Улстөр нийгэм
Хүний эрхийн дэд хорооны гишүүд иргэний нийгмийн байгууллагуудын төлөөлөлтэй уулзав
Монгол Улсын Их Хурал 2024-2028 оны стратеги төлөвлөгөөгөө баталсан талаарх мэдээллийг уулзалтын эхэнд Хүний эрхийн дэд хорооны дарга С.Эрдэнэболд дурдаад “Таван тулгуур зорилт бүхий энэхүү стратегийн нэгдүгээрт “Монгол Улсын Их Хурал хүн төвт, хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлсэн үзэл санааг төгөлдөржүүлнэ” хэмээн тодорхойлсон. Үндсэн хуульдаа ч “…эх орондоо хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгэм цогцлуулан хөгжүүлэхийг эрхэм зорилго болгоно…” гэсэн атлаа хууль хэрэгжүүлэх, шийдвэр гаргахад шаардлагатай хүн төвтэй бодлогын шалгуураа огт тодорхойлоогүй явж иржээ. Ийм учраас эдийн засаг, улс төр, нийгмийн аль ч чиглэлээр шийдвэр гаргахдаа баримтлах хүн төвтэй бодлогоо хэрхэн тодорхойлох талаар бид ажиллаж байна” хэмээсэн. Үргэлжлүүлэн тэрбээр Хууль зүйн байнгын хороо болон Хүний эрхийн дэд хорооны талаар танилцуулаад, Улсын Их Хурлаас гаргаж буй бодлогын шийдвэрүүдийг гаргахдаа хүний эрхийн иргэний нийгмийн байгууллагуудтай хамтарч ажиллах, тухайлсан үйл явдлууд дээр парламент хяналтын чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд зөвлөлдөх, олон нийтийг соён гэгээрүүлэх, хүний эрхийн боловсролыг түгээхэд хамтран ажиллах талаар санал солилцохоор энэхүү арга хэмжээг зохион байгуулж буйг хэллээ. Энэ ташрамд Хүний эрхийн дэд хорооны зүгээс иргэний нийгмийн байгууллага, олон нийтийн байгууллага, хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудтай иргэдийг соён гэгээрүүлэх, мэдээлэлжүүлэх, мэдэх эрхийг хангах чиглэлд хамтарч ажиллах төлөвлөгөө боловсруулан ажиллаж буйгаа дуулгасан.
Энэхүү уулзалтад Улсын Их Хурлын гишүүн Х.Баасанжаргал, Х.Тэмүүжин, Г.Уянгахишиг нар оролцов.
Хүний эрхийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй иргэний нийгмийн байгууллагуудын төлөөллийн хүсэлтийг хүлээн авч, энэхүү уулзалтыг зохион байгуулж буйд “Монголын Эмнести Интернэшнл” олон улсын байгууллагын Өсөлт, хөгжил хариуцсан зохицуулагч Г.Сүхбат талархал илэрхийлэв. Хүний эрхийг хангах, хамгаалах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг 50 гаруй төрийн бус байгууллагын нэгдэл “Хүний Эрхийн Форум”-ын 10 гаруй байгууллагын төлөөлөл хүрэлцэн ирээд байгааг танилцууллаа. Тодруулбал, “Хүний эрх-Хөгжил төв”, “Үнэн хатамж”, “Сэтгэл мэдрэмж”, “Бүсгүйчүүд XXI зуун”, “Хэрэглэгч мэдээллийн сан”, “Үндсэн уртраг”, “Хил хязгааргүй алхам”, “Монголын эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөрийг дэмжих холбоо”, “Татварт иргэн, хяналт”, “Монголын Эмнести Интернэшнл”, “Захиргааны шинэ санаачилга” зэрэг иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөлөл хүрэлцэн иржээ.
