрийг нь баримтжуулж дарамталдаг, хүссэн юмаа хийлгэдэг гэдэг нь нэгэнт хүмүүс дунд яригдаад эхэлсэн байна лээ. Түүний золиосуудынх нь нэг нь нэгэн цагт Ерөнхий сайд байсан хүн гээд л бод. Хүүхдүүдийн маань эцэг гээд тэвчээд яваад байх тусам давраад хулгайн хэрэгт хэлмэгдүүлэх шинжтэй.
Миний постоос хойш маск нь хууларсан, бузар явдал нь ил болчихоороо одоо буцаад нэр төрөө авч үлдэхийн тулд “Би Гаажидтай нийлэх гээд л гуйгаад яваад байгаа” гэдэг үлгэр дундын найзуудад маань ярьж өрөвдүүлэх тактиктай, матрын нулимс унаган жүжиглэж яваа юм билээ. Буцаж нийлье гэж бодсон хүн улс даяар Заригт намайг явдалтайгаар нь цоллож муулаад, үнэнг бичсэн постонд минь хорсож цагдаад өөрийн зохиосон зохиомол хулгайн хэрэгт гүтгэж гүжирдэж явдаггүй юмаа. Үг үйлдэл хоёр чинь зөрөөд байна жүжигчээн.
Чамд угаасаа улс даяар шал арчсан нэрээ аврахын тулд хоёрхон л сонголт байгаа. Нэг нь намайг ямар нэгэн аргаар буцаж ирүүлж “мундаг эр” гэдэг цол аван дахин тамын тайван бус амьдралаар амьдруулах, нөгөө нь хүүхдүүдийг маань, хууль ёсны дагуу авах ёстой хөрөнгө, хувийг маань өгөөд хоншоортой эр байна лээ гэж түмэнд хэлүүлэх. Чамд жаахан ч гэсэн ухаан, алсын хараа үлдсэн бол, хажууд чинь зөвлөөд өгчих саруул ухаантай хүн байвал бол хоёр дах хувилбарыг сонговол чамд болон чиний цаашдын амьдралд хэрэгтэй. Түүхэнд хуншгүй, хүний мөсгүй өвөг эцэгтэй байсан гэж үр хүүхдүүддээ муулуулж, нэрээ чамтай холбохоос ичдэг үр сад үлдээмээр байгаа эсэхээ чи өөрөө шийд.
Хэрвээ эхний хувилбарыг бодоод, намайг буцна гэж жаахан ч гэсэн найдаад байгаа бол би чамд жилийн өмнө хэлж байснаа өнөөдөр дахиад хэлье. Би үхэж байсан ч, үхсэний дараа ч чамтай хамт битгий хэл ойр ч байхгүй. Би өвдөж зовсон үед чи ирвэл би илүү ихээр өвдөнө. Үхсэн үед ирвэл сүнс минь чамайг үзэн ядна. Чи бид хоёрын дунд БҮХ зүйл дууссан. Чи энэ салалтыг удааж, шүүхээр давж заалдах тусам чи илүү нэр хүндгүй болно, бүх бузар булайг чинь ил болсоор байна, чи нэр ч үгүй юу ч үгүй хоцорно. Надад алдах юм байхгүй. Чи ичихгүй бол би хэзээ ч ичихгүй.
Хэдийгээр асуудлаа тогоон дотроо шийд гэдэг ч та бүхний харж байгаагаар Ганболд надаар өөрөө оролдсоор байна. Оролдох бүрт нь би өшөө баримтууд ил гаргана, мөнгөөр худалдагдаж миний эсрэг ажиллуулаад байгаа хүмүүс, байгууллагуудыг нь нэр ус, зурагтай нь тавьсаар байна гэдгийг хэлье. Би дээрэлхүүлдэг хүн биш. Олон охид эмэгтэйчүүдэд ч миний амьдрал туршлага болоосой гэж чин сэтгэлээсээ хүсч байна. Олон эрчүүдэд ч эмэгтэй хүнд, эхнэртээ Тордайн Ганболд шиг ийм өлөн, ёс зүйгүй, хуншгүй хандаж болохгүй гэдэг жигшсэн бодол суугаасай гэдэг үүднээс бичсээр байх болно.
