Бидэнтэй нэгдэх

Үзэл бодол

Г.Нармандах: Би эмэгтэй хүнийг хамгийн сайхнаар нь харуулахыг хүсдэг

Огноо:

,

- Мэйк ап артист буюу нүүр будагч гэх энэ мэргэжилтэй ажил амьдралаа холбосон тэр үеийн тухай таны дурсамжаар яриагаа эхлүүлье. Яагаад энэ салбарыг сонгох болов?

- Уг нь би МУИС-ийг Газрын менежмент мэргэжлээр 2006 онд төгссөн юм. Оюутан байхдаа ангийнхаа охидыг их буддаг байсан. Тэгээд л ээж, эгч гээд эргэн тойрны хүмүүсийнхээ нүүрийг их будаж өгнө өө. Тухайн үедээ би хэвлэлийн компанид ажилладаг байсан юм. Тэгж явсаар “би ер нь яг юунд дуртай юм бэ, юу хийхээрээ би аз жаргалтай байж чаддаг юм бэ” гэж өөрөөсөө асуусан. Хариулт нь мэдээж бусдын нүүрийг будаж, гоё сайхан болох тэр мэдрэмжээсээ таашаал авах нь миний хамгийн дуртай зүйл байсан. Гэнэтийн тохиолдлоор тэр нэг өдөр “Magic Kiss” институтын менежер хүүхэн боршур хийлгэхээр манай ажил дээр ирж таарсан. Тухайн үед нүүр будалтын сургалт гэж байдаггүй байлаа. Би тэдний яриаг сонсох зуураа танайд нүүр будагчийн сургалт байдаг уу гэсэн чинь байдаг гэж байна шүү. Тэгээд л ажлаасаа гараад шууд нүүр будагчийн сургалтад явж эхэлсэн дээ.

- Шууд л ажлаасаа гарчихсан хэрэг үү? Эргэн тойрныхон чинь гайхаж хүлээж авсан байх?

- Тийм ээ, энэ сонголтыг хийснээр маш олон хүний эсэргүүцэлтэй тулгарсан. Хамгийн түрүүн нөхөр маань “Чи бүхэл бүтэн 4 жил МУИС-д сурч төгсчхөөд яагаад нүүр будагч болох гээд байгаа юм. “Make-Up” гэж ер нь юу юм. Хэн чамд мөнгө төлж нүүрээ будуулах юм бэ” гээд л маш их гайхаж хүлээж авсан. Зөвхөн манай нөхөр гэлтгүй тухайн үедээ хүнд мөнгө төлөөд нүүрээ будуулна гэвэл бүх л хүн гайхаж хүлээж авдаг байсан үе. Яг энэ эсэргүүцэл хоёр жилийн турш үргэлжилсэн. Гэхдээ би хүлээн зөвшөөрөгдөнө гэдэгтээ яагаад ч юм итгэж байлаа. Эхлээд ойр дотнын хүмүүстээ, дараа нь бусад хүмүүст хүлээн зөвшөөрөгдөх ёстой гэж бодсон. Аав минь намайг их дэмжсэн. Учир нь эмээ минь кино үйлдвэрийн жижиг хэрэглэлийн эрхлэгчээр насаараа ажиллаж байсан хүн. Тэр ч утгаараа аав минь “энэ нүүр будагч гэдэг чинь явсаар нүүр хувиргагч гээд урлаг руу орох юм байна” гээд их дуртай хүлээж авсан. Ээж бол ай мэдэхгүй, миний охин сайн бодоорой л гэдэг байсан даа. Тэгээд л эхэлсэн. Энэ хугацаанд ихэнхдээ л сайн дурын ажил хийдэг байлаа. Барагтаа бол бэлэн мөнгө авдаггүй, авсан ч тэр нь 5, 10 мянгаас хэтэрдэггүй. Будагтай цүнхээ үүрээд автобусны мөнгөгүй алхаад явсан үе цөөнгүй бий. Дуртай зүйлээ хийж байгаа хүнд мөнгөний хомсдол тийм ч сонин биш санагддаг юм билээ.

- Таныг албан байгууллагуудад очиж эмэгтэй ажилчдад хэрхэн зөв будах сургалт ордог байсныг санаж байна. Энэ үе таны ажлын эхлэл үе байх нээ?

- Тийм ээ, хүлээн зөвшөөрөгдөх, хүсэл мөрөөдлийнхөө төлөө зоригтой алхсан тэр үе. Тухайн үед фэйсбүүк гэж байсан бол би одоогийнх шиг фэйсбүүкээр хичээл заах байсан биз. Олон арван байгууллагад очиж охид, бүсгүйчүүдэд хэрхэн нүүрээ зөв будах хичээл заадаг байлаа. Сургалтаа төгсчхөөд томоохон компаниуд руу шууд л яваад орсон. Их зоригтой байжээ гэж боддог юм. Хамгийн анх “Торго” компани руу ороод “Би танай шоуны нүүр будалтыг хийе, намайг компанидаа ажиллуулаач” гээд хэлсэн. Торго салоны Эрдэнээ гэдэг эгчтэй уулзахад “юу хийж чаддаг хүүхэд вэ, хийсэн юмнуудаа хэвлээд аваад ир” гэлээ. Хамаг байдгаа хэвлээд их л зузаан номын дайтай хавтас аваад очсон “эргээд хариу хэлнэ ээ” гэж хэлээд одоо болтол хариугаа өгөөгүй байдаг юм. /инээв/ Дараа нь “Шилмэл загвар” компанид очиж уулзахад Оюунчимэг захирал маань шууд л манай агентлагт нүүр будалтын хичээл ор гэсэн. Тэгэж хэлэхэд нь дотроо бол жаахан айдастай байсан ч гэсэн маш их баярлан хүлээн авч ажиллаж эхэлсэн. Энэ хугацаанд “Үдшийн шивнээ”, “Инфо” сэтгүүлүүдийн шинэ дугаар болгоны нүүр будалт дээр ажилладаг байлаа. Ингэж явсаар нүүр будагч гэх энэ мэргэжилдээ нэвт уусан шингэсэн дээ.

