Цаг үе
Хаалттай Умард Солонгосын "нээлттэй" гэрэл зургууд
Хорьдугаар зууны сүүлчээс эхлэн пуужингийн туршилт, улс төрийн этгээд бодлогоороо дэлхий нийтийн анхаарлыг татаж буй Бүгд Найрамдах Ардчилсан Солонгос Ард Улс (БНАСАУ) буюу Умард Солонгосын талаар товч мэдээллийг та бүхэнд хүргэж байна. БНАСАУ нь Солонгосын хойгийн умард хагасыг эзэлсэн бүрэн эрхт улс юм. Умард талаараа БНХАУ, ОХУ-тай, өмнөд талаараа Өмнө Солонгос буюу БНСУ-тай Солонгосын цэрэггүй бүсээр хиллэдэг. Өрнө зүгт Шар тэнгис, дорно зүгт Япон тэнгист тулна.
Умар Солонгос нь орон далайн түвшнээс дээш дунджаар 400 м өндөр. Нутгийн 80 хувь уул нуруу бүхий өндөрлөг газар. 50 гаран өндөр уултай. Зүүн болон төв биеэр уулархаг, баруун талдаа нам доор газар оршдог. Хамгийн өндөр цэг нь Солонгосын хойгт нэгдүгээр, далайн түвшнээс дээш 2744 м өндөр Пэгдү галт уул. Хөвч нуруудаас тоочвол зүүн дорно умардын Хамгён нуруу, умард-төв хэсгийн Нанним нуруу, умард хилийн дагуух Каннам нуруу гээд үргэлжилнэ. Хоёр Солонгосыг дамжсан Тэбэг нурууны Көмган уул (1638 м) үзэмж сайхнаараа зартай. Эдгээрт Мантаб-сань (2205 м), Мюхян-сань (1909 м), Матэ-сань (1745 м), Мэбу-сань (1578 м) зэрэг өндөр уулс байдаг.
40 километрээс илүү урттай 138 гол горхи байна. Гол мөрнөөс 790 км урсдаг умард хилийн Ялу гол хамгийн урт нь юм. Түмэн гол 521 км, Пёнъянгаар дайрдаг Тэдун 397 км, өмнөд хилийн Имжинь гол 273 км урттай гэж бүртгэгджээ. Нам доор тал газар байна. Пёнъян, Чэрёнгийн хоёр бусдаасаа эн их. Тариалангийн нутаг 14.4 хувь буюу маш бага, ой мод 61 хувь байна. БНАСАУ-ын нутаг дэвсгэрт газар хөдлөлийн идэвхтэй болон халуун рашааны 124 цэг байдаг.
120 мянган км² бүхий газар нутагт 24 сая 554 мянган хүн амтай хэмээн 2011 онд бүртгэгдсэн байдаг. Мөнгөний нэгж - БНАСАУ-ын вонь.
Тус улсын түүхээс товчхон дурдвал Кужусониос эхтэй Солонгос үндэстэн VIII зуунаас нэгдмэл болж, Солонгосын хойгт багтан тогтсон. 1910 онд Японы ивээлийн орон болсон бөгөөд 1945 онд буюу дэлхийн II дугаар дайны дараагаар тусгаар тогтножээ. Гэвч ЗХУ, АНУ хоёр улсын хөндлөнгийн оролцоотойгоор хоёр хэсэгт хуваагдсан бөгөөд Зөвлөлтийн талыг барьсан БНАСАУ 1948 онд хойгийн умард хагаст байгуулагджээ. 1950 онд Умар Солонгос өмнөд нутаг руу дайрч нэгтгэх гэсэн боловч АНУ, НҮБ-ийн цэргийг дийлэлгүй 1953 онд дайн өндөрлөсөн. 1991 онд хоёр улс НҮБ-д эрх тэгш гишүүнээр элссэн.
Умар Солонгос улс төрийн эв хамт дэглэм, нийгэм журамт эдийн засаг, нэгдмэл төрийн байгууламжтай, нам төвт нэг намын ноёрхолт тогтолцоотой. Ким Ир Сений байгуулсан улсыг өдгөө ач хөвүүн Ким Чен Ун удирдаж байна. Гадаадынхан БНАСАУ-г хэт дарангуй дэглэмтэй гэж тодорхойлдог. "Чүчэ", "Соньгүнь" зэрэг үзэл баримтлалтай.
