Улстөр нийгэм
Д.Амарбаясгалан: Монгол Улс нутгийн өөрөө удирдах байгууллагуудыг зохион байгуулсан нь хүний эрх, эрх чөлөөг хүлээн зөвшөөрсний илрэл
Монгол Улсын Үндсэн хууль батлагдсаны 30 жил, Монгол Улсад нутгийн удирдлагын шинэ тогтолцоо үүсч хөгжсөний 30 жилийн ойн хүрээнд өнөөдөр Төрийн ордонд “Нутгийн удирдлага 30” эрдэм шинжилгээний бага хурал эхэллээ. Хуралдаанд Монгол Улсын Их Хурлын гишүүд, Засгийн газрын сайд болон Нийслэлийн ИТХ-ын дарга Ж.Батбаясгалан, аймгуудын ИТХ-ын дарга, сум, дүүргийн ИТХ-ын дарга, төлөөлөгчид оролцож байна.
Эрдэм шинжилгээний хуралдааныг Монгол Улсын Сайд, Засгийн газрын ХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан нээж үг хэлсэн бөгөөд Монгол Улсын Их хурал, Засгийн газраас энэ жилийн туршид Ардчилсан шинэ Үндсэн хуулийн үзэл санаа, үндэсний эв нэгдэл, язгуур эрх ашгийг олон нийтэд сурталчлах, алдаа оноог тунгаан хэлэлцэх цуврал арга хэмжээг зохион байгуулж байна. Энэ цуврал арга хэмжээний нэг нь өнөөдрийн эрдэм шинжилгээний хурал гэдгийг онцоллоо. Тэрбээр хэлсэн үгэндээ “...өргөн уудам нутагтай, өөрийн онцлог соёл, түүхтэй, үндэстэн ястнуудын нэгдэл болсон манай орны хувьд Нутгийн иргэд өөр өөрсдийн онцлогоо давуу тал болгох, улмаар бүсчилсэн хөгжлийг өрнүүлж, хамтын ажиллагаанд тулгуурлан нийгэм, эдийн засаг, соёлын нөөц боломжоороо тэргүүлэх, оршин суугч иргэдийнхээ хүсэл зориг, амьдралын боломж бололцоог дээшлүүлэх зорилго бүхий засаглалын хэлбэр мөн бөгөөд манай улсын нөхцөлд илүү тохирсон олон улсын практик юм.Нөгөө талаас гүйцэтгэх эрх мэдэл, төлөөлөх эрх мэдлийн харилцан хяналтыг бодит болгох, төлөөллийн ардчиллын хэрэгжилт, иргэдийн эвлэлдэн нэгдэх эрхийг баталгаажуулж анхан, дунд шатны бодлогын хэрэгжилтийг иргэддээ ойртуулсан тогтолцоо юм. Нэг ёсондоо нутгийн иргэд төлөөллийн байгууллагаараа дамжуулан бие даах, нийгэм, эдийн засгийн хөгжлөө улс орныхоо бодлого чиглэлд нийцүүлэн өөрсдөө тодорхойлох, богино, дунд хугацаанд хамгийн хэрэгцээ шаардлагатай бодлого чиглэлийг баримтлах, хөрсөндөө буусан, хамгийн бодитой, ард иргэддээ ойр, зөв зүйтэй шийдвэрийг гаргах механизм байх боломжтой.
Энэ нь иргэн хүн хаана амьдарч байгаагаас үл хамааран төрийн үйлчилгээг тэгш хүртээмжтэй авах, Үндсэн хуульд заасан үндсэн эрхээ эдлэх, улмаар ардчиллыг хөгжүүлэх, хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгмийг цогцлооход чухал ач холбогдолтой бүтэц юм.Төвлөрсөн, босоо тогтолцооны удирдлагаас татгалзаж хөндлөнгийн буюу нутгийн өөрөө удирдах байгууллагуудыг зохион байгуулсан нь хүн бүрийн ялгаатай байдал, хүний эрх, эрх чөлөөг хүлээн зөвшөөрсний илрэл бөгөөд өнөөг хүртэл олж авсан ололт амжилтыг бид цаашид улам хөгжүүлж боловсронгуй болгохын төлөө хамтран ажиллана.
Монгол Улс өндөр их түүхтэй, өргөн уудам нутагтай, нүүдлийн соёл иргэншлийн асар их өвийг хадгалсан, баялаг уламжлал, соёлын нэгдэл болсон орон. Нутаг орны онцлогийг шингээж, түүх соёлоо хүндэтгэн хадгалж, орчин цагийн шаардлагад нийцүүлэн хөгжихөд нутгийн өөрөө удирдах ёс онцгой үүрэг гүйцэтгэнэ. Энэ зарчмын дагуу нутгийн иргэд хамтын шийдвэр гаргах, орон нутгийн төсөв, төлөвлөгөө, бодлого, шийдвэрт иргэдийн оролцоог хангах, хэрэгжилтэд хяналт тавих чухал үүргийг иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал хуулиар хүлээж байна...” гэдгийг тодотгосон юм. Мөн энэ оноос мөрдөгдөж буй Нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга нь нийслэлийн эдийн засгийн чадавхыг бэхжүүлэх, төсвийг иргэдийн эрх, ашиг сонирхолд нийцүүлэн захиран зарцуулах, тулгамдаж байгаа асуудлыг эдийн засгийн аргаар шийдвэрлэх боломж нэмэгдүүлсэн томоохон дэвшил болсон гэдгийг хэлсэн юм.