-Өнөөдрийн “Наруми”-ийг бүтээхийн тулд таны татсан хаалга бүхэн нээлттэй байгаагүй тухай та ярьлаа шүү дээ. Шантарч, ухрах тухай бодож байв уу?

- Хэзээ ч ухрах тухай бодож байгаагүй ээ. 2012 онд АНУ руу мэйк ап сургалтанд явья гэж бодоод визэнд орсон ч гараагүй юм. 2013 онд ахиад үзээд алдлаа. Бас л гарсангүй. “За ер нь намайг явуулахгүй, Монголдоо бай” гэж байгаа юм байна гэж бодсон, аливаа зүйл цаг хугацаа нь ирнэ гэж байдаг юм шигээ. Тэгээд явж чадахгүй болсон хүн чинь тухайн үедээ шууд л хувийн студиэ нэг найзынхаа тусламжтайгаар байгуулсан нь одоогийн “Наруми”. Гэсэн ч АНУ-д суралцах хүсэл маань хэвээр байсан учир Америкийн “University of make-up” онлайн сургалтад сурсан. Төлбөрөө төлөөд бүх хичээлүүдээ онлайнаар аваад, видео хичээлтэйгээ хослуулж үздэг байлаа. Тэрний дараа 2016 онд Нанара Березина гээд Дэлхийн 18 удаагийн алтан медальтай, Оросын алдартай нүүр будагч бий. Түүнийг Казахстаны Астана хотод мастер класс хийнэ гэдгийг мэдээд Баян-Өлгий аймаг руу нисээд цаашаа Астана руу өвлийн -39 хэмийн хүйтэнд старексд суугаад 2 өдөр яваад очиж байлаа. Зорьж очсон энэ сургалтаас би маш их зүйлийг сурсан. Сурсан мэдсэнээ ашиглаад дэлхийн аваргын тэмцээнд оролцоод хүрэл медаль хүртэж байсан. Ер нь зорилгынхоо төлөө зүтгэж байгаа хүний үйлдлийг зөвөөр үнэлээд, тэрэнд нь таарсан урмыг өгвөл залуу хүмүүс ихийг хийх, зорилгоо биелүүлэх эрч хүч, итгэлийг авдаг гэж боддог.

- Мэргэжлээрээ Америкт сурах мөрөөдлөө биелүүлж чадсан уу?

-Анх визэнд орсноос хойш 6 жилийн дараа дахин виз мэдүүлсэн нь амжилттай болсон шүү./инээв/ Хоёр ч удаагийн оролдлого нь бүтэлгүйтсэн хүн чинь эртнээс сэтгэлээ бэлдээд л 2018 онд визэнд ороод, виз өгье гэх хариу сонсоод маш их баярлаж билээ.. Консул нь хэлэхдээ Монголоос энэ чиглэлд хүн сурахаар виз мэдүүлж байгаагүй учир чамайг дэмжмээр байна. Тэгээд ч чи өмнө нь 2 удаа визэнд энэ чиглэлээрээ орсон юм байна гэж хэлсэн. Зургаан жилийн дараа дахиад хүрээд ирсэн хүнийг үнэхээр л энэ чиглэлд сурахыг хүсч байгаа гэдгийг маань мэдэж, ойлгосон байх. Дэлхийн мэйк ап артистуудын мөрөөдөл болсон Cinema Makeup School-д тэнцэж, сурна гэж бодохоос л маш их баярлаж байлаа. Ингээд АНУ-д холливуудын алдарт, оскарын хэд хэдэн удаагийн шагналтай багш нар, нүүр хувиргагчдаас маш их зүйлийг сурч, тэдгээр алдартнуудын гараас сертификатаа гардаж авнаа гэж 7 жилийн өмнө зүүдэлж байсанаа бодит болгох мэдрэмж үнэхээр үгээр хэлэхийн аргагүй . Одоо ч багш нартайгаа болон сургуультайгаа дотно харилцаатай хамтран ажиллаж байгаадаа өөрийгөө тодорхой хэмжээнд сайн суралцсан төгсөгч байж дээ гэж бага зэрэг үнэлнээ. /инээв/ Энэ сургуулиасаа сурсан зүйлс “Нүүр будалт бол Урлаг” номонд маань багтсан байгаа.

- Чухам хэзээнээс өөрийгөө хүлээн зөвшөөрүүлж, олонд танигдаж эхлэв?

- Өөрийн үйлчлүүлэгчтэй болохын тулд цүнхээ үүрээд 2 жил тасралтгүй явсан. Бор зүрхээрээ будгаа үүрээд явж байсан тэр хугацаа надад маш их туршлагыг өгсөн. Амжилтанд хүрэхийн тулд зайлшгүй зарцуулах ёстой л цаг хугацаа байсан гэж боддог. Америкт л гэхэд мэйк ап артистууд сурсныхаа дараа 2 жил тухайн мэргэжлээрээ дадлага буюу сайн дурын ажил хийсэн байх ёстой байдаг юм билээ. Тэгж байж албан ёсоор ажиллах эрх нь нээгддэг. Үнэхээр л энэ мэргэжлээр ажиллая гэж бодож байгаа бол эхний хоёр жил ямар ч мөнгө бодохгүйгээр, ашиг харалгүйгээр ажиллаж, өөрийгөө чадавхжуулж, бусдад танигдах хэрэгтэй гэж боддог юм. Тууштай байсны үр дүнд амьдрал намайг шагнасан. Арав орчим жилийн хугацаанд давхардсан тоогоор 25000 гаруй хүнийг будаж, 2000 гаруй хүнд сургалт орсон. Одоо ингээд бодоход олны танил урлаг соёлын алдартнуудаас будаж үзээгүй хүн их ховор юм билээ.

-Дэлхийн аваргын тайзнаа эх орныхоо нэрийг гаргаж, томоохон амжилт үзүүлээд ирж байсныг тань санаж байна. Оролцож байсан тэмцээн уралдаануудаас дурдахгүй юу?