Худалч хүний хамар урт. Хулгайч л хулгайчийг бариарай гэж хамгийн чанга орилдог юм.
Х.Янжингаажид
2022.05.17
Үзэл бодол
Д.Амарбаясгалан: Парламентын хяналтыг үйл ажиллагааныхаа соёл болгон төлөвшүүлэх нь чухал
Монгол Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд,
Эрхэм хүндэт Элчин сайд, эрдэмтэн судлаач, зочид төлөөлөгчид өө
Өнөөдөр бид Монгол Улсын ардчилсан засаглалын тулгуур багана болсон парламентын хяналтын тухай, энэ хяналтыг хэрхэн үр дүнтэй хэрэгжүүлэх тухай хэлэлцэхээр чуулаад байна.
Монгол Улсын Их Хурлын 2024 оны ээлжит сонгууль бүсчилсэн, холимог тогтолцоогоор явагдаж, түүний үр дүнд улс төрийн 5 нам, нийгмийн олон бүлгийн төлөөлөл бүхий 126 гишүүнтэй шинэ парламент бүрдээд байна. Бид хууль эрх зүйн орчныг шинэ цагийн хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлэн төгөлдөржүүлэх, ард иргэдийн төрдөө итгэх итгэл, хүлээлтийг бодит болгох, шинэ үеийн парламентыг төлөвшүүлэх томоохон зорилтуудыг тавин ажиллаж эхлээд байна.
Энэ хүрээнд Улсын Их Хурлаас батлагдан гарч буй хуулиуд хүний эрхийг дээдэлсэн, хүн төвтэй үзэл санаа бүхий байх, нийгмийн хурдацтай хөгжлийн шаардлагад нийцүүлэн, эрх зүйн зохицуулалтыг цаг алдалгүй гаргах, хуулийг иж бүрэн зохицуулалттай, тодорхой, ойлгомжтой болгож, хууль болон журмаар зохицуулах харилцааны заагийг зөв тодорхойлох зорилгоор “Гурван төгөлдөршил”-ийн бодлогыг хэрэгжүүлж эхлээд байна.
Улмаар Улсын Их Хурлын гишүүдээс санал авсны үндсэн дээр холбогдох хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, үнэлэх, хэрэгжилтийг нь эрчимжүүлэх үүрэг бүхий 54 ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллуулж байгаагаас 15 нь Монгол Улсын Их Хурлын хяналтын чиг үүрэгтэй холбоотой ажлын хэсэг юм.
Мөн саяхан батлагдсан Монгол Улсын Их Хурлын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны стратеги төлөвлөгөөнд Улсын Их Хурал хууль тогтоомжийг боловсруулах, төлөвлөх, өргөн мэдүүлэх, хэлэлцэх, батлах, биелэлтэд хяналт тавих, тайлагнах бүх үе шатанд нэн тэргүүнд хүн төвтэй үзэл санаанд суурилсан, хүний эрх, эрх чөлөөг хангаж, хамгаалсан байх агуулга, шаардлагыг тавина хэмээн заасан. Үүнээс гадна хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих байнгын тогтолцоог бэхжүүлж, үр нөлөөг тогтмол судлан, түүнд үндэслэн хуулийг чанаржуулна хэмээн тусгасан.
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар зүйлийн 1.8 дахь хэсэгт “хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэрийн биелэлтийг хянан шалгах” онцгой бүрэн эрхийг хуульчилсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулийн биелэлтийг улс даяар зохион байгуулж, хангах Засгийн газрын үйл ажиллагаа, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах нь Монгол Улсын Их Хурлын онцгой бүрэн эрх юм.
Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлд зааснаар “Улсын Их Хурлын үндсэн зорилт нь ард түмний төлөөллийн дээд байгууллагын хувьд ард түмний засаглах эрхийг хангахад орших ба хууль тогтоох, төрийн дотоод, гадаад бодлогын үндсийг тодорхойлох, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах үндсэн чиг үүрэгтэй” гэж заасан байдаг. Улмаар Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай анхдагч хуулийг 2021 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдөр баталсан.
