Үзэл бодол
С.Пагам-Орлом: Арьс, гоо заслын салбар эдийн засагт чухал хувь нэмэр оруулдаг салбар байх боломжтой
Сайхан байх гэдэг хүний төрөлхийн хүсэл тэмүүлэл. Тэрхүү хүсэл тэмүүллийг нь бодит болгоход тусалдаг арьс, гоо заслын салбарын өнөөгийн хөгжил, ирээдүйн талаар бид Монголын анхны арьс гоо заслын эмнэлгүүдийн нэг болох BeauMonde эмнэлгийн захирал Пагам-Орломтой ярилцлаа. Манай улсын арьс гоо заслын анхны мэргэжлийн эмнэлгүүдийн нэг BeauMonde эмнэлэг байгуулагдаад 15 жил болжээ. Өнөөг хүртэл ажилласан туршлагаасаа харахад энэ салбарын хөгжил өнөөдөр манай улсад ямар түвшинд байна гэж та бодож байна вэ?
Анх 2009 онд Шанхайд сурч ирээд Монголдоо анхны IPL лазер эмчилгээг нэвтрүүлэн эмнэлгээ нээж байлаа. Түүнээс хойш дандаа л хамгийн орчин үеийн технологи, үйлчилгээг эх орондоо нэвтрүүлдэг байхын төлөө 15 жил ажиллажээ. Одоо бол гадаадын аль нэг оронд очихдоо ижил төстэй эмнэлгүүдээр ороход манай эмнэлгүүд ерөөсөө ч хоцрогдоогүй, яг ижил түвшинд явж байгаа нь мэдрэгддэг.
Тэгэхээр бид, бас энэ салбар маань өнгөрсөн хугацаанд чамгүй хөгжжээ. Салбар өөрөө дандаа өндөр технологи ашигладаг учраас тэр хэрээр бид цаг алдалгүй судалгаагаа сайн хийх, эмчилгээ үйлчилгээгээ судлах, нэвтрүүлэх хэрэгцээтэй байдаг нь ингэж хурдацтай хөгжихөд нөлөөлдөг болов уу. Үүнд бас манай Монгол үйлчлүүлэгчдийн шинэ соргог зүйлд тэмүүлдэг, гоё сайхан байх дуртай зан төлөв нь ч нөлөөлж байна. Хүмүүс гадагшаа чөлөөтэй зорчдог болсон болохоор Солонгос, Японд, Америкт очиж ирээд манай Монголын эмнэлгүүд дутахааргүй зарим нэг талаар илүү ч үйлчилгээ үзүүлдэг юм байна гэдгийг ойлгоод ирдэг, хэлдэг юм. Нөгөө талаар арьс арчилгааны технологи хамгийн өндөр хөгжиж байгаа Япон, БНСУ зэрэг орнуудтай манайх ойрхон, харилцаа холбоо сайтай, эмч мэргэжилтнүүд нь хамтран ажилладаг, мэргэжил дээшлүүлдэг болсон зэрэг зүйлс нөлөөлж байна. Арваад жилийн өмнө эмнэлгээ байгуулж байхад тоотой хэдхэн эмнэлэг байлаа. Гэтэл одоо зөвхөн бүртгэлтэй 270- 290 эмнэлэг байна.
Дээрээс нь эмнэлгийн тусгай зөвшөөрөлгүй хэр нь эмнэлэгт хийх ёстой үйлчилгээг үзүүлж байгаа гоо сайхны салонууд маш олон болсон. Энэ тоо жишээ нь салбар өөрөө хэрхэн хурдтай өсөж томорч байгааг харуулж байна. Үүнийгээ дагаад сайн муу зүйл олон байгаа ч зах зээлийнхээ зарчмаар шигшигдээд илүү сайжраад явах болов уу. Гол нь хүмүүс маань гоо сайхны салон болон мэргэжлийн эмнэлгийн ялгааг олж харах, өрсөлдөөн ширүүсэхийн хэрээр нэмэгдэж байгаа зар сурталчилгаанаас үнэн бодит байдлыг нь ялгаж сурах нь чухал юм.
-Сурталчилгаа гэснээс гоо сайхны эмнэлгүүд, бүтээгдэхүүний сурталчилгаа дээр 5 насаар, 10 насаар залуужуулна гэж их бичсэн байдаг. Яг үнэндээ энэ хэр үнэний хувьтай вэ, ийм байх боломжтой юу?
Мэдээж арьсаа арчилсан хүн арчлаагүй хүн хоёрын хооронд ялгаа байна гэдгийг бүгд мэднэ. Гэхдээ яг ямар технологи, ямар бүтээгдэхүүн онцгой сайн үр дүн харуулж байна вэ гэдэг нь сонин.