НҮБ-ын Хүний эрхийн Зөвлөлийн ээлжит нэгдсэн хэлэлцүүлэг буюу “UPR” нь тус байгууллагын гишүүн улс бүрийн хүний эрхийн төлөв байдлыг 4.5 жил тутам дүгнэн хэлэлцэж, сайжруулах, ахиц гаргах чиглэлээр зөвлөмжилдөг НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлийн механизм юм. “Хүний Эрхийн Форум”-аас хүний эрхийн төлөв байдлын дунд хугацааны үнэлгээг гаргасныг “Хүний эрх, хөгжил төв”-ийн тэргүүн Г.Уранцоож дэлгэрэнгүй танилцуулав.
Хүний эрхийн төлөв байдлын ээлжит дүгнэлт, хэлэлцүүлгээс 2021 оны 05 дугаар сард 190 зөвлөмж ирүүлсний 170-ыг нь Монгол Улсын Засгийн газар хүлээж авсан байна. Энэ дагуу хүний эрхийн төлөв байдлын талаарх ээлжит нэгдсэн хэлэлцүүлгийн (UPR) зөвлөмжийн хэрэгжилт, дунд хугацааны тайланг Засгийн газраас гаргахдаа 170 зөвлөмжийн 11 нь бүрэн хэрэгжсэн, 88 нь хэрэгжиж байгаа бол 71 нь хэрэгжиж байгаа зарим зөвлөмжтэй давхацсан гэжээ. Засгийн газрын энэхүү тайлан гарсны дараа “Хүний Эрхийн Форум” үнэлгээ хийхэд 8 зөвлөмж хэрэгжсэн, 103 зөвлөмж хэрэгжиж байгаа, 59 зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх алхам огт хийгээгүй, зарим зүйл дээр ухралт гарсан гэдэг дүгнэлт гарсан гэв. Ингээд энэхүү үнэлгээний дэлгэрэнгүй хувилбарыг Хүний эрхийн дэд хороонд хүргүүлж буйгаа дуулгасан.
Дараа нь “Татварт иргэн, хяналт” төрийн бус байгууллагын тэргүүн Д.Сарантуяа үйл ажиллагааныхаа талаар, мөн хүний эрхийн төлөв байдлын дунд хугацааны үнэлгээтэй холбоотой мэдээлэл, байр сууриа танилцуулав. “Үндсэн уртраг” төрийн бус байгууллагын гүйцэтгэх захирал С.Цэндбаатар Хүний эрхийн төлөв байдлын ээлжит дүгнэлт, хэлэлцүүлгээс ирүүлсэн зөвлөмжүүдийг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой санал илэрхийлж, “Үнэн хатамж” төрийн бус байгууллагын гүйцэтгэх захирал Ж.Сайнзаяа Улсын Их Хурал хүн төвтэй бодлого баримталж ажиллахаар тодорхойлсныг дэмжиж буйгаа илэрхийлээд төсвийн төсөл, аливаа шийдвэр гаргахдаа хүний эрхийн мэдрэмжтэй байхыг уриалсан. Иргэдийн оролцоог бодитой болгох чиглэлд санаачилгатай ажиллах талаар, малчдын эрхийг дордуулсан эрх зүйн орчны талаар “Хил хязгааргүй алхам” төрийн бус байгууллагын тэргүүн Н.Баярсайхан саналаа илэрхийлсэн бол “Сэтгэл мэдрэмж” төрийн бус байгууллагын гүйцэтгэх захирал Ч.Сэмжидмаа сэтгэцийн эрүүл мэндийн чиглэлээрх 2022, 2024 онд Азийн 8 орны ажлын хэсэгт орж, хийсэн судалгааныхаа талаар мэдээлэл өгч, холбогдох тайлан, дүгнэлт, мэдээллийг Хүний эрхийн дэд хороонд хүргүүлж буйгаа дуулгасан. Улсын Их Хурлын шийдвэрээс гарах үр дагаврын талаар хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөлөл Г.Оюунтуяа санал хэлсэн.
