Цаг үе
Нөхцөл байдлыг сайтар судлах замаар авлигатай хэрхэн үр дүнтэй тэмцэх вэ

Авлига бол дэлхий нийтэд тулгамдаж буй сорилт юм. Транспэрэнси Интернэшнл олон улсын байгууллага нь түүний нөлөөллийн ноцтой байдлыг онцлон тэмдэглэхдээ “Авлига нь таны амьжиргаа, эрх, эрүүл мэнд, эрх чөлөө, заримдаа бүр амь насыг ч хохироож болзошгүй” гэж мэдэгджээ.
Олон улсын валютын сангийн Паоло Мауро, Пауло Медас, Жан Марк Фурнье нар мөн урт хугацааны үзэл баримтлалыг авч үзэхдээ: “Засгийн газар татвараас бага орлого цуглуулж, бараа, үйлчилгээ, хөрөнгө оруулалтын төсөлүүдэд хэт их мөнгө төлдөг тул авлига нь цар хүрээнээсээ хамааран төрийн санхүүд ихээхэн хор хөнөөл учруулж болзошгүй юм.”
Тэд олон арван Засгийн газрын албан тушаалтан, улс төрчдийг оролцуулсан Бразил Улсын “машин угаах ажиллагаа” гэх мэт жишээг иш татдаг. Энэ хэрэг нь ерөнхийлөгч асан Фернандо Коллор де Мелло, Мишель Темер, Лула да Силва нарыг шоронд хориход хүргэсэн юм. Бразил Улсын томоохон барилгын болон инженерийн компаниудын зарим нь төрийн өмчит газрын тосны томоохон компани болох “Petrobras”-аас ашигтай гэрээ байгуулахын тулд хэдэн жилийн турш олон тэрбум долларын авлига өгсөн.
Гэвч зарлагын тэргүүлэх чиглэлийн гажуудал нь төрийн тогтвортой, хүртээмжтэй өсөлтийг дэмжих чадамжид сөргөөр нөлөөлж байгаа тул авлигын өртөг алдагдсан мөнгөнөөс давж гардаг. “Тэд эдийн засгийн үзүүлэлтийг сайжруулж, бүх нийтийн амьжиргааны түвшинг дээшлүүлж болохуйц боловсрол, эрүүл мэнд, үр дүнтэй дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтаас улсын хөрөнгийг холдуулан шавхаж байна” гэж нэмж хэлэв.
Гэсэн хэдий ч олон орны жишиг болсон танил талаа албан тушаалд дэвшүүлэх эсвэл хээл хахуультай холбоотой зарим үйлдлүүд дэлхийн бусад орнуудад стандарт хэвээр байна. Казахстан Улсад “овгийн бүлэглэл” буюу ураг төрлийн холбоогоор албан тушаалд дэвшүүлэх явдал өргөн тархсан ба ач, зээ, хүргэн нартаа тэргүүн эгнээнд байх боломжийг олгож байна.
Хятад дахь "Гуанси"-ын харилцаа нь байнга харилцан ашигтай байх үүргийг бий болгодог бол тодорхой зорилгод хүрэхийн тулд хувийн харилцааг ашиглахыг Арабын орнуудад "wasta" гэж нэрлэдэг. Ийм олон жишээ бий.
Гэсэн хэдий ч эдгээр албан бус сүлжээг орон нутагт хүлээн зөвшөөрдөг тул авлигын ердийн тодорхойлолт буюу итгэмжлэгдсэн эрх мэдлээ хувийн ашиг сонирхолд урвуулан ашиглах нь цаашид тохиромжгүй больж магадгүй юм. Хамгийн муу нь, эдгээр үйлдлүүдийг хялбарчилсан болон нарийн ялгаагүй үг хэллэгээр тайлбарлах нь авлигатай тэмцэх ажлыг үр дүнгүй болгодог гэдгийг бид саяхан гаргасан судалгааны баримт бичигтээ онцолсон. Авлигыг нөхцөл байдлаас хамааралтай гэж ойлгохгүй байгаа нь Олон улсын валютын сан, Дэлхийн банк зэрэг олон улсын байгууллагуудыг энэ үзэгдэлтэй тэмцэхэд үр ашиггүй хүчин чармайлт гаргахад хүргэдэг.