Жишээ нь манай эмнэлгээр 10-15 жил үйлчлүүлж байгаа харилцагч нараасаа харж байхад тогтмол давтамжтайгаар, тууштай арьс арчилгаа хийлгээд явдаг хүмүүс яг ижилхэн насны хүмүүсээсээ яах аргагүй 5-10 насаар залуу харагддаг. Тэгэхдээ сурталчилгааны хэллэг шиг нэг удаа аль нэг үйлчилгээнд ороод 5-10 насаар залуужна гэвэл дэгс зүйл. Өөрөөр хэлбэл бид өнөөдрөөс арьсаа арчлаад эхэлж байгаа хүнийг 10 жилийн дараа гэхэд өнөөдөр байгаа арьсныхаа гоо сайхныг хадгалсан байх, хөгшрөлтийг нь удаашруулсан байхыг зорихоос биш одоо 5 насаар залуужуулаад өгнө гэж хэлээд янз бүрийн зүйл шахаад мөнгийг нь үрэх бол ёс зүйгүй асуудал. Нөгөө талаас энэ технологиуд чинь маш олон удаа, шинжлэх ухааны үндэстэйгээр судлагдчихсан, энэ салбарт маш их хөрөнгө оруулалт хийгддэг учраас хуурамч байх, үр дүнгүй байх үндэслэлгүй юм. Гол нь тухайн үйлчилгээ дээр яг шаардлага хангасан аппаратыг нь ашиглаж байна уу, тухайн технологийг ашиглаж байгаа хүн хэр зэрэг туршлагатай, мэдлэгтэй, зөв ашиглаж байна вэ гэдэг чухал. Нөгөө талаас хүн гоё сайхан, залуу байна гэдэг бол дан ганцхан арьс арчилгааны асуудал биш юм. Тухайн хүний сэтгэлзүй, амьдралын хэв маяг, амьдралын чанар, идэж байгаа хоол хүнс, найз нөхдийн хүрээлэл зэрэг маш олон зүйлүүд нийлж байж хүнийг эрүүл, сайхан харагдуулдаг юм болов уу.
-Тэгвэл гоо сайхан байх, арьсаа арчилдаг байх, түүнд цаг зав, мөнгөө зарцуулдаг байх нь хүнд яагаад чухал юм бэ?
Би хувьдаа хүн гоё арьстай байх нь амжилттай байх эхний алхам гэж боддог. Энэ нь нэгдүгээрт хүнд өөртөө итгэх итгэлийг бий болгож байдаг. Хүний өөдөөс цэх шулуун хараад бүрэн дүүрэн ярих, өөрийгөө илэрхийлэх тэр итгэлийг өгч байдаг. Тэгэхлээр арьс арчилгаа гэдэг бол тухайн хүний амьдралын чанар, ажил бизнес, нийгмийн карьерын гол үндэс нь. Ямар ч хүн хөөрхөн, сайхан хүнтэй харилцах дуртай байдаг шүү дээ. Тэгэхээр сайхан арьстай, өөрийнхөө бие галбир царай төрхдөө итгэлтэй байдаг хүмүүсийг амжилт ч мөн дагадаг. Өөртөө тавих анхаарал нэмэгдэхийн хирээр тухайн хүний бизнесийн, улс төрийн карьер өсөж байдаг маш олон жишээ би мэднэ. Манай үйлчлүүлэгчдийн ихэнх нь салбар салбартаа амжилттай яваа улс төрчид бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүд, эрчүүд байдаг. Тэд маань энэ зүйлийн ямар чухлыг нь, өөрт нь ямар их үнэ цэн авчирдгийг нь мэдэж, мэдэрч байгаа учраас л ингээд тууштай яваад байгаа хэрэг шүү дээ. Тийм ч учраас, бид ч бас анхнаасаа хамгийн сайн, өндөр үр дүнтэй эмчилгээ үйлчилгээг санал болгож, үүнийгээ мэргэжлийн түвшинд үзүүлэх сайн боловсон хүчин, эмч мэргэжилтнүүдийг бэлтгэнэ, тэгээд үйлчлүүлэгч бүрд хамгийн өндөр үр дүнг гаргана гэдэг л зорилт тавьж ирсэн. Энэ хүрээндээ ч үргэлж сайжирч, туршлагажиж ирсэн байна. Удахгүй бид шинэ эмнэлгээ нээх гэж байна.
-Шинээр нээгдэх эмнэлгийн онцлог юу байх вэ?