Хүний эрхийн иргэний нийгмийн байгууллагуудын төлөөллүүдийн илэрхийлсэн байр суурь, санал, мэдээлэлтэй холбогдуулан Улсын Их Хурал хэрхэн ажиллаж байгаа талаарх мэдээллийг Улсын Их Хурлын гишүүн Х.Баасанжаргал нэгбүрчлэн дэлгэрэнгүй тайлбарлав. Нийгмийн тулгамдсан нэг асуудлын ард хүний эрхийн хөвөрсөн зөрчил үүсч байдаг талаар Г.Уянгахишиг гишүүн хэлсэн.
Дэлхийтэй Монгол Улсаа холбох, хүний эрхийг хангах, хамгаалах чиглэлд тууштай ажиллаж байгаа иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөлөлд С.Эрдэнэболд гишүүн талархал илэрхийлээд, Улсын Их Хурлын даргын 2024 оны 287 дугаар захирамжаар байгуулагдсан Хүний эрхийг хангах үндэсний II хөтөлбөрийн төслийг олон талт төлөөллөөр хэлэлцүүлэх, Хүний эрхийг хангах үндэсний хөтөлбөрийн ач холбогдлын талаар таниулан сурталчлах, залуусын оролцоог хангаж, санал бодлыг сонсох арга хэмжээ зохион байгуулах үүрэг бүхий ажлын хэсэг болон Улсын Их Хурлын даргын 2024 оны 93 дугаар захирамжаар байгуулагдсан “Хүний эрхийг хангах үндэсний II хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн үйл ажиллагааны талаар мэдээлэл өгөв. “Хүний Эрхийн Форум”-аас гаргасан хүний эрхийн төлөв байдлын ээлжит дүгнэлт, хэлэлцүүлгээс ирүүлсэн зөвлөмжийн хэрэгжилтийн талаарх дунд хугацааны үнэлгээтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсгүүдийн үйл ажиллагааг уялдуулах талаарх саналаа мөн танилцуулсан. Уулзалтад оролцогчдын тодруулсны дагуу Улсын Их Хурал дахь хүний эрхийн асуудал эрхлэх бүтцийн талаарх мэдээлэл, холбогдох баримт, олон улсын жишгийг Х.Тэмүүжин гишүүн тайлбарлаж, цаашид энэ чиглэлээр авч хэрэгжүүлэх боломжтой арга хэмжээний талаар саналаа хуваалцсан.
Улсын Их Хурлын Хүний эрхийн дэд хорооноос хүний эрхийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг иргэний нийгмийн байгууллагуудын төлөөлөлтэй хийх уулзалтыг сар бүр зохион байгуулахаар товлож, энэ талаар санал солилцсоноор уулзалт өндөрлөлөө гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.
Улстөр нийгэм
Парламентын мэтгэлцээний УАШТ-д “Монад” баг тэргүүллээ
“Үндсэн хуульт ёс: Өнгөрсөн, одоо, ирээдүй” сэдвийн хүрээнд энэ сарын 21-23-ны өдрүүдэд болсон тус тэмцээнд 10 их, дээд сургуулийн мэтгэлцээний клубуудын 36 баг шалгаран өрсөлдөж, дөрвөн тойргийн мэтгэлцээн хийснээс Монгол Улсын Их Сургуулийн Олон улсын харилцааны сургуулийн Бест клубын “Монад” баг, тус сургуулийн Хууль зүйн сургуулийн Беркли клубын “Дайралцаан” баг тунаж, эцсийн шатанд өрсөлдөв.