Тус хуулиар Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэх арга хэрэгсэл, хууль зүйн үр дагаврыг тодорхойлох, мөн хянан шалгах түр хороо байгуулах эрх зүйн зохицуулалттай болсон. Үүнээс гадна төрийн аудитын байгууллага, Монголбанк, Үндэсний статистикийн хороо, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Хүний эрхийн Үндэсний Комисс, Төрийн албаны зөвлөл зэрэг бие даасан, хараат бус байгууллагад түшиглэн, тэдгээрийг хянан шалгах чиг үүргийнх нь хүрээнд Улсын Их Хурлын хянан шалгах үйл ажиллагаанд татан оролцуулах асуудлыг мөн тусгасан байна.
Монгол Улсын Их Хурлаас Үндсэн хуульд 2019 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийн дагуу Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг 2024 оны 5 дугаар сарын 16-ны өдөр баталсан. Уг хуульд дэлхийн улс орнуудад хэрэгждэг сайн туршлага бүхий зарим зохицуулалтыг тусгасан байна. Тухайлбал, Байнгын хорооддоо төвлөрсөн, хяналт шалгалтыг төлөвшүүлэх зорилгоор, гишүүний саналыг хүлээн авч хэлэлцсэний үндсэн дээр тухайн Байнгын хороо хяналт шалгалтын ажлын хэсэг байгуулах шийдвэр гаргадаг болсон. Улсын Их Хурлаас хийсэн хууль тогтоомжийн биелэлтийн үр дагаврын үнэлгээний тайланг холбогдох Байнгын хороо хүлээн авснаас хойш нэг сарын дотор хэлэлцэн, шаардлагатай гэж үзвэл нэгдсэн хуралдаанд оруулах буюу заавал хэлэлцдэг зохицуулалттай болсон.
Түүнчлэн Парламентын ардчиллыг бэхжүүлэх, хүчтэй сөрөг хүчнийг бүрдүүлэх чиглэлээр хяналт шалгалтын эрх хэмжээг нэмэгдүүлсэн. Жишээ нь цөөнхийн бүлэг төсвийн хяналтын сонсголыг санаачлах, Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хорооноос явуулсан хяналтын сонсголын тайлан, түүнд өгсөн санал дүгнэлтээ нэгдсэн хуралдаанд шууд танилцуулах гэх мэт шинэ боломжууд бий болсон.
Нэг үгээр хэлбэл, Монгол Улсын Их Хурлаас хууль тогтоомжийн биелэлтэд системтэй хяналтыг хэрэгжүүлэх нөхцөл бүрэн, хангалттай бүрдсэн. Цаашид бид парламентын хяналтыг үйл ажиллагааныхаа соёл болгон төлөвшүүлэх нь чухал байна. Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалт болон түүнд ажлаа хариуцан тайлагнадаг байгууллагуудын хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа уялдаа холбоотой, давхардал хийдэлгүй байхад анхаарч, хяналт, үнэлгээг үр нөлөөнд чиглүүлэх нь нэн чухал үүрэгтэй.
Эрхэм гишүүд ээ,
Эрдэмтэн судлаач, салбарын мэргэжилтнүүд ээ
Парламентын хяналтыг үр дүнтэй хэрэгжүүлж, түүний нөлөөг нэмэгдүүлэхэд та бүхний сайн туршлага, оролцоо чухал ач холбогдолтой юм.
Монголын ардчилсан засаглалын үндэс суурийг бэхжүүлэн хамгаалахын төлөө цаашид ч тууштай хамтран ажиллахыг уриалж байна. Мөн парламентын хяналтын үйл ажиллагааг тогтмолжуулах чиглэлээр Улсын Их Хурлын Тамгын газар онцгой анхаарч ажиллахыг чиглэл болгож байна.
Улаанбаатар хот
Үзэл бодол
Д.Амарбаясгалан: Монгол Улсын хөгжлийг урт хугацаанд тогтвортой төлөвлөж, оновчтой бодлого боловсруулахад статистик ус, агаар мэт чухал
БНМАУ-ын Анхдугаар Их Хурлын 1924 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 3 дугаар тогтоолоор Дотоод явдлын яамны бүтцэд 6 хүний бүрэлдэхүүнтэй Тоо бүртгэх хэлтсийг анх байгуулсан нь орчин цагийн статистикийн албаны эхлэл болсон билээ.