- Хамгийн анх 2011 онд Нийслэлийн үсчин гоо сайханчдын тэмцээнд боди-арт төрлөөр оролцоод түрүүлж байсан. Тэр цагаас хойш тэмцээн уралдаанд оролцох хүсэл төрөх болсон. Дараа нь БНСУ-д 2016 онд болсон Дэлхийн аваргын тэмцээнд хурим болон тайзны нүүр будалтын төрлөөр оролцоод хүрэлт медаль авсан. Монгол улсын нэрийг дэлхийн хэмжээнд гаргасан, үнэлүүлсэн гэдэг утгаараа дэлхийн аваргад амжилт гаргасан хүмүүсийг аж үйлдвэрийн яамнаас шагнасан. Тухайн үед “Мастер гоо засалч” гэх цолыг хүртэж байсан.

Түүнчлэн “Гоёл наадам”-д оролцож 2016, 2017, 2018 онуудад 3 жил дараалан “Шилдэг нүүр хувиргагч”шагналыг хүртсэн. Харин сүүлийн жилүүдэд дотоодын болон гаднын тэмцээнүүдэд олон улсын шүүгчээр оролцож байна. Шүүлт хийх нь тэмцээнд оролцохоос ч хэцүү байдаг. Учир нь надтай л адил хүсэл, сонирхолдоо хөтлөгдөөд энэ салбарт орж ирж байгаа хүмүүсийг үнэн, зөвөөр шүүж шалгаруулна гэдэг маш хэцүү. Алдаа гаргах эрхгүй хариуцлагатай ажил.

- Сургалт, тэмцээн уралдаан гээд байнга шахуу олон хоногоор гадаад руу явахдаа хувийн амьдрал болон ажлаа хэрхэн зохицуулдаг вэ?

- Салбартаа амжилттай ажиллахтай зэрэгцэн хувийн амьдрал маань ч ид өрнөж байлаа. Энэ хугацаанд Орос, Монгол, Герман, Америк гэсэн улсуудад сургалтанд явж чадвараа дээшлүүлсэн.Багадаа 14 хоног, ихдээ 4-6 сараар явсан. Хүмүүс ажиллуулаад, цалин мөнгө олгож байгаа хүн чинь тэр бүхнээ ардаа үлдээгээд удаан явах боломжгүй. Бүх ажлаа нөхөртөө даатгаад л үлдээнэ. Намайг энэ мэргэжлийн сонгоход эсэргүүцэж байсан нөхөр минь сүүлдээ миний найдвартай ар тал, хамтрагч, дэмжигч, зохион байгуулагч болж хувирсан. Нөхөр маань нүүр будахаас л бусдыг хийдэг дээ. /инээв/ Эрэгтэй хүмүүс аливаа зүйлийг том зургаар харж, алсын хараатайгаар чиглүүлдэг юм билээ. Эмэгтэйчүүд бид чинь чимхлүүр ажлууддаа их анхаардаг шүү дээ. Гэр бүлийн хүн дэмжээд хамтарч эхэлснээр бизнес маань илүү хурдацтайгаар урагшилж эхэлсэн. Одоо эргээд бодоход бодож санаж явсан бүхнээ хэрэгжүүлж чадсан байна.

- Ер нь энэ мэргэжлээр сурч дуусна гэж байх уу?

- Ер нь хүн аливаа зүйлийг сурч дуусна гэж байхгүй. Өдрөөс өдөрт суралцаж, хөгжсөөр байдаг. Ялангуяа манай салбар цаг үеэ дагаад байнга хувьсан өөрчлөгдөж байдаг. Жил жилийн трэнд гэдэг ч юм уу. Үндсэн сууриа сайн тавьсан ч гэсэн байнга л суралцахгүй бол хоцрогдоно. Миний ажлын үр дүн үгээр биш үйлдлээр илэрхийлэгддэг учир цаашид ч тасралтгүй суралцаж, өөрийгөө хөгжүүлнэ гэж боддог.

-Нармандах гэж бүсгүй Наруми гэх брэнд үгийг бий болгож чадлаа шүү дээ. Энэ нэрний утгыг олон хүн асуудаг байх?

-Тийм ээ, өөрийнхөө бүтэн нэрийг утгачлаад Наруми гэж нэрлэсэн. Анхандаа хүмүүс энэ нэрний утгыг их асуудаг байлаа. Энэ миний нэрний товчлол гэж тайлбарладаг байлаа. Гэтэл “Гоо сайханд хүрэх, далай тэнгисийн чимээг илэрхийлэх” гэсэн гайхалтай утгатай болохыг өөрөө ч сүүлд олж мэдсэн. Өөрийнхөө нэрнээс бүтсэн Наруми гэх үг гоо сайхан, амар тайвныг илэрхийлж байсан нь намайг энэ мэргэжлийн хүн болох л учиртай байсныг илтгэжээ гэж их бэлэгшээдэг юм.

-Манай улсад нүүр будалтын мэргэжлийн ном хэвлэгдэн гарч байгаагүй. Гоо сайхны чиглэлд ном гаргах санаа чухам хэзээнээс урган гарав?

- Одоогоос 4 жилийн өмнө ном бичье гэж бодож эхэлсэн. Эхэндээ сургалтанд хамрагдаж байгаа сурагчдадаа зориулж гарын авлага гаргая гэж боддог байлаа. Материалуудаа эмхтгэж бэлдээд, орчуулахыг нь орчуулаад, бичихийг нь бичиж явсаар сүүлдээ бодол маань өөрчлөгдөж ном болгохоор шийдсэн. Гадны оронд нүүр будагчдад зориулсан маш гоё номнууд байдаг. Олон ч ном захиалж авчруулаад уншсан. Тэгээд л яагаад би энэ ном шиг бүгдийг цогцоор агуулсан бүсгүй хүн бүрийн ширээний ном болохуйц өргөн агууламжтай номыг Монголчууддаа зориулан бэлтгэн гаргаж болохгүй гэж бодсон. Төлөвлөгөөгөө гаргаад 2017 оны 6 сард номынхоо ажлыг эхлүүлсэн. Редактораар нь хэнийг сонгох вэ? зураг авалтыг хаана хийлгэх вэ, стиллистээр хэн ажиллах вэ? Моделиудаа хэрхэн сонгох вэ? гээд бүх зүйлийг нарийн төлөвлөж, багаа бүрдүүлж эхэлсэн. Би өөрөө бичгийн хүн биш учраас эхэндээ их хэцүү байсан. Санаагаа яаж зөв зүйтэй ойлгуулах вэ? гээд л... Харин одоо эргээд харахад ном маань дан ганц миний хүчин чармайлт бус 50 гаруй хүний хөдөлмөрөөр бүтэж, өнөөдөр уншигчдын гарт хүрэхэд бэлэн болоод байна.