Гоо сайхны эмнэлэг гэхээр хүмүүс нэг бол иллэг массаж хийдэг газар эсвэл хэдэн хүүхнийг адилхан царайтай болгодог газар гэж ойлгоод байдаг. Гэтэл хүн гоо сайхан байна гэдэг дан ганц арьс арчилгаа биш гэж дээр ярьсан. Тэгэхээр шинээр нээсэн эмнэлэг маань гоо сайхны мэс засал, үсний эмчилгээ, эрүүлжих, тураах үйлчилгээ, эрэгтэйчүүд эмэгтэйчүүдийн далд гоо сайхан, шүдний эмчилгээ зэрэг үйлчилгээг цогцоор нь үзүүлдэг эмнэлэг байх юм. Энэ бүгд нийлээд тухайн үйлчлүүлэгчид маань системтэйгээр үр дүн өгснөөрөө энэ хүн гоо сайхан болно гэдэг агуулгаар эмнэлгийнхээ концепцийг гаргасан. Салбарынхаа хөгжлийг дагаад мөн олон жил үйлчлүүлсэн үйлчлүүлэгчдийнхээ итгэлтэй газраасаа, нэг дороос бүх үйлчилгээг авдаг байх хүсэл сонирхлынх нь дагуу ийм болгож өргөжихөөс ч аргагүй юм. Хүмүүс цаг хугацаагаа хэмнээд найдвартай газраас нэг дор олон үйлчилгээг авах, гэр бүлээрээ үйлчлүүлэх хэрэгцээтэй болж байна. Түүнд нь нийцүүлсэн үйлчилгээнүүдийг бид үзүүлэхээр төлөвлөсөн. Мэс заслын тухайд бид голчлон нөхөн сэргээх чиглэлд төвлөрнө. Төрсний дараах далд гоо сайхны хагалгаа, хөх томруулах хагалгаа, магадгүй гэнэтийн ослоос ч юм уу хамраа гэмтээсэн бол хамрын гоо сайхны хагалгаа хийх гэх мэт. Шүдний гоо сайхны, нөхөн сэргээх эмчилгээ мөн хийгдэнэ. Сайхан инээмсэглэл чинь хүний хамгийн чухал чимэг. Мөн гэр бүлээрээ үйлчлүүлэхэд боломжтой байх үүднээс өсвөр насны хүүхдүүдэд тохирсон арьс арчилгаа, хүүхдийн шүдний эмчилгээ зөвлөгөө өгөх зэргээр ажиллах юм. Түүнчлэн бид энэ салбартаа олон жил ажилласан туршлагатай эмнэлгийн хувьд салбараа дэлхийн жишигт хүргэчих юм сан гэдэг зорилгоо ч бодсон бусад эмнэлгүүдээ хамгийн сүүлийн үеийн бүтээгдэхүүн, тариа тарилга зэргээр хангадаг ханган нийлүүлэгчээр ажиллаж эхлэхээр болсон. Манай эмнэлэг байгуулагдсан цагаасаа эхлэн хэрэглэж байгаа бүтээгдэхүүн тариа тарилга, дагалдах хэрэгслээ дандаа хамгийн сайн гэсэн үйлдвэрлэгчдээс өөрсдөө захиалж авч хэрэглэж ирсэн. Гэтэл зах зээл дээр тэдгээрийг ганзагаар оруулж ирэх, хувь хүн оруулж ирээд хадгалалт хамгаалалт алдагдах гэх мэт асуудлууд байдаг. Гоо сайхан гэдэг хүний хамгийн эмзэг чухал зүйл учраас бүтээгдэхүүний найдвартай байдал, ариун байдал, чанар гэдэг юу юунаас илүү чухал шүү дээ. Тийм учраас бид дэргэдээ ханган нийлүүлэх байгууллагатай болсон. Түүнээс гадна бид хэрэглэгчдийнхээ аюулгүй байдлыг хамгаалах зорилгоор дэргэдээ лаборатори ажиллуулж байна. Энэ давхар өөрсдийгөө ч эрсдэлээс сэргийлж байгаа хэрэг. Ер нь миний хувьд анх энэ салбарт ажиллаж эхлэхдээ л хүнийг гоо сайхан байлгахад туслах бүх боломжийг нэг дор төвлөрүүлсэн, нэг хаалгаар ороод бүх үйлчилгээгээ авч болох тийм боломжийг бүрдүүлэх сэн гэж хүсдэг байсан тэр зорилгоо бодит болголоо.
Та түрүүнд салбараа дэлхийн жишигт хүргэхийн төлөө ажилладаг гэж ярилаа. Энэ салбар хөгжих нь эдийн засагт болоод улс орны хөгжилд ямар хувь нэмэр оруулах боломжтой юм бэ?
Өнөөдрийн байдлаар манай салбарт 300 гаруй тэрбум төгрөг эргэлдэж байдаг. Бараг л уул уурхайн салбарын дараа орох байх. Тэгэхээр энэ их мөнгө гадагшаа гараад явчих боломжтой байсан гэсэн үг шүү дээ. Анх бол манайхан гоо сайхны хагалгаа, үзлэг хийлгэж зөвлөгөө авах гэж гадагшаа маш их явдаг байсан. Одоо тэр урсгалын тодорхой хэсэг нь эх орондоо үлдэж байна. Учир нь манай эмнэлгүүдийн хүчин чадал сайжирсан эмч нар маань туршлагажсан. Гоо сайхны хагалгаа гэхэд эмч өвчтөн хоёр маш сайн ойлголцох нь чухал учраас энгийн мэс заслуудыг эх орондоо хийлгэсэн нь илүү дээр болсныг үйлчлүүлэгчид маань ойлгодог болжээ. Тэгэхээр энэ салбар хөгжих тусам гадагшаа гарах мөнгөний урсгалыг эх орондоо үлдээхээс гадна гаднаас мөнгөн урсгал татах боломжтой. Жишээ нь манай эмнэлгийн хамгийн их ачаалалтай сар 6-7 сар байдаг. Энэ нь гадаадад байгаа Монголчууд маань эх орондоо амрах гэж ирэхдээ Монголынхоо эмнэлгүүдэд эмчилгээ үйлчилгээ хийлгээд явдаг үе юм. Тодорхой хэмжээний валютын урсгалыг эх орондоо авчирч байна шүү дээ тэд маань.