Нийслэл хот Пхеньян. хеньян хот Умар Солонгос орныхоо баруун биед Тэдун мөрний эрэгт байрладаг улсынхаа хамгийн том, ганц саятан хот юм. 1946 онд Өмнө Пёнъань аймгийн харьяанаас салж, бие даасан хот болсон. Пхеньян хот 19 дүүрэг, 4 хошуу хэмээх засаг захиргааны нэгжээс бүрддэг.
Хот, хөдөө аль алиныг илэрхийлэх өнгө төрх бүхий тус хотын 3,194 км² талбайд 2010 оны байдлаар 3,3 сая хүн оршин сууж байгаа хэмээн тоологджээ.
Дайны дараа хүн амын тоо огцом өсч байсан бол удааширч 2014 он болоход 0.5 хувьд хүрсэн. Мянган хүн тутамд 15 хүн төрж, 9 хүн нас нөхцдөг. Хоол тэжээлийн хүртээмжгүй байдал, өлсгөлөн хүн амын өсөлтөд сөргөөр нөлөөлдөг. Гэрлэлт цуцлах нь бараг байхгүй.
Хүн амын 22 хувь 0–14 насны багачууд, 69 хувь нь 15–64 насны хөдөлмөрийн чадвартай иргэд, 9 хувь нь 65-ээс дээш өндөр настан байна. Хүн амын нягт-198.3 хүн/км², хүйсийн харьцаа жигд, бичиг үсэг тайлагдалт — 99 хувь, дундаж наслалт — 63.
Нэгэн сонирхолтой баримтыг дурдахад, тус улсын эрчүүдэд үсээ 5 сантиметрээс илүү урт ургуулахыг хориглодог бол, настай хүмүүс үсээ 7 сантиметр хүртэл ургуулж болдог гэнэ. Мөн Солонгосын дайнаас хойш төрсөн умардчууд өмнөд солонгосчуудаас бараг 6 сантитметрээр намхан байдаг гэнэ. Энэ нь өлөн зэлмүүр амьдралтай нь холбон тайлбарладаг. Тодруулбал, БНАСАУ-ын гурван хүүхэд тутмын нэг нь байнга өлөн зэлмүүр байдаг байна.
Гэрэл зургийг earthnutshell.com цахим хуудаснаас авч ашиглав.
Цаг үе
Улаанбаатарт өдөртөө 17 хэм дулаан
Малчид, иргэд, хадланчдын анхааралд: 21-ний өдөр төв, зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр усархаг бороо үргэлжлэн орох тул болзошгүй нөөлөг салхи, аянга цахилгаан, мөндөр, үер усны аюулаас сэрэмжтэй байхыг анхааруулж байна.
2025 оны наймдугаар сарын 21-ний 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Ихэнх нутгаар үүлшинэ. Баруун аймгуудын нутгийн зүүн хойд, төвийн аймгуудын нутгийн зарим газар, зүүн аймгуудын нутгийн хойд болон зүүн хэсгээр бороо, дуу цахилгаантай аадар бороо, мөндөр орно. Салхи нутгийн зүүн хэсгээр баруун өмнөөс хойш эргэж, бусад нутгаар баруун хойноос секундэд 5-10 метр, нутгийн зарим газраар борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан, Заг-Байдраг голын эх, Идэр, Тэс, Эг, Үүр, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр 12-17 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсэг, Дорнод-Дарьгангын тал нутаг, Халх голын сав газраар 24-29 хэм, бусад нутгаар 18-23 хэм дулаан байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Өдөртөө 15-17 хэм дулаан байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Өдөртөө 15-17 хэм дулаан байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Шөнөдөө 7-9 хэм, өдөртөө 12-14 хэм дулаан байна.
2025 оны наймдугаар сарын 22-ноос 26-ныг хүртэлх
цаг агаарын урьдчилсан төлөв
22-нд баруун, төв, зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр, 23-нд баруун болон төвийн аймгуудын нутгийн зарим газар, говийн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр, 24-нд төв, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газар, говийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсгээр, 25-нд баруун аймгуудын ихэнх нутгаар бороо, дуу цахилгаантай аадар бороо орно. Салхи ихэнх хугацаанд секундэд 5-10 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө 3 хэмийн хүйтнээс 2 хэм, өдөртөө 13-18 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 13-18 хэм, өдөртөө 23-28 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 6-11 хэм, өдөртөө 16-21 хэм дулаан байна. 24-нд нутгийн баруун хагаст, 25-нднутгийн зүүн хагаст бага зэрэг дулаарна.