Үндэсний статистикийн хорооны дарга Б.Батдаваа 100 жилийн түүхтэй статистикийн алба улс орон, олон нийтийг чанартай тоон мэдээллээр хангаж, нотолгоонд суурилсан бодлого, шийдвэрийн залгамжийг тасралтгүй хадгалан, статистикийн чадавх, хөгжлөөрөө дэлхийн бусад улс орнуудтай эн зэрэгцэж буйг тодотголоо.
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Улсын Их Хурал, Засгийн газар хэр зэрэг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, нотолгоо баримт дээр суурилсан, цаг үеэ олсон, олон хэмжээст судалгаатай хууль батлан гаргана, төдий чинээ иргэдийн амьдралын хэв маяг, эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн, урт настай, чанартай хууль батлагддаг. Тиймээс Монгол Улсын хөгжлийг урт хугацаанд тогтвортой төлөвлөж, оновчтой бодлого боловсруулахад чанартай статистик ус, агаар мэт чухал ач холбогдолтой гэдгийг онцлов. Тэрбээр, дэлхийн улс орнууд их өгөгдөл, хиймэл оюун ухааныг засаглал, шийдвэр гаргалтдаа ашиглаж эхэлсэн учраас энэ хөгжлийн хурдаас манай улс хоцрох ёсгүй гэлээ. Тиймээс статистикийн албаны тогтолцоог хараат бус, технологид суурилсан, мэргэжлийн, чадварлаг болгон хөгжүүлэхэд УИХ-аас анхааран, дэмжин ажиллахаа илэрхийлэв хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Үзэл бодол
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Шанхайн экспо”-гийн нээлтэд үг хэллээ
БНХАУ-ын Худалдааны яам, Шанхай хотын Ардын Засгийн газраас жил бүр зохион байгуулдаг “Хятадын олон улсын импортын VII экспо”-гийн нээлт өнөөдөр болж, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ оролцож үг хэлэв.
“Шинэ эрин үед ирээдүйгээ хамтдаа хуваалцъя” уриан дор болж буй энэ удаагийн экспогийн нээлтийн ёслолд Пакистан, Серби, Словак, Узбекистан, Малайз, Казахстан зэрэг орны Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд нарын хамт тэрбээр хүндэт зочноор оролцож байна. Монгол Улс анх удаа Ерөнхий сайдын түвшинд парламентад суудал бүхий улс төрийн бүх намын удирдлага, Улсын Их Хурал, Засгийн газрын зарим гишүүний хамт “Шанхайн экспо”-д өргөн бүрэлдэхүүнтэй, хувийн хэвшлийн олон төлөөлөлтэй оролцож буйгаараа онцлогтой.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Ази, европын стратегийн уулзварт оршдог Монгол Улс энэхүү экспод идэвхтэй оролцох нь хөрш орон БНХАУ төдийгүй бусад улстай эдийн засгийн харилцаа холбоогоо гүнзгийрүүлэх өргөн боломж нээсээр ирсэн. Энэ онд Монгол Улс, БНХАУ-ын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 75 жилийн ой тохиож байгаа. Хоёр улсын худалдааны эргэлт 2023 оны байдлаар 17.6 тэрбум ам.долларт хүрсэн. Цаашид 20 тэрбумд хүргэхээр талууд зорьж байна. Монгол Улс “Алсын хараа-2050”, “Шинэ сэргэлтийн бодлого” зэрэг урт, дунд хугацааны хөгжлийн бодлогоо БНХАУ-ын “Бүс ба Зам” болон “Даян дэлхийн хөгжлийн санаачилга”-тай уялдуулж, “Чайна Энержи”, CNPC буюу Хятадын үндэсний газрын тос, байгалийн хийн корпораци зэрэг томоохон компанитай нүүрс болон эрчим хүчний хосолсон шийдэл, усан цахилгаан станц, төмөр замын төслүүдэд идэвхтэй хамтран ажиллаж байгааг тэмдэглэв.