-Номын агуулгын талаар та жаахан дэлгэрүүлэхгүй юу? Энэ номоор хүмүүст юуг харуулахыг, илэрхийлэхийг зорьж байгаа вэ?

Номоор дамжуулж охид, бүсгүйчүүдэд юу өгч чадах вэ гэж их бодсон. Энэ салбарт ажилласан 10 жилийн туршлага, мэдсэн сурсан бүхнээ хүмүүстэй хуваалцах зорилгоор номоо бүтээсэн. Би хүн бүхэнд тусгайлан хичээл зааж чадахгүй учир тэр бүхнийг номоороо дамжуулж охид, бүсгүйчүүддээ хүргэхийг хүссэн. Би эмэгтэй хүнийг хамгийн сайхнаар нь харуулахыг хүсдэг. Өөрийгөө гоё сайхнаар харж, инээмсэглэж буй эмэгтэйчүүдийг хараад би өөрөө маш их кайф авдаг. Эмэгтэй хүн бүр өөрийгөө гоё сайхнаар харахыг хүсдэг. Энэ хүслээ гүйцэлдүүлж өдөр бүр өөрийн гараар гоо сайхныг бий болгох тэр боломжийг л энэ номоороо дамжуулан эмэгтэйчүүддээ олгохыг зорьсон. Агуулгын хувьд өргөн цар хүрээтэй, хүртээмжтэй, ойлгомжтой байлгахыг чухалчилсан. Зөвхөн нүүрээ хэрхэн будах тухай бус, нүүрээ будахад суурь, арьс ямар чухал вэ? нүүр будалтын бүтээгдэхүүнээ хэрхэн зөв сонгох гээд л бүх мэдээллийг цэгцтэйгээр бүсгүйчүүддээ хүргэхийг зорьсон.

-Тус ном бүх насныханд зориулагдсан гэж ойлгож болох уу?

- Мэдээж бүх насныханд зориулсан. Өсвөр насны охид болоод 30 болон түүнээс дээш насныхан гээд бүх л хүн өөрт тохирсон мэдээлэл зөвлөгөөг авах боломжийг бүрдүүлэн номоо бэлтгэсэн. Хамгийн сүүлийн бүлгээ мэргэжлийн артистуудад зориулсан. Энгийн будалтаас эхлээд тайзны болон зураг авалтын будалтын ялгаа гээд нийтдээ 23 төрлийн будалтыг 200 гаруй зургаар дүрсжүүлэн, ямар ч хүн дагаад хийхэд өөрийгөө өөрчилж чадахуйц тайлбартайгаар оруулж өгсөн.

- Сошиалд бүх төрлийн хичээлүүд нээлттэй байдаг болсон. Магадгүй уншигчид маань энэ ном сошиал дахь мэдээллээс юугаараа давуу вэ гэдгийг асуухыг хүсч байгаа байх?

- Тэгэлгүй яах вэ, бид хүссэн мэдээллээ, хүссэн цагтаа онлайнаар хүлээж авдаг болсон. Таны энэ асуултыг би өөрөөсөө асуусан. Бодитой, харах, үзэх зүйлтэй, хүссэн үедээ номоо дэлгээд өөрийгөө будаж болох тийм л номыг бүтээхийг зорьсон. Хүн болгоны царай төрх өөр өөр байдаг. Хэн нэгэн нүүрээ будахыг даган дуурайгаад будаж болох ч тэр будалт таны нүүрний хэлбэр, төрхөд хэрхэн зохих вэ гэдэг нь маш чухал асуудал. Номондоо Монголчуудын нийтлэг 8 төрхийг гаргаж, нүүрний хэлбэр, онцлог тус бүрт тохирох будалтыг детальчлан зааж өгсөн. Охид, эмэгтэйчүүд номоо үзээд өөрийн нүүрний хэлбэрт тохирох хэлбэрээс сонгон, будалтаа хийх боломжтой гэсэн үг юм. Бүсгүй хүн бүрийн эрж хайдаг, асуулт хариултыг ойлгомжтой байдлаар номондоо тусгаж, нэмэлт зөвлөмжүүдийг оруулсан байгаа. Үүгээрээ л энэ ном сошиал хичээлүүдээс ялгарна. Мэдээж бодит туршлагууд, олон улсын стандартууд, холливуудын сургалтын техник гээд олон зүйлийг илэрхийлэхийг зорьсон учир 5 бүлэгт хувааж, бүлэг тус бүрт олон сэдвүүдийг багтаасан гэдгээрээ онцлог.

-Номын албан ёсны нээлтийг хэзээ хийхээр төлөвлөж байна?

- Монголд анх удаа хэвлэгдэн гарч байгаа гоо сайхны ном гэдэг утгаараа номын дэлгүүрүүдэд тараагаад өнгөрөх бус олон үйл ажиллагааг багтаасан “Narumi Beauty Show”-г энэ сарын 23-ны өдөр зохион байгуулахаар төлөвлөөд ажиллаж байна. Энэхүү үйл ажиллагаанд ирсэн эмэгтэйчүүддээ зориулаад салбартаа хүлээн зөвшөөрөгдсөн гайхалтай бүсгүйчүүд өөрсдийн лекцийг тавина. Аль болох цагийг үр дүнтэй, хүртээмжтэй болгох үүднээс номынхоо нээлтийг ч утга учиртай болгохыг зорьж байна. Номын нээлтэд хүрэлцэн ирсэн охид, эмэгтэйчүүддээ олон гэнэтийн бэлэг барихаар бэлдэж байна. Дэлгэрэнгүй яривал гэнэтийн бэлэг маань задарчих гээд байна /инээв/

- “Наруми” цаашдын хэтийн зорилгоо хэрхэн харж байна.