Түүнээс гадна манай улсад нэмэгдэж байгаа аялал жуулчлалыг дагаад бид нар бүс нутгийн улс орнуудад тухайлбал ОХУ, ӨМӨЗО, Киргизстан, Казакстан зэрэг орнуудаас эрүүл мэнд гоо сайхны аялал жуулчлалыг татах боломжтой. Өнгөрсөн жилүүдэд хэд хэдэн орнуудаар явж үзэхэд эдгээр орны иргэд Япон, Солонгос руу явахаас арай хямд зардлаар, өөрийн орныхоос илүү өндөр түвшний үйлчилгээг манай улсаас авах боломжтой нь харагдаж байсан. Манай шинэ залуу эмч нар маань бүгд англи хэлтэй төгсөж байна. Тэгэхээр бид бүс нутгийн түвшинд технологи, туршлага аль алинаараа тэргүүлж байгаагийнх эрүүл мэнд, гоо сайхны аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, тухайн улс орнуудад салбар эмнэлгээ байгуулах зэргээр ажиллах бүрэн боломж бий гэж харж байна.
-Тийм юм байна. Тэгэхээр та бүхэн шинэ эмнэлгээ нээж байгаатай холбогдуулаад дахиад шинэлэг эмчилгээ үйлчилгээ нэвтрүүлж байгаа юу?
Шинэ эмнэлэг нээгдсэн, мөн 15 жилийн ой болж байгаатай холбогдуулаад бид PRP эмчилгээний цоо шинэ технологийг Монголд оруулж ирсэн. Энэ нь арьсыг нөхөн төлжүүлдэг PRP технологийг үс ургуулах, үе мөчний эмчилгээнд, чихрийн шижинд хүртэл хослуулж хэрэглэж болох шинэ технологи. Өнөөдөр дэлхий нийтээр гоо сайхны маш олон нэр төрлийн эмчилгээ тарилгууд цаг алдалгүй хөгжиж байдаг. Гэхдээ аль ч үед тухайн хүний өөрийнх нь эд эсээр нөхөн сэргээдэг энэхүү PRP эмчилгээ ердөөсөө моодноос гардаггүй, дагаад л хөгжөөд явдаг хамгийн аюулгүй эрсдэлгүй тэгсэн хэр нь үр дүнтэй байдаг. Тиймээс бид өнгөрсөн жил Америкийн, Холливудын, Дубай, Канадын алдартай эмч нар яг ямар PRP ашиглаад байна вэ гэдгийг багагүй хугацаанд судлаад энэхүү VIRTOUSE брэндийг сонгон албан ёсны түншээр ажиллаж эхлээд байна.
Сүүлийн 10 гаран жил PRP эмчилгээ манай гол эмчилгээнүүдийн нэг байсан бас тодорхой хэмжээнд туршлагыг бид хуримтлуулсан байна. Ер нь бол PRP чинь хүнээс өөрөөс нь хамгийн сайн буюу дархлааны эсүүдийг нь сонгомлоор ялгаж аваад бие организмын хаана нь эд эсийн хөгшрөлт явагдаж, асуудал үүсэж байна тэр хэсгийг өөрийнх нь эд эсээр нөхөн сэргээх боломжтой эмчилгээ. Тэгэхээр энэ шинэ PRP-ын онцлог бол өмнөхөөсөө илүү өргөн хүрээнд жишээ нь шүдний буйлыг нөхөн сэргээх, имплант суулгах, хүнд хагалгааны шарх хурдан эдгээж чадахгүй байх үед, мөн дээрээс нь гоо сайхны эмнэлгүүд арьсны эмчилгээ үйлчилгээнд ашиглахаас гадна үс ургуулах, тэр бүү хэл үе мөчний нөхөн сэргээлт, чихрийн шижинд хүртэл ашиглаж болох ийм эмчилгээ юм.
Өмнө нь PRP гэхээр нэг хуруу шилэнд цуснаас сийвэн ялгаад тарьчихдаг гэсэн энэ ойлголтыг эвдээд маш өндөр технологийн аргаар 5-аас 10 төрлөөр бий болгоод үйлчилгээ болгон дээр сонгомлоор ашиглах боломжийг бий болгож өгснөөрөө VIRTOISE онцгой байна. Тэгэхээр дан ганцхан бид нар өөрийнхөө эрх ашгийн төлөө биш нийт хүмүүсийг эрүүл аюулгүй эмчилгээ авахад бас тодорхой хэмжээгээр өөрсдийнхөө хувь нэмрийг оруулж байгаа гэж бодож энэ технологийг нэвтрүүлээд ажиллаж байна.