Цаг үе
Т.Даваадалай: Улаанбаатар хотыг нэгдсэн стандарттай, хүртээмжтэй хот болгоход анхаарч ажиллаж байна
Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн орчны хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Гэрээсээ гарцгаая” аяны хүрээнд УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун, нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай болон холбогдох албаныхан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл Улаанбаатар хотын гудамж, замын нөхцөл байдлыг үнэлж, үйлчилгээний газрууд, нийтийн тээврээр үйлчлүүллээ. Энэ үеэр хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн Улаанбаатар хотод амьдрахад ямар бэрхшээл тулгардаг, тэдгээрийг хэрхэн шийдвэрлэх талаар хэлэлцэж, гаргалгааг ярилцлаа.
“Гэрээсээ гарцгаая” аяны хүрээнд 2.5 км замыг туулахдаа эхлээд үйлчилгээний байгууллагын нөхцөл байдалтай танилцлаа. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн, тэр дундаа тэргэнцэртэй иргэн дэлгүүр, хоолны газар зэрэг үйлчилгээний байгууллагаар үйлчлүүлэхэд орц, гарцын асуудал хамгийн их саад болдог. Ихэвчлэн налуу зам байдаггүй. Ороход хаалганы хөндлөвч төмөртэй хэсгүүд саад учруулж байлаа.
Үүний дараа Улаанбаатар хотын төвийн гудамжаар явган замын нөхцөл байдалтай танилцлаа. Улаанбаатар хотоос төвийн бүсийн гол, гудамж замын 15 байршилд 59.6 км явган замыг байгалийн чулуугаар жигдэлж, нэг стандарттай болгож байгаа нь бүх иргэнд ээлтэй, хүртээмжтэй байдлыг бий болгох зорилготой. УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун, нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл хуучин явган замтай хэсгээр явахад эвдрэл, гэмтэл, доголтой хэсгүүд таарч байв. Хуучин явган замын хээтэй болон хөндлөн хийцүүд, эвдрэл нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн явах саад учруулдаг. Ийм замаар тэргэнцэртэй хүн удаан явахад бөөр өвддөг гэдгийг тэргэнцэртэй иргэд хэлж байв. Хүүхдийн тэрэгтэй явахад ч гэсэн хүндрэлтэй, донсолгоотой байдаг гэнэ. Харин байгалийн чулуугаар шинэчилж байгаа явган замууд нэг жигд учраас бэрхшээл байхгүй гэсэн юм.
УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун “Монголд хөгжлийн бэрхшээлтэй 10 хүн тутмын 6 нь олдмол бэрхшээлтэй байдаг. Хамгийн энгийн жишээг та бүхэн сая харлаа. Тэргэнцэртэй хүн үйлчилгээний газрууд руу ороход налуу зам байдаггүй. Хотын явган хүний зам нэгдсэн стандартгүй байгаа нь зорчиход хүндрэл үүсгэдэг. Бид Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн тухай конвенцын хүрээнд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн оролцоог дэмжиж ажиллах үүрэгтэй. Үүний нэг жишээ болгож “Гэрээсээ гарцгаая” аяныг хэрэгжүүлж байна. Биет байдлаар орчны хүртээмжийг хэрхэн сайжруулах вэ гэдэгт шалгуур үзүүлэлтүүдийг ийнхүү туршиж байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хангах, амьдрах орчныг дээшлүүлэх зорилгоор нутгийн удирдлагын байгууллагуудын оролцоог сайжруулахын тулд 32 шалгуур үзүүлэлт бүхий 13 бүлэг төлөвлөгөөг тусгасан гарын авлагыг мөн боловсруулсан” гэдгийг хэллээ.
Нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай “Гэрээсээ гарцгаая” аяныг дэмжиж, 2.5 км газарт явган зам, үйлчилгээний байгууллагууд, нийтийн тээврээр зорчлоо. Хот гэдэг бол ганцхан хүнд зориулагдаагүй. Хот бүх хүнд тэгш, хүртээмжтэй орчин нөхцөлтэй байх ёстой. Улаанбаатар хотод хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн орчны хүртээмжийг сайжруулахад дутагдалтай зүйлс нэлээд ажиглагдлаа. Үйлчилгээний газрууд налуу замаа шийдэж өгөх хэрэгтэй. Нийтийн тээврийн жолооч нар хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнтэй хэрхэн харьцах, тэдэнд хэрхэн туслахад суралцмаар байна. Явган хүний замыг нэгдсэн стандартаар шинэчлэх нь чухал байна. Улаанбаатар хотын зүгээс нэгдсэн стандарттай, хүртээмжтэй хотыг бий болгоход уялдаа холбоотой ажиллана” гэдгийг тодотгов.
“Гэрээсээ гарцгаая” аяны хүрээнд дараагийн зогсоол нийтийн тээврээр үйлчлүүлэх байв. Тэргэнцэртэй иргэн нийтийн тээврээр үйлчлүүлэхэд орц, гарцын асуудал мөн хүндрэлтэй байдаг. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд зориулсан буух товчлуурыг ашиглаж сурах, бууж, суух налуу замыг ашиглаж сурах хэрэгтэй. Үүний тулд нийтийн тээврийн жолооч нарыг сургалтад хамруулах ажлыг зохион байгуулах талаар аянд оролцогсод хэлэлцэв. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төвийн гаднаас аяны маршрут өндөрлөж, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл санал бодлоо хуваалцаж, нийслэлийн Засаг даргын орлогч Т.Даваадалай, УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун нар санал хүсэлтүүдийг бодит ажил хэрэг болгоход гар бие оролцохоо илэрхийллээ.
Цаг үе
Нийслэлийн цэцэрлэгийн цахим бүртгэл өнөөдөр дуусна
Нийслэлийн хүүхдийн цэцэрлэгийн цахим бүртгэл үргэлжилж байна. 2025-2026 оны хичээлийн жилд улсын хэмжээнд 278,290 хүүхдийг сургуулийн өмнөх боловсролд хамруулах хэрэгцээ үүснэ. Үүний 135,582 хүүхэд нь нийслэлд хамаарна.
Нийслэлийн хүүхдийн цэцэрлэгийн бүртгэлийн системд наймдугаар сарын 15-ны байдлаар 104,031 хүүхдийн бүртгэлийг баталгаажуулжээ. Нийт хамрагдах хүүхдийн 76,7 хувь цахим бүртгэлээ баталгаажуулсан байна.
- Хоёр настай хүүхэд -22.762
- Гурван настай хүүхэд -24.693
- Дөрвөн настай хүүхэд -27.563
- Тав настай хүүхэд -29.031 бүртгүүлсэн байна. Цэцэрлэгийн цахим бүртгэл өнөөдөр дуусна.
Иргэд хүүхдээ цэцэрлэгт хамруулах үйлчилгээг авахдаа дараах зүйлсийг анхаарна уу.
- Өөрийн болон хүүхдийнхээ хаягийн бүртгэл, мэдээллийг нягталж, баталгаажуулсан байх;
- Таны хүүхэд өнгөрсөн жил цэцэрлэгт хамрагдсан бол тухайн цэцэрлэгтээ “Үргэлжлүүлж явах” эсэх сонголтыг хийх;
- Хэрвээ шилжилт хөдөлгөөнийг энэ хугацаанд хийх бол 2025 оны наймдугаар сарын 15-ны өдрөөс өмнө баталгаажуулсан байх ёстой аж.
Цаг үе
Карго хүргэлтийн ажилчид гар утас хулгайлжээ
Бүртгэгдсэн дуудлага мэдээлэлтэй холбогдуулан цагдаагийн байгууллагаас шалгалтын ажиллагаа явуулахад 26-27 насны 2 этгээд Samsung, Redmi, iphone, Huawei, Oppo маркийн нийт 30 орчим ширхэг гар утсыг хулгайлсан болох нь тогтоогдож, мөрдөн шалгах ажиллагаа үргэлжилж байна.
Энэ төрлийн хулгайлах гэмт хэрэг нь иргэдийн анхаарал болгоомжгүй байдлыг ашиглан үйлдэгддэг тул болзошгүй эрсдэлээс хамгаалж, өөрийн санхүү, эд хөрөнгийн аюулгүй байдалд хариуцлагатай хандахыг зөвлөж байна.