Иргэд тайван жагсаал, цуглаан хийхдээ төрд урьдчилан мэдэгдэх нь буруу гэсэн шийдлийг хамгаалж, няцаасан эцсийн шатны мэтгэлцээн ширүүн өрсөлдөөнтэй болсон юм. Монгол Улсын Их Сургуулийн Олон улсын харилцааны сургуулийн 2, 3 дугаар ангийн оюутан О.Энхжин, О.Гантулга нар Засгийн газрыг төлөөлж, тайван жагсаал, цуглаан хийхээ иргэд төрд мэдэгдэх нь буруу гэх байр суурийг хамгаалсан бол Монгол Улсын Их Сургуулийн Хууль зүйн сургуулийн 3 дугаар ангийн оюутан Б.Хонгорзул, Б.Ариунзаяа нарын “Дайралцаан” баг сөрөг хүчин болж энэхүү “буруу” гэсэн шийдлийг няцааж мэтгэлцэв. Өөр өөрсдийн үзэл санаа, үндэслэл, нотолгоог жишээ баримт, олон улсын чиг хандлага, шинжлэх ухааны судалгаатайгаар баталсан ширүүн мэтгэлцээнд Засгийн газрыг төлөөлсөн “Монад” баг ялж, Парламентын мэтгэлцээний улсын аварга шалгаруулах 14 дэх удаагийн тэмцээний аварга боллоо.
Парламентын мэтгэлцээний улсын аварга шалгаруулах тэмцээний шагналыг Монголын Мэтгэлцээний нэгдсэн танхимын анхны болон хоёр дахь тэргүүн Б.Пүрэвсүрэн, С.Жаргалсайхан тэргүүтэй парламентын мэтгэлцээний үе үеийн аваргууд, шүүгчид гардуулав. Тэмцээнийг хааж хэлсэн үгэндээ Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Дэд дарга Ү.Амарбат Монгол Улсын анхдугаар Үндсэн хууль батлагдсаны 100 жилийн ойн хүрээнд тус тэмцээн өрнөж, Үндсэн хуульт ёсны тухай өргөн хүрээний сэдвийг хөндсөнөөрөө онцлог болсныг дурдаад, тэмцээнд оролцохын тулд оюутан залуус их зүйлийг судалж, сурч, мэдснийг дурдав. Үүний зэрэгцээ өөрсдийн болон өрөөлийн нотолгоог харьцуулан дүгнэх, шүүн тунгаах, олон талаар эргэцүүлэх, шүүмжлэлт сэтгэлгээнд суралцах боломжтой байдгийг чухалчлан өгүүлсэн юм. Тэрбээр, парламентын мэтгэлцээний төрөл зүйл, дэг соёлыг цаашид улам хөгжүүлэх, англи хэлээрх мэтгэлцээнийг өрнүүлж үндэсний багуудаа олон улсын тэмцээнд бэлтгэн, дэлхийн дэвжээнд өрсөлдөх цаг болсныг дурдав гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Улстөр нийгэм
Өнөөдөр болох байнгын хороодын хуралдаан
Монгол Улсын Их Хурлын байнгын хороодын өнөөдрийн /2024.12.24/ хуралдааны хэлэлцэх асуудал, товыг танилцуулж байна.
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
1 |
Эдийн засгийн байнгын хороо |
· “Монгол Улсын Улаанбаатар хотын Дулааны гуравдугаар цахилгаан станцын өргөтгөл, шинэчлэлийн төслийн зураг төсөл боловсруулах тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Оросын Холбооны Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2024.12.20-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, соёрхон батлах, санал, дүгнэлтээ Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороонд хүргүүлнэ./ · Монголбанкны Мөнгөний бодлогын хорооны орон тооны бус гишүүн, Монголбанкны Хяналтын зөвлөлийн дарга, гишүүн, Санхүүгийн зохицуулах хорооны орон тооны бус гишүүн, Санхүүгийн зохицуулах хорооны хяналтын зөвлөлийн дарга, гишүүн, Үндэсний статистикийн хорооны зөвлөлийн гишүүнд тус тус нэр дэвшүүлэх тухай асуудал · Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Нэр дэвшигчийн сонсголын тов тогтоох, сонсгол даргалагчийг сонгох тухай/ · Хот байгуулалт, төлөвлөлт, барилга, орон сууц, инженерийн дэд бүтэц, нийтийн аж ахуйн өнөөгийн нөхцөл байдал, иргэдийг хямд үнээр орон сууцжуулах хөтөлбөрийн явц, ипотекийн зээл олголтын талаар, Улаанбаатар хотын агаарын бохирдол, автозамын түгжрэлийн асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлээр салбарын яамны авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээний талаарх Хот байгуулалт, барилга, орон сууцжуулалтын сайдын мэдээллийг сонсох · Аялал жуулчлалын дэд бүтцийн хөгжил, аялал жуулчлалын урсгалыг нэмэгдүүлэх боломж, дөрвөн улирлын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээний талаарх Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын сайдын мэдээллийг сонсох · Малын гаралтай түүхий эдийн экспортыг нэмэгдүүлэх бодлогын хэрэгжилт, зохицуулалтын талаарх Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайдын мэдээллийг сонсох · Монгол Улсын Их Хурлын даргын 2024 оны 83 дугаар захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсгийн санал, дүгнэлтийг хэлэлцэх |