Сүүлийн асуулт. Эмнэлгүүд маань олон болж хөгжихийн хэрээр үнийг дагаад янз бүрийн эрсдэлүүд гарах, үйлчлүүлэгчдийн дунд эргэлзээ үүсэх, мэс засал хийлгэхийн сайн муу тал гээд маш их сэтгэгдлүүд байдаг. Энэ тал дээр танай эмнэлэг хэрхэн ажиллаж ирсэн бэ?
Өнгөрсөн 15 жилийн хугацаанд манай эмнэлэг дээр харьцангуй гомдол санал гарах нь бага байсан. Энэ нь магадгүй манайх мэсийн бус эмчилгээнүүд дээр төвлөрч үйл ажиллагаа явуулж ирсэнтэй холбоотой байх. Гэхдээ ямар ч эмчилгээ үйлчилгээг хийлгэхээсээ өмнө бид нар эрсдэлээ заавал тооцдог байх хэрэгтэй. Эрсдэлийг тухайд хаа ч адилхан шүү дээ. Солонгост жишээ нь бид хамрын хагалгаанд орлоо гэхэд л хагалгааны явцад эсвэл нойрсуулах явцад ямар нэгэн эрсдэл тохиолдоод амь насаа алдлаа гэхэд гомдолгүй гэсэн гарын үсэг зуруулаад л хагалгаанд оруулдаг. Тухайн хүний биеийн байдал, гэнэтийн ямар ч зүйл тохиолдохыг үгүйсгэхгүй. Гол нь асуудал тулгарлаа гэхэд мэргэжлийн ур чадвартай эмч нар яаралтай арга хэмжээ авах боломж, техник хэрэгсэл бүхий найдвартай эмнэлэг, туршлагатай эмчээ л зөв сонгох хэрэгтэй. Энгийн тарилга хийлгэхэд хүртэл арьс руу хатгалт хийгдэнэ гэдэг утгаараа ариутгал, бүтээгдэхүүний найдвартай газарт үйлдвэрлэгдсэн эсэх , зөв тээвэрлэгдсэн үү, хадгалалт ямар горимд байсан, ямар эмчээр хийлгэх вэ зэрэг бүгд чухал.
Солонгос бол жишээ нь 40 жилийн өмнөөс энэ салбараа бодлогоор хөгжүүлээд анагаахын сургуулиуд нь пластик гоо сайхны мэс заслын ангиар эмчээ бэлтгэж байна. Манай тухайд дандаа мэргэшүүлэх байдлаар богино хугацааны сургалтуудаар эмч нараа бэлдэж байна. Голцуу хувийн хэвшлийнхэн эмнэлгүүд өөрсдөө эмч мэргэжилтнүүдээ сургалтад хамруулах, гаднаас эмч урьж сургалт авах гэх зэргээр л бэлтгэж ирлээ. Тэгэхээр энэ салбарыг хөгжүүлэх бодлогын түвшинд тар засаг биш юм гэхэд ядахдаа бид холбоогоороо дамжуулаад Америкийн, Солонгосын эмч нараас нэгдсэн байдлаар суралцдаг, хамтдаа хөгждөг байх нь чухал гэж бодож байна. Тэгж чадвал энэ салбар гадагшаа урсаж байгаа олон сая долларыг эх орондоо үлдээх эргээд эх орондоо валютын урсгал татдаг, жуулчдыг авчирдаг, эдийн засагт өндөр хувь нэмэр оруулдаг салбар болж хөгжих бүрэн боломжтой.
Ярилцсанд баярлалаа. Хүсэж төлөвлөж байгаа бүхэнд нь амжилт хүсье.
Үзэл бодол
Д.Амарбаясгалан: Парламентын хяналтыг үйл ажиллагааныхаа соёл болгон төлөвшүүлэх нь чухал
Монгол Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд,
Эрхэм хүндэт Элчин сайд, эрдэмтэн судлаач, зочид төлөөлөгчид өө
Өнөөдөр бид Монгол Улсын ардчилсан засаглалын тулгуур багана болсон парламентын хяналтын тухай, энэ хяналтыг хэрхэн үр дүнтэй хэрэгжүүлэх тухай хэлэлцэхээр чуулаад байна.
Монгол Улсын Их Хурлын 2024 оны ээлжит сонгууль бүсчилсэн, холимог тогтолцоогоор явагдаж, түүний үр дүнд улс төрийн 5 нам, нийгмийн олон бүлгийн төлөөлөл бүхий 126 гишүүнтэй шинэ парламент бүрдээд байна. Бид хууль эрх зүйн орчныг шинэ цагийн хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлэн төгөлдөржүүлэх, ард иргэдийн төрдөө итгэх итгэл, хүлээлтийг бодит болгох, шинэ үеийн парламентыг төлөвшүүлэх томоохон зорилтуудыг тавин ажиллаж эхлээд байна.
Энэ хүрээнд Улсын Их Хурлаас батлагдан гарч буй хуулиуд хүний эрхийг дээдэлсэн, хүн төвтэй үзэл санаа бүхий байх, нийгмийн хурдацтай хөгжлийн шаардлагад нийцүүлэн, эрх зүйн зохицуулалтыг цаг алдалгүй гаргах, хуулийг иж бүрэн зохицуулалттай, тодорхой, ойлгомжтой болгож, хууль болон журмаар зохицуулах харилцааны заагийг зөв тодорхойлох зорилгоор “Гурван төгөлдөршил”-ийн бодлогыг хэрэгжүүлж эхлээд байна.