Цаг үе
"Байр түрээслүүлнэ” гэж иргэдийг хохироосон залилах гэмт хэрэг нэмэгдэж байна
Их, дээд сургуулийн элсэлт, бүртгэлтэй холбоотой орон нутгаас Улаанбаатар хотыг зорих оюутан залуусын хөдөлгөөн нэмэгдэж, үүнтэй зэрэгцэн "байр түрээслүүлнэ” гэх нэрийдлээр иргэдийг хохироосон залилах гэмт хэрэг нэмэгдэж байна.
Цахим орчинд нийтлэгдэж буй орон сууц худалдах, байр түрээслүүлэхтэй холбоотой 430 гаруй зарын 30 орчим хувь нь худал мэдээлэл агуулсан, залилах гэмт хэргийн шинжтэй болох нь тогтоогдлоо.
Энэ оны эхний 7 сарын байдлаар цахим орчинд "Түрээсийн үйлчилгээ"-тэй холбоотой 143 гэмт хэрэг үйлдэгдсэн байна.
Иймээс иргэд та бүхэн
- Байр түрээсийн төлбөрөө урьдчилж шилжүүлэхгүй байх,
- Түрээсийн гэрээг заавал нотариатаар баталгаажуулах,
- Байрны улсын бүртгэлийн гэрчилгээ болон өмчлөх эрхийн лавлагааг нягтлах шаардлагатайг Цагдаагийн байгууллагаас анхааруулж байна.
- Хямд үнэтэй яаралтай төлбөр нэхсэн түрээсийн байрнаас болгоомжилж, энэ төрлийн гэмт хэргийн хохирогч болохоос урьдчилан сэргийлээрэй.
Цаг үе
ЕБС-ийн гурав, дөрөвдүгээр ангид англи хэлний хичээл долоо хоногт хоёр цаг орно
2025-2026 оны хичээлийн жилд ерөнхий боловсролын сургуулийн гурав, дөрөвдүгээр ангид англи хэлний нэмэлт хөтөлбөрөөр долоо хоногт хоёр цагаар хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байна. Англи хэлний нэмэлт хөтөлбөрийн сурах бичигт монгол ахуй, соёлтой холбоотой агуулгаар баяжуулан тохируулга хийж, хэвлэж хүүхдийн тоогоор нийлүүлэхэд бэлэн болжээ.
2024-2025 оны хичээлийн жилд Боловсролын яамнаас хүүхдийн нас, сэтгэхүйн онцлог, соёл, уламжлалд нийцүүлэн олон улсын мэргэжлийн байгууллагатай хамтран боловсруулсан англи хэлний цогц хөтөлбөрийг төрийн болон орон нутгийн өмчийн ерөнхий боловсролын түшиц 105 сургуулийн 3-4 дүгээр ангид туршсан. Туршилтад нийслэлийн 37, аймгийн төв, сумын 67 ерөнхий боловсролын сургуулийн 3-4 дүгээр ангийн нийт 37,161 суралцагч хамрагдаж, ярих, сонсох, унших, бичих анхан шатны ур чадвар эзэмшжээ.
Туршилтаар гурав, дөрөвдүгээр ангид заах англи хэлний хөтөлбөрийн тохирц, зохион байгуулалтын хэлбэрийг тохируулж, баталгаажуулсан бөгөөд Боловсролын судалгааны үндэсний хүрээлэнгээс англи хэлний хөтөлбөрийг гурав, дөрөвдүгээр ангид хэрэгжүүлэх боломжтой гэж дүгнэсэн байна.
Багшийн хүрэлцээ, ур чадвар чухал байна. Үүнтэй холбоотойгоор 2025 оны дөрөвдүгээр сард төрийн болон орон нутгийн өмчийн ерөнхий боловсролын сургуулиудаас судалгаа авсан бөгөөд үр дүнд нь 3, 4 дүгээр ангид англи хэлний хичээлийг дунд ангийн мэргэжлийн англи хэлний багш нар, бага ангийн багш нар болон бусад хувилбаруудыг сургуулийн нөөц, боломждоо тулгуурлан заах боломжтой гэжээ. Үүний дагуу англи хэл заах багш нарыг чадавхжуулах сургалтыг үе шаттай эхлүүлээд байна.