Мөн Монгол Улсын Засгийн газар асар хурдтай хувьсан өөрчлөгдөж буй энэ цаг үед гурван гол шилжилтийг хийж, шинэ эдийн засгийн бүтцийг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. Нэгдүгээрт, AI хиймэл оюун ухаанд түшиглэсэн цахим, ухаалаг технологийг хөгжлийн хурдасгуур болгох, хоёрдугаарт, ногоон хөгжлийн шилжилтийг хэрэгжүүлэх, гуравдугаарт, хүний нөөцийн шилжилтэд анхаарч, ирээдүйн хөгжлөө төлөвлөж байна. Монгол Улсын аж ахуйн нэгжүүд энэ удаагийн Шанхайн экспод дэлхийд танигдсан ноос, ноолуур зэрэг хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүнээс гадна уул уурхайн салбарынхаа хөгжил дэвшил, зах зээлд өрсөлдөх боломжийг өргөнөөр танилцуулж буй нь цаашид байгалийн баялгийн бэлтгэн нийлүүлэгчээс үйлдвэрлэлд суурилсан ханган нийлүүлэгчийн байр сууринд хүрэх зорилготой. Манай өвөг дээдсийн сургаалд “Монголын За бол Андгай” хэмээх сайхан үг байдаг. Бид хэлцэл бол хэлцэл, гэрээ бол гэрээ хэмээсэн зарчимд тулгуурлан хөрөнгө оруулагчдад ээлтэй эрх зүйн орчин, цахим нээлттэй засаглал, харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг эрхэмлэсээр ирсэн. Бид Та бүхэнтэй харилцан суралцах, харилцан ашигтай түншлэн ажиллахад бэлэн байна гэлээ.
Ерөнхий сайд дараа нь “Шанхайн экспо”-д оролцож буй Монголын аж ахуйн нэгжүүдийн талбайгаар зочилж, амжилт хүслээ. Өнгөрсөн жилүүдэд манай улсын ноос ноолууран бүтээгдэхүүн, шингэн хүнс үйлдвэрлэгчид тус экспод оролцсон бол энэ жил 10 гаруй аж ахуйн нэгж үзэсгэлэнд оролцож байна. Монголын уул уурхайн үндэсний ассоциацийн гишүүн “Эрдэнэс Монгол нэгдэл”, түүний гишүүн “Эрдэнэс Тавантолгой” компани болон “Ньюком групп”, “Макс групп”, “Капитал Маркет Монгол” зэрэг компани ажиллаж байна. Үзэсгэлэнгийн үеэр Монголын уул уурхайн салбар, хөрөнгө оруулалт шаардлагатай төслүүдийн мэдээллээ хуваалцаж, ирэх жил болох “Mining week-MinePro 2025” арга хэмжээний сурталчилгааг олон улсад танилцуулах юм.
2018 оноос хойш жил бүрийн арваннэгдүгээр сарын 5-10-нд зохион байгуулагдаж буй Шанхайн экспо нь даян дэлхийн хамтын ажиллагаа, худалдааны шинэ боломжийг хамтдаа эрэлхийлэх үндсэн зорилготой. Энэхүү экспо нь хүнс, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн, автомашин, ухаалаг үйлдвэрлэл болон мэдээлэл технологи, өргөн хэрэглээний бараа, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүн болон тоног төхөөрөмж, худалдаа үйлчилгээ гэсэн зургаан үндсэн хэсгээс бүрддэг. Түүнчлэн инновацын тусгай хэсэг, олон улсын үндэсний дүр төрхийг харуулсан үзэсгэлэнгийн тусгай хэсэг зэрэг нийт 15 чиглэлээр зохион байгуулагдаж байна.
Зургаан удаагийн экспо зохион байгуулахад 173 улс, бүс нутаг, олон улсын байгууллага оролцож, нийт 420 тэрбум ам.долларын бодит худалдан авалт, борлуулалтын гүйлгээ хийж, 2500 нэр төрлийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, инновац, дэвшилтэт шинэ технологийг танилцуулжээ.
-
Шударга мэдээ2022/09/30
Цэцэрлэгийн цахим бүртгэлийн II шатанд 11078 хүүхэд хамрагджээ
-
Улстөр нийгэм2019/06/16
Өнөөдөр цахилгаан шугам тоноглолд засвар үйлчилгээ хийх хуваарь
-
Цаг үе2021/04/19
COVID-19 ERSDEL систем хэрхэн ажилладаг вэ?
-
Үзэл бодол2021/09/06
Цөлжилт, газрын доройтлыг бууруулахад эрдэмтэн, судлаачдын оролцоог нэмэгдүүлнэ