Улмаар Улсын Их Хурлын гишүүдээс санал авсны үндсэн дээр холбогдох хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, үнэлэх, хэрэгжилтийг нь эрчимжүүлэх үүрэг бүхий 54 ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллуулж байгаагаас 15 нь Монгол Улсын Их Хурлын хяналтын чиг үүрэгтэй холбоотой ажлын хэсэг юм.
Мөн саяхан батлагдсан Монгол Улсын Их Хурлын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны стратеги төлөвлөгөөнд Улсын Их Хурал хууль тогтоомжийг боловсруулах, төлөвлөх, өргөн мэдүүлэх, хэлэлцэх, батлах, биелэлтэд хяналт тавих, тайлагнах бүх үе шатанд нэн тэргүүнд хүн төвтэй үзэл санаанд суурилсан, хүний эрх, эрх чөлөөг хангаж, хамгаалсан байх агуулга, шаардлагыг тавина хэмээн заасан. Үүнээс гадна хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих байнгын тогтолцоог бэхжүүлж, үр нөлөөг тогтмол судлан, түүнд үндэслэн хуулийг чанаржуулна хэмээн тусгасан.
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар зүйлийн 1.8 дахь хэсэгт “хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэрийн биелэлтийг хянан шалгах” онцгой бүрэн эрхийг хуульчилсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулийн биелэлтийг улс даяар зохион байгуулж, хангах Засгийн газрын үйл ажиллагаа, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах нь Монгол Улсын Их Хурлын онцгой бүрэн эрх юм.
Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлд зааснаар “Улсын Их Хурлын үндсэн зорилт нь ард түмний төлөөллийн дээд байгууллагын хувьд ард түмний засаглах эрхийг хангахад орших ба хууль тогтоох, төрийн дотоод, гадаад бодлогын үндсийг тодорхойлох, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах үндсэн чиг үүрэгтэй” гэж заасан байдаг. Улмаар Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай анхдагч хуулийг 2021 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдөр баталсан.
Тус хуулиар Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэх арга хэрэгсэл, хууль зүйн үр дагаврыг тодорхойлох, мөн хянан шалгах түр хороо байгуулах эрх зүйн зохицуулалттай болсон. Үүнээс гадна төрийн аудитын байгууллага, Монголбанк, Үндэсний статистикийн хороо, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Хүний эрхийн Үндэсний Комисс, Төрийн албаны зөвлөл зэрэг бие даасан, хараат бус байгууллагад түшиглэн, тэдгээрийг хянан шалгах чиг үүргийнх нь хүрээнд Улсын Их Хурлын хянан шалгах үйл ажиллагаанд татан оролцуулах асуудлыг мөн тусгасан байна.
Монгол Улсын Их Хурлаас Үндсэн хуульд 2019 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийн дагуу Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг 2024 оны 5 дугаар сарын 16-ны өдөр баталсан. Уг хуульд дэлхийн улс орнуудад хэрэгждэг сайн туршлага бүхий зарим зохицуулалтыг тусгасан байна. Тухайлбал, Байнгын хорооддоо төвлөрсөн, хяналт шалгалтыг төлөвшүүлэх зорилгоор, гишүүний саналыг хүлээн авч хэлэлцсэний үндсэн дээр тухайн Байнгын хороо хяналт шалгалтын ажлын хэсэг байгуулах шийдвэр гаргадаг болсон. Улсын Их Хурлаас хийсэн хууль тогтоомжийн биелэлтийн үр дагаврын үнэлгээний тайланг холбогдох Байнгын хороо хүлээн авснаас хойш нэг сарын дотор хэлэлцэн, шаардлагатай гэж үзвэл нэгдсэн хуралдаанд оруулах буюу заавал хэлэлцдэг зохицуулалттай болсон.
Түүнчлэн Парламентын ардчиллыг бэхжүүлэх, хүчтэй сөрөг хүчнийг бүрдүүлэх чиглэлээр хяналт шалгалтын эрх хэмжээг нэмэгдүүлсэн. Жишээ нь цөөнхийн бүлэг төсвийн хяналтын сонсголыг санаачлах, Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хорооноос явуулсан хяналтын сонсголын тайлан, түүнд өгсөн санал дүгнэлтээ нэгдсэн хуралдаанд шууд танилцуулах гэх мэт шинэ боломжууд бий болсон.
Нэг үгээр хэлбэл, Монгол Улсын Их Хурлаас хууль тогтоомжийн биелэлтэд системтэй хяналтыг хэрэгжүүлэх нөхцөл бүрэн, хангалттай бүрдсэн. Цаашид бид парламентын хяналтыг үйл ажиллагааныхаа соёл болгон төлөвшүүлэх нь чухал байна. Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалт болон түүнд ажлаа хариуцан тайлагнадаг байгууллагуудын хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа уялдаа холбоотой, давхардал хийдэлгүй байхад анхаарч, хяналт, үнэлгээг үр нөлөөнд чиглүүлэх нь нэн чухал үүрэгтэй.
