Улстөр нийгэм
УИХ-ын Төрийн байгуулалт, Эдийн засгийн байнгын хороодын хамтарсан хуралдаан болов
Улсын Их Хурлын Төрийн байгуулалт, Эдийн засгийн байнгын хороод 2025 оны гуравдгаар сарын 25-ны өдөр хамтран хуралдаж, Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл, Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 2024 оны гүйцэтгэлийн тайлан болон Монгол Улсын хөгжлийн 2024 оны төлөвлөгөөний гүйцэтгэлийн тайланг үргэлжлүүлэн хэлэлцлээ.
Байнгын хороод 2025 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдөр хамтран хуралдаж, Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.1, 18 дугаар зүйлийн 18.1-д тус тус заасны дагуу Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх 5 жилийн үндсэн чиглэл, Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явц болон Монгол Улсын хөгжлийн 2024 оны төлөвлөгөөний гүйцэтгэлийн тайлангийн талаарх илтгэл, төрийн аудитын байгууллагаас гаргасан гүйцэтгэлийн аудитын тайланг сонссон юм.
Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, хариулт авах үеэр УИХ дахь АН-ын бүлэг хэлэлцэж буй асуудлаас завсарлага авч буйг тус бүлгийн дарга О.Цогтгэрэл мэдэгдсэнээр хэлэлцүүлгийг хойшлуулсан.
УИХ дахь АН-ын бүлгийн авсан завсарлагын хугацаа дууссан тул хэлэлцүүлгийг үргэлжлүүлэн явуулж, УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, байр сууриа илэрхийллээ.
УИХ-ын гишүүн Г.Лувсанжамц, өнгөрсөн намрын чуулганаар төлөвлөгөө, хөтөлбөрүүдийн үр дүнгийн шалгуур үзүүлэлтийг зөв тодорхойлох ёстой гэсэн байр суурьтай байгаагаа илэрхийлж байснаа дурдаад, энэ алдааг засаагүйгээр барахгүй хэмжих боломжгүй арга хэмжээнүүдийг төлөвлөөд, түүний биелэлтийг 100 хувь гэж дүгнэн орж ирсэн байна хэмээн шүүмжилсэн. Засгийн газрын 2020 оны 206 дугаар тогтоолоор баталсан “Бодлогын баримт бичгийн хэрэгжилт үйл ажиллагаанд хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийх нийтлэг журам”-аар үнэлэх аргачлалыг баталсан ч түүнийг баримтлалгүйгээр хяналт үнэлгээ хийсэн нь ямар учиртайг лавласан юм.
Тэрбээр, 2024 оны жилийн төлөвлөгөөнд эрчим хүчний салбарыг эдийн засгийн үр ашигтай болгоно гэж тусгасан. Цахилгааны үнэ нэмж, байшингаа дулаалаад цахилгаан халаагуур тавьсан айлуудын нуруун дээр маш том ачаалал үүсгэчихээд үр дүнтэй ажилласан гэж дүгнэжээ. Алдагдалтай ажиллаж байгаа төрийн өмчит компаниудын засаглалыг хэмжсэн шалгуур үзүүлэлтээр ажлын биелэлтээ хэмжиж болоогүй юм уу гэж асуусан. Авлигын гэмт хэргийг бууруулна гэсэн зорилт 100 хувь биелсэн гэж дүгнэсэн нь бодит байдалтай нийцэхгүй, логикийн алдаатай байна гэж үзэж байгаагаа илэрхийлсэн.
Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга Н.Учрал, Хуульд заасны дагуу төрийн захиргааны төв байгууллага болон төрийн захиргааны байгууллагууд үнэлгээний аргачлалынхаа дагуу зорилт, арга хэмжээг үнэлсний дараа Засгийн газрын Хяналт хэрэгжүүлэх газар үнэлгээ өгдөг. Төрийн захиргааны төв байгууллагууд, төрийн захиргааны байгууллагууд нь Засгийн газраас баталсан үнэлгээний аргачлалын дагуу индикаторууд дээр нь үнэлгээ хийж байгаа гэсэн үг. Эцэст нь Хяналт хэрэгжүүлэх газар үнэлгээ хийгээд энд хэлэлцүүлж байгаа юм. Таны хэлсэнчлэн нэг арга хэмжээг 90, юмуу 100 хувь гээд дүгнэчихсэн байвал энэ нь жилийн төлөвлөгөөнд тусгагдсан зорилтыг хангасан байдал юм. Түүнээс биш тэр ажлыг эцсийн үр дүнд хүргэчихсэн гэсэн үг биш. Дөрвөн жилийн төлөвлөгөөнд туссан ажил байлаа гэхэд 2024 онд тэрхүү ажлыг гүйцэтгэх ТЭЗҮ-г боловсруулахаар тусгасан бол түүнийгээ дүгнээд 100 хувь гэж үнэлж буй юм. Нийт дөрвөн жилд багтаан дуусгах тэрхүү ажлыг дуусгасан гэж ойлгож болохгүй. Тодруулбал, ямар зорилтот түвшинд хүрэх ёстой юм, тэр зорилтот түвшнийг хангасан байдлаар нь жил жилээр үнэлээд явж байгаа болохоос биш тэр барилга баригдаад, тэр цэцэрлэг ашиглалтад орсон гэсэн зорилтот түвшинд хүрсэн гэсэн үг огт биш. Тухайн зорилтот түвшинд хүрсэн эсэх дээр үнэлгээ хийж байгаа гэж ойлгож болно.