- Мэдээж өөрөөс гарах бүхий л зүйлийг энэ салбартаа зориулна гэж боддог. Олон жил мөрөөдөж АНУ-д очиж суралцсаныхаа үр дүнг гаргаж нүүр хувиргалтын чиглэлд кино урлагийн салбарт түлхүү ажиллахаар зорьж байна. Монголынхоо кино урлагийн салбарыг өндөр түвшинд хөгжихөд нүүр хувиргалтын чиглэлд өөрийн хувь нэмрээ оруулж, мэдлэг ,туршлагаа зориулъя гэж бодож байгаа.

Нүүр будалт гунигтай өдрийг ч жаргалтай болгодог. Нүүрээ будаад гарсан эмэгтэй хүн тэр өдөржингөө инээмсэглэл тодруулж явдаг. Өөрт тохирсон гоёмсог будалт хийгээд, сайхан хувцаслаад явж байгаа эмэгтэйн ажил, амьдралд тэр хэмжээний өөрчлөлт, ахиц дэвшлүүд бий болдог . Эмэгтэй хүн бүрийг гоё сайхан байгаасай гэж би боддог. Тэр ч утгаараа энэ салбарт ажиллаж, амьдарч ирсний хүрээнд эмэгтэйчүүддээ бодитоор өгч чадах зүйл минь миний ном болон та бүхэнд хүрч байна. Цаашид ч “Наруми” шинэ, шинэлэг бүхнийг та бүхэндээ хүргэсээр байх болно.

- Ярилцсанд баярлалаа. Таны цаашдын ажилд нь амжилт хүсье.

Дэлгэрэнгүй унших
АНХААРУУЛГА: УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуулийн хуулийн холбогдох заалтын хүрээнд тус сайтын сэтгэгдэл хэсгийг түр хугацаанд хаасан болно.

Үзэл бодол

Б.Бат-Эрдэнэ: Бидний хувьд роботоо найдвартай ажиллах байдал дээр нэлээд анхаарч ажилласан

Огноо:

,

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ивээл дор "РОБОКОН 2025" Олон улсын роботын тэмцээн 2025 оны наймдугаар сарын 22-ноос 26-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдана. Энэ тэмцээн Монгол Улсаас хоёр баг оролцож байгаа. Багуудын бэлтгэл хэрхэн хангагдаж байгаа талаар ШУТИС-ийн МХТС-ийн Электроникийн тэнхмийн багш Б.Бат-Эрдэнэтэй ярилцлаа.  

“ABU Робокон 2025 ” олон улсын тэмцээн удахгүй болох гэж байна. Энэ тэмцээнд оролцох багууд бэлтгэлээ хэр хангаж байна бэ?

-Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээндээ амжилттай оролцсон. Олон улсын тэмцээнд гаднын томоохон улс орны аваргууд оролцох учраас догдлол, бага зэргийн айдастай байна. Туршилтын роботуудаар бэлтгэлээ боломжийн хангаж байна.

-Энэ удаагийн тэмцээнд 14 орны баг оролцож байгаа. Өрсөлдөгч багуудаа хэр судалсан бэ?

-Бид Япон улсын Робокон тэмцээнийг очиж үзсэн. Япон багууд бол үнэхээр сайн юм байна лээ. Мөн Тайланд, Хонконг, Вьетнам улсын үндэсний тэмцээний бичлэгийг үзсэн. Эдгээр улсын багуудын тоглолтын стратегийн талаар ерөнхий ойлголтыг авсан. Бид хэрхэн тоглох стратеги төлөвлөгөө гаргаж, бэлтгэлээ хийж байна. Олон улсын тэмцээн Монгол Улсад зохион байгуулагдаж байгаа учраас оролцогч оюутнуудын маань хувьд нутгийн тэнгэр ивээнэ гэдэгт итгэж байна. Бидний хувьд роботоо найдвартай ажиллах байдал дээр нэлээд  анхаарч ажилласан.

-Тоглолтын үед техникийн саатал гэмтэл гарахыг үгүйсгэхгүй. Техникийн бүрэн бүтэн байдлаа хэр хангаж байна?

-Тоглолтын үед гарч болох томоохон эвдрэл, гэмтэл саатлаа гаргахаас урьдчилан сэргийлэх сэлбэг хэрэгслээ бэлдэн ажиллаж байна.

-Энэ жилийн тэмцээний онцлог нь сагс бөмбөг учраас хөдөлгөөн шидэлт нэлээд их хийгдэнэ?

-Үндэсний тэмцээн болон бусад орны тэмцээнүүдийг харахад Роботуудын эвдрэл их ажиглагдаж байна. Залах үед, хурдтай явж байгаад мөргөлдөх үед эвдрэл гэмтэл гарах тохиолдол ажиглагдаж байна.

- Роботод бүтээх явцад хүндрэлтэй зүйл гарч байсан уу. Роботоо бүтээхэд хэр их хугацаа зарцуулсан бэ?

-Үндэсний роботын тэмцээнд оролцох бэлтгэлээ есөн сараас эхэлж хангасан. Роботуудаа 11 дүгээр сараас хойш эхлэн бүтээж 7-8 төрлийн робот бүтээн туршсан. Робот бүтээж туршиж үед бидний хүссэн үр дүнд хүрэхгүй тохиолдолд дараа санаагаа хэрэгжүүлж ажилласан. Үндэсний аваргад оролцохдоо 7-8 робот бүтээж туршсан бол олон улсын тэмцээнд зориулж 10 орчим робот бүтээж туршсан байна. Олон улсын багууд маш хурдтай хүчтэй, технологийн шийдэл нь сайн зүйлүүд ажиглагдаж байгаа. Бид ч гэсэн дутахгүй өрсөлдөнө гэж төлөвлөж байна.