Эрхэм гишүүд ээ,
Эрдэмтэн судлаач, салбарын мэргэжилтнүүд ээ
Парламентын хяналтыг үр дүнтэй хэрэгжүүлж, түүний нөлөөг нэмэгдүүлэхэд та бүхний сайн туршлага, оролцоо чухал ач холбогдолтой юм.
Монголын ардчилсан засаглалын үндэс суурийг бэхжүүлэн хамгаалахын төлөө цаашид ч тууштай хамтран ажиллахыг уриалж байна. Мөн парламентын хяналтын үйл ажиллагааг тогтмолжуулах чиглэлээр Улсын Их Хурлын Тамгын газар онцгой анхаарч ажиллахыг чиглэл болгож байна.
Улаанбаатар хот
Үзэл бодол
Д.Амарбаясгалан: Монгол Улсын хөгжлийг урт хугацаанд тогтвортой төлөвлөж, оновчтой бодлого боловсруулахад статистик ус, агаар мэт чухал
БНМАУ-ын Анхдугаар Их Хурлын 1924 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 3 дугаар тогтоолоор Дотоод явдлын яамны бүтцэд 6 хүний бүрэлдэхүүнтэй Тоо бүртгэх хэлтсийг анх байгуулсан нь орчин цагийн статистикийн албаны эхлэл болсон билээ.
Үндэсний статистикийн хорооны дарга Б.Батдаваа 100 жилийн түүхтэй статистикийн алба улс орон, олон нийтийг чанартай тоон мэдээллээр хангаж, нотолгоонд суурилсан бодлого, шийдвэрийн залгамжийг тасралтгүй хадгалан, статистикийн чадавх, хөгжлөөрөө дэлхийн бусад улс орнуудтай эн зэрэгцэж буйг тодотголоо.
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Улсын Их Хурал, Засгийн газар хэр зэрэг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, нотолгоо баримт дээр суурилсан, цаг үеэ олсон, олон хэмжээст судалгаатай хууль батлан гаргана, төдий чинээ иргэдийн амьдралын хэв маяг, эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн, урт настай, чанартай хууль батлагддаг. Тиймээс Монгол Улсын хөгжлийг урт хугацаанд тогтвортой төлөвлөж, оновчтой бодлого боловсруулахад чанартай статистик ус, агаар мэт чухал ач холбогдолтой гэдгийг онцлов. Тэрбээр, дэлхийн улс орнууд их өгөгдөл, хиймэл оюун ухааныг засаглал, шийдвэр гаргалтдаа ашиглаж эхэлсэн учраас энэ хөгжлийн хурдаас манай улс хоцрох ёсгүй гэлээ. Тиймээс статистикийн албаны тогтолцоог хараат бус, технологид суурилсан, мэргэжлийн, чадварлаг болгон хөгжүүлэхэд УИХ-аас анхааран, дэмжин ажиллахаа илэрхийлэв хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Үзэл бодол
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Шанхайн экспо”-гийн нээлтэд үг хэллээ
БНХАУ-ын Худалдааны яам, Шанхай хотын Ардын Засгийн газраас жил бүр зохион байгуулдаг “Хятадын олон улсын импортын VII экспо”-гийн нээлт өнөөдөр болж, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ оролцож үг хэлэв.
“Шинэ эрин үед ирээдүйгээ хамтдаа хуваалцъя” уриан дор болж буй энэ удаагийн экспогийн нээлтийн ёслолд Пакистан, Серби, Словак, Узбекистан, Малайз, Казахстан зэрэг орны Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд нарын хамт тэрбээр хүндэт зочноор оролцож байна. Монгол Улс анх удаа Ерөнхий сайдын түвшинд парламентад суудал бүхий улс төрийн бүх намын удирдлага, Улсын Их Хурал, Засгийн газрын зарим гишүүний хамт “Шанхайн экспо”-д өргөн бүрэлдэхүүнтэй, хувийн хэвшлийн олон төлөөлөлтэй оролцож буйгаараа онцлогтой.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Ази, европын стратегийн уулзварт оршдог Монгол Улс энэхүү экспод идэвхтэй оролцох нь хөрш орон БНХАУ төдийгүй бусад улстай эдийн засгийн харилцаа холбоогоо гүнзгийрүүлэх өргөн боломж нээсээр ирсэн. Энэ онд Монгол Улс, БНХАУ-ын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 75 жилийн ой тохиож байгаа. Хоёр улсын худалдааны эргэлт 2023 оны байдлаар 17.6 тэрбум ам.долларт хүрсэн. Цаашид 20 тэрбумд хүргэхээр талууд зорьж байна. Монгол Улс “Алсын хараа-2050”, “Шинэ сэргэлтийн бодлого” зэрэг урт, дунд хугацааны хөгжлийн бодлогоо БНХАУ-ын “Бүс ба Зам” болон “Даян дэлхийн хөгжлийн санаачилга”-тай уялдуулж, “Чайна Энержи”, CNPC буюу Хятадын үндэсний газрын тос, байгалийн хийн корпораци зэрэг томоохон компанитай нүүрс болон эрчим хүчний хосолсон шийдэл, усан цахилгаан станц, төмөр замын төслүүдэд идэвхтэй хамтран ажиллаж байгааг тэмдэглэв.