10.00 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
2 |
Хууль зүйн байнгын хороо |
· Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2024 оны 03 дугаар тогтоолтой холбогдуулан Цагдаагийн албаны тухай хуульд зохих нэмэлт, өөрчлөлт оруулах эсэх асуудал · Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2024 оны 04 дүгээр дүгнэлт /Татварын ерөнхий хуулийн зарим хэсэг, заалт Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчсөн эсэх/ · Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Ажлын хэсэг байгуулах тухай/ |
10.30 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
3 |
Инновац, цахим бодлогын байнгын хороо |
· Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай хууль болон Шилэн дансны тухай хуулийн хэрэгжилтийн талаарх Сангийн сайдын мэдээллийг сонсох |
11.00 |
“Их засаг” |
4 |
Төрийн байгуулалтын байнгын хороо |
· “Жамсрангийн Самбуугийн алдар гавьяаг мөнхжүүлэх, түүний мэндэлсний 130 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэболд нарын 101 гишүүн 2024.12.13-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/ · Хархорум хотын бүтээн байгуулалт, хөгжлийг дэмжих тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүд /Засгийн газар 2024.12.20-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/ · Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2024 оны 02 дугаар тогтоолтой холбогдуулан Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай хуульд зохих нэмэлт, өөрчлөлт оруулах эсэх асуудал |
14.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
5 |
Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо, Аж үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хорооны хамтарсан хуралдаан |
· Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарт олон улсын зээл, тусламжийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлж байгаа төсөл, хөтөлбөрийн хэрэгжилт, явц, үр дүнгийн талаарх Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайдын мэдээллийг сонсох · Байгаль орчны салбарт олон улсын зээл, тусламжийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлж байгаа төсөл, хөтөлбөрийн хэрэгжилт, явц, үр дүнгийн талаарх Байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн сайдын мэдээллийг сонсох |
14.30 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
6 |
Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо |
· Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Ерөнхий хяналтын сонсголын тов тогтоох тухай/ |
16.00 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
7 |
Аж үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хороо |
· Байнгын хорооны тогтоолын төсөл /Үйлдвэрлэл, технологийн паркуудын үйл ажиллагаа, бүтээн байгуулалтын үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх үүрэг бүхий ажлын хэсэг байгуулах тухай/ |
16.30 |
“Үндсэн хууль” |
Улстөр нийгэм
Өнөөдөр хуралдах ажлын хэсгүүд
Монгол Улсын Их Хурлын ажлын хэсгүүдийн өнөөдрийн /2024.12.24/ хуралдааны тов, хэлэлцэх асуудлуудыг танилцуулж байна.
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
1 |
УИХ-ын даргын 2024 оны 100 дугаар захирамжаар байгуулагдсан |
Асрах үйлчилгээний эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх чиглэлээр судалж, санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
10.00 |
334 тоот |
2 |
УИХ-ын даргын 2024 оны 103 дугаар захирамжаар байгуулагдсан |
Хөдөлмөрийн тухай хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж, санал, дүгнэлт гаргах, холбогдох шийдвэрийн төсөл боловсруулан танилцуулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
14.00 |
“Их засаг” |