-Роботоо бүтээхдээ тоног төхөөрөмжөө яаж шийддэг бэ?

-Оюутнууд өөрсдийн роботын бүтээж байгаа учраас багш нараас зөвлөгөө авч роботын шийдлээ өөрсдөө олж бүтээдэг. Манай сургууль  электроник програмчлалын сургууль учир роботын механик шийдлийг бүтээж туршихад хугацаа их зарцуулдаг. Сүүлийн жилүүдэд “Робот ба Хиймэл оюун ухаан” механик, электроник, хиймэл оюун ухаан нийлсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж буй учир энэ дутагдлыг нөхөж чадаж байгаа гэж үзэж байна. Робот бүтээхэд хөрөнгө санхүүгийн зардал мөш их гардаг. Зарим тохиолдолд үүнээс үүдэн рбоботын шийдлээ турших  боломжгүй тохиолдол ч байдаг. Нэг, хоёрдугаар курсийн оюутнуудын хувьд дөнгөж мэргэжлийнхээ хичээлтэй танилцаж байгаа учраас роботуудаа хялбар, энгийн шийдлээр бүтээсэн. Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээний роботоо сайжруулаад оролцож байна. Харин нөгөө баг маань 3-4 курсийн оюутнууд байгаа учраас ахисан түвшний шийдлүүдийг роботууддаа хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.

-Өрсөлдөгч багтай тоглох тактикаа боловсруулж байгаа биз дээ?

-Тодорхой хэмжээнд боловсруулж байна. Япон улсын роботод тохолт хийдэг. Бидний хувьд тохолт гэхээс илүүтэй шидэлтүүд дээр анхаарч тоглоно. Мөн хамгаалалтаа сайн хийж тоглоно. Тухайн үед тоглолт явц хэрхэн өөрчлөгдөхийг таашгүй. Амжилт гаргахын төлөө хичээнэ дээ. Алдаа бага гаргаж хугацаа сайн тооцоолох, багийн гишүүд хоорондоо сайн ойлголцож, тоглох ёстой. Өмнө зохион байгуулагдаж байсан робокон тэмцээнд спортын чиглэл байгаагүй. Талбай дээр уралдаж, янз бүрийн зүйлийг байрлуулдаг байсан. Энэ жилийн тэмцээний хувьд спортын чиглэл, хоорондоо хөдөлгөөн хийж тоглох учраас нэлээд өвөрмөц болно. Бидний хувьд өөрсдөө сагс тоглож үзээд роботын хөдөлгөөн ийм байх ёстой гэдэг тооцооллоо хүртэл гаргаж байгаа.

-Тоглолтын хугацаа ямар байх вэ?

-Тоглолтын хугацаа 2 минут 40 секунд, нэг удаагийн довтлогын хугацаа 20 секунд байдаг Бидний хувьд 4-5 удаагийн довтолгоондоо нэлээд сайн оноо цуглуулахаар хичээж байна.

-Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээнд ШУТИС-ийн Мэдээлэл холбоо технологийн сургуулийн хоёр баг амжилттай оролцож тэргүүлсэн?

-Нэг, хоёрдугаар курсийн оюутнуудын баг буюу “Түвшин электроник” баг тоглолтын бэлтгэлээ маш сайн хангасан. Харин нөгөө багт ахлах курсийн оюутнууд байсан. Роботын шийдлүүд нь арай өөр байсан учраас роботоо бүтээхэд их хугацаа зарцуулж тоглолтын бэлтгэлээ арай бага хийсэн нь үндэсний тэмцээний явцад ажиглагдсан.

Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Г. Агааноров: “ABU РОБОКОН 2025 ULAANBAATAR ” олон улсын тэмцээнд 13 орны 14 баг оролцоно

Огноо:

,

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ивээл дор “ABU РОБОКОН 2025 ULAANBAATAR ” олон улсын  тэмцээн 2025 оны наймдугаар сарын 22-ноос 26-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдана. Энэ удаагийн тэмцээн Монгол Улсаас хоёр баг оролцож байгаа. “ABU РОБОКОН 2025 ULAANBAATAR” олон улсын төслийн Ерөнхий продюсер Г.Агааноровтой ярилцлаа. Тэрбээр 2004 оноос “ABU Robocon” олон улсын роботын тэмцээнтэй холбогдож, өнөөг хүртэл сэтгэл зүрхээ зориулан ажиллаж байна.

-Та манай уншигчдад “ABU Робокон” олон улсын роботын тэмцээний талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөөч?

-“Робокон” тэмцээн Япон улсаас үүсэлтэй. Анх зөвхөн тухайн орны үндэсний тэмцээн байсан бол хожим Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоо (ABU)-гоор дамжин, Ази, номхон далайн бүсийн орнуудын тэмцээн болсон түүхтэй. Монголын үндэсний олон нийтийн радио, телевиз, Ази номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоо (ABU)-ны гишүүн телевиз. Энэ хүрээнд тус холбооноос зохион байгуулдаг “Робокон” тэмцээнд Монгол Улсын баг 2002 оноос оролцож эхэлсэн түүхтэй.

Манай улс “Робокон” тэмцээнд 23 жил оролцож байгаа. Олон улсын “Робокон” тэмцээнийг жил бүр гишүүн орнуудад зохион байгуулагддаг. онцлогтой. Монгол Улс “ABU Robocon” олон улсын тэмцээнийг анх 2019 онд зохион байгуулж байсан. Зургаан жилийн дараа буюу 2025 онд  Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн У.Хүрэлсүхийн ивээл дор зохион байгууллагдаж байна.

-Энэ удаагийн тэмцээнд хэчнээн баг оролцож байгаа бэ?

“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээнд Камбож, Египет, Фижи, БНХАУ-ын засаг захиргааны онцгой бүс Хонконг, Энэтхэг, Индонез, Япон, Малайз, Монгол Непал, Шри Ланка, Тайланд, Вьетнам улсын багууд оролцоно. Нийт 13 орны 14 багийн 400 гаруй оролцогчид  ирнэ. Зохион байгуулагч улс давуу эрхтэйгээр хоёр баг оролцуулдаг.