Авлигын төсөөллийн индекст эерэг өөрчлөлт гаргахын төлөө ажилласан. “Трансперенси интернэйшнл” байгууллага өнгөрсөн хугацаанд бидэнд хэд хэдэн хууль тогтоомжид өөрчлөлт оруулах ёстой гэсэн шаардлагыг тавьсан. Энэ хүрээнд хаврын чуулганаар Төрийн өмчийн компанийн засаглал, ил тод байдлыг сайжруулах тухай хуулийг хэлэлцүүлэн батлуулна. Ингэснээр авлигын индекст эерэг нөлөө үзүүлнэ. Мөн Байгалийн нөөцийн ил тод байдлын хуулийг батлах шаардлагыг тавьж байгаа. Холбогдох хуулиуд УИХ-аар батлагдсанаар авлигын индекст томоохон өөрчлөлт гарна гэсэн хариулт өгсөн юм.
Монгол Улсын сайд, Хяналт, үнэлгээний Үндэсний хорооны дарга Э.Одбаяр, Монгол Улсад төлөвлөлт, төсөвлөлт, гүйцэтгэл, хяналт гэдэг асуудлыг нарийвчлан хэлэлцэж, хяналт үнэлгээний цогц системийг үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна. Сайд нарын эрхлэх асуудлын хүрээн дэх дүрэм журмуудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, шаардлагатай УИХ-д асуудлаа танилцуулах чиглэлээр ажиллаж байгаа гэлээ.
Эрчим хүчний яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Н.Тавинбэх, Эрчим хүчний салбарын эдийн засгийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх хөтөлбөрийн хүрээнд бид эрчим хүчний тарифыг индексжүүлж зохистой түвшинд хүргэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр төсөвлөсөн. Одоо хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хууль, эрх зүйн орчинд Эрчим хүчний зохицуулах хороо бүрэн эрхийнхээ хүрээнд эрчим хүчний үнэ тарифыг индексжүүлэх арга хэмжээг авсан. Тийм учраас бид биелэлтийг 100 хувь гэж дүгнэсэн хэмээн хариулсан юм.
Хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх тайланг үнэлсэн төрийн захиргааны байгууллагуудын хоорондын уялдаа муу, анхнаасаа ажлаа бодитой төлөвлөж чадаагүй, хэрэгжүүлэх арга хэмжээний зорилт, шалгуур үзүүлэлт нь тодорхойгүй байгаагаас үнэлгээ нь зөрүүтэй байна гэж үзэж байгаагаа илэрхийлж байлаа.
Хуралдааныг даргалан явуулсан Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга Ж.Бат-Эрдэнэ УИХ-ын гишүүдийн олонх Засгийн газрын үйл ажиллагааны тайланд өгсөн үнэлгээ бодитой бус гэсэн асуудал хөндөж буйг тодотгоод, Засгийн газрын гишүүд УИХ-ын гишүүдийн асуултад тодорхой хариулт өгч чадаагүйг сануулсан. Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар шаардлагатай бол үнэлгээ хийх журам, холбогдох хуульд өөрчлөлт оруулах асуудлыг боловсруулж, танилцуулах нь зүйтэй гээд жил жилийн төлөвлөгөөний тайланг ийм байдлаар хэлэлцэх ёсгүйг онцлов.