Мөн Монгол Улсын Засгийн газар асар хурдтай хувьсан өөрчлөгдөж буй энэ цаг үед гурван гол шилжилтийг хийж, шинэ эдийн засгийн бүтцийг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. Нэгдүгээрт, AI хиймэл оюун ухаанд түшиглэсэн цахим, ухаалаг технологийг хөгжлийн хурдасгуур болгох, хоёрдугаарт, ногоон хөгжлийн шилжилтийг хэрэгжүүлэх, гуравдугаарт, хүний нөөцийн шилжилтэд анхаарч, ирээдүйн хөгжлөө төлөвлөж байна. Монгол Улсын аж ахуйн нэгжүүд энэ удаагийн Шанхайн экспод дэлхийд танигдсан ноос, ноолуур зэрэг хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүнээс гадна уул уурхайн салбарынхаа хөгжил дэвшил, зах зээлд өрсөлдөх боломжийг өргөнөөр танилцуулж буй нь цаашид байгалийн баялгийн бэлтгэн нийлүүлэгчээс үйлдвэрлэлд суурилсан ханган нийлүүлэгчийн байр сууринд хүрэх зорилготой. Манай өвөг дээдсийн сургаалд “Монголын За бол Андгай” хэмээх сайхан үг байдаг. Бид хэлцэл бол хэлцэл, гэрээ бол гэрээ хэмээсэн зарчимд тулгуурлан хөрөнгө оруулагчдад ээлтэй эрх зүйн орчин, цахим нээлттэй засаглал, харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг эрхэмлэсээр ирсэн. Бид Та бүхэнтэй харилцан суралцах, харилцан ашигтай түншлэн ажиллахад бэлэн байна гэлээ.
Ерөнхий сайд дараа нь “Шанхайн экспо”-д оролцож буй Монголын аж ахуйн нэгжүүдийн талбайгаар зочилж, амжилт хүслээ. Өнгөрсөн жилүүдэд манай улсын ноос ноолууран бүтээгдэхүүн, шингэн хүнс үйлдвэрлэгчид тус экспод оролцсон бол энэ жил 10 гаруй аж ахуйн нэгж үзэсгэлэнд оролцож байна. Монголын уул уурхайн үндэсний ассоциацийн гишүүн “Эрдэнэс Монгол нэгдэл”, түүний гишүүн “Эрдэнэс Тавантолгой” компани болон “Ньюком групп”, “Макс групп”, “Капитал Маркет Монгол” зэрэг компани ажиллаж байна. Үзэсгэлэнгийн үеэр Монголын уул уурхайн салбар, хөрөнгө оруулалт шаардлагатай төслүүдийн мэдээллээ хуваалцаж, ирэх жил болох “Mining week-MinePro 2025” арга хэмжээний сурталчилгааг олон улсад танилцуулах юм.
2018 оноос хойш жил бүрийн арваннэгдүгээр сарын 5-10-нд зохион байгуулагдаж буй Шанхайн экспо нь даян дэлхийн хамтын ажиллагаа, худалдааны шинэ боломжийг хамтдаа эрэлхийлэх үндсэн зорилготой. Энэхүү экспо нь хүнс, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн, автомашин, ухаалаг үйлдвэрлэл болон мэдээлэл технологи, өргөн хэрэглээний бараа, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүн болон тоног төхөөрөмж, худалдаа үйлчилгээ гэсэн зургаан үндсэн хэсгээс бүрддэг. Түүнчлэн инновацын тусгай хэсэг, олон улсын үндэсний дүр төрхийг харуулсан үзэсгэлэнгийн тусгай хэсэг зэрэг нийт 15 чиглэлээр зохион байгуулагдаж байна.
Зургаан удаагийн экспо зохион байгуулахад 173 улс, бүс нутаг, олон улсын байгууллага оролцож, нийт 420 тэрбум ам.долларын бодит худалдан авалт, борлуулалтын гүйлгээ хийж, 2500 нэр төрлийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, инновац, дэвшилтэт шинэ технологийг танилцуулжээ.
-
Улстөр нийгэм2023/06/20
УИХ: Өнөөдөр хуралдах ажлын хэсгүүд
-
Цаг үе2023/01/09
Онцын шаардлагагүй бол халдварын тархалт өндөртэй улс оронд зорчихгүй байхыг зөв...
-
Цаг үе2022/11/23
Төвийн зургаан дүүрэг дэх автомашины зогсоолын судалгааг гаргажээ
-
Улстөр нийгэм2021/05/05
Агаараас эрэн хайх, яаралтай тусламжийн хоёр нисдэг тэрэг Францаас ирлээ