Монгол Улсаас  оролцож байгаа хоёр багийн хувьд 2025 оны дөрөвдүгээр сарын 24-нд болсон “Робокон” үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээнд ШУТИС-ийн Мэдээлэл холбоо технологийн сургуулийн “Түвшин Электроникс”, “HICH TECH” багууд амжилттай оролцож тэргүүн байр болон дэд  байрыг эзэлж олон улсын тэмцээнд оролцох эрхтэй болсон.

-Монголд зохион байгуулагдаж буй “ABU Робокон” тэмцээн өмнөх жилүүдээс юугаараа онцлог вэ?

-“Робокон” тэмцээнийг зохион байгуулж буй улс орон дүрмээ өөрсдөө боловсруулдаг. Тэмцээний дүрмийг хоёр жилийн хугацаанд Токио хотын их сургуулийн доктор, МУИС-ийн багш Ө.Батбаяр боловсруулж 2024 оны наймдугаар сард Вьетнам болсон олон улсын тэмцээн дээр Монгол Улс дүрмээ танилцуулсан юм.

2019 онд  анх зохион байгуулж байхдаа Монгол орны газар нутаг бүсчлэлийг харуулсан говь, хангай, тал хээр, уулын бүсэд түүх соёлыг уялдсан даалгаварыг биелүүлж байсан. Нэг зүйлийг хэлэхэд Монголчууд XIII зуунд Чингис хаан алт, мөнгөн гэрэгэг бусад орнуудад элч илгээж байсан нь өнөө цагийн гадаад паспорт, шуудан харилцааны эхлэлийг тавьж байсан. Монгол Улсын түүх соёлыг олон улсад Робоконоор дамжуулан сурталчилан танилцуулж байсан. Харин энэ жилийн тухайд дэлхийн дахинд  оюутанзалуучуудын сонирхлыг  маш их татаж байгаа Сагсан бөмбөгийн спортоос санаа сэдэл авч хийж байгаа. Тухайлбал, хоёр роботод стандарт сагсны шалыг бодвол арай бага буюу 15x8 харьцаатай, сагсны шийдний өндөр нь 2м 43 см болгосон. Улаан, хөх  талын багууд талбай дээр сагсан бөмбөгийн дүрмээр тоглоно.

-“Робокон” тэмцээн зохион байгуулах орныг хэрхэн шалгаруулдаг юм бэ?

-Манай улсын дараа  буюу 2026 онд Хонконг  олон улсын Робокон тэмцээнийг зохион байгуулна. Ерөнхийдөө 2-3 жилийн өмнө саналаа өгдөг. Тухайн саналдаа тэмцээн зохион байгуулах дүрмээ боловсруулж, танилцуулдаг. Тэмцээн зохион байгуулах асуудлыг Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоо шийддэг.

-Монгол Улсаа төлөөлж оролцож байгаа хоёр багийн бүрэлдэхүүн хэчнээн оюутан  залуучууд багтаж байгаа бэ?

-Робокон тэмцээнд зөвхөн оюутнууд оролцдог. Нэг багт  үндсэндээ гурван гишүүн, багштайгаа хамт оролцдог. Багийн туслах гишүүдтэйгээ 12-15 хүний бүрэлдэхүүнтэй байдаг юм. Бусад хөгжөөн дэмжигчээр оролцдог.

Оюутнуудын мэдлэг чадвар ур ухаан, хэр их хөдөлмөрлөж, бэлтгэл сургуулилт сайн хийж, үйлдлээ сайн гүйцэтгэсэн амжилт гаргадаг. Монголын баг үйлдлээ хурдан гүйцэтгэж олон оноо авах  тал дээр илүү анхаарч, бэлтгэлээ хангаж байгаа.

Манай улсын хувьд хоёр удаа дэд байрт шалгарч байсан. Өнгөрсөн 2019 онд эх орондоо зохион байгуулахдаа  дэд байр эзэлж байсан. Мөн цар тахлын үед онлайноор оролцож дэд байранд шалгарч байсан. Энэ удаа Монгол Улсын баг амжилтаа ахиулж, тэргүүн байранд орохын төлөө бэлтгэлээ хангаж байна. Энэ олон жилийн хугацаанд хамгийн их амжилт үзүүлсэн роботуудтай баг бол Вьетнам, БНХАУ, Япон улс юм.

-Тэмцээн хэзээ болох вэ?

-“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээн 2025 оны наймдугаар сарын 24- нд “Аса Арена”-д  10:00 цагт  хэсгийн тоглолт эхэлнэ.

-“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээний нээлтэд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх үг хэлж, оролцож байгаа оюунтан залуучуудад мэндчилгээ дэвшүүлнэ. Тэмцээнийг МҮОНРТ шууд дамжуулна.

-Тэмцээний тоглолтын минут богино уу?

-Өнгөрсөн жилүүдэд зохион байгуулагдаж байсан тэмцээн талбай дээр хоёр зэрэг үйлдлээ гүйцэтгэдэг байсан. Хугацаан гурван минут байсан. Энэ жилийн тэмцээн сагс  учраас  том талбай дээр явагдаж байгаа учраас 7-10 минутын хугацаанд явагдана. Зарим тохиолдол 12 минут ч болж байгаа. Ерөнхийдөө хугацаа  харилцан адилгүй байна.

-Тэмцээн эхлэхэд цөөхөн хоног үлдлээ. Бэлтгэл ажил хэдэн хувь хангагдсан бэ?