Эцэст нь Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл, Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 2024 оны гүйцэтгэлийн тайлан болон Монгол Улсын хөгжлийн 2024 оны төлөвлөгөөний гүйцэтгэлийн тайланг хэлэлцсэн талаарх хамтарсан байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар тогтов хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Улстөр нийгэм
Олон улсын парламентын өдөрт зориулан УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан мэндчилгээ дэвшүүллээ
Эрхэм Парламентын спикерүүд ээ,
Хүндэт Улсын Их Хурлын гишүүд, парламентын гишүүд ээ,
Олон улсын болон үндэсний парламентын албан хаагчид аа,
Парламентын үйл ажиллагааг төлөвшүүлэхэд хувь нэмрээ оруулагчид аа,
Та бүхэнд Олон улсын парламентын холбооны 136 жилийн ойн баяр болон Олон улсын парламентын өдрийн мэндийг өргөн дэвшүүлье.
Монгол Улс тэртээ 1962 онд нэг намын тогтолцоотой, социалист дэглэмтэй улс байх үедээ Олон улсын парламентын холбоонд гишүүн болж, дэлхий дахинаа энх тайван, хүмүүнлэг иргэний, ардчилсан нийгмийг цогцлоох, сайн засаглалыг бэхжүүлэх, хүний эрхийг хамгаалахын төлөөх үзэл санаанд нэгдэн, олон жил тууштай хамтран ажиллаж ирлээ.
Монгол Улсын Их Хурал Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын хүний эрхийн механизм дахь оролцоогоо илүү идэвхжүүлж, парламентын гишүүдийн зүгээс үндэсний хэмжээнд жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангах, Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал, Эмэгтэйчүүдийг алагчлах бүх хэлбэрийг устгах тухай конвенцуудыг мөрдөж, хэрэгжүүлэхэд онцгой анхаарал хандуулж байна.
Энэ жил Олон улсын парламентын өдрийг “Жендэрийн тэгш байдал: Үйлдэл, үйлдлээр” уриатайгаар тэмдэглэж буйг Монгол Улсын Их Хурал бүрэн дэмжиж, олон улсын гэрээ, конвенцоор хүлээсэн үүрэг, амлалтаа хэрэгжүүлэх шийдвэртээ тууштай байж, бодит үйл хэрэг болгон ажиллаж байгаагаа үүгээр илэрхийлье. Мөн энэ хүрээнд Олон улсын парламентын холбооноос дэвшүүлсэн улс төр, нийгэм дэх жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангахад чиглэсэн "10 үйл ажиллагаа"-г хэрэгжүүлэхэд манлайлан оролцож, одоогийн амжилтаа бататган, ахиулахын төлөө хичээх болно.
Энэ дашрамд, 2023 онд Монгол Улсын Үндсэн хууль, сонгуулийн хууль тогтоомж, эрх зүйн орчинд жендэрийн асуудлаар тогтолцооны өөрчлөлтийг амжилттай хийсний үр дүнд 2024 оны ээлжит сонгуулиар Монгол Улсын Их Хуралд сонгогдсон 126 гишүүний бүрэлдэхүүнд олон нам, олон бүлгүүдийн төлөөлөл багтаж, үүний 25.2 хувь нь буюу 32 эмэгтэй гишүүнтэй боллоо.
Бид энэ амжилтаараа Ази тивдээ тэргүүн улсуудын нэг болж, дэлхийн дунджид ойртон, Жендэрийн зөрүүтэй байдлын 2025 оны индексээр өмнөх оноос 20 байраар ахиж 85-аас 65 дугаарт эрэмбэлэгдэн, улс төрийн эрх мэдлийн үзүүлэлт 11 байраар урагшилсныг дурдахыг хүсэж байна.
Монгол Улсын үе үеийн парламент нь эмэгтэйчүүдийн эрхийн хамгааллыг сайжруулахаас гадна нийт иргэдийнхээ иргэний болон улс төрийн эрх, эдийн засаг, нийгэм соёлын эрхтэй холбоотой олон улсын гэрээ, конвенц, түүний нэмэлт протоколуудыг соёрхон баталж, Монгол Улс 100 гаруй[1] олон улсын олон талт гэрээ, конвенцод нэгдэн орж, багагүй үүрэг амлалт авчээ.
Улс орны энх тайван байдал нь хүний эрхийг эдлэх, эдлүүлэхэд зайлшгүй шаардлагатай үндэс суурь гэдэгт бид итгэдэг. Иймд парламентын эн тэргүүний үүрэг нь улс орны энх тайван байдлыг хадгалах, иргэдийнхээ ая тухтай амьдрах боломжтой амгалан тайван нийгмийг бүрдүүлэх гэдэгтэй бүгд санал нийлнэ гэж бодож байна.