Мөн Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарын мэндчилгээг УИХ-ын гишүүн, парламент дахь Нутгийн удирдлагын дэд хорооны дарга Ё.Баатарбилэг уншиж танилцуулсан бол, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн мэндчилгээг Ерөнхий сайдын ахлах зөвлөх А.Ариунзаяа уламжилсан юм.
Улстөр нийгэм
Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн сургалтад 300 албан хаагч оролцож байна
Төрийн албан хаагчийг ёс зүйн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх, холбогдох хууль тогтоомжийг мөрдүүлэх үндэсний хөтөлбөр хэрэгжиж байна.
Энэ хүрээнд төрийн албан хаагчийн ёс зүй, авлига, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагын удирдах албан тушаалтнуудад зориулсан сургалт өнөөдөр нийслэлийн нутгийн захиргааны цогцолбор байранд болж байна.
Сургалтад нийслэл, дүүргийн Засаг даргын Тамгын газар болон нийслэлийн харьяа байгууллагын удирдах албан тушаалын 300 албан хаагч оролцож байгаа бөгөөд НЗДТГ-ын дарга П.Хадбаатар нээж, үг хэллээ.
Ёс зүйн хорооны дарга, Төрийн албаны зөвлөлийн гишүүн Ц.Амартөгс “Төрийн албан хаагчийн ёс зүй”, АТГ-ын Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлтсийн ахлах ажилтан, ахлах комиссар Б.Тэрбиш “Авлига, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх”, Удирдлагын академийн Эрх зүйн тэнхимийн эрхлэгч, доктор А.Алтанзул “Ёс зүйн зөрчил, эрх зүйн үндэслэл, хариуцлага” сэдвээр илтгэл хэлэлцүүлж байна.
Ёс зүйн хорооны дарга, Төрийн албаны зөвлөлийн гишүүн Ц.Амартөгс “Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хууль 2023 онд батлагдсан. Тус хуулиар төрийн албан хаагчийн ёс зүйн хэм хэмжээ, нийтлэг үүрэг, хариуцлагыг тогтоож өгсөн. Тухайлбал, төрийн албан хаагч иргэдийн асуудлыг анхааралтай сонсож, хууль тогтоомжоор олгосон үйл ажиллагааны хүрээнд хариу өгдөг байх ёстой. Тиймээс төрийн албан хаагч мэргэжил болон харилцаа хандлагын хувьд ямар үүрэг хүлээж байна вэ гэдгийг сургалтаар хэлэлцэн таниулж байна. Мөн албан хаагч алдаа гаргах нөхцөл байдал хэрхэн үүсэж байна вэ гэдгийг тодорхойлж, алдаа, зөрчил гаргахгүй байлгахад сургалт чиглэлээ. Өнөөдрийн сургалтад оролцож байгаа нийслэл болон нийслэлийн харьяа байгууллагын удирдах албан тушаалтнууд эдгээр хэм хэмжээ, үүрэг, зарчмыг манлайлан мөрдүүлэхэд анхаарч байна” гэлээ.
Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хуульд “Төрийн албан хаагч хүнлэг, энэрэнгүй байх, үнэнч, шударга байх, хариуцлагатай байх, манлайлах, хамтач байх ёс зүйн зарчмыг баримтална” хэмээн заажээ. Төрийн албан хаагчийн ёс зүй, байгууллагын соёлыг өдөр тутмын энгийн үйлдлээс эхэлж сайжруулдаг. Албан хаагч хувийн харилцаа, хандлага болон иргэдийн хүсэлтийг шийдэхэд сэтгэл гаргаж ажилладаг байх тал дээр анхаарах хэрэгтэйг сургалтын үеэр онцоллоо.
Төрийн албан хаагч ард түмэндээ чин сэтгэлээсээ үйлчилж, төрийн албаны нэр хүндийг эрхэмлэх, зан харилцаа, үг, үйлдлээрээ хүний эрх, эрх чөлөө, нэр төр, алдар хүнд, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хүндэтгэх, албан үүргээ гүйцэтгэхдээ бусдад аливаа хэлбэрээр дарамт үзүүлэхгүй байх, ялгаварлан гадуурхахгүй байх зэрэг ёс зүйн нийтлэг хэм хэмжээг сахин мөрдөх үүрэгтэй. Эдгээр үүрэг, хэм хэмжээг өдөр тутмын үйл ажиллагаа, төрийн албан хаагчийн ёс зүйн хүрээнд байнгын мөрдөж занших ёстойг сургалтаар танилцуулж байна.