-Бэлтгэл хангагдаад жигдэрч байгаа.  Миний хувьд Робокон тэмцээний зохион байгуулалт дээр олон жил ажиллаж байна. Бидний хувьд 2010 оноос хойш олон улсын тэмцээн зохион байгуулна гэж ярьсаар байж 2019 онд анх удаа зохион байгуулж байсан.  Энэ төслийг хэрэгжүүлэхэд оролцогч сургууль болон удирдаж оролцож байгаа багш хамгийн чухал нөлөө үзүүлдэг. Олон багшийн хүч чармайлт, хөдөлмөр зүтгэл дээр Монголын багийн амжилт бий болдог. Монголчууд оюуны асар их мэдлэгтэй. Ази, Номхон далайн орнуудын оюутан залуучуудаас дутахгүй. Ер нь энэ тэнцүү өрсөлдөх чадвартай. Робокон тэмцээний 23 жилийн хугацаанд ойролцоогоор 5000 орчим  оюутан залуучууд багийн үндсэн болон туслах гишүүн оролцсон байна. Робокон тэмцээн оролцож байсан хүүхдүүд их мундаг явдаг. Онолын мэдлэг, практиктай хослуулж явуулдаг учраас оюутан залуучуудад мэдлэг ур чадвар, бүтээлч сэтгэлгээ, цагийн менежмент зэргийг хослуулж чаддагаар бусдаас давуу талтай. Робокон оролцож байсан оюутан залуучууд Оюутолгой, Эрдэнэс тавантолгой, Эрдэнэт үйлдвэр зэрэг Монголын томоохон бүтээн байгуулалтын ажилд манлайлан ажиллаж байна.

 -Зохион байгуулалтын багт нийт хэдэн уран бүтээлч ажиллаж байна вэ?

-“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээний зохион байгуулалт дээр МҮОНРТ-ийн уран бүтээлчид  болон инженер техникийн ажилчид, сайн дурынхантай нийлээд 200 гаруй  хүмүүс ажиллаж байна. Энэ жилийн тэмцээнд Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар дэмжигчээр оролцож байгаа.  Харин ерөнхий ивээн тэтгэгчээр Зуун манлай бүтээн байгуулалт Монгол Улсын Баатар "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ, Монголын харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн тэргүүлэгч “ Энгийн ухаалгаар” уриатай Мобиком оролцож байгаа. Мөн “Аса арена”, Z.com, MindTech,KSJ зэрэг компаниуд ивээн тэтгэгчээр оролцож байгаа юм.

Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Ч.Төгсдэлгэр: РЦНК-ийн баруун талд ногоон байгууламж барих асуудалд хувийн хэвшилтэй зөвшилцөж байна

Огноо:

,

Баянзүрх дүүргийн 1 дүгээр хороонд байрлах Оросын Шинжлэх ухаан, соёлын төв буюу РЦНК-ийн баруун талд орон сууцны барилга барих асуудлыг тухайн орчмын оршин суугчид эсэргүүцэж байна. Тухайн орчимд ногоон байгууламж барих хүсэлтийг иргэд 10 гаруй жилийн турш холбогдох газруудад өгөөд байгаа боловч одоо болтол шийдэгдээгүй. Гурван аж ахуйн нэгжийн газарт маргаан үүсэж, орон сууцны барилга эхлүүлэх тусгай зөвшөөрлийг шүүхийн шийдвэрт үндэслэн олгосон байна. Тиймээс нийслэлийн Ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр барилга барьж буй аж ахуйн нэгжүүдтэй зөвшилцөж, ногоон байгууламж бариулах иргэдийн хүсэлтийг шийдвэрлэх талаас нь өнөөдөр байршил дээр нь ажиллалаа.

Энэ үеэр нийслэлийн Ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр “Эс энд ви юу” ХХК РЦНК-ийн баруун талд цэцэрлэг, спорт цогцолбор бүхий 22 давхар орон сууцны барилга барих зохих ёсны зөвшөөрөл загвар зургийг 2022 онд батлуулж байжээ. Гэтэл иргэдийн зүгээс уг байршилд ногоон байгууламж бариулах хүсэлтэй байгаа. Шүүхийн маргаан 2025 оны долоодугаар сард эцэслэгдэж, барилга эхлүүлэх зөвшөөрлийг Хот байгуулалт, хотын стандартын газраас өгөөд удаагүй байна. Тиймээс хувийн аж ахуйн нэгжийг ч иргэдийг ч хохироогүй байх талаас нь зөвшилцөл хийхээр бид ирээд байна. Зөвшилцөл хийхдээ газрыг газраар шилжүүлэн олгох зорилт тавьж байна. Газрын маргаантай, иргэдийн эрх зөрчигдөж байгаа асуудалд бидний зүгээс 10 орчим байршилд газрыг газраар шилжүүлж асуудал шийдвэрлэсэн байдаг. Энэ мэт байдлаар асуудлыг шийдэх боломжтой гэж үзэж байна” гэв.

 Нийслэлийн Ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр төр иргэдийн хүсэлтийг сонсох үүрэгтэй. Гэвч зохих зөвшөөрөлтэй хувийн аж ахуйн нэгжийг ч хохироохгүй байх үүднээс асуудлыг шийдвэрлэнэ гэдгээ илэрхийллээ.

Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа
Цаг үе17 цаг 58 минут

Улаанбаатарт өдөртөө 17 хэм дулаан

Цаг үе18 цаг 7 минут

"Байр түрээслүүлнэ” гэж иргэдийг хохироосон залилах гэмт хэрэг нэм...

Шударга мэдээ18 цаг 11 минут

Нэг цонхны үйлчилгээг цахимжуулж, экспортыг нэмэгдүүлнэ

Улстөр нийгэм18 цаг 13 минут

Засгийн газрын агентлагийн газар, хэлтэс, албаны даргын тоог 54-өөр ...

Цаг үе18 цаг 14 минут

ЕБС-ийн гурав, дөрөвдүгээр ангид англи хэлний хичээл долоо хоногт хо...

Шударга мэдээ18 цаг 16 минут

Отроор яваа малчдад харьяалал харгалзахгүй эрүүл мэндийн тусламж, үй...

Цаг үе18 цаг 17 минут

Боловсролын салбарт технологид суурилсан бие даан суралцахуйд үе шат...

Шударга мэдээ18 цаг 19 минут

“Шивээ-Овоо” ХК-ийн машин техник, тоног төхөөрөмжүүдийн засвар ү...

Цаг үе18 цаг 22 минут

Ургац хураалтад иргэдийг сайн дурын үндсэн дээр оролцуулна

Улстөр нийгэм18 цаг 23 минут

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан болов

Санал болгох