Монгол Улсын Их Хурал хүний эрхийг дээдэлсэн, хүн төвтэй хууль, эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх “Гурван төгөлдөршил”-ийн бодлого санаачилж, эрх зүйн соёлыг түгээх, Монголын ард түмний засаглах эрхийг хангахыг зорилго болгосон стратеги баримтлан ажиллаж байна.
Даяаршлын энэ цаг үед нэгэнд нь тохиосон аюул гамшиг, дайн, зөрчилдөөн, халдлага, худалдааны хязгаарлалтууд нь далайн цаадах улсын иргэдийн амьдралд ч нөлөөлдөг болсон тул ардчилал, сайн засаглалын бэлгэ тэмдэг болсон парламентууд манлайлал үзүүлж, энх тайван байдлыг дор бүрнээ хамтдаа бэхжүүлэхийг уриалж байна.
Иймд энэхүү өдрийг тохиолдуулан Олон улсын парламентын холбоо, Парламентын спикерүүддээ Монгол Улсын Их Хурлын нэрийн өмнөөс дэлхийн энх тайван, эв нэгдэл, хүмүүнлэг байдлыг цогцлоохын төлөө хамтдаа хүчин чармайлт гаргахыг хичээнгүйлэн хүсье.
Та бүхний энх тайван, ардчилал, хүний эрх, жендэрийн тэгш байдлыг хангах их үйлсэд нь илүү их амжилт хүсье.
Даян дэлхий амар амгалан, улс үндэстэн бүр эв найрамдалтай байх болтугай.
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА
ДАШЗЭГВИЙН АМАРБАЯСГАЛАН
[1]Гадаад харилцааны яамны өгсөн жагсаалтаар Монгол Улс 106 олон улсын олон талт гэрээ конвенцод нэгдэн орсон байна. (Монгол Улсын байгуулсан хоёр талт гэрээнүүдийг оруулахгүйгээр)
Улстөр нийгэм
УИХ: Өнөөдөр хуралдах намын бүлэг, ажлын хэсгүүд
Монгол Улсын Их Хурал дахь намын бүлэг, ажлын хэсгүүдийн өнөөдрийн /2025.06.30/ хуралдааны товыг та бүхэнд хүргэж байна.
|
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
|
НЭГ. НАМЫН БҮЛГИЙН ХУРАЛДААН |
|||||
|
1 |
Улсын Их Хурал дахь Монгол Ардын намын бүлгийн хуралдаан |
10.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
||
|
2 |
Улсын Их Хурал дахь Ардчилсан намын бүлгийн хуралдаан |
10.00 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
||
|
ХОЁР. АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН |
|||||
|
1 |
Төрийн байгуулалтын байнгын хороо |
Улсын Их Хурлын гишүүдээс өргөн мэдүүлсэн Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг нэгтгэн хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
12.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
|
2 |
Төсвийн байнгын хороо |
Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
17.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
Улстөр нийгэм
Няцаалт
Сүүлийн үед УИХ-ын нэр бүхий гишүүний зүгээс Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг онц хүнд гэмт хэрэгт илтэд гүтгэсэн, ёс зүйгүй, хариуцлагагүй мэдээллийг удаа дараа гаргаж буйд харамсаж байна. Бодит байдалтай огт нийцэхгүй худал мэдээллийг нийгэмд зориуд тарааж буйг албан ёсоор няцааж байна.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч нийгэмд шударга ёс тогтоохын тулд хүн засагладаггүй, хууль засагладаг байх ёстой, Монгол Улс парламентын засаглалаа улам бэхжүүлж, ардчилсан засаглалыг төгөлдөржүүлэх ёстой гэсэн байр сууриа удаа дараа илэрхийлж ирсэн. Мөн Монгол Улсын Үндсэн хуульд Ерөнхийлөгчийн нэр төр, халдашгүй байдлыг хуулиар хамгаална, хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байна гэж заасан байдаг.
Иймд хууль тогтоогч УИХ-ын гишүүн нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулийг дээдлэн ажиллах зарчмыг баримтлан илтэд худал мэдээлэл тарааж буй ёс зүйгүй, хариуцлагагүй үйл ажиллагаагаа нэн даруй таслан зогсоохыг шаардаж байна.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Хэвлэлийн төлөөлөгч бөгөөд
ЕТГ-ын Хэвлэл мэдээллийн албаны дарга Ө.Золбаяр