Улстөр нийгэм
Их, дээд сургуулиудын академик эрх чөлөөг хангаж, өмчийн хэлбэр харгалзалгүйгээр дэмжин ажиллана
Өнгөрсөн наймдугаар сард Боловсролын сайд П.Наранбаяр Монголын хувийн их дээд сургуулиудын холбооны төлөөлөлтэй уулзах үеэр ярилцсаны дагуу нэгдсэн байдлаар бүх хувийн их, дээд сургуулийн удирдлагуудтай уулзлаа.
Хувийн их, дээд сургуулийн удирдлагууд тулгамдаж буй асуудлуудаа хэлэлцэн нэгтгэж, төрийн дээд боловсролын салбар дахь оролцоо дэмжлэг болон эрх зүйн орчин, элсэлтийн босго, дээд боловсролын байгууллагуудын эрэмбэ, багшийн хөгжил болон нийгмийн баталгаа гэсэн чиглэлүүдээр санал хүсэлтээ илэрхийлэв. Тухайлбал, их, дээд сургуулийн онцлогийг харгалзаж үнэлэх замаар эрэмбэ тогтоох, төрийн зүгээс өмчийн хэлбэрийг ялгахгүйгээр адил тэгш бодлого хэрэгжүүлэх, салбарт хэрэгжиж буй хуулиудад өөрчлөлт оруулах шаардлагатай гэлээ.
Боловсролын сайд П.Наранбаяр их, дээд сургуулиудын академик эрх чөлөөг хангаж, өмчийн хэлбэр харгалзалгүйгээр дэмжин ажиллахаа онцолж, дээд боловсролын байгууллагуудын онцлог, чиглэлийг харгалзан ангилах байдлаар хөндлөнгийн байгууллагаар эрэмбэ тогтоолгох, элсэлтийн босгыг үе шаттайгаар өсгөн элсэгчдийг чанаржуулах бодлого баримтална хэмээв. Мөн бүх санал хүсэлтэд хариу өгч, нэгтгэж эрэмбэлэн үе шаттайгаар шийдвэрлэхээ хэллээ гэж Боловсролын яамнаас мэдээллээ.
Улстөр нийгэм
С.Амарсайхан: Цаг агаарын гэнэтийн аюултай үзэгдэлд бэлэн байх, хүлэмжийн хийг бууруулах томоохон сорилт тулгарч байна
Монгол Улсын Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан өнөөдөр УИХ дах Байгаль орчныг хамгаалах бүлгэмийн гишүүдийг хүлээн авч уулзлаа.
Уулзалтаар "Уур амьсгалын өөрчлөлтийн Үндэсний хороо"-оос өнгөрсөн онд хийж, хэрэгжүүлсэн ажлын тайлан болоод цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөг танилцуулсан юм.
Сүүлийн 80 жилд манай улсад агаарын температур 2.4 хэм өссөн, жилийн дундаж хур тунадас 7.3 хувь, нэг хүнд ногдох хүлэмжийн хийх ялгарал дэлхийн дунджаас 2.7 дахин нэмэгдсэн. Мөн сүүлийн 20 жилд гамшигт үзэгдлийн давтамж хоёр дахин нэмэгдээд байна. Үүнтэй холбоотойгоор өнгөрсөн жилийн зудын нөхцөл байдал гамшгийн хэмжээнд хүрч, 7.4 сая толгой мал хорогдсон. Энэ нь нийгэм, эдийн засагт ихээхэн хэмжээний хохирол учруулсан. Иймд цаг агаарын гэнэтийн аюултай үзэгдэлд бэлэн байх, үндэсний сөрөн тэсвэрлэх чадамжаа нэмэгдүүлэх, байгалийн нөхөн сэргээлт хийх, хүлэмжийн хийг хэрхэн бууруулах зэрэг томоохон сорилт тулгарч байгаа юм.
Гишүүдийн зүгээс цаг агаарын аюулт үзэгдлээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг сайжруулах, төр, иргэн, аж ахуйн нэгжүүдийн уялдаа холбоог хангах, уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицон ажиллаж, амьдрах шийдлүүдийг оновчтой гаргах нь чухал гэдэг саналыг илэрхийллээ.
Уур амьсгалын өөрчлөлтөөс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр гадаад хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх, УИХ-ын тогтоол, шийдвэрээ гаргаж, холбогдох яамдуудад хүргүүлэх, энэ чиглэлийн судалгаа шинжилгээний ажлыг эхлүүлэх шаардлагатай байгааг Монгол Улсын Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан онцоллоо гэж ОБЕГ-аас мэдээллээ.
